Bài soạn môn học Địa lý 10 - Bài 11: Khí quyển – Sự phân bố nhiệt độ không khí trên trái đất

Ngày soạn : 08/10/2007 Tuần :06 Ngày giảng : Tiết :12 Lớp :10 Ban :A,B BÀI 11 KHÍ QUYỂN – SỰ PHÂN BỐ NHIỆT ĐỘ KHÔNG KHÍ TRÊN TRÁI ĐẤT . I / MỤC TIÊU : 1/ Kiến thức : Trình bày thành phần không khí và cấu trúc của khí quyển .Trình bày được sự phân bố các khối khí, frông, nêu đặc điểm chính và sự tác động của chúng. 2/ Kĩ năng :Phân tích và hiểu được các hình vẽ, bảng số liệu, bản đồ để biết được cấu tạo của khí quyển, phân bố nhiệt và giải thích sự phân bố đó . 3/ Thái độ :Thường xưyên quan sat sự thay đổi của khí hậu . II / CHUẨN BỊ : 1/ Giáo viên :Sơ đồ các tầng khí quyển, vẽ phóng to các hình :11.1;11.2;11.3 và bảng 11.Các bản đồ : nhiệt độ, khí áp, gió của Thế giới, tự nhiên thế giới . 2/ Học sinh :Giấy A4 và dụng cụ học tập nhóm . III / HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1/ Ổn định lớp & Kiểm tra bài cũ ( kiểm tra việc làm bài thực hành ở nhà ) 2/ Bài mới : a/ Mở bài : kiểm tra kiến thức lớp 6 : Khí quyển? Frông? Khí quyển có các tầng nào? TĐ có những khối khí nào? Bài học hôm nay giúp các em trả lời các câu hỏi trên và giúp biết được nhiệt độ không khí trên TĐ thay đỏi theo những nhân tố nào ? b/ Tiến trình bài mới : Thời lượng Hoạt động của Giáo viên & Học sinh Kiến thức cơ bản 5 phút 10 phút 10 phút 15 phút HĐ 1 : Cá nhân / 4 nhóm : F Giới thiệu khái quát : KQ gồm các chất khí nào? % và vai trò của hơi nước . ¯ Bước 1 : + HS xem Sgk + hình 11.1 hoàn thành phiếu học tập 01 : + GV chiếu hình ảnh về cầu vòng hoặc 1 số hiện tượng tự nhiên khác xảy ra trong lớp không khí .ª nhấn mạnh vai trò của tầng đối lưu . ¯ Bước 2 : Đại diện Hs của 4 nhóm trình bày +GV chuẩn kiến thức ở phiếu học tập số 01 . HĐ 2 : Cá nhân / Cặp nhóm : ¯ Bước 1 : HS xem Sgk mục I.2 và I.3 : + Nêu tên và xác định vị trí các khối khí ? + NX và Gthích về đặc điểm của các KK .Nêu ví dụ về Pc xuất phát từ Xibia và tác động đến châu Á ,Việt Nam . + Frông ? tên và vị trí của các Frông ? Tác động của Frông khi đi qua 1 khu vực? ¯ Bước 2 : HS trình bày + các nhóm khác bổ sung + GV chuẩn kiến thức, giải thích rõ hơn về nguyên nhân hình thành và những đặc điểm của các KK ( nóng, lạnh ) Frông , FIT . HĐ 3 : Cả lớp : F Nguồn cung cấp nhiệt chủ yếu cho TĐ là bức xạ MT ( nêu rõ BXMT là gì ?) + BXMT tới mặt đất được phân bố ntn? + Nhiệt cung cấp chủ yếu cho không khí ở tầng đối lưu là do đâu mà có ? + Nhiệt lượng mà MT mang đến TĐ thay đỏi theo yếu tố nào ? Cho ví dụ ? HĐ 4 : 6 nhóm : ¯ Bước 1 : - Nhóm 1và 2 