Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 8 - Tiết 1: Văn bản: Tôi đi học

Ngày soạn: Ngày giảng: Tiết 1: Văn bản: Tôi đi học (Thanh Tịnh) 1. Mục tiêu: a. Kiến thức: Giúp HS - Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời qua áng văn hồi tưởng giàu chất thơ của Thanh Tịnh. b. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân vật Tôi - người kể chuyện liên tưởng đến những kỷ niệm tựu trường của bản thân. c. Giáo dục tư tưởng tình cảm: - Tình cảm tha thiết của tác giả đối với tuổi thơ, bạn bè và mái trường quê hương thân yêu. 2. Chuẩn bị: a. Thầy: Soạn giáo án, nghiên cứu tài liệu. b. Trò: Soạn bài theo yêu cầu SGK. 3. Tiến trình bài dạy: a. KTBC: (2') Kiểm tra vở soạn sách vở HS. b. Nội dung bài mới: * Giới thiệu bài: (2') Trong cuộc đời mỗi con người, những kỷ niệm tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỷ niệm về buổi đến trường đầu tiên. Truyện ngắn Tôi đi học đã diễn tả những kỷ niệm mơn man, bâng khuâng của một thời thơ ấy. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ? GV ? ? ? H ? H ? H ? H ? H ? ? H ? ? H ? Em hãy trình bày những hiểu biết của em về tác giả Thanh Tịnh. Những sáng tác của tác giả Thanh Tịnh đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đẹp đằm thắm, nhẹ nhàng mà lắng sâu, tình cảm êm dịu trong trẻo. Yêu cầu đọc văn bản: Giọng chậm, dịu, hơi buồn, lắng sâu, GV đọc mẫu. SGK Gọi HS đọc -> Nhận xét. Em hiểu thế nào là: Ông đốc Lạm nhận Văn bản thuộc kiểu loại văn bản nào. Văn bản biểu cảm vì toàn truyện là cảm xúc tâm trạng của nhân vật trong buổi tựu trường đầu tiên ta thấy truyện ngắn này đậm chất trữ tình, cốt truyện đơn giản. Truyện có mấy đoạn, nội dung từng đoạn. Đ1: -> rộn rã -> khơi nguồn nỗi nhớ. Đ2: -> ngọn núi -> tâm trạng và cảm giác cảu nhân vật tôi trên con đường cùng mẹ tựu trường. Đ3: -> các lớp -> tâm trạng và cảm giác của tôi khi đứng giữa sân trường khi nhìn mọi người, các bạn. Đ4: -> chút nào hết -> tâm trạng của tôi khi gọi tên và rời mẹ vào lớp. Đ5: còn lại -> tâm trạng của tôi khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận tiết học đầu tiên. Theo dõi văn bản nhân vật nào được kể trong truyện ngắn này. Tôi, mẹ, ông đốc, những cậu học trò. Nhân vật chính là ai ? Vì sao đó là nhân vật chính. Tôi là nhân vật được kể nhiều nhất, mọi sự việc đều được kể từ cảm nhận của tôi. Kỷ niệm ngày đầu tiên đến trường của tôi được kể theo trình tự không gian, thời gian nào. - trên đường tới trường Cảm nhận của tôi - lúc ở sân trường - trong lớp học Theo dõi phần đầu văn bản hãy cho biết kỷ niệm ngày đầu tiên đến trường của nhân vật tôi gắn với không gian thời gian cụ thể nào. Vì sao không gian và thời gian ấy lại trở thành kỷ niệm trong tâm trí tác giả. Đó là thời điểm và nơi chốn quen thuộc gần gũi, gắn liền với tuổi thơ của tác giả ở quê hương, đó là lần đầu tiên được cắp sách tới trường, tác giả là người yêu quê hương tha thiết. Cảm giác của nhân vật tôi được ghi lại ở những chi tiết nào trong ngày đầu tiên trên đường tới trường. Vì sao cậu bé đi học lại thấy có sự thay đổi đó. Đối với một cậu bé mới chỉ biết chơi diều, qua sông thả diều, ra đồng chạy nhảy với bạn … đi học quả là một sự kiện lớn, một đổi thay quan trọng, đánh dấu bước ngoặt của tuổi thơ vì thế tôi cảm thấy trang trọng đứng đắn với bộ quần áo và