Tài liệu ôn tập thi tôt nghiệp THPT môn Ngữ văn Theo chuẩn kiến thức, kĩ năng

Trường THPT Thủ Thừa Tổ: Ngữ Văn -----o0o----- GIÁO VIÊN: ĐOÀN THỤY BẢO CHÂU KHÁI QUÁT VHVN TỪ CMT8 NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1975: A. VHVN TÖØ CMT8 ÑEÁN NAÊM 1945. 1. Vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá: - CMT8 thành công đã mở kỉ nguyên độc lập: tạo nên nền văn học thống nhất về tư tưởng, tổ chức và quan niệm nhà văn kiểu mới (nhà văn - chiến sĩ) . - Trải qua nhiều biến cố, sự kiện lớn: Hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ kéo dài, tác động mạnh và sâu sắc đến nhân dân và văn học. - Kinh tế còn nghèo và chậm phát triển. - Giao lưu văn hoá chủ yếu giới hạn trong các nước XHCN. 2. Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu: a. Nhöõng chặng đường phaùt trieån: - 1945 đến 1954: Vaên hoïc thôøi kì khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp. - 1955-1964: Vaên hoïc trong nhöõng naêm xaây döïng CNXH ôû mieàn Baéc, ñaáu tranh thoáng nhaát ñaát nöôùc ôû mieàn Nam. - 1965-1975: Vaên hoïc thôøi kì choáng Mó cöùu nöôùc. b. Nhöõng thaønh töïu vaø haïn cheá: - Thöïc hieän xuaát saéc nhieäm vuï lòch söû giao phoù: theå hieän hình aûnh con ngöôøi VN trong chieán ñaáu vaø lao ñoäng. - Tieáp noái vaø phaùt huy nhöõng truyeàn thoáng tö töôûng lôùn cuûa daân toäc: truyeàn thoáng yeâu nöôùc, truyeàn thoáng nhaân ñaïo vaø chuû nghóa anh huøng. - Nhöõng thaønh töïu ngheä thuaät lôùn veà theå loaïi, veà khuynh höôùng thaåm mó, veà ñoäi nguõ saùng taùc, ñaëc bieät laø söï xuaát hieän nhöõng taùc phaåm lôùn mang taàm thôøi ñaïi. - Nhöõng haïn cheá: giaûn ñôn, phieám dieän, coâng thöùc,… 3. Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn: - Vaên hoïc phuïc vuï CM, coå vuõ chieán ñaáu: VH như một tấm gương phản chiếu những vấn đề lớn lao, trọng đại nhất của đất nước và cách mạng + Khuynh hướng, tư tưởng chủ đạo: cách mạng (văn học là thứ vũ khí phục vụ CM) + Đề tài: đấu tranh thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội - Neàn vaên hoïc höôùng veà ñaïi chuùng: + Đại chúng vừa là đối tượng phản ánh và đối tượng phục vụ, vừa là nguồn cung cấp, bổ sung lực lượng sáng tác cho văn học + Hình thành quan niệm mới: Đất nước của nhân dân + Quan tâm đến đời sống nhân dân lao động, niềm vui và nỗi buồn của họ + Tác phẩm ngắn gọn, nội dung dễ hiểu, chủ đề rõ ràng, hình thức nghệ thuật quen thuộc, ngôn ngữ bình dị, trong sáng, dễ hiểu. - Neàn vaên hoïc chuû yeáu mang khuynh höôùng söû thi vaø caûm höùng laõng maïn. * Khuynh hướng sử thi: + Đề tài: những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân tộc + Nhân vật chính: những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách, phẩm chất và ý chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân với số phận đất nước; luôn đặt bổn phận, trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, ý thức chính trị, tình cảm lớn, lẽ sống lớn lên hàng đầu + Lời văn: mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp tráng lệ, hào hùng * Cảm hứng lãng mạn: + Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới, + Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM + Tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. * Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng mạn: + Làm cho văn học thấm nhuần tinh thần lạc quan, + Đáp ứng yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển cách mạng. B. VHVN TÖØ 1975 ÑEÁN HEÁT THEÁ LÓ XX 1. Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá: - Lịch sử dân tộc ta mở ra một thời kì mới - độc lập, tự do và thống nhất. - Từ 1975 đến 1985: đất nước ta lại gặp những khó khăn và thử thách mới. - Từ 1986: Đảng đề xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới toàn diện. + Kinh tế: Chuyển sang kinh tế thị trường + Văn hoá: Tiếp xúc và giao lưu văn hoá được mở rộng. + văn học dịch thuật, báo chí và các phương tiện truyền thông phát triển mạnh mẽ. à Sự nghiệp đổi mới thúc đẩy nền văn học cũng đổi mới để phù hợp với nguyện vọng của nhà văn và người đọc cũng như quy luật phát triển khách quan của văn học 2. Nhöõng thaønh töïu vaø haïn cheá: Thaønh töïu cô baûn nhaát cuûa VH thôøi kì naøy chính laø yù thöùc veà söï ñoåi môùi, saùng taïo trong boái caûnh môùi cuûa ñôøi soáng nhaân daân - Thơ không tạo sự lôi cuốn, hấp dẫn như các giai đoạn trước nhưng vẫn có những tác phẩm đáng chú ý; nở rộ trường ca. - Văn xuôi: Một số cây bút bộc lộ ý thức đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống. - Từ 1986, văn học chính thức bước vào chặng đường đổi mới: gắn bó, cập nhật hơn đối với những vấn đề của đời sống: Phóng sự xuất hiện, đề cập những vấn đề bức xúc của cuộc sống; Văn xuôi; Bút kí; Từ sau năm 1975, kịch nói phát triển mạnh. 3. Một số phương diện đổi mới trong văn học: - Vận động theo khuynh hướng dân chủ hoá, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc. - Phát triển đa dạng về đề tài, chủ đề; phong phú và mới mẻ về thủ pháp nghệ thuật - Đề cao cá tính sáng tạo của nhà văn, đổi mới cách nhìn nhận, tiếp cận con người và hiện thực đời sống, đã khám phá con người trong những mối quan hệ đa dạng và phức tạp, thể hiện con người ở nhiều phương diện của đời sống, kể cả đời sống tâm linh. à Tính chất hướng nội, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường. - Quá trình đổi mới cũng xuất hiện những khuynh hướng tiêu cực, những biểu hiện quá đà, thiếu lành mạnh TUYEÂN NGOÂN ÑOÄC LAÄP-HOÀ CHÍ MINH TAÙC GIAÛ: Tieåu söû: HCM (1890-1969) gaén boù troïn ñôøi vôùi daân, vôùi nöôùc, vôùi öï nghieïp giaûi phoùng daântoäc cuûa VN vaø phong traøo CM theá giôùi, laø laõnh tuï CM vó ñaïi, motä nhaø vaên, nhaø thô lôùn cuûa daân toäc VN. Söï nghieäp vaên hoïc: Quan ñieåm saùng taùc cuûa HCM: Ngöôøi coâi vaên ngheä laø moät vuõ khí chieán ñaáu lôïi haïi phuïng söï cho söï nghieäp CM. Nhaø vaên phaûi coù tinh thaàn xung phong nhö ngöôøi chieán só. Ngöôøi coi troïng tính chaân thaät vaø tính daân toäc cuûa vaên hoïc: khi caàm buùt, Ngöôøi bao giôø cuõng xuaát phaùt töø ñoái töôïng (vieát cho ai?), vaø muïc ñích tieáp nhaän (vieát ñeå laøm gì?) ñeå quyeát ñònh noäi dung (vieát caùi gì?) vaø hình thöùc (vieát nhö theá naøo?) cuûa taùc phaåm. Di saûn vaên hoïc: nhöõng taùc phaåm chính cuûa HCM thuoäc caùc theå loaïi: thô, vaên xuoâi, kí, vaên chính luaän. Phong caùch ngheä thuaät: ñoäc ñaùo, ña daïng, moãi theå loaïi ñeàu coù phong caùch rieâng, raát haáp daãn * Văn chính luận: + Ngắn gọn, + Tư duy sắc sảo, + Lập luận chặt chẽ, + Lí lẽ đanh thép, bằng chứng đầy sức thuyết phục, + Giàu tính chiến đấu và đa dạng về bút pháp. * Truyện và kí: + Mang tính hiện đại, + Thể hiện tính chiến đấu mạnh mẽ + Nghệ thuật trào phúng vừa sắc bén, thâm thuý của phương Đông, vừa hài hước hóm hỉnh của phương Tây. * Thơ ca: + Những bài thơ nhằm mục đích tuyên truyền: Lời lẽ giản dị, mộc mạc, mang màu sắc dân gian hiện đại, vừa dễ nhớ vừa dễ thuộc, vừa có sức tác động trực tiếp vào tình cảm người đọc, người nghe. + Những bài thơ viết theo cảm hứng nghệ thuật: Hàm súc, có sự hoà hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại, giàu chất trữ tình và tính chiến đấu. TAÙC PHAÅM: “TUYEÂN NGOÂN ÑOÄC LAÄP:” - Laø moät vaên kieän coù giaù trò lòch söû to lôùn, taàm voùc tö töôûng cao ñeïp vaø laø moät aùng vaên chính luaän maãu möïc - Taùc phaåm ñöôïc coâng boá trong moät hoaøn caûnh lòch söû ñaëc bieät ñaõ quy ñònh ñoái töôïng höôùng tôùi, noäi dung vaø caùch vieát nhaèm ñaït hieäu quaû cao nhaát. 1. Noäi dung: a. Phần mở đầu. Nêu cơ sở pháp lí của TNĐL: - Bác trích dẫn những đoạn tiêu trong hai đoạn tuyên ngôn của Pháp (1791)& Mĩ (1776). Khẳng định quyền bình đẳng , tự do, hạnh phúc của tất cả mọi người => những lời bất hủ được l/sử c/m, được nhân loại thừa nhận. Đó là chân lí muôn đời. - Trích dẫn những câu tiêu biểu trong tuyên ngôn của kẻ thù HCM tỏ ra kiên quyết & khéo léo trong việc khẳng định quyền độc lập của nd VN. (Việc trích dẫn có nhiều dụng ý). + Pháp & Mĩ đều là kẻ thù trước mắt của nd ta chúng xâm lược nước ta tức là: làm vấy bùn lên lá cờ nhân đạo của chúng. Đánh địch = lý lẽ “ gậy ông lại đập lưng ông”. + Bác đặt 3 cuộc cách mạng, 3 nền độc lập, 3 bản tuyên ngôn ngang hàng nhau. Sánh vai với VM t/g và gợi lại niềm tự hào dân tộc trong truyền thống đấu tranh dựng nước => nối liền mạch y/n, tự hào dân tộc của quá khứ và hiện tại. + Từ TN của hai nước P&M, HCM đã mở rộng, nâng cao một cách sáng tạo và phù hợp với thực tế VN “Lời bất hủ ấy suy rộng ra….. tự do”-> từ lẽ phải không thể chối cãi được về quyền bất khả x/phạm của cá nhân con người khẳng định lẽ phải cần phải được thừa nhận quyền bất khả x/phạm của dân tộc VN: -Thức tỉnh trí tuệ của n/loại tiến bộ, nd VN. –cổ vũ p/trào giành độc lập của nd các nước thuộc địa. –tạo cơ sở pháp lí vững chắc cho nền độc lập , t/do của d/tộc VN. =>cơ sở pháp lý của nền độc lập tự do được khẳng định chắc chắn = những lí lẽ chặt chẽ, đầy sức thuyết phục. b. Cơ sở thực tế của TNĐL: -Tố cáo tội ác của TDP, kể thù trực tiếp của dân tộc: *“Thế mà…”( chuyển p1- p2): Tác dụng lay chuyển nhận thức người nghe từ những nguyên lí cao đẹp vừa nêu trong hai bản TN đến thực tế nước VN khi P xâm lược. + Lừa bịp ndVN “Khai hoá VM” – thực chất là x/lược làm thuộc địa, cướp nước ta, áp bức đồng bào…. + Thủ tiêu quyền d/chủ, thi hành luật pháp dã man, chia cắt đất nước, thẳng tay chém giết những người yêu nước, thi hành chính sách ngu dân, bóc lột nd đến xương tuỷ -> hậu quả nặng nề: Đ/n nghèo nàn thiếu thốn, xơ xác tiêu điều, giống nòi suy nhược, gần 2 triệu đồng bào chết đói. + Không bảo hộ nước ta mà hai lần bán nước ta cho Nhật nd ta “một cổ hai tròng” -Với hệ thống từ ngữ: + Động từ mạnh liên tiếp “thi hành luật pháp dã man”, tắm các cuộc k/c trong bể máu…..”