Sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu trong dạy học Ngữ văn 7

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN HOÀI ĐỨC TRƯỜNG THCS AN THƯỢNG CỘNG HOÀ Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tên đề tài: SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP SO SÁNH ĐỐI CHIẾU TRONG DẠY HỌC NGỮ VĂN 7 Người thực hiện : Tổ : Khoa học xã hội. Trình độ chuyên môn : Năm học: 2007 – 2008CỘNG HOÀ Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SƠ YẾU LÍ LỊCH Họ và tên: Ngày tháng năm sinh: Năm vào ngành: Chức vụ và đơn vị công tác: Trình độ chuyên môn: Hệ đào tạo: Chính quy Bộ môn giảng dạy: Khen thưởng : ---------------˜™-------------- A - NỘI DUNG ĐỀ TÀI. Tên đề tài: “Sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu trong dạy - học Ngữ văn 7” A.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.CƠ SỞ THỰC TIỄN Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy học đã trở thành yêu cầu thiết yếu của mọi hoạt động giáo dục. Trên cơ sở tiếp thu những thành tựu mới của lí luận dạy học hiện đại của thế giới, các nhà nghiên cứu lí luận dạy học Việt Nam đã nghiên cứu và đưa ra các định hướng đổi mới về phương pháp dạy học “thống nhất theo tư tưởng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh, dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”. Học sinh tự giác, chủ động tìm tòi, phát hiện kiến thức, tìm hiểu vấn đề và có ý thức vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức, kĩ năng đã thu nhận được. Xuất phát từ nhận thức cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học ấy, là giáo viên trực tiếp tham gia giảng dạy, tôi luôn có những băn khoăn, trăn trở nên sử dụng các hình thức dạy học như thế nào đặc biệt là những hình thức dạy học mới cho phù hợp với phương pháp dạy học hiện đại và để có được những giờ dạy đạt hiệu quả cao nhất. 2.CƠ SỞ KHOA HỌC Thấy được những nhược điểm của phương pháp dạy học Ngữ văn theo cách truyền thống, tôi nhận thấy phải nhanh chóng đổi mới phương pháp dạy học theo xu thế chung và việc đổi mới đó đã được thực hiện tích cực trong những năm gần đây. Với đặc trưng của môn Ngữ văn việc áp dụng phương pháp dạy học mới với các hình thức dạy học sáng tạo đòi hỏi người giáo viên phải tâm huyết để có được những tìm tòi, sáng tạo phù hợp với đặc trưng bộ môn và với từng phân môn. Dạy - học Ngữ văn được coi là môn học khó trong xã hội hiện đại. Trong thực tế tâm lí học sinh rất ngại học Ngữ văn do các em có điều kiện tiếp xúc với các phương tiện thông tin hiện đại đem lại nguồn thông tin nhanh chóng. Từ đó các em nảy sinh tâm lí ngại đọc văn và học Ngữ văn. Tuy nhiên, các phương tiện thông tin nhanh thường mang lại cho các em những kiến thức rất hời hợt và không mang lại hiệu quả giáo dục cao. Vì thế việc dạy học Ngữ văn trong nhà trường vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong quá trình giáo dục và hình thành nhân cách cho các em. Từ thực tế đó tôi càng nhận thức được rõ hơn tầm quan