mấy quyển vở mới trên tay. Vì thế muốn thử sức mình xin mẹ cho được cầm bút thước, tôi muốn tự mình đảm nhiệm việc học tập, muốn được chững chạc như bạn, không thua kém bạn … Trong những cảm nhận mới mẻ trên con đường làng đến trường nhân vật tôi đã tự bộc lộ đức tính gì của mình. I. Đọc và tìm hiểu chung: (20') 1. Giới thiệu tác giả tác phẩm: * Tác giả: Thanh Tịnh (1911 - 1988) Trần Văn Ninh, từng dạy học, viết báo, làm thơ, tác giả của nhiều tập truyện ngắn. * Tác phẩm: Sáng tác 1941. 2. Đọc và giải thích một số từ khó: 3. Thể loại và bố cục: - Thể loại: Truyện ngắn trữ tình. - Truyện chia thành 5 đoạn. II. Phân tích: (18') 1. Cảm nhận của tôi trên đường tới trường: Buổi mai hôm ấy … đầy sương thu và gió lạnh … trên con đường làng dài và hẹp. … con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh … thay đổi … lòng tôi … có sự thay đổi lớn … - Yêu học, yêu bạn bè và mái trường quê hương. * Củng cố: (1') Các em đã tìm hiểu phần I, cảm nhận của tôi trên đường tới trường, cảm nhận của tôi lúc ở sân trường và trong lớp học lưu lại trong tâm trí tác giả như thế nào tiết sau các em sẽ tìm hiểu tiếp. III. Hướng dẫn học và làm bài tập ở nhà: (1') - Về nhà đọc tiếp văn bản, đọc hiểu văn bản. - Tìm và phân tích các hình ảnh sẽ được tác giả sử dụng trong truyện ngắn. Ngày soạn: Ngày giảng: Tiết 2: Văn bản: Tôi đi học (tiếp) (Thanh Tịnh) 1. Mục tiêu: a. Kiến thức: Giúp HS - Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời qua áng văn hồi tưởng giàu chất thơ của Thanh Tịnh. b. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân vật Tôi - người kể chuyện liên tưởng đến những kỷ niệm tựu trường của bản thân. c. Giáo dục tư tưởng tình cảm: - Tình cảm tha thiết của tác giả đối với tuổi thơ, bạn bè và mái trường quê hương thân yêu. II. Chuẩn bị: 1. Thầy: Nghiên cứu tài liệu soạn giáo án. 2. Trò: Học bài, soạn bài. 3. Tiến trỡnh bài dạy I. KTBC: (5') ? Nêu cảm nhận của tôi trên đường đến trường. Đáp án: Yêu học, yêu bạn bè và mái trường quê hương. II. Dạy bài mới: * Giới thiệu bài: (1') ở tiết 1 các em đã tìm hiểu cảm nhận của nhân vật tôi trên đường đến trường. Tiết này các em sẽ tìm hiểu tiếp cảm nhận của tôi lúc ở sân trường và trong lớp học lưu lại trong tâm trí tác giả. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? GV ? ? HS quan sát văn bản phần tiếp theo. Cảnh trước sân trường làng Mỹ Lý lưu lại trong tâm trí tác giả là những hình ảnh chi tiết nào ? Cảnh tượng được nhớ lại có ý nghĩa gì ? Diễn tả tâm trạng tôi khi ở sân trường tác giả đã dùng hình ảnh nghệ thuật gì. (Nghệ thuật so sánh) Em chỉ ra những hình ảnh nghệ thuật so sánh đó và qua hình ảnh so sánh ấy em hiểu thêm gì. Hình ảnh ông đốc được nhớ lại ở chi tiết nào, tâm trạng tôi khi nghe ông đốc đọc bản danh sách HS mới như thế nào. Em có nhận xét về cách dùng từ của tác giả, qua đó nhà văn diễn tả điều gì về tâm trạng tôi ở đây. Theo em vì sao cậu bé lại khóc. Đến đây em hiểu thêm gì về nhân vật tôi. Cảm giác nhân vật tôi trong lớp học được ghi lại ở chi tiết nào ? Vì sao tôi có cảm giác đó. Những cảm giác đó cho thấy tình cảm nào của nhân vật tôi đối với lớp học của mình. Hình ảnh nào cần chú ý trong đoạn cuối văn bản ? Theo em kết thúc truyện có ý nghĩa gì Dòng chữ "Tôi đi học" vừa khép lại bài văn vừa mở ra một thế giới mới, giai