. nhấn mạnh tội ác của kẻ thù…. + Điệp từ “Chúng” khẳng định và nhấn mạnh kẻ thù là những chủ nhân của tội ác đó. + Câu văn ngắn gọn liên tiếp s/dụng những lời tố cáo đanh thép, sâu sắ tội ác của kẻ thù. + Các dẫn chứng xác thực : 9/3, 1940…Buộc tội TDP khiến chúng không thể chối cãi và biện minh. => Ngòi bút thật sắc sảo & bằng chứng xác thực đã vẽ lên bức tranh về 1 thời kì lịch sử dau thương của d/tộc, vạch trần bộ mặt tàn bạo của TDP đi ngược lại với truyền thống văn hoá P; tư tưởng nhân đạo của nhân loại, khoá miệng những kẻ rêu rao luận điệu bảo hộ, khai hoá nước ta. Đằng sau đó là nỗi day dứt , trái tim nhân đạo của HCM. -Tình thế tương phản đối lập giữa thực dân pháp – d/t ta. + Khi Nhật đến: TDP bỏ chạy, đầu hàng. Nd VN anh dũng vùng lên quật khởi giành chính quyền từ tay Nhật. Khi chống PXN: TDP không liên kết với nd ta mà còn thẳng tay đàn áp VM; giết tù c/trị ở Yên Bái….Nd ta khoan hồng, nhân đạo cứu P ra khỏi nhà tù của Nhật, bảo vệ tính mạng cho họ. + Bản chất ươn hèn tàn bạo & phản động của TDP…không xứng đáng bảo hộ nước ta. Bản chất anh dũng nhân ái tốt đẹp của nd VN rất xứng đáng với tư cách người làm chủ đất nước có độc lập , tự do. -Trực tiếp bác bỏ luận điệu Đ/Dương, VN là thuộc địa của P = chứng cứ l/sử: + Mùa thu 1940 nước ta là thuộc địa của Nhật & chúng ta giành chính quyền từ tay người Nhật chứ không phải từ tay người P. + Pháp chạy, Nhaät haøng, vua Bđại thoái vị -> nd VN lập chế độ Dân Chủ Cộng Hoà. + Điệp từ “sự thật” khẳng định sức mạnh chính nghĩa của nd ta, cùng với lí lẽ thuyết phục người nghe. =>Cơ sở thực tế của TNĐL được khẳng định bằng chứng cứ l/sử về tội ác của kẻ thù, sức mạnh chính nghĩa của d/tộc ta. Giọng văn của HCM hùng hồn, khắc tạc hình ảnh dân tộc bất khuất, vừa vạch trần hành động trái nghĩa, phi nhân đạo của kẻ thù. 3.Tuyên Ngôn chính thức- ý chí bảo vệ độc lập của nd VN. - Tuyeân boá ñoäc laäp: tuyeân boá thoaùt li haún quan heä thöïc daân vôùi Phaùp, xoá những hiệp ước Pháp kì về VN, xoá mọi đặc quyền của P ở VN. - Khẳng định quyết tâm giữ gìn nền độc lập t/do của d/tộc: h/sinh tính mạng, của cải, lực lượng…. - Bắt buộc các nước phải thừa nhận quyền độc lập của VN = cấu trúc phủ định hai lần “không thể…..” - Những câu văn khẳng định: Kết cấu song song... tạo những điệp khúc âm vang hào hùng đanh thép: “Nước VN phải được độc lập……”. 2. Nghệ thuật: - Lập luận: chặt chẽ, thống nhất, chủ yếu dựa vào quyền lợi tối cao của các dân tộc và nhân dân ta. - Lí lẽ: hùng hồn, gợi cảm, xuất phát từ tình yêu công lí, tôn trọng sự thật và chính nghĩa của dân tộc. - Dẫn chứng: xác thực, không ai chối cãi được. - Ngôn ngữ: chan chứa tình cảm, cách xưng hô tha thiết, gần gũi. 3. YÙ nghóa vaên baûn: - Tuyeân ngoân Ñoäc laäp laø moät vaên kieän lòch söû voâ giaù tuyeân boá tröôùc quoác daân ñoàng baøo vaø theá giôùi veà quyeàn ñoäc laäp cuûa daân toäc VN vaø khaúng ñònh quyeát taâm baûo veä neàn töï do, ñoäc laäp