Tiết 40 – Giảng văn: Tiếng hát con tàu, tác giả Chế Lan Viên

Ngµy gi¶ng: TiÕt 40 – Gi¶ng v¨n TiÕng h¸t con tµu. ChÕ Lan Viªn. PhÇn chuÈn bÞ: I. Yªu cÇu bµi d¹y: 1. Gióp Ngµy so¹n: A. HS: -T×nh c¶m h­íng vÒ ND, §N víi nh÷ng kØ niÖm s©u nÆng nghÜa t×nh trong K.C chèng P -> còng lµ vÒ víi ngän nguån c¶m høng ST th¬ ca. - Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cu¶ NT th¬ ca CLV, ®Æc biÖt lµ sù s¸ng t¹o h×nh ¶nh, liªn t­ëng phong phó bÊt ngê, xóc c¶m g¾n víi suy t­ëng. - RLKN ph©n tÝch. 2. GD HS lßng yªu TQ, tr©n träng th¬ CLV. II. ChuÈn bÞ: -ThÇy: SGK, SGV. HTV12, PTBGTP12, T¹p chÝ VH; So¹n gi¸o ¸n. -Trß: §äc v¨n b¶n, so¹n bµi theo HD trong SGK. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp: * æn ®Þnh tæ chøc líp: I. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng. II. D¹y bµi míi: * Lêi vµo bµi: (1') CLV lµ nhµ th¬ LM næi tiÕng trong phong trµo th¬ míi. NÕu tr­íc CM t¸c gi¶ tõng viÕt'' víi t«i tÊt c¶ ®Òu v« nghÜa..'' vµ tõng ®ßi ''1 tinh cÇu gi¸ l¹nh'' ®Ó Èn th©n trèn tr¸nh mäi ®au khæ phiÒn phøc cuéc ®êi...Sau CM, nhµ th¬ lµm 1 cuéc ho¸ th©n k× diÖu ®Ó trë vÒ hoµ nhËp víi CS vµ t×m vÒ víi chÝnh m×nh. Bµi th¬''TiÕng...'' lµ khóc h¸t say mª r¹o rùc cña 1 t©m hån th¬ ®· tho¸t khái c¸i khung trêi chËt hÑp cña c¸i t«i bÐ nhá ®Ó ra víi ch©n trêi réng lín cña ND, §N. I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung:8' ? E h·y giíi thiÖu vµi nÐt nÐt vÒ TG CLV? ? §Æc ®iÓm th¬ CLV? ? TP chÝnh? ? Nªu h/c s¸ng t¸c bµi th¬? 1.T¸c gi¶: -SGK ( 1920- 1989)- Qu¶ng TrÞ. -CLV næi tÕng tõ phong trµo th¬ míi vµ lµ 1 trong nh÷ng nhµ th¬ hµng ®Çu cña th¬ ca sau CM T8.( ST c¶ ë 2 giai ®o¹n ) -§. ®iÓm th¬: + Th¬ CLV giµu chÊt suy t­ëng vµ vÎ ®Ñp trÝ tuÖ. Trong nh÷ng n¨m chèng M th¬ «ng ®Ëm chÊt chÝnh luËn. +CLV chó träng khai th¸c t­¬ng quan gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t­îng, s¸ng t¹o h×nh ¶nh ®Ñp míi l¹ vµ ng«n ng÷ s¾c s¶o. - TP: SGK. 