đoạn mới một tâm trạng tình cảm mới trong cuộc đời đứa trẻ, dòng chữ thể hiện niềm tự hào chính là chủ đề của truyện ngắn. Em hiểu thêm gì về nhân vật tôi ở đoạn kết văn bản này như thế nào. Qua văn bản này em thấy thái độ cử chỉ của nguời lớn đối với trẻ thơ trong ngày đầu tiên đi học như thế nào. Văn bản viết theo phương thức biểu đạt nào. Sự cuốn hút của tác phẩm còn được tạo nên từ đâu. Sự kết hợp đó đã giúp em cảm nhận những điều gì tốt đẹp nào đó từ nhân vật tôi. Em học tập được gì từ nghệ thuật kể chuyện của nhà văn Thanh Tịnh trong truyện ngắn "Tôi đi học". I. Đọc và tìm hiểu chung: II. Phân tích: 1. Cảm nhận của tôi trên đường đến trường: 2. Cảm nhận của tôi lúc ở sân trường: (15') … sân trường … dày đặc cả người … áo quần sạch sẽ … gương mặt … vui tươi sáng sủa … trường … xinh xắn … oai nghiêm … lòng tôi … vẩn vơ … -> HS: Phản ánh không khí đặc biệt của ngày hội khai trường thường gặp ở nước ta, thể hiện tinh thần hiếu học của nhân dân ta, bộc lộ tình cảm sâu lắng của tác giả đối với mái trường tuổi thơ. … họ như con chim non đứng bên bờ tổ … nhưng còn ngập ngừng e sợ … họ thèm như những người học trò cũ … -> HS: Diễn tả xúc cảm trang nghiêm vì mái trường miêu tả sinh động hình ảnh tâm trạng các em nhỏ lần đầu tiên tới trường học. … lời nói … nhìn … hiền từ … tươi cười … giật mình … lúng túng … càng lúng túng … nức nở khóc … -> HS: Sử dụng từ láy "lúng túng" điệp tới 4 lần miêu tả nhiều tâm trạng, miêu tả chân thực, cử chỉ, ánh mắt, ý nghĩa, cảm giác của cậu học trò trong buổi tựu trường đầu tiên. -> HS: - Lo sợ một phần tách rời người thân. - Sung sướng lần đầu được tự mình học tập -> đó là giọt nước mắt của sự trưởng thành. -> Giàu xúc cảm với trường, lớp, người thân, trưởng thành trong nhận thức và tình cảm ngay từ ngày đầu tiên đi học. 3. Cảm nhận của tôi trong lớp học: (15') … mùi hương lạ … hình gì … thấy lạ … nhìn bàn ghế … người bạn … chưa hề quen biết nhưng lòng vẫn không thấy xa lạ … -> H: Lần đầu tiên vào lớp, một môi trường sạch sẽ ngay ngắn, ý thức được những thứ đó sẽ gắn bó thân thiết với mình bây giờ và mãi mãi. - H: Tình cảm trong sáng, tha thiết. - H: Gợi nhớ tiếc những ngày tuổi thơ chơi bời tự do đã chấm dứt, dụng ý nghệ thuật ý nghĩa tượng trưng -> giai đoạn mới. … một con chim liệng đến đứng trên bờ cửa sổ … cánh chim … … những tiếng phấn của thầy … lẩm nhẩm đánh vần đọc. -> Yêu thiên nhiên, yêu tuổi thơ, yêu cả sự học hành để trưởng thành. -> HS: Chuẩn bị chu đáo, trân trọng tham dự buổi lễ dịu dàng đón chào, động viên quan tâm và có trách nhiệm. III. Tổng kết: (5') - Đan xen miêu tả, tự sự và biểu cảm. - Truyện ngắn đậm chất thơ (tình huống truyện không có cốt truyện). - Tình cảm tha thiết của tác giả đối với tuổi thơ, bạn bè và mái trường quê hương thân yêu. IV. Luyện tập: (4') -> HS: Muốn kể chuyện hay cần có nhiều kỷ niệm đẹp và giàu cảm xúc, xúc cảm. * Củng cố: (1') Các em vừa tìm hiểu xong văn bản "Tôi đi học" của nhà văn Thanh Tịnh. Các em cần nắm được nội dung và nghệ thuật của văn bản. III. Hướng dẫn học và làm bài ở nhà: (1') - Hệ thống biện pháp tu từ so sánh trong truyện "Tôi đi học" và phân tích để thấy được cái hay trong hình ảnh so sánh đó. - Phân tích để làm sáng tỏ chất thơ trong truyện ngắn. - Chuẩn bị bài "Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ". =================================================== Ngày soạn: Ngày giảng: Bài 1: Tiết 3: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ 1. Mục tiêu: a. Kiến thức : - HS hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. - Thông qua bài học rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng. II. Chuẩn bị: - Thầy: Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án. - Trò: Học bài, chuẩn bị bài. 3. Tiến trỡnh I. KTBC: (5') Hỏi: Lấy 2 VD về từ đồng nghĩa, 2 VD v từ trái nghĩa. Yêu cầu: - 2 VD về từ đồng nghĩa: phi cơ - máy bay, đá - đá … - 2 VD về từ trái nghĩa: may - rủi, cao - thấp … II. Bài mới: * ở lớp 7 các em đã học về 2 mối quan hệ về nghĩa của từ: quan hệ đồng và trái nghĩa. Bài học hôm nay nói về 1 mối quan hệ khác về nghĩa của từ ngữ đó là quan hệ bao hàm, nghĩa là nói đến phạm vi khái quát của nghĩa từ ngữ. Hoạt động của thầy và trò Phần trò ghi ? ? ? G ? ? GV treo bảng phụ: Động vật Thú Chim Cá Voi, hươu Sáo, sẻ Thu, rô Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn so với nghĩa của các từ voi, hươu, cá thu … ? - Rộng hơn vì nó bao hàm nghĩa của các từ kia. Nghĩa của từ "thú" rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của "hươu, voi", tại sao ? - Rộng hơn vì nghĩa của "thú" bao hàm … Hãy biểu diễn bằng sơ đồ vòng tròn về sự bao hàm lẫn nhau giữa nghĩa của các từ trên. Nhận xét và giảng giải nghĩa rộng hẹp của các từ trên. Nếu gọi từ "động vật" là từ ngữ nghĩa rộng. Em hiểu như thế nào là từ ngữ nghĩa rộng ? Nghĩa của các từ "voi, hươu …" hẹp hơn nghĩa của những từ nào ? Vì sao ? - Hẹp hơn "chim, thú, cá, động vật" vì phạm vi nghĩa của chúng bị bao hàm trong nghĩa của các từ kia. Có ý kiến cho rằng: 1 từ ngữ vừa có thể có nghĩa hẹp vừa có thể có nghĩa rộng. Đúng hay sai ? Vì sao ? - Đúng vì tính chất rộng hẹp chỉ là tương đối. Vậy em rút ra bài học gì ? * Củng cố: Bài học hôm nay cần ghi nhớ những đơn vị kiến thức nào ? Đọc ghi nhớ. Y phục Quần áo Dài, soóc, jean … Dài, cộc, phông … GV chia lớp thành 2 nhóm thảo luận và cho kết quả. Phần c, d HS về nhà làm. III. Hướng dẫn học bài: - Làm BT 5. - Học bài, chuẩn bị bài 2. I. Từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp: (20') sáo, sẻ voi, hươu thu, rô Chim Thú Động vật Cá * Từ ngữ nghĩa rộng là từ ngữ mà phạm vi nghĩa của nó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác. * Từ ngữ nghĩa hẹp là từ ngữ mà phạm vi nghĩa của nó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của 1 từ ngữ khác. * Một từ ngữ có nghĩa rộng đối với từ ngữ này, song có thể có nghĩa hẹp với 1 từ ngữ khác. * Ghi nhớ: (SGK - 10) II. Luyện tập: (15') 1. Bài 1: 2. Bài 2: a. Nhiên liệu. b. Nghệ thuật. 3. Bài 3: a. Xe cộ: Xe đạp, máy … b. Kim loại: sắt, đồng, thép … 4. Bài 4: a. Thuốc lào. b. Thủ quỹ. c. Bút điện. d. Hoa tai. Ngày soạn: Ngày giảng: Bài 1: Tiết 4: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản : I. Mục tiêu: - HS nắm được tính thống nhất về chủ đề của văn bản trên cả 2 phương diện hình thức và nội dung. - Tích hợp với văn qua văn bản "Tôi đi học" với tiếng việt qua "Cấp độ khái quát …" - Vận dụng kiến thức vào xây dựng các văn bản nói, viết. II. Chuẩn bị: - Thầy: Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án. - Trò: Chuẩn bị bài. B. Phần thể hiện: I. KTBC: Hỏi: Văn bản "Tôi