aáy. - Keát tinh lí töôûng ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc vaø tinh thaàn yeâu chuoäng ñoäc laäp, töï do. - Laø aùng vaên chính luaän maãu möïc. NGUYEÃN ÑÌNH CHIEÅU, NGOÂI SAO SAÙNG TRONG VAÊN NGHEÄ CUÛA DAÂN TOÄC Phaïm Vaên Ñoàng Tìm hieåu chung: Taùc giaû: PVÑ (1906-2000) khoâng chæ laø moät nhaø CM xuaát saéc maø coøn laø nhaø vaên hoùa lôùn, moät nhaø lí luaän vaên ngheä uyeân baùc cuûa ñaát nöôùc ta trong theá kó XX. Taùc phaåm: Nguyeãn Ñình Chieåu, ngoâi sao saùng trong vaên ngheä cuûa daân toäc ñöôïc vieát nhaân kæ nieäm 75 naêm ngaøy maát cuûa NÑC (3/7/1888), in trong Taïp chí Vaên hoïc, thaùng 7 naêm 1963. Ñoïc-hieåu vaên baûn: Noäi dung: Phaàn môû ñaàu: neâu caùch tieáp caän vöøa coù tính khoa hoïc vöøa coù yù nghóa phöông phaùp luaän ñoái vôùi thô vaên NÑC, moät hieän töôïng vaên hoïc ñoäc ñaùo coù veû ñeïp rieâng khoâng deã nhaän ra. Phaàn tieáp theo: YÙ nghóa, giaù trò to lôùn cuûa cuoäc ñôøi, vaên nghieäp NÑC. + Cuoäc ñôøi vaø quan nieäm saùng taùc cuûa NÑC-moät chieán só yeâu nöôùc, troïn ñôøi phaán ñaáu hi sinh vì nghóa lôùn cuûa daân toäc: coi thô vaên laø vuõ khí chieán ñaáu baûo veä chính nghóa, choáng laïi keû thuø xaâm löôïc vaø tay sai, vaïch traàn aâm möu thuû ñoaïn vaø leân aùn nhöõng keû lôïi duïng vaên chöông laøm ñieàu phi nghóa. + Thô vaên yeâu nöôùc choáng ngoaïi xaâm cuûa NÑC “laøm soáng laïi” moät thôøi kì khoå nhuïc nhöng vó ñaïi”, tham gia tích cöïc vaøo cuoäc ñaáu tranh cuûa thôøi ñaïi, coå vuõ maïnh meõ cho cuoäc chieán ñaáu choáng ngoaïi xaâm baèng nhöõng hình töôïng vaên hoïc “sinh ñoäng vaø naõo nuøng” xuùc ñoäng loøng ngöôøi. Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc laøm soáng daäy moät hình töôïng maø töø tröôùc ñeán nay chöa töøng coù trong vaên chöông thôøi trung ñaïi: hình töôïng ngöôøi noâng daân. + Truyeän Luïc Vaân Tieân laø moät taùc phaåm lôùn cuûa NÑC, chöùa ñöïng nhöùng noäi dung tö töôûng gaàn guõi vôùi quaàn chuùng nhaân daân, “laø moät baûn tröôøng ca ca ngôïi chính nghóa, nhöõng ñaïo ñöùc ñaùng quyù troïng ôû ñôøi”, coù theå “truyeàn baù roäng raõi trong daân gian” Phaàn keát: Khaúng ñònh vò trí cuûa NÑC trong neà vaên hoïc daân toäc. Ngheä thuaät: - Boá cuïc chaët cheõ, caùc luaän ñieåm trieån khai baùm saùt vaán ñeà trung taâm. - Caùch laäp luaän töø khaùi quaùt ñeán cuï theå, keát hôïp caû dieãn dòch, quy naïp vaø hình thöùc “ñoøn baãy”. - Lôøi vaên coù tính khoa hoïc, vöøa coù maøu saéc vaên chöông vöøa khaùch quan; ngoân ngöõ giaøu h/aûnh. - Gioïng ñieäu linh hoaït, bieán hoaù: khi hoaø saûng, luùc xoùt xa,… YÙ nghóa vaên baûn: Khaúng ñònh yù nghóa cao ñeïp cuûa cuoäc ñôøi vaø vaên nghieäp cuûa NÑC: cuoäc ñôøi cuûa moät chieán só phaán ñaáu heát mình cho söï nghieäp ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc; söï nghieäp thô vaên cuûa oâng laø moät minh chöùng huøng hoàn cho ñòa vò vaø taùc duïng to lôùn cuûa vaên hoïc ngheä thuaät cuõng nhö traùch nhieäm cuûa ngöôøi caàm buùt ñoái vôùi ñaát nöôùc, daân toäc. Ñoïc theâm: MAÁY YÙ NGHÓA VEÀ THÔ (Trích-Nguyeãn Ñình Thi) Tìm hieåu chung: sgk Taùc giaû: Hoaøn caûnh vaø muïc ñích saùng taùccuûa taùc phaåm: Ñoïc-hieåu vaên baûn: Noäi