Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 51: Văn bản Đoàn thuyền đánh cá - Năm học 2017-2018 - Phan Thị Lương

Kính chúc thầy cô và các em có một tiết học hiệu quảGiáo viên: Phan Thị LươngTiết 51:Đoàn thuyền đánh cáHuy CậnMặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then, đêm sập cửa. Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi.Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng, Cá thu biển Đông như đoàn thoi Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng.  Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé, Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long. Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao, Biển cho ta cá như lòng mẹ, Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng, Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.Đoàn thuyền đánh cá¸TiÕt 51I. Tiếp xúc văn bản:1. ĐọcHuy CậnI. Tiếp xúc văn bản:*Tác giả: HUY CẬN THỜI TRẺHUY CẬN NĂM 2005-Huy Cận (1919-2005) quê huyện Vụ Quang,tỉnh Hà Tĩnh.-Trước cách mạng:nổi tiếng trong phong trào Thơ mới .-Sau cách mạng:Thơ ông có sự chuyển mình, ấm áp hơi thở cuộc sống và dào dạt niềm vui. Huy Cận là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam.-Phong cách thơ: Bút pháp hiện thực đậm chất lãng mạn.Cảm hứng chính hướng về thiên nhiên, vũ trụ.1. Đọc2. Tìm hiểu chú thích.Đoàn thuyền đánh cáTiÕt 51 *Tác phẩm:- Viết năm 1958, trong một chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh, in trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng’’.I. Tiếp xúc văn bản:*Tác giả:1. Đọc2. Tìm hiểu chú thích.TiÕt 51Hoàn cảnh sáng tác: “Bài thơ đoàn thuyền đánh cá” nằm trong cảm hứng chung của thơ tôi trong những năm xây dựng chủ nghĩa xã hội.Tôi viết bài thơ tương đối nhanh, chỉ vài giờ của một buổi chiều trên vùng biển Hạ Long.Bài thơ được viết liền mạch, ít phải sửa chữa.Tôi nghĩ rằng đó cũng không phải là chuyện ngẫu nhiên mà thực sự là cảm hứng đã được tích tụ trên một đề tài quen thuộc của tôi và được viết ra trong không khí rất vui của những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội. Theo Huy Cận- trích trong “Nhà văn nói về tác phẩm”§oµn thuyÒn ®¸nh c¸ Đoàn thuyền đánh cáTiÕt 51Từ ngữHình ảnh Giải thíchCá bạcCá songCá đéCá chimCá nhụCá thuLoài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt.Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.Loài cá mình dẹt, vẩy lớn. Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá chích nhưng lớn hơn.Thân dài, hơi dẹt. Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm tròn màu đen và hồngCác chú thích khác:I. Tiếp xúc văn bản:1. Đọc2. Tìm hiểu chú thích.TiÕt 513. Bố cục.- 3 phần:-Phần 1: Hai khổ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi.-Phần 2: Bốn khổ tiếp: Cảnh đoàn thuyền đánh cá.-Phần 3: Khổ cuối : Cảnh đoàn thuyền trở về.§oµn thuyÒn ®¸nh c¸TiÕt 51II Tìm hiểu văn bản:1/ Cảnh đoàn thuyền ra khơi.* Thiên nhiên: - So sánh độc đáo->gợi cảnh hoàng hôn trên biển đẹp kì vĩ, rực rỡ, tráng lệ.- Nhân hoá, liên tưởng thú vị->Vũ trụ như một ngôi nhà lớn đang đi vào thời khắc nghỉ ngơi. “Sóng đã cài then đêm sập cửa”“Mặt trời xuống biển như hòn lửa”“Mặt trời xuống biển như hòn lửaSóng đã cài then đêm sập cửa”§oµn thuyÒn ®¸nh c¸TiÕt 51II Tìm hiểu văn bản:Cảnh đoàn thuyền ra khơi.