trọng của yêu cầu đổi mới phương pháp và hình thức dạy học Ngữ văn nhằm khắc phục những nhược điểm của bộ môn và khơi dậy ở các em lòng yêu thích bộ môn giàu tính nhân văn này. Trong quá trình dạy học ngữ văn tôi nhận thấy việc áp dụng phương pháp dạy học mới với các hình thức dạy học của nó đã đem lại những hiệu quả rõ rệt khiến các em tránh được tâm lí ngại học và yêu thích bộ môn này hơn. Tuy nhiên việc áp dụng các hình thức dạy học mới vào quá trình giảng dạy vẫn còn nhiều khó khăn đòi hỏi tôi phải tiếp tục tìm tòi vận dụng các phương pháp và hình thức mới để việc dạy học có được những kết quả khả quan hơn. B.QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI I.KHẢO SÁT THỰC TẾ Từ đầu năm học 2008 – 2009, trong các buổi họp bộ môn Ngữ văn chúng tôi đã họp và bàn luận về việc tiếp tục áp dụng các hình thức dạy học mới đối với bộ môn Ngữ văn. Riêng tôi nhận thấy để áp dụng được các hình thức dạy - học mới đối với môn Ngữ văn đòi hỏi người giáo viên phải tích cực đầu tư thời gian nghiên cứu, tìm hiểu bài dạy để vận dụng các hình thức dạy - học mới một cách thích hợp. Như vậy thì mới có thể giúp học sinh có hứng thú với bộ môn đồng thời giúp học sinh khắc sâu, nhớ lâu kiến thức và tránh được tâm lí ngại học Ngữ văn. Từ thực tế đó, trong năm học này tôi đã tích cực hơn trong việc sử dụng các hình thức dạy - học mới đối với bộ môn của mình, đặc biệt chú ý đến việc “Sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu trong dạy học Ngữ văn 7”. Tình hình thực tế khi thực hiện Năm học 2008 – 2009 tôi được phân công đảm nhiệm giảng dạy môn Ngữ văn ở hai lớp 7A và 7C * Qua bµi kh¶o s¸t ®Çu n¨m, tØ lÖ häc sinh ®¹t kÕt qu¶ nh­ sau: Lo¹i Tæng sè Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu KÐm Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % 7A 41 2 5 20 49 17 34 2 5 0 0 7C 34 0 0 5 15 18 59 9 26 2 6 II.NỘI DUNG ĐỀ TÀI 1.Phạm vi áp dụng. Phương pháp so sánh đối chiếu có thể được sử dụng rộng rãi ở nhiều môn học. Đối với riêng bộ môn Ngữ văn nó cũng có thể được áp dụng ở cả ba phân môn Văn, Tiếng Việt và Tập làm văn nhưng việc áp dụng phải được nghiên cứu để vận dụng vào những bài học thích hợp. Vậy loại bài học nào là phù hợp để áp dụng phương pháp này? Qua kinh nghiệm giảng dạy chúng tôi nhận thấy phương pháp này có thể áp dụng với những loại bài học sau: - Phương pháp so sánh đối chiếu rất phù hợp áp dụng với những bài học có các đơn vị kiến thức có nét tương đồng mà học sinh dễ nhầm lẫn. Hiện tượng thường gặp ở những bài này khi giáo viên chưa giúp học sinh phân biệt rạch ròi được các đơn vị kiến thức là học sinh không biết đâu là đúng, đâu là sai, không biết đặc điểm nào thuộc nội dung nào. Vì thế dẫn đến sự lúng túng trong việc vận dụng vào thực tế hoặc vận dụng sai. - Tương tự như vậy, ta cũng có thể áp dụng phương pháp này trong các bài học có những đơn vị kiến thức hoàn toàn đối lập. Ở những bài học này nếu không áp dụng cũng không đến nỗi đem lại hiệu quả không tích cực như