dung:- Ñaëc tröng cuûa thô: + Ngôn ngữ: Nếu ngôn ngữ trong các tác phẩm truyện, kí chủ yếu là ngôn ngữ tự sự, kể chuyện, ngôn ngữ trong các tác phẩm kịch chủ yếu là ngôn ngữ đối thoại thì ngôn ngữ thơ có tác dụng gợi cảm đặc biệt nhờ yếu tố nhịp điệu, NĐT khẳng định: “Cái kì diệu…là của tâm hồn” + Hình aûnh, tö töôûng vaø tính chaân thaät trong thô: NÑT khaúng ñònh nhöõng hình aûnh thô nhöõng aûnh thô ôû ngay trong ñôøi thöïc, vöøa laï, vöøa quen, ñöôïc saøng loïc baèng nhaän thöùc, tö töôûng cuûa ngöôøi laøm thô. + Xuất phát từ sự đề cao nhịp điệu bên trong nhịp điệu của tâm hồn, NĐT quan niệm:“ không có vấn đề thơ tự do……ngày nay” + Ñaàu moái cuûa thô laø taâm hoàn con ngöôøi: khi laøm thô traïng thaùi taâm lí ñang rung chuyeån khaùc thöôøng, taâm hoàn phaûi rung ñoäng. Baøi thô laø sôïi daây truyeàn tình caûm cho ngöôøi ñoïc. Thô laø tieáng noùi maõnh lieät cuûa tình caûm. Caûm xuùc laø ñoäng löïc cô baûn cuûa thô. à Các vấn đề tác giả đặt ra, các luận điểm xung quanh vấn đề đặc trưng bản chất của thơ ca ngày nay vẫn còn giá trị bởi ý nghĩa thời sự, tính chất khoa học đúng đắn, gắn bó chặt chẽ với cuộc sống và thực tiễn sáng tạo thi ca. Ngheä thuaät: Laäp luaän chaët cheõ. Vaên giaøu hình aûnh, caûm xuùc. Yù nghóa vaên baûn: Baøi vieát khoâng chæ coù giaù tròn trong nhöõng naêm naêm möôi cuûa theá kó XX. Quan ñieåm veà thô vaø ñaëc tröng cuûa thô cuûa NÑT raát saâu saêc vaø coù giaù trò laâu daøi. Ñoïc theâm: DOXTOIEPSKI STEPHEN XVAIGO Tìm hieåu chung: sgk Ñoïc-hieåu vaên baûn: Noäi dung: Cuoäc ñôøi baát haïnh vaø nghò löïc phi thöôøng cuûa Ñoxtoiepski: + Noãi khoå veà vaät chaát: soáng trong caûnh ngheøo khoù, caàu xin caû nhöõng ngöôøi xa laï vaø thaáp heøn, khoâng coù tieàn, phaûi caàm coá…baûn thaân bò beänh ñoäng kinh,… + Noãi khoå veà tinh thaàn: xa laï vôùi moïi ngöôøi, luoân nhôù veà nöôùc Nga trong xa caùch,… + Lao ñoäng laø söï giaûi thoaùt noãi khoå: bí quyeát thaønh coâng laø nghò löïc, loøng ñam meâ ngheä thuaät, loøng yeâu thöông con ngöôøi vaø nöôùc Nga cuøng taøi naêng baåm sinh cuûa oâng. + Söï thaønh coâng trong saùng taùc cuûa oâng: nöôùc Nga chæ coøn ñoå doàn maét veà phía oâng, oâng trôû thaønh söù giaû cuûa söù sôû mình; tö töôûng cuûa oâng veà “söï toång hoaø giaûi cuûa nöôùc Nga,… + Caùi cheát cuûa Ñox vaø tinh thaàn ñoaøn keát daân toäc: noãi ñau khoå khieán ngöôøi Nga hôïp laïi thaønh moät khoái thoáng nhaát: hoï thaáy ñöôïc noãi ñau khoå nhôø Ñox; ba tuaàn sau caùi cheát cuûa oâng, Nga hoaøng bò aùm saùt,… Ngheä thuaät: döïng chaân dung vaên hoïc nhôø lieân töôûng, so saùnh vaø nhieàu bieän phaùp tu töø khaùc. Yù nghóa vaên baûn: qua vieäc döïng chaân dung vaên hoïc, taùc giaû ñem ñeán cho ngöôøi ñoïc nhöõng hieåu bieát veà Ñox, nhaø vaên Nga vó ñaïi. THOÂNG ÑIEÄP NHAÂN NGAØY THEÁ GIÔÙI PHOØNG CHOÁNG AIDS, 1-12-2003 (COÂ-PHI AN-NAN) Tìm hieåu chung: Taùc giaû: Coâ-phi An-nan laø ngöôøi chaâu Phi da ñen ñaàu tieân ñöôïc baàu giöõ chöùc vuï Toång thö kí LHQ Oâng ñöôïc trao giaûi Nobel Hoaø Bình naêm 2001 Taùc phaåm: Theå loaïi: vaên baûn nhaät duïng. Hoaøn caûnh ra ñôøi: thaùng 12 naêm 2003; gôûi tôùi nhaân daân toaøn theá giôùi nhaân ngaøy theá