đi học" đã tập trung thể hiện điều gì ? Yêu cầu: Thể hiện những cảm xúc bỡ ngỡ, hồi hộp của nhân vật tôi trong ngày tựu trường đầu tiên. II. Bài mới: * Những hồi tưởng của tác giả về ngày đầu tiên đi học chính là chủ đề của văn bản "Tôi đi học". Vậy chủ đề của văn bản là gì ? Văn bản cần có tính thống nhất về chủ đề ra sao. Hoạt động của thầy và trò Phần trò ghi ? ? G ? ? G H ? ? ? G ? ? ? ? GV yêu cầu HS đọc thầm lại văn bản "Tôi đi học". Văn bản miêu tả những việc đang xảy ra (hiện tại) hay đã xảy ra (hồi ức, kỷ niệm) ? - Những việc đã xảy ra, đó là những hồi tưởng của tác giả về ngày đầu tiên đi học. Tác giả viết văn bản này nhằm mục đích gì? - Để phát biểu ý kiến và bộc lộ cảm xúc của mình về một kỷ niệm sâu sắc từ thuở thiếu thời. Chủ đề của văn bản "Tôi đi học" là vấn đề chủ chốt, những ý kiến, những cảm xúc của tác giả được thể hiện một cách nhất quán trong văn bản này. Vậy em hiểu thế nào là chủ đề của văn bản? Để tái hiện những kỷ niệm về ngày đầu tiên đi học, tác giả đã đặt nhan đề của văn bản và sử dụng những câu, từ như thế nào ? Nhan đề này giúp chúng ta hiểu ngay rằng nội dung của văn bản là nói về chuyện nhân vật tôi đi học. Các câu: Hôm nay tôi đi học, hằng năm cứ vào cuối thu lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường, tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy …, hai quyền vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng, tôi bặm tay … xuống đất. Để tô đậm cảm giác trong sáng của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học, tác giả đã sử dụng các từ ngữ và các chi tiết nghệ thuật nào ? VD: Trước đây có thể đi chơi cả ngày cũng không thấy xa nhà xa mẹ chút nào hết, giờ đây mới bước vào lớp đã thấy xa mẹ nhớ nhà. Dựa vào kết quả phân tích 2 VD trên em hãy cho biết thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? - Là sự nhất quán v ý đồ, ý kiến, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong văn bản. Tính thống nhất này được thể hiện ở những phương diện nào ? Quan hệ giữa các phần của văn bản và các từ ngữ, chi tiết đều tập trung làm rõ ý đồ, ý kiến, cảm xúc của văn bản. Đọc văn bản "Rừng cọ quê tôi". Văn bản viết về đối tượng nào và về vấn đề gì ? Có thể thay đổi trật tự này không ? Vì sao ? - Không vì văn bản được sắp xếp theo một trình tự hợp lý trước sau. Nêu chủ đề của văn bản ? * Củng cố: Thế nào là chủ đề của văn bản và tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? III. Hướng dẫn học bài: - Học thuộc phần ghi nhớ. - Làm BT 2, 3. - Chuẩn bị bài 2: Văn bản: Trong lòng mẹ. I. Chủ đề của văn bản: (10') Văn bản "Tôi đi học". Miêu tả những việc đã xảy ra. Mục đích bộc lộ cảm xúc. -> Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt. II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản: (15') * Tái hiện kỷ niệm: - Nhan đề "Tôi đi học". - Các từ ngữ: những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường, lần đầu tiên đến trường, đi học, 2 quyển vở mới … - Các câu: * Tô đậm cảm giác nhân vật tôi: - Trên đường đi học: + Con đường quen đi lại lắm lần bỗng đổi khác, mới mẻ. + Hoạt động lội qua sông thả diều đã chuyển thành việc đi học thật thiêng liêng, tự hào. - Trên sân trường: + Ngôi trường cao ráo … khiến lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ. + Cảm giác ngỡ ngàng, lúng túng khi