xem hình 11.1 và 11.2 + bảng thống kê ở Sgk – trang 41+ bản đồ nhiệt, khí áp, gió : + Sự thay đổi nhiệt độ TB năm theo Vđộ ? + Sự thay đổi biên độ nhiệt TB năm thao Vđộ ? + Tại sao có sự thay đổi ? - Nhóm 3 và 4 xem hình 11.2 + Sgk : + Xác định vị trí Véckhôian và đọc trị số nhiệt TB năm ? + Xác định khu vực có nhiệt độ cao nhất,đường đẳng nhiệt năm cao nhất ? + Nhận xét sự thay đổi biên độ nhiệt ở các địa điểm nằm trên khoảng Vtuyến 520 Bắc . + Tại sao có sự khác nhau về nhiệt độ ở Lđịa và Đ.dương ? - Nhóm 5 và 6 xem hình 11.3 + Sgk + hiểu biết + Địa hfinh có ảnh hưởng ntn đến nhiệt độ ? + Tai sao càng lên cao thì nhiệt độ càng giảm? + P.tích Mqh giữa hướng phơi của sườn với góc nhập xạ và lượng nhiệt nhận được ? ¯ Bước 2 : Đại diện 3 nhóm trình bày + các nhóm bổ sung + GV chuẩn kiến thức I/ Khí quyển : F Khí quyển là gì ? ( Sgk ) F Gồm các chất khí như Nitơ(78%);Oâxy ( 21% ); các khí khác ( 3% ) và hơi nước, bụi, tro 1/ Cấu trúc của khí quyển : F Gồm 5 tầng và có đặc điểm khác nhau về giới hạn, độ dày, khối lượng, thành phần 2/ Các khối khí : - Mỗi bán cầu có 4 khối khí : địa cực ( A ); ôn đới ( P ); chí tuyến ( T ); xích đạo ( E ) - Khác nhau về tính chất, luôn luôn di chuyển , bị biến tính. 3/ Frông : - Frông ? - Mỗi nữa cầu có 2 Frông cơ bản : Fr địa cực ( FA ) và Fr ôn đới ( FP ) - Dải hội tụ nhiệt đới chung cho cả 2 nữa cầu ( FIT ) II/ Sự phân bố của nhiệt độ không khó trên Trái đất : 1/ Bức xạ MT và nhiệt độ không khí : - BXMT ? là các dòng vchất và nlượng MT - Bề mặt đất hấp thụ47%, khí quyển hấp thu 1 phần, còn lại bị phản hôìi vào không gian. - Nhiệt của không khí ở tầng đối lưu chủ yếu do nhiệt của bề mặt TĐ được MT đốt nóng cung cấp . - Góc chiếu của tia BXMT càng lớn thì cường độ bức xạ càng lớn, lượng nhiệt TĐ thu được càng lớn và ngược lại. 2/ Sự phân bố của nhiệt độ KK trên TĐ : a/ Phân bố theo vĩ độ :có sự giảm dần từ XĐ về 2 cực ( do mặt tiếp xúc ) b/ Phân bố theo lục địa và đại dương: - Đ.d có biên độ nhiệt nhỏ, L.đại có biên độ nhiệt lớn. - Do hấp thụ nhiệt của vật chất nước và đất đá khác nhau. C/ Phân bố theo địa hình : - Nhiệt độ KK giảm theo độ cao . - Nhiệt độ KK thay đổi theo độ dốc và hướng phơi của sườn . F Nhiệt độ KK cũng thay đổi khi có sự tác động của các nhân tố : dòng biển nóng, lạnh, lớp phủ thực vật, hoạt động SX của con người . Dựa và hình 11.1 và Sgkhoa hãy so sánh và nhận xét các tầng khí quyển theo bảng sau : Các tầng khí quyển Vị trí, độ dày Đặc điểm Vai trò Đối lưu Bình lưu Khí quyển giữa Không khí cao Khí quyển ngoài IV / ĐÁNH GÍA : 1/ Nêu những đặc điểm,vai trò khác nhau của các tầng khí quyển? 