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: - Bµi th¬ rót trong tËp'' ¸nh s¸ng vµ phï sa''- 1960.TËp th¬ ®¸nh dÊu b­íc tr­ëng thµnh v÷ng ch¾c cña th¬'' §i tõ thung lòng ®au th­¬ng.....' cña cuéc ®êi. -Bµi th¬ cã liªn quan ®Õn 1 sù kiÖn chÝnh KTXH vµo nh÷ng n¨m 58-60, cã phong trµo vËn ®éng ND miÒn xu«i lªn XD KT Tb¾c... ->B.th¬ lµ nh÷ng suy nghÜ cña t.gi¶ vÒ ®êi sèng kÕt tinh sù tr¶i nghiÖm cña t.gi¶... sù g¾n bã, lßng biÕt ¬n... §iÓm xuÊt ph¸t lµ: k.väng vÒ víi ND ->ngän nguån cña th¬. H.C vµ t©m tr¹ng riªng cña t.gi¶ khi viÕt b.th¬ nµy: Sau k.c chèng P, CLV ph¶i ch÷a bÖnh dµi ngµy bªn TQ- trë vÒ «ng vÉn cßn rÊt yÕu. Trong kh«ng khÝ s«i ®éng cña MB, nh÷ng n¨m b­íc vµo XD XHCN, n.th¬ ch­a thÓ ®i tíi nh÷ng miÒn xa x«i cña ®¸t n­íc. ¤ng ®· thÓ hiÖn k.väng trong b.th¬ nµy, tù t×m thÊy c¸ch ''®i'' cho riªng m×nh, ®ã lµ'' lßng ta ®· ho¸ nh÷ng con tµu'' ? Bè côc b.th¬ NTN? 3. Bè côc: B.th¬ lµ dßng ch¶y t©m tr¹ng-> lµ khóc h¸t - 4 c©u ®Ò tõ. - Chia lµm 3 phÇn ( 3 khóc h¸t.) + Hai khæ ®Çu: Sù tr¨n trë vµ lêi mêi gäi lªn ®­êng. + 9 khæ tiÕp: k.väng vÒ víi ND, gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm vÒ k.c víi nghÜa t×nh ND, ®Êt n­íc. +4 khæ cuèi: khóc h¸t lªn ®­êng s«i næi, tin t­ëng say mª II. Ph©n tÝch: 31' ? §äc 4 c©u ®Ò tõ, cho biÕt suy nghÜ cña em? ? §Ó diÔn t¶ ®iÒu nµy t.gi¶ sö dông h.¶nh nµo? ? §Þa danh T.b¾c cã ý nghÜa g×? ? 4 c©u ®Ò tõ cã MQH nh­ thÕ nµo víi b.th¬? 1. Bèn c©u ®Ò tõ: 4' CLV nªu lªn c¸i kh«ng khÝ vui vÎ t­ng bõng cña ®oµn d©n c«ng trong c«ng cuéc XD ®Êt n­íc'' Tæ quèc bèn bÒ lªn tiÕng h¸t''->T.b¾c cho¸n hÕt t©m hån n.th¬, toµn bé b.th¬ diÔn t¶ ý ®ã''T©m hån..'' - H×nh t­îng, chi tiÕt mang ý nghÜa biÓu t­îng. *H.t­îng con tµu: §©y lµ biÓu t­îng cho k.väng ra ®i tho¸t khái c.sèng c¸ nh©n chËt hÑp, ®Õn víi nh÷ng miÒn xa x«i, ®Õn víi ND, §N, víi nh÷ng ­íc m¬ -> ngän nguån cña c¶m høng NT. *§Þa danh T.b¾c: - 1 ®Þa danh cô thÓ cña ®Êt n­íc. - 1 vïng ®Êt xa x«i, Tæ quèc bao la, cuéc sèng réng lín cña ND trªn mäi miÒn ®Êt n­íc. -> 4 c©u kh¸i qu¸t réng, chøa 2 h.¶nh: TQ vµ ND. CLV nãi= thñ ph¸p ph©n th©n nãi víi mäi ng­êi, nãi víi chÝnh m×nh.... Bµy tá k.väng hoµ nhËp, cèng hiÕn cho TQ, cho ND, ®ång thêi k.väng cña ng chiÕn sÜ t×m vÒ víi ngän nguån s¸ng t¹o NT. ? Sù tr¨n trë..... ®­îc diÔn t¶ = h.