xếp hàng vào lớp, đứng nép bên người thân … - Trong lớp học: Cảm giác bâng khuâng khi xa mẹ. * Bài học 2: -> Tính thống nhất này được thể hiện: + ở hình thức: Nhan đề của văn bản. + ở nội dung: Mạch lạc, nhất quán. * Ghi nhớ: SGK - 12. III. Luyện tập: (10') 1. Bài 1: - Văn bản viết về rừng cọ và s gắn bó của rừng cọ với con người sông Thao. - Triển khai các đoạn: Giới thiệu rừng cọ -> tả cây cọ -> tác dụng của cây cọ -> tình cảm gắn bó với cây cọ. - > Chủ đề: Sự gắn bó và tình cảm yêu thương của người dân sông Thao đối với rừng cọ quê mình. Ngày soạn:19/8/2011 Ngày giảng:22/8/2011 Dạy lớp 8B Bài 2: Tiết 5: Văn bản: Trong lòng mẹ (Trích Những ngày thơ ấu) - Nguyên Hồng- 1. Mục tiêu: - Cú được những kiến thức sơ giản về thể văn hồi kớ. - Thấy được đặc điểm của thể văn hồi kớ qua ngũi bỳt Nguyờn Hồng: thấm đượm chất trữ tỡnh, lời văn chõn thành, dạt dào cảm xỳc. a. Kiến thức: - Khỏi niệm thể loại hồi kớ. - Cốt truyện, nhõn vật, sự kiện trong đoạn trớch Trong lũng mẹ. - Ngụn ngữ truyện thể hiện niềm khỏt khao tỡnh cảm ruột thịt chỏy bỏng của nhõn vật. - í nghĩa giỏo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ỏc khụng thể làm khụ hộo tỡnh cảm ruột thịt sõu nặng, thiờng liờng. b. Kỹ năng: - Bước đầu biết đọc – hiểu một văn bản hồi kớ. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp cỏc phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phõn tớch tỏc phẩm truyện. c. Thỏi độ: - GD hs biết yờu quý trõn trọng những ngày cũn thơ ấu, cú ý thức học tập nghiờm tỳc. 2. Chuẩn bị: a. Chuẩn bị của GV: -Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án, SGK. b. Chuẩn bị của HS: -Học bài cũ, chuẩn bị bài mới. 3. Tiến trỡnh bài dạy: a. Kiểm tra bài cũ:(4’) Hỏi: Em hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu ý mà em cho là đúng ? Trong văn bản "Tôi đi học" nhà văn đã sử dụng phương thức biểu đạt nào ? A. Miêu tả, biểu cảm B. Tự sự, biểu cảm C. Tự sự xen lẫn miêu tả và biểu cảm Đỏp ỏn: C * Giới thiệu bài:(1’) Trong tâm hồn mỗi chúng ta, tình mẫu tử luôn là nhu cầu chính đáng, trong sáng và thiêng liêng nhất. Một lần nữa chúng ta sẽ được sống lại tình cảm ấy khi đọc hồi ký của nhà văn Nguyên Hồng, ở đó trong tâm hồn của một em bé cô đơn luôn bị hắt hủi vẫn luôn ta thiết và ấm áp tình yêu thương dành cho người mẹ khốn khổ của mình. Một đoạn của hồi ký ấy mang tên Trong lòng mẹ và đó là tên của bài học hôm nay. b. Dạy nội dung bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG ? HS GV ? ? ? ? GV GV ? ? GV ? ? ? ? ? GV Trình bày những hiểu biết của em về Nguyên Hồng. Dựa vào chú thích để trả lời. Ngay từ tác phẩm đầu tay Nguyên Hồng đã hướng ngòi bút về những người cùng khổ gần gũi mà ông yêu thương thắm thiết. Ông viết cả tiểu thuyết, kớ, thơ, đặc biệt là những bộ sử thi nhiều tập … Tác phẩm thuộc thể loại văn học nào ? -Hồi ký là một thể loại thuộc loại hình ký, kể lại những biến cố đã xảy ra trong quá khứ mà tác giả là người tham dự hoặc chứng kiến. Nêu xuất xứ của đoạn trích ? Ngoài hồi ký Những ngày thơ ấu, em còn biết đến những tác phẩm nào khác của Nguyên Hồng ? - Bỉ vỏ (chuyển thể điện ảnh), Cửa biển (tiểu thuyết), Sóng ngầm … Theo em cần dùng giọng điều nào để đọc diễn cảm văn bản Trong lòng mẹ. - Đọc chậm rãi, tình cảm, thể hiện nội tâm khi thì uất ức, xót xa, khi thì hồi