2/ Phân tích sự khác nhau về nguồn gốc, tính chất của các KKhí và Frông ? 3 / Phân tích – trình bày các nhân tố chính ảnh hưởng đến sự phân bố nhiệt độ trên TĐ bằng hình vẽ, bảng số liệu, bản đồ ? 4 / Câu hỏi trắc nghiệm : 1. Tõ bỊ mỈt ®Êt trë lªn, khÝ quyĨn cã 5 tÇng thø tù lµ: a. §èi l­u, b×nh l­u, trung l­u, kh«ng khÝ cao, khÝ quyĨn ngoµi. b. §èi l­u, b×nh l­u, trung l­u, khÝ quyĨn ngoµi, kh«ng khÝ cao. c. §èi l­u, b×nh l­u, kh«ng khÝ cao, trung l­u, khÝ quyĨn ngoµi. d. B×nh l­u, trung l­u, ®èi l­u, kh«ng khÝ cao, khÝ quyĨnngoµi. 2. §Ỉc ®iĨm nµo sau ®©y kh«ng ph¶i cđa tÇng ®èi l­u: a. ChiỊu dµy kh«ng ®ång nhÊt. b. TËp trung 80% kh«ng khÝ trong khÝ quyĨn. c. TËp trung 3/4 h¬i n­íc vµ c¸c phÇn tư bơi, vi sinh vËt,... d. TËp trung phÇn lín «z«n. 3. Líp « z«n cã t¸c dơng: a. Ng¨n tia tư ngo¹i chiÕu th¼ng trùc tiÕp xuèng Tr¸i §Êt. b. Ph¶n håi lµn sãng v« tuyÕn ®iƯn tõ mỈt ®Êt truyỊn lªn. c. Chèng l¹i hiƯn t­ỵng "hiƯu øng nhµ kÝnh" cho Tr¸i §Êt. d. Gãp phÇn t¹o nªn c¸c hiƯn t­ỵng thêi tiÕt. 4. C¸c khèi khÝ chÝnh trªn Tr¸i §Êt cã tªn lµ: a. B¾c cùc, «n ®íi, chÝ tuyÕn, xÝch ®¹o. b. B¾c cùc, Nam cùc, «n ®íi, chÝ tuyÕn, xÝch ®¹o. c. Nam cùc, «n ®íi, chÝ tuyÕn, xÝch ®¹o. d. Cùc, «n ®íi, chÝ tuyÕn, xÝch ®¹o. 5. Ng¨n c¸ch khèi khÝ «n ®íi vµ chÝ tuyÕn lµ: a. Fr«ng ®Þa cùc. b. Fr«ng «n ®íi. c. Fr«ng néi tuyÕn. d. Héi tơ nhiƯt ®íi. 6. Khu vùc cã nhiƯt ®é cao nhÊt trªn bỊ mỈt Tr¸i §Êt, ë: a. XÝch ®¹o. b. ChÝ tuyÕn. c. Lơc ®Þa ë chÝ tuyÕn. d. Lơc ®Þa ë xÝch ®¹o. 7. NhiƯt ®é kh«ng khÝ cã sù kh¸c nhau gi÷a: a. D­íi ch©n nĩi vµ trªn ®Ønh nĩi. b. S­ên dèc vµ s­ên tho¶i. c. S­ên ph¬i n¾ng vµ s­ên khuÊt n¾ng. d. TÊt c¶ ®Ịu ®ĩng. 8. §Ỉc ®iĨm nµo sau ®©y kh«ng ph¶i cđa tÇng ®èi l­u: a. ChiỊu dµy kh«ng ®ång nhÊt. b. TËp trung 80% kh«ng khÝ trong khÝ quyĨn. c. TËp trung 3/4 h¬i n­íc vµ c¸c phÇn tư bơi, vi sinh vËt,... d. TËp trung phÇn lín «z«n. 9. Kh«ng khÝ ë gÇn mỈt ®Êt cã thµnh phÇn khÝ xÕp theo thø tù tõ nhiỊu ®Õn Ýt, gåm: a. « xi, c¸c bon nÝc, ni t¬, ac g«n. b. Ni t¬, « xi, acg«n, c¸c bon nic. c. Ni t¬, « xi, c¸c bon nÝc, ac g«n. d. ¤ xi, ni t¬, ac g«n, c¸c bon nÝc. 10. TÇng trung l­u cã ®Ỉc ®iĨm: a. Kh«ng khÝ kh« vµ chuyĨn ®éng thµnh luång ngang. b. NhiƯt ®é gi¶m dÇn theo ®é cao vµ chØ cßn kho¶ng -700C ë ®Ønh tÇng. c. NhiƯt ®é t¨ng dÇn theo ®é cao. d. Kh«ng khÝ hÕt søc lo·ng. V / HOẠT ĐỘNG TIẾP NỐI : HS làm câu hỏi và bài tập 1,2,3 – Sgk – trang 43. Chuẩn bị bài 12 – Sgk – Trang : 44 . -------------------------&--------------------------