Thực hành vẽ biểu đồ bằng Excel và Sơ đồ tư duy Mind Manager 8.0 (Phần 2)

PHẦN THỨ HAI HƯỚNG DẪN THIẾT LẬP VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG GIẢNG DẠY ĐỊA LÍ BẰNG MIND MANAGER 8.0 Phần I – Giới thiệu * Hiện nay, có rất nhiều phần mềm tạo sơ đồ tư duy (như FreeMind, iMindmap, MindManuals, MindPlugs, SmartDraw, MindGenius,) Các thầy cô có thể tham khảo tại: * Tuy nhiên, với nhiều tính năng vượt trội, Mind Manager 8.0 cho phép bạn trình bày ý tưởng có đính kèm các chú thích, hình ảnh, sơ đồ, bảng tính * Ưu điểm: - Nhiều công cụ, biểu mẫu phong phú (nhất là so với iMindMap) - Khá là nhẹ, chạy nhanh, ít tốn RAM (nhất là bản 7.0) - Giao diện rất giống Office 2007 với các ribbon và tab nên rất dễ tìm các nút lệnh. - Dễ sử dụng, các bạn có thể yên tâm nếu khả năng tin học của mình còn hạn chế. - Có hệ thống icon và image sẵn rất tiện nếu các bạn muốn minh họa các nhánh trên sơ đồ (mấy cái hình này có điểm rất hay là khi kéo to ra cũng không bị mờ). Ngoài ra, các icon và image rất dễ kéo – thả bằng chuột khi muốn điều chỉnh vị trí trên nhánh so với chữ) - Dễ export ra các định dạng khác nhau: PDF, Image (ảnh), Word, PowerPoint, Web. * Nhược điểm: Đây là phần mềm có bản quyền, khi sử dụng ta cần phải Crack * Hiện nay đã có phiên bản MindManager Pro 9.0 Phần II – Cài đặt Sau khi tải phần mềm về, ta chạy file setup để cài đặt (file MM80-E-217) Tiến trình cài đặt bắt đầu, chạy xong chương trình hiện thông báo. Chọn Next Chương trình yêu cầu thỏa thuận bản quyền. Bạn chọn I agree to the terms in the license agreement. Chọn Next Điền thông tin tên người dùng (User Name) và tên cơ quan (Organization). Chọn Next Chọn Next tiếp tục (nếu không muốn cài đặt tùy chọn Custom - giành cho người có kinh nghiệm) Chương trình thông báo tạo Shortcut cho 1 số vị trí trên máy tính (nên để mặc định). Chọn Install để tải các công cụ cho phần mềm. Đợi trong ít phút (tùy theo cấu hình máy mà tiến trình này nhanh hay chậm). Nên bỏ chọn Launch MindManager 8 (chạy chương trình lần đầu ngay bây giờ). Chọn Finish khi hoàn thành. Lúc này, ta đã cài đặt xong phần mềm, nhưng do đây là phần mềm có bản quyền nên muốn sử dụng miễn phí ta phải tiến hành Crack phần mềm. Tìm file MindManager (14,3M) có trong thư mục Crack và copy đè lên file cùng tên vào đường dẫn cài đặt mặc định là C:\Program Files\Mindjet\MindManager Nhấn Yes khi chương trình hiện thông báo. Việc cài đặt hoàn tất, bây giờ ta có thể khởi động chương trình và sử dụng bình thường mà không phải lo vấn đề bản quyền. Lưu ý, tùy theo hệ điều hành (hoặc do các chương trình diệt virus) mà các bước cài đặt có thể không giống như trên. Nên vô hiệu hóa chương trình diệt virus trước khi cài đặt. Phần III - Hệ thống Menu II.1 Home Menu Home cho ta hầu hết các chức năng cơ bản của Mind manager 8.0. + Clipboard : Có các chức năng Copy, Cut, Paste và Format Painter + Insert : Topic, Subtopic, Ralationship, Callout và Boundary + Map Markers : Icon Markers, Text Markers, Task Info. - Icon Markers - Text Markers Lệnh Text Markers cho ta xây dựng những ký hiệu để ta đánh dấu những