Chương trình chuyên sâu môn Lịch sử Lớp 11 trường Trung học Phổ thông chuyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CHƯƠNG TRÌNH CHUYÊN SÂU MÔN LỊCH SỬ LỚP 11 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN I. MỤC TIÊU Tõ môc tiªu gi¸o dôc vµ môc tiªu m«n häc thống nhất trên phạm vi toàn quốc kế hoạch dạy học, nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi cho trường THPT môn Lịch sử ở lớp 11 trường chuyên cần đạt mét sè ®iÓm c¬ b¶n sau: 1.1. Kiến thức - Trên cơ sở nắm vững những kiến thức lịch sử được cung cấp ở chương trình nâng cao lớp 11 THPT, học sinh được học sâu hơn những sự kiện c¨n b¶n trong bước phát triển của lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc, chú trọng đến những sự kiện kinh tế, chính trị, xã hội, những nền văn minh tiêu biểu, những mô hình xã hội, mối liên hệ giữa lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc. - Tiếp tục bồi dưỡng học sinh giỏi bộ môn Lịch sử vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng, tạo hứng thú say mê häc tËp tìm hiểu lịch sử cho học sinh - Tạo nguồn cho học sinh đi vào một số chuyên ngành lịch sử hay liên quan đến lịch sử ở bậc đại học, cao ®¼ng. 1.2. Kĩ năng - Hình thành năng lực tư duy lịch sử cho học sinh, nhất là tư duy lịch sử và tư duy lôgíc, nâng cao năng lực xem xét, đánh giá các sự kiện hiện tượng trong mối liên hệ với không gian, thời gian và nhân vật lịch sử - Rèn luyện và nâng cao kĩ năng học tập bộ môn mét c¸ch ®éc lËp, th«ng minh như làm việc với sách giáo khoa, sưu tầm và sử dụng các loại tư liệu lịch sử, lµm bµi, thùc hµnh. - Phát triển khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp, biết đánh giá các sự kiện hiện tượng, nhân vật lịch sử trên quan điểm sử học mác-xít. - Có khả năng vận dụng những kiến thức đã học vào nhận thức kiến thức mới và vào thực tiễn - Biết đặt vấn đề và giải quyết vấn đề trong quá trình học tập 1.3. Th¸i ®é, t×nh c¶m, t­ t­ëng - Bồi dưỡng lòng yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc, có ý thức giữ gìn và bảo vệ các di sản lịch sử văn hóa, cách mạng của dân tộc. - Trân trọng các nền văn hóa thế giới, có tinh thần quốc tế chân chính, học tập và chọn lọc các tinh hoa văn hóa của nước ngoài. - Hình thành niềm tin vào sự phát triển quy luật của lịch sử nhân loại và lịch sử dân tộc, góp phần vào sự đấu tranh cho tiến bộ xã hội - Bồi dưỡng những phẩm chất cần thiết của người công dân, có thái độ tích cực đối với xã hội, có tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng, yêu lao động, ham thích và sẵn sàng đi vào khoa học sống nhân ái, có kỉ luật theo pháp luật. II. KẾ HOẠCH DẠY HỌC - Tổng số tiết: 150% số tiết của chương trình nâng cao, trong đó 50% dành cho nội dung chuyên sâu. - Cả năm: 105 tiết, trong đó: Thực hành: 89 tiết Kiểm tra 1 tiết và học kì : 4 tiết Làm bài tập lịch sử: 8 tiết Ngoại khóa: 2 tiết Lịch sử địa phương: 2 tiết III. NỘI DUNG DẠY HỌC 3.1. Cấu trúc nội dung dạy học Trên cơ sở nội dung được qui định trong chương trình nâng cao môn Lịch sử, lớp 11, ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, cần ®i s©u h¬n một số vấn đề theo h­íng: - Hệ thống hóa kiến thức c¬ b¶n vÒ lịch sử thế giới từ gi÷a thế kỉ XVI đến Chiến tranh thế giới thứ hai và lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918 - Nâng cao trình độ khái quát để hiểu sâu nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu cña ch­¬ng tr×nh lịch sử 11. - Tăng cường tính thùc hµnh của môn học Cụ thể là: A. LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI Stt Nội dung Mức độ cần đạt (PhÇn chung cho ch­¬ng tr×nh lÞch sö 11 THPT n©ng cao) Ghi chú (PhÇn n©ng cao cña líp chuyªn) 1 Các cuộc cách mạng tư sản (từ giữa thế kỉ XVI đén cuối thế kỉ XVIII) - Khái quát về sự chuyển biến kinh tế, xã hội dẫn đến các cuộc cách mạng tư sản sản đầu tiên - Cách mạng tư sản Hà Lan giữa thế kỉ XVI -Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVII -Chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ giữa thế kỉ XVIII: Sự di dân đến Bắc Mĩ và chế độ thực dân Anh; nguyên nhân và tính chất của chiến tranh giành độc lập: Oasinhtơn và Tuyên ngôn độc lập 1776; chế độ Cộng hòa và Hiến pháp liên bang - Cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII: những tiền đề cách mạng; khởi nghĩa 14 – 7 – 1798 - Trình bày những diễn biến qua các giai đoạn cách mạng Pháp: chế độ quân chủ lập hiến, chế độ cộng hòa, nền chuyên chính dân chủ cách mạng, chiến tranh cách mạng, sù ph¸t triÓn ®i lªn cña c¸ch m¹ng. * Về các cuộc cách mạng tư sản cần nêu được: - Nguyên nhân sâu xa, duyên cớ trực tiếp của cuộc cách mạng - Diễn biến chính (các hình thức cách mạng tư sản) - Kết