¶nh nµo? T¸c dông? ? K.väng lªn TB nh»m môc ®Ých g×? 2. Sù tr¨n trë vµ lêi mêi gäi lªn ®­êng:3' - Tµu ®ãi nh÷ng vÇng tr¨ng. Hµng lo¹t c©u hái. - Tµu gäi anh.. - Ch¼ng cã th¬... - T©m hån anh. -> K.väng ra ®i, lêi kªu gäi h·y trë vÒ víi chÝnh lßng m×nh -> t×m ®Õn t©m hån m×nh vµ t×nh nghÜa s©u nÆng ? ...®­îc thÓ hiÖn trong nh÷ng c¶m xóc t.c¶m cô thÓ nµo? ? N.th¬ nhí g×? ? T©m tr¹ng n.th¬...? ? Nh÷ng kØ niÖm nµo sèng l¹i trong t©m t­ n.th¬? §­îc diÔn t¶ NTN? ? ThÓ hiÖn qua chi tiÕt NT nµo? ? NhËn xÐt c¸ch x­ng h«? ? Nh÷ng chi tiÕt cô thÓ gîi c¶m nh»m môc ®Ých g×? ? Hoµi niÖm cña n.th¬? ? Qua ®ã em hiÓu t.c¶m cña n.th¬ NTN? ? Tõ ®ã ý th¬ thÓ hiÖn NTN? ? TriÕt lÝ nµy cã kh« khan kh«ng? V× sao? ?Liªn t­ëng thÓ hiÖn qua h.¶nh nµo? 3. K.väng vÒ víi ND, gîi nhí kØ niÖm k.c víi t×nh nghÜa cña ND, §N- Hoµi niÖm: 19' -Lêi mêi gäi lªn T.b¾c còng chÝnh lµ vÒ víi nh÷ng kØ niÖm ®Ñp trong lßng m×nh vÒ cuéc k.c, khóc h¸t hoµi niÖm. §¸nh thøc dËy + Qóa khø.;+ K.väng trong t­¬ng lai;+ C¶m høng s¸ng t¹o.. -Nhí: +10 n¨m k.c; + Rõng nói anh hïng.;+Nay: d¹t dµo tr¸i chÝn... ngh×n n¨m sau.... -NiÒm h¹nh phóc lín lao trë vÒ víi ND. ->1 lo¹t h.¶nh so s¸nh liªn t­ëng ( khæ 5 ) GÆp l¹i ND: + Nai vÒ suèi cò.; +Cá ®ãn giªng hai + Chim Ðn gÆp mïa; +§øa trÎ th¬... Gîi:- th©n thuéc gÇn gòi, niÒm vui, h¹nh phóc tõng khao kh¸t. -Ngän nguån cña sù sèng, sù nu«i d­ìng che chë c­u mang. -KØ niÖm vÒ t×nh nghÜa qu©n d©n c¸ n­íc. Chi tiÕt cô thÓ, gîi c¶m. +Gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm, nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu cho sù hi sinh vµ t×nh nghÜa th¾m thiÕt cña ND trong k.c. Con, nhí:+ Anh con- suèt 1 ®êi. T¶ thùc +E con-10 n¨m trßn... +Nhí mÕ- mïa dµi, trän ®êi. -> C¸ch x­ng h« th©n t×nh ruét thÞt, nh­ t×nh m¸u mñ. => B»ng chi tiÕt cô thÓ gîi c¶m t.gi¶ kh¾c ho¹ nhiÒu con ng víi nh÷ng hi sinh thÇm lÆng lín lao, t×nh th­¬ng che chë ®ïm bäc trän vÑn + Nhí c¶nh:- Nhí b¶n... nhí ®Ìo.. - N¬i nµo qua lßng... Nh÷ng c¶nh quen thuéc, b×nh th­êng cña T.b¾c th«i mµ sao còng gîi nhí l¹ lïng. =>BiÓu lé lßng biÕt ¬n s©u nÆng, sù g¾n bã ch©n thµnh nh÷ng xóc ®éng th¾m thiÕt cña 1 tÊm lßng, 1 tr¸i tim nh÷ng c©u th¬ ®­îc viÕt = sù tr¶i nghiÖm cña chÝnh n.th¬ qua k.c-> gîi h.