* Con người‘‘Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi”Từ “lại”: Công việc đánh cá diễn ra thường xuyên, thành nền nếp.-> Không khí lao động khẩn trương diễn ra cả ngày lẫn đêm. “Câu hát căng buồm với gió khơi” -> Niềm vui,sự phấn chấn, tinh thần hăng say của những con người đi lao động chinh phục thiên nhiên.> Sự hoà hợp giữa sức mạnh của con người và thiên nhiên.Sự vận động của vũ trụ, biển cả đang dần khép lại, chuyển sang trạng thái nghỉ ngơiTHIÊN NHIÊNCON NGƯỜICon người bắt đầu ra khơi, bắt đầu một ngày lao động mới.Ẩn dụ tuyệt đẹp§oµn thuyÒn ®¸nh c¸Đoàn thuyền đánh cá¸TiÕt 51II Tìm hiểu văn bản:Cảnh đoàn thuyền ra khơi.‘‘Hát rằng: Cá bạc biển Đông lặng Cá thu biển Đông như đoàn thoi‘‘Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng” - Liệt kê, so sánh,nhân hoá -> sự phong phú của các loài cá,vẻ đẹp kì diệu và sự giàu có của biển khơi. “Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi” - Nhân hoá : lời mời gọi các loài cá-> ước mơ đánh bắt được nhiều hải sản.Thể hiện khát khao chinh phục thiên nhiên. => Phép so sánh, nhân hoá, ẩn dụ-> miêu tả chân thực cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá . Đồng thời làm nổi bật khí thế, quyết tâm, tinh thần lao động hăng say của những con người làm chủ thiên nhiên, làm chủ cuộc đời. Câu 1: Bµi th¬ “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸” ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? Tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng 8.Trong chuyÕn ®i thùc tÕ cña Huy CËn vÒ vïng má Qu¶ng Ninh gi÷a n¨m 1958.Trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. Sau n¨m 1975 khi ®Êt n­íc ®­îc gi¶i phãng.Bài 1:Trả lời câu hỏi trắc nghiệmIII/ Tổng kết- Ghi nhớ IV/ Luyện tập NhËn xÐt sau ®©y ®óng hay sai: “Qua hai khæ th¬ ®Çu bµi “§oµn thuyÒn ®¸nh c¸” cho ta thÊy sù gÇn gòi, g¾n bã gi÷a con ng­êi vµ thiªn nhiªn biÓn c¶. BiÓn ®ªm vèn mªnh m«ng, bÝ hiÓm trë nªn gÇn gòi Êm ¸p nh­ mét ng«i nhµ lín.” A. §óng B. Sai Câu 2:A. §óngABiểu hiện sức sống căng tràn của thiên nhiên.BThể hiện sức mạnh vô địch của người lao động.CBiểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao động Câu hát trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào ?DThể hiện sự bao la, hùng vĩ của biển cảCBiểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao động§oµn thuyÒn ®¸nh c¸TiÕt 51Câu 3:Bài 2: Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về khổ thơ đầu của bài “Đoàn thuyền đánh cá”.Đoàn thuyền ra khơiThiên nhiênCon ngườiNghỉ ngơiBắt đầu một ngày lao động mới§oµn thuyÒn ®¸nh c¸TiÕt 51Hướng dẫn tự học - Học thuộc lòng bài thơ - Soạn tiếp phần 2 - bài thơĐoàn thuyền đánh cá (Huy Cận) - Phân tích cảnh đánh cá và cảnh biển đêm. - Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về trong bình minh“Chúc các em chăm ngoan – học giỏi và có nhiều thành tích cao trong học tập” “C©u h¸t c¨ng buåm”, h×nh ¶nh th¬ méng, kháe kho¾n vµ ®Ñp l·ng m¹n. TiÕng h¸t vang kháe , vang xa, bay cao hßa cïng giã thæi c¨ng c¸nh buåm. §ã lµ tiÕng h¸t chan chøa niÒm vui cña ng­êi d©n lao ®éng lµm chñ thiªn nhiªn ®Êt n­íc. TiÕng h¸t ca ngîi sù giµu cã cña biÓn c¶, thÓ hiÖn m¬ ­íc mét chuyÕn ra kh¬i ®¸nh b¾t ®­îc nhiÒu h¶i s¶n.