giôùi phoøng choáng AIDS. Muïc ñích: keâu goïi toaøn theá giôùi tích cöïc tham gia phoøng choáng HIV/AIDS. Ñoïc-hieåu vaên baûn: Noäi dung: Neâu vaán ñeà: khaúng ñònh nhieäm vuï phoøng choáng HIV/AIDS ñaõ ñöôïc toaøn theá giôùi quan taâm vaø ñeå ñaùnh baïi caên beänh naøy “phaûi coù söï cam keát, nguoàn löïc vaø haønh ñoäng”. Phaàn ñieåm tình hình: phaân tích nhöõng maët ñaõ laøm ñöôïc, chöa laøm ñöôïc cuûa caùc quoác gia trong vieäc phoøng choáng ñaïi dòch HV/AIDS. Taùc giaû neâu cuï theå nhöõung maët chöa laøm ñöôïc ñeå gioùng leân hoài chuoâng baùo ñoäng veà nguy cô cuûa ñaïi dòch HIV/AIDS. Phaàn naøy khoâng daøi nhöng giaøu söùc thuyeát phuïc vaø lay ñoäng loøng ngöôøi bôûi taàm bao quaùt roäng lôùn, nhöõng soá lieäu cuï theå, chæ ra nhöõng nguy cô vaø nhaát laø bôûi söï boäc loä nhöõng tieác nuoái cuûa taùc giaû vì coù nhöõng ñieàu leõ ra phaûi laøm ñöôïc thì thöïc teá chuùng ta chöa laøm ñöôïc,… Phaàn neâu nhieäm vuï: keâu goïi moïi ngöôøi, moïi quoác gia noã löïc hôn nöõa, ñaët vaán ñeà choáng HIV/AIDS leân “vò trí haøng ñaàu trong chöông trình nghò söï veà chính trò vaø haønh ñoäng thöïc teá cuûa mình”; phaûi ñoaøn keát, hôïp taùc hôn nöõa trong cuoäc ñaáu tranh ñaåy luøi caên beänh theá kó. Ngheä thuaät: Caùch trình baøy chaët cheõ, logic cho thaáy yù nghóa böùc thieát vaø taàm quan troïng ñaëc bieät cuûa cuoäc chieán choáng laïi HV/AIDS. Beân caïnh nhöõng caâi vaên truyeàn thoâng ñieäp tröïc tieáp, coù raát nhieàu caâu vaên giaøu hình anhe, caûm xuùc. Do ñoù, traùnh ñöôïc loái “hoâ haøo”, saùo moøn, truyeàn ñöôïc taâm huyeát cuûa taùc giaû ñeán ngöôøi nghe, ngöôøi ñoïc. Yù nghóa vaên baûn: Vaên baûn tuy ngaén goïn nhöng giaøu söùc thuyeát phuïc bôûi nhöõng lí leõ saâu saéc, nhöõng daãn chöùng, soá lieäu cuï theå, theå hieän traùch nhieäm vaø löông taâm cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu LHQ. Giaù trò cuûa vaên baûn coøn theå hieän ôû tö töôûng coù taàm chieán löôïc, giaøu tính nhaân vaên khi ñaët ra nhieäm vuï phoøng choáng caên beänh cuûa theá kó. TAÂY TIEÁN Quang Duõng 1. Tìm hieåu chung: Taùc giaû: Tên thật : Bùi Đình Diệm (1921 – 1988). Quê hương: Phượng Trì - Đan Phượng – Hà Tây. Quang Duõng laø moät ngheä só ña taøi: laøm thô, veõ ttranh, vieát vaên. Moät hoàn thô laõng maïn, taøi hoa: nhaø thô cuûa “xöù Ñoaøi maây traéng”, thô giaøu chaát nhaïc, chaát hoaï. Taùc phaåm: * Đoàn binh Tây Tiến -Thành lập 1947: Bảo vệ biên giới Việt Lào, tiêu hao lực lượng quân P ở Tây Lào & Bắc Bộ VN. -Địa bàn hoạt động: vùng rừng núi TB VN & Thượng Lào rất hiểm trở núi cao , sông sâu, thú dữ, vùng có nhiều d/t thiểu số sinh sống => Đời sống c/đ của người lính khó khăn, gian khổ đói rét bệnh tật hoành hành. -Lính TT: Thanh niên HN, có hs, Sv rất trẻ trung, hào hoa, thanh lịch, lãng mạn và anh dũng yêu nước. * Hoàn cảnh sáng tác: -1948 sau 1 năm QD là đại đội trưởng của đ/binh TT, anh chuyển đơn vị. Trong nỗi nhớ đơn vị cũ anh đã viết bài thơ này tại Phù Lưu Chanh. -Lúc đầu bài thơ có tên là “Nhớ TT” -> Ttiến. 