nguồn lực mà ta có để xây dựng kế hoạch. Lưu ý: ngoài nguồn lực Resources mà Mind Manager 8.0 đã xây dựng, ta có thể đưa thêm nhiều nguồn lực khác bằng cách xây dựng các Group với tên mình đặt. Với Resource hay goup mới, ta có thể thêm vào những thành phần của chúng. II. 2 Insert Menu Insert cho ta những thao tác trên topic. Như thêm vào các topic nhánh, đường liên kết các mối quan hệ, hình bao, bảng tính Excel, báo giờ, nhãn, ngày giờ, ... - Thêm vào các topic nhánh. - Chú giải. - Đường liên kết các mối quan hệ - Hình bao. II. 3 Format. Menu Format cho ta định dạng các thành phần của map: + Topics - Hình dạng topic (Topic shape) - Growth Direction ( Kiểu phân nhánh của map) - Topic Line Style ( kiểu đường nhánh ) - Image Placement ( vị trí của ảnh trong topic) + Objects - Kiểu đường nối quan hệ ( Relationship Shape) - Hình dáng hình bao ( Boundary Shape) + Layout Định dạng thứ tự ( Numbering) II. 4 Review. Menu Review chỉ giúp chúng ta hai thao tác quan trọng : Proofing + Splelling : Kiểm tra lỗi chính tả và chỉnh tự động + Map Stats: Thông tin về sơ đồ. Thông tin nay sẽ giúp chúng ta lưu tác quyền của tác giả khi lưu chuyển công cộng. Comment + New Comment: Mind manager 8.0 cho ta nhập vào một topic nhiều comment, ở nhiều thời điểm khác nhau. Một số chức năng khác ít thông dụng. II. 5 View. Menu View cho ta những thao tác để trình bày sơ đồ. Những thao các cơ bản và quan trọng chúng ta cần lưu ý : + Presentation Mode : trình bày như một kiểu trình chiếu của Power Point + Filter: Chọn lọc những đối tượng cần trình bày + Show Branch Alone : Hiện chỉ một topic nhánh của topic chính + Detail: Trình bày số nhánh của những mức theo ý + Show/ Hide : Hiện hoặc ẩn những đối tượng của tất cả topic. + Zoom: Phóng đại hoặc thu nhỏ II. 6 Export Menu nay cho phép ta chuyển sơ đồ thành các tập tin hoặc thư mục lưu nội dung của sơ đồ theo một hình thức khác: Chuyển sang PDF Player, hình ảnh, Web, Word, Power Point II.7 Tools Menu Tools cho ta nhiều công cụ nhưng công cụ quan trọng nhất là Star Brainstorming. Đây là công cụ thể hiện sự phối hợp giữa hai phương pháp làm việc theo nhóm: Brainstorming và Mind mapping Phần III - Tạo Map Click vào biểu tượng nhỏ ở góc trái màn hình ta sẽ tạo một tập tin map mới. Thông thường ta chọn Dafault Map. Hoặc cách khác sau: Click chuột vào góc trái có chữ M đỏ. Giao diện sẽ cho ta một tập tin chỉ có một chủ đề trung tâm. Tiếp theo chúng ta sẽ đưa thêm vào các chủ đề chính ( MainTopic), các chủ đề nhánh (SubTopic). III.1 Insert Topict con Dùng phím Insert và Enter một cách nhịp nhàng ta được các topic nhánh một cách nhanh chóng. Hoặc dùng chuột phải, chọn Insert ( cách này ít thông dụng) III. 2 Relationship Bằng cách click chuột nào menu Relationship, ta sẽ tạo ra đường nối quan hệ các topic. Drag chuột từ vị trí đầu đến vị trí cuối ta sẽ được kết quả như ý Phần IV - Insert các đối tượng. Sau khi tạo được một sơ đồ đơn giản với chủ đề trung tâm, các chủ đề chính, chủ đề nhánh cùng với các đường liên hệ chúng, chúng ta có nhu cầu đưa vào các chủ đề một số thông tin cần thiết khác. IV.1 