¶nh míi ®Ñp. -TriÕt lÝ s©u s¾c, suy nghÜ kh¸i qu¸t. +Khi ta ë.. Khi ta ®i... ->TriÕt lÝ mµ kh«ng kh« khan -> C¶m xóc ch©n thµnh cña con ng..-> t¸c ®éng n¬i s©u kÝn cña lßng ng-> nhí tíi quª h­¬ng, lµng xãm nÎo ®­êng ®· qua. + Liªn t­ëng bÊt ngê: A bçng nhí em... §ét ngét- t¸o b¹o; giµu Ên t­îng c¶m gi¸c- ®Ëm tÝnh triÕt lÝ. -> So s¸nh ®éc ®¸o thó vÞ míi l¹, ®Çy tÝnh trÝ tuÖ, h.¶nh gÇn gòi th©n thuéc nhÊt víi ng miÒn nói. Nçi nhí trong t.yªu gi÷a A víi E lµ tÊt yÕu nh­ quy luËt cña ®Êt trêi'' §«ng vÒ nhí rÐt''... cßn t.yªu ®Ñp, quý'' C¸nh kiÕn hoa vµng'' -> më réng t.yªu con ng, quª h­¬ng ®Êt n­íc ë ®©u th¾m thiÕt t×nh ng ë ®ã lµ quª h­¬ng. Tãm l¹i: kÕt hîp c¶m xóc vµ suy t­ëng , n©ng c¶m xóc t.c¶m lªn trong nh÷ng suy ngÉm triÕt lÝ- §ã lµ thµnh c«ng cña ®o¹n th¬ nµy ?ThÓ hiÖn t©m tr¹ng g× cña n.th¬? ? NhËn xÐt g× vÒ giäng th¬ vµ thñ ph¸p NT? ? C©u th¬'' RÏ ng­êi..'' ''VÞn tay'' gîi em suy nghÜ g×? 4. Khóc h¸t lªn ®­êng: 5' -S«i næi tin t­ëng say mª. - TiÕng gäi cña ND, cña ®êi sèng thµnh sù th«i thóc, thµnh lêi giôc gi·, kh«ng thÓ chÇn chõ, kh«ng thÓ c­ìng ®­îc + ¢m h­ëng s«i næi. + H. ¶nh biÓu t­îng Èn dô RÏ: ng ®i rÊt ®«ng VÞn: ý nãi gióp ®ì, n©ng ®ì nhau lªn ®­êng. H.¶nh con tµu trë thµnh h.¶nh trung t©m. III. Tæng kÕt: 2' ? Nªu nh÷ng ®Æc s¾c vÒ NT 1. NghÖ thuËt: - Sù s¸ng t¹o h.¶nh: liªn t­ëng phong phó, c¶m xóc g¾n víi suy t­ëng. -Thñ ph¸p Èn dô, so s¸nh ®­îc sö dông réng r·i, ®a d¹ng vµ linh ho¹t. 2. Néi dung: - B.th¬ lµ c¶m xóc ch©n thµnh, s©u s¾c vµ riªng t­ + T.c¶m h­íng vÒ ND, §N. + Nh÷ng kØ niÖm nÆng nghÜa t×nh trong cuéc k.c chèng P- ngän nguån c¶m høng s¸ng t¹o NT. * Cñng cè: 2' ? X¸c ®Þnh c©u t¶ lêi ®óng: ''TiÕng h¸t con tµu'' cña CLV lµ: - Khóc h¸t hoµi niÖm vÒ k.c. - T×nh nghÜa thuû chung víi CM, TB. - Ngän nguån s¸ng t¹o NT. - Kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu trªn. ( §óng: 1,2,3.) III. H­íng dÉn häc, lµm bµi tËp: 1' 1. Bµi cò: - N¾m néi dung bµi häc - Häc thuéc lßng ®o¹n 2. - B×nh gi¶ng 2 c©u th¬'' Khi ta ë...'' 2. Bµi míi So¹n bµi'' C¸c vÞ La H¸n...'