2. Ñoïc-hieåu vaên baûn: Noäi dung: a.1. Böùc tranh thieân nhieân nuùi röøng mieàn taây huøng vó, döõ doäi nhöng voâ cuøng mó leä, tröõ tình vaø hình aûnh ngöôøi lính treân chaëng ñöôøng haønh quaân trong caûm xuùc “nhôù chôi vôi” veà moät thôøi Taây Tieán, ñoù laø hình aûnh ngöôøi lính treân chaëng ñöôøng haønh quaân: gian khoå, hi sinh maø vaãn ngang taøng, taâm hoàn vaãn treû trung, laõng maïn. * Tây Bắc hùng vĩ trong nỗi nhớ của nhà thơ. (đoạn 1). - Caûm xuùc chuû ñaïo xuyeân suoát baøi thô laø moät noãi nhôù da dieát, bao truøm leân caû khoâng gian vaø thôøi gian. Xa TT QD nhớ về đơn vị cũ bằng nỗi nhớ khó tả “nhớ chơi vơi”: nỗi nhớ không có hình, không cụ thể nhưng rất sâu nặng mênh mang da diết -> t/g dùng từ đắc địa d/tả chính xác cảm xúc khó tả. - Nhớ về rừng núi, địa bàn hoạt động ngày xưa; vuøng ñaát xa xoâi, hoang vaéng, huøng vó, döõ doäi, khaéc nghieät, ñaày bí hieåm nhöng voâ cuøng thô moäng, tröõ tình: “Dốc lên khúc khuỷu….. xa khơi” + Chặng đường h/quân của TT trùng điệp, khó khăn, khắc nghiệt; Núi thẳm , dốc cao vực sâu. T/g đã sử dụng nhiều từ tượng hình để diễn tả: “Kh/khuỷu, th/thẳm, heo hút , cồn mây, súng …” + với các thanh trắc liên tiếp diễn tả sự hiểm trở của đèo TB. “Ngàn thước …..xuống”. = thủ pháp đối lập -> đường gấp khúc, lên cao xuống sâu. “Nhà ai….khơi” s/dụng toàn thanh bằng, trải ra 1 không gian mênh mang của mây, mưa với những ngôi nhà thấp thoáng…. Cho thấy một cảm giác thư thái, khoan khoái, sau chặng đường hành quân vất vả. + Vẻ hoang dại dữ dội của núi rừng TB được khai thác “Ch/chiều…..người”: Gợi mở một không gian của núi rừng bí hiểm thác gầm, cọp dữ . Đầy mối đe doạ với con người; thử thách lớn đối với người lính TT . + Hình ảnh kết thúc “Nhớ ôi…….xôi”: Cảnh tượng sum họp đầm ấm của con người TB mà người lính TT bắt gặp trên đường hành quân. “Cơm lên khói…..xôi” xua tan mệt mỏi trên gương mặt của người lính => cảm giác êm dịu, ấm áp đối lập với những câu thơ trên. =>Kỷ niệm về TT gắn liền với những khó khăn vất vả cũng như niềm vui bình dị mà QD và những người lính TT đã trải qua trên đường hành quân. Kỷ niệm đó sâu đậm khó quên. *Thieân nhieân vaø con ngöôøi Tây Bắc mĩ lệ, thơ mộng, vaø tröõ tình:( đoạn 2). - Caûnh ñeâm lieân hoan röïc rôõ, lung linh, ngöôøi lính chung vui vôùi daân laøng xöù laï: + Doanh trại bừng sáng trong ánh lửa bập bùng, lung linh. + Người thiếu nữ hiện ra trong trang phục lộng lẫy duyên dáng e ấp: “Kìa em”; bất ngờ vui sướng say mê của những người lính trước h/ảnh đẹp của người thiếu nữ TB. + Âm thanh dìu dặt, réo rắt của tiếng khèn ->Không gian huyền ảo, cảnh vật, con người đều ngả nghiêng rạo rực trong đêm hội. - Cảnh thieân nhieân sông nước TB moät chieàu söông giaêng mênh mang mờ ảo, thơ mộng “người đi Chaâu Moäc ….đong đưa”. + Dòng sông trong buổi chiều sương với những hàng lau hoang dại (nhưng lại có hồn) đang tìm nơi neo đậu tâm hồn -> h/a thơ tinh tế gợi cảm. + “Dáng người trên độc mộc”: dáng đứng đẹp hiên ngang, hùng dũng của chàng trai , cô gái hoặc người chiến sĩ TT trên con thuyền độc mộc trên sóng nước . =>Ngòi bút QD không chỉ tả mà còn gợi lên phần hồn thiêng liêng của tạo vật 4 câu thơ d/tả một t/g thơ mộng huyền ảo, vạn vật có neùt riêng đặc trưng của núi rừng TB. a.2. Böùc chaân dung veà ngöôøi lính Taây Tieán trong noãi “nhôù chôi vôi” veà