Alert Nút lệnh Alert sẽ cho ta thêm " báo " thời gian định trước. Chọn thời điểm và thời gian báo trước. IV.2 Label Clich chuột vào nút lệnh Label. ta sẽ đánh nhãn cho một topic. IV.3 Date&Time Click chuột vào nút lệnh date & Time, ta sẽ có ngày, giờ nhập vào một topic. IV.4 Ghi chú ( Notes) Bằng tổ hợp phím Ctrl + T ta sẽ có khung cửa sổ để nhập ghi chú cho một topic Cũng bằng cặp phím Ctrl + T ta dấu khung Note. IV.5 Hình ảnh ( Image ) Click chuột phải. Chọn Image. ta có thể đưa một ảnh vào trong topic hiện hành. Sau khi có ảnh rồi ta có thể điều chỉnh kích thước ảnh cũng bằng chuột. Phần V- Add các đối tượng vào 1 topic Để tăng thêm giá trị của sơ đồ và liên kết với những sơ đồ khác chúng ta có thêm nhu cầu tạo các siêu liên kết, đính kèm các tập tin, đánh dấu các công việc. V.1 Tập tin đính kèm ( Attache) Click nút phải chuột, ta chọn tiếp Add Attachement... ta sẽ kèm một tập tin vào một topic hiện hành. (Liên kết phần sông ngòi với file PowperPoint có ảnh về các hệ thống sông lớn) V.2 Siêu liên kết ( Hyperlink) Add Hyperlink sẽ cho ta liên kết một topic đến với 1 tập tin khác (không nhất thiết phải là map) Mind manager 8.0 cho ta liên kết với nhiều loại tập tin khác (mỗi topic chỉ liên kết được 1 tập tin duy nhất). Khi click vào biểu tượng liên kết thì tập tin liên kết sẽ được mở. V.3 Đánh dấu bằng biểu tượng ( Icon Markers) Bằng cách click chuột phải, ta sẽ đưa một biểu tượng để đánh dấu một nội dung nào đó (mà ta qui ước nghĩa ) vào 1 topic. V.4 Đánh dấu bằng đoạn văn ( Text Markers) Clich chuột phải, sau đó chọn Text markers ta sẽ đưa các dòng ký tự vào 1 topic để đánh dấu. Để thực hiện điều nay, ta cần phải Add New Text Marker để có nội dung đưa vào. Thao tác nay sẽ hiệu qua hơn nếu ta chuẩn bị nguồn lực và các nhóm thực hiện. (Xem phần Menu Home) Phần VI- Format VI.1 Menue Format VI.1.1 Topics VI.1.1.1 Topic Shape Chọn menu nay ta có thể định dạng hình các topic. Bằng cách click chuột vào hình mẫu có sẵn để định dạng hình topic. VI.1.1.2 Topic Line Style Menu nay cho ta chọn hình dáng của đường nối các topic trong 1 nhánh. VI.1.1.3 Growth Direction Menu này cho ta định dạng kiểu phân nhánh của sơ đồ. VI.1.1.4 Hình ảnh trong topic Menu này cho ta định dạng vị trí của ảnh trong topic VI.1.2 Objects VI.1.2.1 Kiểu đường nối quan hệ Menu nay cho ta định dạng kiểu đường nối quan hệ các topic (khi ta đã có đường nối quan hệ). VI.1.2.2 Kiểu hình bao. Menu này cho ta định dạng hình bao các topic. VI.1.3 Layout Kiểu thứ tự Menu này cho ta định dạng tự động số thứ tự của các topic nhánh trong cùng một topic. . VI.1.4 Formatting VI.1.4.1 Font Menu này cho ta định dạng font chữ của các topic. Lưu ý : Mũi tên nhỏ bên phải góc dưới của menu fromatting cho ta định dạng như một kiểu ( style) cho toàn bộ sơ dồ. Menu Font Color cho ta định dạng màu chữ VI.1.4.2 Màu nền Menu Fill Color sẽ cho ta định dạng màu nền của topic hiện hành. VI.1.4.3 Màu nhánh Menu Line Color cho ta định dạng màu nhánh VI.1.5 Topic Style Trong Menu Format có lệnh Topic Style Lệnh này cho ta định dạng kiểu topic theo một topic mẫu, từ kiểu này ta có thể định dạng bất cứ topic nào theo hình dáng và các kiểu của topic chọn làm dạng mẫu. Sau khi chọn 1 topic làm mẫu, ta chọn nút lệnh Topic Style. Chọn New Style From Selected Topic. Ta có thể đổi tên của kiểu. Giả sử ta đổi thành Kiểu 1 Từ đây khi muốn có một kiểu topic nào như topic mẫu, ta chỉ cần chọn topic đó và dùng chuột phải, sau đó chọn kiểu Kieu 1 là xong VI. 2 Nút chuột phải Bằng thao tác click nút phải của chuột sẽ giúp chúng ta định dạng một số nội dung. VI.2.1 Font: Tương tự như tháo tác trên Menu VI.2.2 Format Topic Tương tự như tháo tác trên Menu VI.2.3 Topic Shape Tương tự như tháo tác trên Menu VI. 3 Background Vị trí làm việc là nền Dùng chuột phải Chọn Backgroun + Chọn Assigne Image from library : dùng các ảnh trong thư việc làm nền Ta sẽ chọn các ảnh nền tuỳ ý trong thư viện của Mind Manager. + Background Properties: dùng các file ảnh khác làm nền Ta sẽ chọn tập tin lưu sẵn máy tính để làm nền. Phần VII - View VII.1 Document View VII.1.1 Map View Chọn lệnh map View là ta xem map bình thường VII.1.2 Outline View Chọn Outline View là ta sẽ xem nội dung map như là một văn bản VII.1.3 Multimap View Chọn Multimap Vieu là ta xem sơ đồ chung nhưng kích thước nhỏ. Trên giao diện xuất hiện một số thao tác khác. Cách view này ít sử dụng. VII.1.4 Presentation Mode Presentation Mode là một kiểu view rất tiện cho việc trình bày một map. Nó cho phép ta trình bày map tương tự như một tập tin trình chiếu (như Power Pint chẳng hạn). Bằng các nút PgUp, PgDn chúng ta sẽ trình bày từng nội dung một của map với kích thước trọn màn hình. VII.2 Filter VII.2.1 Filter Lệnh Filter cho ta Hiện hoặc ẩn Topic hiện hành VII.2.2 Show Branch Alone Lệnh Show Branch Alone cho phép ta chỉ xuất hiện một Topic duy nhất cùng với các nhánh con của nó. VII.2.3 Show Other Branches Lệnh này để bỏ lệnh Show Branch Alone. VII.3 Detail VII.3.1 Detail: Khi topic hiện hành là Main Topic, chọn lệnh Detail ta có thể cho xuất hiện các nhánh của mức tuỳ ý. Ví dụ : Mức 1 Ghi chú : ta có thể dùng bộ phím tắt : Alt + Shift + 1 ( hoặc 2,3...) VII.3.2 Show/ Hide Lệnh Show/Hide cho phép ta hiện hay ẩn tất cả các đối tượng mình chọn trong các topic. Bằng cách click hoặc xoá các click theo đối tượng. VII.4 Zoom VII.4.1 Zoom in: Lệnh này làm tăng dần kích thước của map VII.4.2 Zoom Out: Lệnh này làm giảm dần kích thước của map VII.4.3 Fit Map: Lệnh này cho phép ta xuất hiện map gọn trong màn hình VII.5 Window VII.5.1 Split. Lệnh Split cho ta phân chia màn hình làm hai. Hoặc theo chiều ngang hoặc theo chiều dọc. VII.5.2 Switch: Lệnh Switch giúp ta chọn tập tin map để xuất hiện (trong trường hợp đang mở nhiều tập tin) Phần VIII- Export VIII.1 M.Office Export VIII.1.1 Export to Word Chọn lệnh Export to Word sẽ chuyển tập tin map sang Word. Nếu máy chúng ta sử dụng có Microsoft Word 2003 thì tập tin chuyển sang có định dạng .doc; nếu Word 2007 hay Word 2010 thì tập tin sẽ là .docx Sau khi chọn địa chỉ chứa tập tin Word chuyển sang, thì ta còn có thể định dạng thêm một số nội dung và hình thức của tập tin word. Chỉ cần nhấn vào nút Export là ta sẽ có tập tin Word ngay. Chúng ta sẽ khám phá nhiều điều lý thú nếu có thời gian, thử nghiệm. Bằng cách chọn thêm các option trong bảng setting, sau đó export xem sản phẩm xuất ra như thế nào. VIII.1.2 Export to Power Point Chọn lệnh Export to PowerPoint, tập tin map của chúng ta sẽ chuyển sang tập tin PowerPoint nhanh chóng. Hãy khám phá các kiểu chuyển từ map sang PowerPoint. Thử nghiệm hai cách Automatical và Manual. Thử và làm lại để phân biết các tình huống và kết quả của thao tác VIII.2 General Export VII.2.1 Export as Mindjet Player Trong Menu Export, chọn lệnh Export as MindJet Player Những thao tác tiếp theo được thực hiện bình thường theo yêu cầu VII.2.2 Export as Image Trong Menu Export, chọn Export as Image Những thao tác tiếp theo được thực hiện bình thường theo yêu cầu VII.2.3 Pack and Go Thao tác chọn Pack and Go nhằm đóng gói tật cả các tập tin có trong map thành một tập tin nén. Ta có thể mang tập tin nén nay sang làm việc trên máy khác mà không mát dữ liệu. VIII.2.4 Export to Web Pages Đây là một chức năng độc đáo của Mind Manager 8.0. Click vào nút lệnh Export to Web Page. Các option Select Template.. và Customize.. Web Template cho ta nhiều mẫu webpage. Lưu ý : Outline động và Outline tĩnh. Lệnh Customize cho ta định dạng tất cả từ hình thức xuất hiện đến nội dung của website chuyển từ map sang. Những nội dung trong thanh Advanced Settings rất thú vị. Hãy cùng nhau khám phá. Chúng ta có thể sửa những dòng text theo ý: - Footer text : Dòng chữ cuối mỗi trang web - Contact information: Thông tin liên hệ - Contact Email : địa chỉ mail liên hệ - Top of Page: Về đầu trang - Home : Trang chủ - Next page: Trang kế tiếp - Previous page : Trang trước. Cuối cùng nên chọn một thư mục để chứa webpage và OK VIII.3 Save As Other Formats Bằng thao tác Save As, chọn kiểu file tương ứng chúng ta có thể chuyển tập tin .mmap sang tập tin kiểu khác ( như .doc, ppt, ..) Những thao tác tiếp theo tương tự như dùng Menu Export Phần IX - Import Từ Menu chính Hiện nay Mind manager 8.0 chỉ cho ta nhập từ tập tin Word, mà tập tin Word phải được định dạng Style Heading XI.1 Open / All Files Ta dùng Menu chính, chọn Open Chọn All File, sau đó chọn File cần Import. XI. 2 Import Sử dụng Menu chính, chọn Import, Import Microsoft Word Document Phần X - Công dụng X.1 Lập bài soạn * Mind manager 8.0 có thể cung cấp cho ta nhiều công cụ phục vụ cho việc soạn giảng, trình bày bài giảng theo một ý đồ của một kịch bản định trước. * Chúng ta có thể trình bày bài giảng như một trình chiếu Power Point (Presentation Mode) , chúng ta có thể show từng nhánh ( View / Show Branche Alone), chúng ta có thể trình bày kịch bản dưới dạng một webpage ( Expot to Webpage)... X.2 Lập dàn ý trình bày * Với cấu trúc của 1 sơ đồ tư duy, các map do phần mềm Mind manager 8.0 tạo ra đảm bảo cho một bài trình bày gọn gàng, xúc tích, đầy đủ và mạch lạc. * Đối với học sinh thì sơ đồ sẽ giúp cho học sinh tổng hợp kiến thức đã học từ bài học, chương cho đến cả một chương trình. Học sinh có thể dùng map để tự ôn bài bằng cách show hạn chế.