ở trên nhưng có thể thấy rõ là hiệu quả bài dạy không được cao. 2.Yêu cầu. - Giáo viên phải nghiên cứu bài dạy kĩ càng trước khi áp dụng để việc thực hiện đạt hiệu quả cao. Nếu giáo viên cứ chạy theo hình thức của việc áp dụng các hình thức dạy học mới mà không quan tâm đến hiệu quả đích thực thì việc vận dụng sẽ không đem lại hiệu quả như mong muốn, thậm chí còn gây ảnh hưởng xấu đến hiệu quả giờ học. - Giáo viên phải nghiên cứu để tìm ra hệ thống câu hỏi phù hợp nhằm dẫn dắt học sinh phát hiện kiến thức và đi đến kiến thức cần rút ra sau khi so sánh đối chiếu. - Đối với những tiết học mà phạm vi so sánh không ở cùng phạm vi bài học, giáo viên cần yêu cầu các em xem lại hoặc chuẩn bị (những kiến thức mà mình định sử dụng để so sánh) trước ở nhà thì việc vận dụng mới đạt hiệu quả cao. Tránh tình trạng mất thời gian nhớ lại kiến thức cũ làm ảnh hưởng đến tiến trình giờ dạy. 3.Ưu - nhược điểm a.Ưu điểm: - Qua kinh nghiệm thực tế chúng tôi nhận thấy rằng những bài học được áp dụng phương pháp này một cách phù hợp đã đem lại những hiệu quả hết sức rõ rệt. Với hệ thống câu hỏi phù hợp chúng tôi giúp học sinh nhận ra những đặc điểm của từng đơn vị kiến thức khác nhau từ dễ đến khó. Từ đó phát huy được tính tích cực của học sinh. Các em chủ động tìm tòi các đặc điểm của từng đơn vị kiến thức sau đó rút ra kết luận nhờ sự gợi ý của giáo viên. Và nhờ đó mà học sinh nắm bắt kiến thức nhanh và nhớ được lâu hơn, kiến thức được đào sâu hơn. - Sau khi áp dụng kiến thức này vào một số bài học và kiểm tra lại, kết quả cho thấy kiến thức hình thành từ phương pháp này được học sinh ghi nhớ là rõ ràng, tránh được những nhầm lẫn giữa đơn vị kiến thức này với đơn vị kiến thức khác tương tự và tránh được nhầm lẫn khi vận dụng vào thực tế. b.Nhược điểm: - Do đặc điểm của từng bài dạy, hình thức này không được áp dụng thường xuyên dẫn đến kĩ năng thực hành của học sinh đôi khi còn lúng túng. - Học sinh yếu thấy khó hay nản dẫn đến không hiểu bài 4.Vận dụng vào thực tế dạy học a. §èi víi phÇn v¨n b¶n V¨n häc. VÝ dô 1: Trong v¨n b¶n “Cæng tr­êng më ra” ®Ó lµm næi bËt t©m tr¹ng cña ng­êi mÑ vµo ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng cña con t«i ®· cho häc sinh t×m trong v¨n b¶n nh÷ng chi tiÕt cho thÊy t©m tr¹ng cña mÑ vµ con vµo ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng.Tõ ®ã, gióp häc sinh c¶m nhËn ®ù¬c t×nh c¶m s©u s¾c cña ng­êi mÑ. §øa con Ng­êi mÑ - GiÊc ngñ ®Õn dÔ dµng - Cã niÒm h¸o høc - Trong lßng kh«ng cã bËn t©m g× => Lµ mét em bÐ ng©y th¬, trong s¸ng. - MÑ kh«ng ngñ ®­îc - MÑ kh«ng tËp trung ®­îc vµo viÖc g× c¶. - Tr»n träc, b¨n kho¨n - Thao thøc, lo l¾ng => Lµ mét ng­êi mÑ s©u s¾c, yªu th­¬ng con hÕt mùc. VÝ dô 2: Khi d¹y chïm bµi th¬ Trung ®¹i häc sinh ®­îc lµm quen víi kh¸ nhiÒu thÓ lo¹i th¬ (thÊt ng«n, ngò ng«n, song thÊt lôc b¸t, ... ®Æc biÖt lµ c¸c thÓ th¬ §­êng). C¸c thÓ th¬ nµy ®Òu cã nh÷ng qui ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ vÇn, luËt. §Ó häc sinh