hộp, sung sướng. Gọi 2 - 3 em đọc văn bản theo cách trên. Nhận xét cách đọc của HS. Đoạn trích có thể chia làm mấy phần. Nội dung chính của từng phần là gì ? - Phần 1: Từ đầu -> "người ta hỏi đến chứ": Những cảm xúc của bé Hồng trong cuộc đối thoại với người cô. - Phần 2: Đoạn còn lại: Cuộc gặp gỡ bất ngờ và tâm trạng của bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ. Trong đoạn hồi ký này quan hệ giữa nhân vật bé Hồng và tác giả cần hiểu như thế nào? - Nhân vật bé Hồng là tác giả thời thơ bé. Chuyện của bé Hồng được kể theo 2 sự việc chính: Bé Hồng bị hắt hủi (tương ứng với phần 1) và bé Hồng yêu quý mẹ (phần 2). Em hãy đọc lại diễn cảm phần đầu của văn bản. Cảnh ngộ của bé Hồng có gì đặc biệt ? -Mồ côi cha, mẹ tha hương cầu thực. Anh em Hồng sống nhờ nhà người cô, không được yêu thương còn bị hắt hủi. Theo dõi cuộc đối thoại giữa người cô và bé Hồng, cho biết người cô đó có quan hệ như thế nào với bé Hồng ? - Quan hệ cô - cháu ruột. Nhân vật người cô hiện lên qua những lời nói điển hình nào với cháu ? - Mày có muốn vào Thanh Hoá … ? - Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu ? - Mày dại quá … vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa … em bé chứ. Vì sao bé Hồng cảm nhận trong những lời nói đó là những ý nghĩa cay độc, những rắp tâm tanh bẩn ? - Vì trong những lời nói chứa đựng sự giả dối, mỉa mai, hắt hủi thậm chí độc ác dành cho người mẹ đáng thương của Hồng. Nghe những lời nói của người cô, mỗi em sẽ cảm nhận ở đó một sự cay độc. Sự cay độc ấy là ngôn ngữ lạnh giá của một tâm hồn thiếu vắng tình thương, thiếu sự đồng cảm với nỗi khổ của người khác, với người thân, nó không chỉ hẹp hòi tàn nhẫn mà còn đê tiện. Nó là một biểu hiện của sự độc ác. Cảnh ngộ của bé Hồng và cách đối xử của người cô đối với Hồng đã khiến cho em thấy bé Hồng có thân phận như thế nào ? 20’ 16’ I. Đọc và tìm hiểu chung: 1. Tác giả - Tác phẩm: - Nguyên Hồng ( 1918-1982) là nhà văn của những người cựng khổ, cú nhiều sỏng tỏc ở cỏc thể loại tiểu thuyết, kớ, thơ. - Đoạn trích thuộc chương IVcủa tập hồi kớ Những ngày thơ ấu. 2. Đọc văn bản: 3. Bố cục: II. Phân tích văn bản: 1. Bé Hồng bị hắt hủi: -> Cô độc, tủi cực và bị hắt hủi. c.Củng cố: (3’) Cảnh ngộ đặc biệt của bé Hồng và cuộc sống cô độc của em gợi lên sự đồng cảm yêu thương của người đọc và tình yêu thương thực sự của gia đình, của người cô ruột có lẽ là điều mà bé Hồng luôn khao khát. d. Hướng dẫn học bài:(1’) - Học bài, đọc diễn cảm văn bản. - Soạn tiết 2. ==================================================== Ngày soạn: 21/8/2011 Ngày giảng: 24/8/2011 Dạy lớp 8B Bài 2: Tiết 6: Trong lòng mẹ (Tiếp) 1. Mục tiêu: a. Kiến thức: - HS hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ. - Bước đầu hiểu được văn hồi ký và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm. b. Kỹ năng: - Rốn luyện kĩ năng đọc túm tắt, phõn tớch truyện. c. Thỏi độ: - GD hs biết yờu quý trõn trọng những ngày cũn thơ ấu, cú ý thức học tập ngiờm tỳc. 2. Chuẩn bị: a. Chuẩn bị của GV: -Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án, SGK. b. Chuẩn bị của HS: -Học bài cũ, chuẩn bị bài mới. 3. Tiến trỡnh bài dạy: a. Kiểm tra bài cũ:(4’) Hỏi: Trong văn bản Trong lòng mẹ tác giả đã sử dụng những phương thức biểu đạt nào ? Tác dụng của nó ? Yêu cầu: Sự đan xen củ