n¾m ch¾c ®­îc ®Æc ®iÓm c¸c thÓ lo¹i ®ã th× tr­íc hÕt gi¸o viªn ph¶i cho häc sinh ®èi chiÕu yªu cÇu cña mçi thÓ lo¹i víi c¸c bµi th¬ cô thÓ, tõ ®ã gióp häc sinh nhËn ra ®­îc mçi bµi th¬ ®ã cã ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thÓ lo¹i hay kh«ng. T­¬ng tù nh­ vËy, gi¸o viªn cho häc sinh ®èi chiÕu gi÷a b¶n phiªn ©m víi b¶n dÞch th¬ ®Ó häc sinh thÊy ®­îc tµi n¨ng cña ng­êi dÞch, ®ång thêi nhËn ra nh÷ng ®iÓm ch­a ®óng víi b¶n phiªn ©m. VÝ dô: ë bµi “S«ng nói n­íc Nam” ®èi chiÕu gi÷a b¶n phiªn ©m víi b¶n dÞch häc sinh sÏ nhËn ra ë b¶n dÞch phÇn vÇn gåm c¸c tõ “ë, së, vì” lµ thanh tr¾c ch­a ®¸p øng ®­îc víi ba vÇn b»ng ë b¶n phiªn ©m “c­, th­, h­” Hay ë hai bµi th¬ cña B¸c “C¶nh khuya” vµ “R»m th¸ng giªng” còng ®­îc lµm theo nh÷ng thÓ lo¹i trªn. Gi¸o viªn còng cÇn cho häc sinh ®èi chiÕu ®Ó x¸c ®Þnh thÓ th¬, tõ ®ã nhËn ra r»ng ®ã lµ hai bµi th¬ hiÖn ®¹i ®­îc lµm theo thÓ th¬ §­êng. §Æc biÖt ë bµi “R»m th¸ng giªng” gi¸o viªn cÇn cho häc sinh ®èi chiÕu gi÷a b¶n dÞch th¬ vµ b¶n phiªn ©m ®Ó häc sinh nhËn ra c¸i hay, c¸i ®Ñp cña tõ ng÷ trong b¶n phiªn ©m mµ b¶n dÞch th¬ kh«ng chuyÓn t¶i hÕt ®­îc nh­ c¸c tõ : kim d¹, chÝnh viªn, xu©n thuû, yªn ba th©m xø. ViÖc so s¸nh ®èi chiÕu ®ã ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ lµ häc sinh n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm cña mçi thÓ lo¹i, nhËn ra ®Æc ®iÓm ®ã trong c¸c bµi th¬ §­êng vµ chØ ra ®­îc nh÷ng bµi th¬ kh«ng ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu trªn. VÝ dô 3: T­¬ng tù nh­ vËy t«i ®· ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy vµo viÖc d¹y v¨n b¶n tù sù. Trong v¨n b¶n “Sèng chÕt mÆc bay” t«i ®· tËn dông triÖt ®Ó ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu ®Ó gióp häc sinh nhËn ra hai h×nh thøc nghÖ thuËt ®­îc t¸c gi¶ sö dông thµnh c«ng trong v¨n b¶n lµ nghÖ thuËt t­¬ng ph¶n ®èi lËp vµ nghÖ thuËt t¨ng cÊp. §èi víi biÖn ph¸p t­¬ng ph¶n, t«i yªu cÇu häc sinh chØ ra hai mÆt t­¬ng ph¶n trong t¸c phÈm sau ®ã yªu cÇu c¸c em t×m hiÓu nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång gi÷a mÆt t­¬ng ph¶n thø nhÊt víi mÆt t­¬ng ph¶n thø hai, tõ ®ã nhËn ra biÖn ph¸p t­¬ng ph¶n ®­îc t¸c gi¶ sö dông thµnh c«ng trong t¸c phÈm. C¶nh nh©n d©n C¶nh quan phñ Kh«ng gian, thêi gian GÇn mét giê ®ªm. Trêi m­a tÇm t·, nø¬c s«ng NhÞ Hµ lªn to GÇn mét giê ®ªm. Trêi m­a tÇm t·, nø¬c s«ng NhÞ Hµ lªn to. §Þa ®iÓm Khóc ®ª lµng X ... xem chõng nóng thÕ, hai ba ®o¹n ®· thÈm lËu. Trong ®×nh v÷ng ch·i, ®ª vì còng kh«ng sao. §å dïng kÎ th× thuæng, ng­êi th× cuèc Dao chu«i ngµ, èng v«i ch¹m, qu¶n bót, t¨m b«ng... H×nh ¶nh KÎ ®éi ®Êt, kÎ v¸c tre,... ­ít l­ít th­ít nh­ chuét lét. Nµo quan ngåi trªn, nµo nha ngåi d­íi, ... nghi vÖ t«n nghiªm, nh­ thÇn nh­ th¸nh. ©m thanh Trèng ®¸nh liªn thanh, èc thæi v« håi, tiÕng ng­êi xao x¸c gäi nhau sang hé. Trõ quan phô mÉu ra, mäi ng­êi kh«ng ai d¸m to tiÕng. Kh«ng khÝ, quang c¶nh tr¨m hä géi giã, t¾m m­a nh­ ®µn s©u, lò kiÕn. Nghiªm trang, tÜnh mÞch, nhµn nh·, ®­êng bÖ, nguy nga. KÕt luËn Nh©n d©n ®ang vËt lén c¨ng th¼ng víi nguy c¬ ®ª vì trong khi thiªn tai ®ang tõng lóc gi¸ng xuèng. Quan phñ cïng nha l¹i lao vµo cuéc tæ t«m trong khi ®i hé ®ª. Sù so s¸nh ®ã cïng víi sù dÉn d¾t cña gi¸o viªn ®· gióp häc sinh nhËn ra mét c¸ch dÔ dµng b¶n chÊt v« nh©n tÝnh, “lßng lang d¹ thó” cña bän quan l¹i ®i hé ®ª. T­¬ng tù nh­ vËy häc sinh còng thÊy râ h¬n tÝnh c¸ch phi nh©n tÝnh cña tªn quan phñ th«ng qua nghÖ thuËt t¨ng cÊp cña t¸c gi¶. Trong v¨n b¶n “Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u” cña NguyÔn ¸i Quèc t«i còng cho häc sinh t×m hiÓu v¨n b¶n b»ng ph­¬ng ph¸p nµy th«ng qua hai h×nh ¶nh ®èi lËp lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u. ViÖc t×m hiÓu song song, cã so s¸nh ®èi chiÕu gi÷a hai nh©n vËt nµy ®· gióp häc sinh nhËn ra b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch cña mçi nh©n vËt. VÝ dô 4: T«i còng ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy khi d¹y häc sinh vÒ s©n khÊu kÞch qua ®o¹n trÝch “Nçi oan h¹i chång” trÝch vë chÌo “Quan ¢m ThÞ KÝnh”. VÝ dô khi t×m hiÓu vÒ ng«n ng÷ cña nh©n vËt Sïng bµ. T«i yªu cÇu häc sinh t×m song song nh÷ng lêi nãi cña Sïng bµ khi nãi vÒ nhµ m×nh vµ khi nãi vÒ nhµ ThÞ KÝnh. Häc sinh sÏ t×m ®­îc: * Khi nãi vÒ nhµ m×nh * Khi nãi vÒ nhµ ThÞ KÝnh - Gièng nhµ bµ ®©y gièng ph­îng gièng c«ng. - Trøng rång l¹i në ra rång. - Nhµ bµ ®©y cao m«n lÖnh téc. - Tuång bay mÌo m¶ gµ ®ång l¼ng l¬. - Liu ®iu l¹i në ra dßng liu ®iu. - Mµy lµ con nhµ cua èc. - §ång n¸t th× vÒ CÇu N«m. Con g¸i ná måm vÒ ë víi cha. Sau ®ã häc sinh sÏ so s¸nh vµ nhËn xÐt ®­îc vÒ ng«n ng÷ cña Sïng bµ: Khi nãi vÒ nhµ m×nh th× vªnh v¸o, khoe khoang, h·nh diÖn; cßn khi nãi vÒ nhµ ThÞ KÝnh th× dÌ bØu, coi th­êng. Tõ ®ã, häc sinh thÊy ®­îc sù ph©n biÖt ®èi xö cña Sïng bµ ®èi víi ThÞ KÝnh. Qua viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy trong viÖc d¹y v¨n b¶n v¨n häc t«i thÊy ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ sö dông réng r·i ë c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n (v¨n b¶n nhËt dông, th¬, v¨n b¶n tù sù, kÞch). VÒ phÝa häc sinh, khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy häc sinh dÔ dµng t×m ra chÊt liÖu v¨n häc ®ång thêi ph¸t hiÖn kiÕn thøc c¬ b¶n mét c¸ch nhanh chãng, s©u s¾c vµ ghi nhí dÔ dµng. b. §èi víi ph©n m«n TiÕng ViÖt. D¹y TiÕng ViÖt lµ ®Ó gióp cho häc sinh cã n¨ng lùc sö dông ng«n ng÷ cña m×nh nh­ mét c«ng cô ®Ó t­ duy vµ giao tiÕp hiÖu qu¶. V× vËy trong n¨m häc võa qua t«i còng chó ý sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu trong giê d¹y - häc TiÕng ViÖt ®Ó gióp häc sinh n©ng cao ®­îc nh÷ng n¨ng lùc trªn sau mçi giê häc. VÝ dô 1: D¹y bµi Tõ ghÐp , khi h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu C¸c lo¹i tõ ghÐp, ë vÝ dô 1(t×m hiÓu vÒ tõ ghÐp chÝnh phô) ®Ó häc sinh nhËn ra ®­îc tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô trong c¸c tõ “bµ ngo¹i, th¬m phøc”t«i yªu cÇu c¸c em so s¸nh tõ “bµ ngo¹i” víi tõ “bµ néi”; tõ “th¬m phøc” víi c¸c tõ “th¬m lõng, th¬m ng¸t”. Qua so s¸nh ®ã häc sinh dÔ dµng nhËn ra ®©u lµ tiÕng chÝnh, ®©u lµ tiÕng phô, t«i cßn cho c¸c em lÊy vÝ dô thªm ®Ó kh¾c s©u kiÕn thøc. Häc sinh còng t×m hiÓu vÒ nghÜa cña tõ ghÐp t­¬ng tù nh­ vËy. VÝ dô 2: D¹y bµi Rót gän c©u, khi h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu thÕ nµo lµ c©u rót gän, ë vÝ dô 1 qua viÖc so s¸nh gi÷a hai mÉu c©u: Häc ¨n, häc nãi, häc gãi, häc më. Chóng ta häc ¨n, häc gãi, häc nãi, häc më. Häc sinh sÏ nhËn ra ë c©u a) thiÕu chñ ng÷ vµ cã thÓ thªm mét sè tõ lµm chñ ng÷ vµo ®ã vµ hiÓu ®­îc dông ý cña viÖc l­îc bá chñ ng÷ trong c©u tôc ng÷ trªn. ë vÝ dô 2, t«i yªu cÇu häc sinh kh«i phôc l¹i hoµn chØnh nh÷ng c©u ®· bÞ l­îc bá råi so s¸nh víi nh÷ng c©u ®· cho häc sinh sÏ dÔ dµng nhËn ra c¸c thµnh phÇn bÞ l­îc bá vµ nhËn ra ®­îc dông ý cña viÖc l­îc bá c¸c thµnh phÇn ®ã. VÝ dô 3: D¹y bµi Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u trong tr­êng hîp t¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng t«i còng cho häc sinh so s¸nh tr¹ng ng÷ ë c©u thø nhÊt víi tr¹ng ng÷ ë c©u hai: “Ng­êi ViÖt Nam ngµy nay cã lÝ do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c ®Ó tù hµo víi tiÕng nãi cña m×nh. Vµ ®Ó tin t­ëng h¬n n÷a vµo t­¬ng lai cña nã.” ViÖc so s¸nh nµy gióp häc sinh rót ra nhËn xÐt vÒ sù gièng vµ kh¸c nhau cña hai tr¹ng ng÷ tõ ®ã thÊy ®­îc t¸c dông cña viÖc t¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng. Qua viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu trong gi¶ng d¹y ph©n m«n TiÕng ViÖt t«i thÊy häc sinh hiÓu s©u s¾c h¬n c¸c t×nh huèng ng«n ng÷ , gióp häc sinh n¾m b¾t nhanh c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc cÇn lÜnh héi, vµ thùc hµnh vËn dông tèt h¬n. c. §èi víi ph©n m«n TËp lµm v¨n TËp lµm v¨n bao giê còng lµ mét ph©n m«n khã ®èi víi c¸c em. V× thÕ trong qu¸ tr×nh d¹y – häc cµng ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y – häc míi nh»m kÝch thÝch høng thó häc tËp cña häc sinh vµ gióp c¸c em tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch dÔ dµng. ViÖc sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chiÕu vµo d¹y – häc TËp lµm v¨n còng ®em l¹i mét sè hiÖu qu¶. VÝ dô 1: Khi d¹y néi dung TÝnh liªn kÕt cña v¨n b¶n (Trong bµi Liªn kÕt trong v¨n b¶n), sau khi yªu cÇu häc sinh nhËn xÐt vÒ néi dung cña vÝ dô (sgk:17), t«i yªu cÇu häc sinh ®èi chiÕu ®o¹n v¨n ®ã víi ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n mµ c¸c em ®· häc ®Ó t×m ra nguyªn nh©n v× sao víi nh÷ng c©u v¨n trong vÝ dô th× Enric« ch­a thÓ hiÓu ®iÒu bè muèn nãi. Häc sinh sÏ nhËn ra c¸c c©u v¨n trong vÝ dô bÞ l­îc ®i mét sè tõ ng÷ cã t¸c dông liªn kÕt v× thÕ khiÕn ®o¹n v¨n khã hiÓu. T­¬ng tù nh­ vËy víi néi dung Ph­¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n ë vÝ dô b) (sgk:18) b»ng viÖc so s¸nh víi ®o¹n v¨n gèc trong v¨n b¶n “Cæng tr­êng më ra” häc sinh còng nhËn ra nguyªn nh©n khiÕn cho ®o¹n v¨n trë nªn rêi r¹c, thiÕu sù liªn kÕt lµ do bÞ thiÕu côm tõ “Cßn b©y giê” vµ viÕt nhÇm tõ “con” thµnh tõ “®øa trΔ. Tõ ®ã, häc sinh nhËn ra vai trß cña c¸c tõ ng÷ cã t¸c dông liªn kÕt trong v¨n b¶n. VÝ dô 2: Khi d¹y néi dung nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n (TiÕt 7: Bè côc trong v¨n b¶n) b»ng h×nh thøc so s¸nh ®èi chiÕu víi c¸c v¨n b¶n c¸c em ®· ®­îc häc ë Ng÷ v¨n 6 sÏ gióp c¸c em nhËn ra nh÷ng ®iÓm ch­a ®¹t yªu cÇu vÒ bè côc cña hai v¨n b¶n trong vÝ dô (sgk: 29): V¨n b¶n 1: C¸c chi tiÕt s¾p xÕp lén xén, kh«ng râ rµng, rµnh m¹ch khiÕn ng­êi ®äc khã hiÓu. V¨n b¶n 2: C¸c ý ph©n biÖt víi nhau t­¬ng ®èi râ rµng, rµnh m¹ch nh­ng c¸c chi tiÕt l¹i tr×nh bµy ch­a hîp lÝ v× thÕ lµm mÊt ®i hiÖu qu¶ g©y c­êi cña v¨n b¶n. ViÖc so s¸nh nh­ vËy gióp häc sinh ®i ®Õn viÖc n¾m nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n nhanh h¬n vµ râ rµng h¬n. VÝ dô 3: Khi d¹y bµi C¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m, ®Ó gióp häc sinh thÊy râ vai trß cña c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m ë vÝ dô 2 (sgk: 137) t«i cho häc sinh so s¸nh gi÷a ®o¹n v¨n cã yÕu tè miªu t¶, tù sù vµ ®o¹n v¨n kh«ng cã yÕu tè miªu t¶, tù sù. Tõ ®ã häc sinh thÊy ®­îc nÕu kh«ng cã yÕu tè miªu t¶, tù sù th× tÝnh biÓu c¶m cña ®o¹n v¨n kh«ng cao. III. KÕt qu¶ thùc hiÖn cã so s¸nh ®èi chøng Qua mét n¨m ¸p dông ®Ò tµi vµo qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë 2 líp 7A vµ 7C, tèi thÊy t×nh h×nh häc Ng÷ v¨n cña c¸c em cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt. * KÕt qu¶ cô thÓ sau khi ¸p dông ®Ò tµi: Lo¹i Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu KÐm T sè Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % Sè l­îng % 7A 41 4 12 24 58 13 32 0 0 0 0 7C 34 1 3 7 21 20 59 6 17 0 0 iv. Nh÷ng ý kiÕn vµ ®Ò nghÞ sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi 1. ý kiÕn - V× thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi ng¾n, nªn t«i ch­a cã ®iÒu kiÖn kiÓm chøng. Bëi vËy, kÕt qu¶ cña nã cã kh¶ quan hay kh«ng, t«i ch­a thÓ nãi ®iÒu g× h¬n ngoµi néi dung ®· tr×nh bµy. - §©y lµ mét ®Ò tµi mang tÝnh chñ quan, c¸ nh©n nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng phiÕn diÖn thiÕu kh¸ch quan. V× vËy, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn chØ ®¹o cña cÊp trªn. 2. §Ò nghÞ Lµm cho häc sinh kh«ng sî mµ yªu thÝch m«n häc cña m×nh lµ mét viÖc lµm quan träng thuéc vÒ ng­êi thÇy. Nh­ng ®Ó thùc hiÖn ®­îc sø mÖnh thiªng liªng vµ nÆng nÒ ®ã, chóng t«i cÇn cã sù hç trî ®¾c lùc vµ kÞp thêi h¬n n÷a cña c¸c cÊp l·nh ®¹o: §Çu t­ trang bÞ cho thÇy trß chóng t«i ®å dïng d¹y häc, ®Æc biÖt lµ c¸c tranh ¶nh t­ liÖu. Cung cÊp thªm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó hç trî cho viÖc d¹y vµ häc. Tæ chøc nhiÒu chuyªn ®Ò mang tÝnh chuyªn s©u ®Ó chóng t«i ®­îc häc hái. An Th­îng, ngµy 12 th¸ng 5 n¨m 2009 Ng­êi viÕt ý kiÕn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ xÕp lo¹i cña héi ®ång khoa häc c¬ së Chñ tÞch héi ®ång (KÝ tªn, ®ãng dÊu)