quả - Ý nghĩa * Tìm hiểu: Nội dung cơ bản của Tuyªn ng«n ®éc lËp 1776, Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền”, Rôbexpie, Napôlêông 2 Các nước tư bản châu Âu, Mĩ từ đầu thế kỉ XX - Châu Âu đầu thế kỉ XIX: chiến tranh Napôlêông, Hội nghị Viên 1815 và sự thay đổi bản đồ châu Âu - Cách mạng công nghiệp: Những tiền đề của cách mạng công nghiệp; những phát minh và sử dụng máy móc; hệ quả của cách mạng công nghiệp; sự hình thành hệ thống sản xuất mới, tạo ra biến đổi về mặt xã hội (hình thành hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản), quá trình hình thành nền văn minh công nghiệp - Hoàn thành cách mạng tư sản ở Âu và Mĩ: cuộc vận động thống nhất ở Đức và Italia (cuộc vận động thống nhất “từ trên xuống”, “từ dưới lên”, kết quả và ý nghĩa); Nội chiến ở Mĩ và cải cách nông nô ở Nga (nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa) - Các nước tư bản Âu – Mĩ cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX: +/ Sự tiến bộ, các thành tựu khoa học tự nhiên, kĩ thuật cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, đánh giá ảnh hưởng đối với việc phát triển, mở rộng của sản xuất +/ Sự xuất hiện của chủ nghĩa tư bản độc quyền trong sản xuất, trong tài chính, sự đẩy mạnh xâm lược thuộc địa và chính sách đối ngoại hiếu chiến chuẩn bị chiến tranh thế giới của các nước đế quốc +/ Các mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa đế quốc +/ Những nét chính về tình hình kinh tế, chính trị của các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ; sự phát triển không đồng đều; đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc của mỗi nước. - ¶nh h­ëng, t¸c ®éng cña Héi nghÞ Viªn 1815 ®èi víi ch©u ¢u. -Trình bày quá trình chuyển từ lao động thủ công san lao động cơ khí trong các lĩnh vực sản xuất. - Những biến đổi xã hội do cách mạng công nghiệp tạo ra (hoµn thµnh sù ph©n chia x· héi t­ b¶n ra hai giai cÊp c¬ b¶n ®èi ®ich – t­ s¶n vµ v« s¶n) * Chú ý: - Các hình thức diễn ra cách mạng tư sản - Nguyên nhân bùng nổ và thắng lợi hàng lọat của các cuộc cách mạng tư sản ở Âu – Mĩ vào giữa thế kỉ XIX Møc ®é vµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n kh¸c nhau - Nêu rõ những tiến bộ về khoa học – kĩ thuật, đặc biệt là những phát minh trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp vµ t¸c ®éng vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi - Đặc điểm, vÞ trÝ của chủ nghĩa đế quốc ở mỗi nước 3 Phong trào công nhân từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX - Sơ lược về quá trình hình thành giai cấp công nhân và những phong trào đấu tranh chính trị quan trọng những năm 30 – 40 của thế kỉ XIX; tình cảnh giai cấp công nhân công nghiệp, các cuộc đấu tranh ở Pháp, Anh, Đức - Sự ra đời của chủ nghĩa xã hội không tưởng; nội dung tiêu biểu, những hạn chế và ý nghĩa - Sự ra đời của CNXH khoa học, C. Mác và Ph.Ăngghen - Tuyên ngôn Đảng cộng sản (một số đoạn trích) - Quốc tế thứ nhất, Quốc tế thứ hai, những đóng góp của các tổ chức này đối với phong trào công nhân quốc tế - Công xã Pari: nguyên nhân ra đời, quá trình hoạt động và vai trò lịch sử - Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX: Quốc tế thứ hai, cuộc tổng bãi công ở Sicagô (1 – 5 – 1886). Sự thành lập các đảng của giai cấp công nhân - Phong trào công nhân Nga và vai trò của Lê-nin trong việc lãnh đạo cách mạng Nga và phát triển chủ nghĩa Mác trong thời kì mới: hoạt động của Lê-nin, cách mạng Nga 1905 – 1907 với cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Matxcơva tháng 12 – 1905; tính chất và ý nghĩa của cuộc cách mạng - Nªu râ c¸c thêi kú cña phong trµo c«ng nh©n thÕ giíi qua c¸c cuéc ®Êu tranh. - Tìm hiểu thêm cuộc đời, sự nghiệp của C.Mác và Ăngghen - Tõ chñ nghÜa x· héi kh«ng t­ëng ®Õn chñ nghÜa x· héi khoa häc * Chú ý cần nắm vững: - Cuộc chiến đấu anh dũng của các chiến sĩ Công xã Pari - Nhà nước vô sản đầu tiên thể hiện bản chất nhà nước kiểu mới - Ý nghĩa bài học của công xã Pari 4 Các nước châu Á, châu Phi và khu vực Mĩ La-tinh giữa thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX - Các nước châu Á trước sự s©m l­îc của chủ nghĩa thực dân phương Tây. Giải thích nguyên nhân - Nhật Bản: Công cuộc cải cách Minh Trị: nguyên nhân, các biện pháp cải cách kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, tÝnh chÊt, kÕt qu¶ Hiến pháp 1889, chính sách đối ngoại và chiến tranh xâm lược - Trung Quốc: các sự kiện lịch sử quan trọng của Trung Quốc thời cận đại; chiến tranh thuốc phiện (1840 – 1842) và quá trình xâm lược của các nước đế quốc vào Trung Quốc, phong trào Thái bình Thiên quốc, cuộc duy tân năm Mậu Tuất (1898), cách mạng Tân Hợi (1911) - Ấn Độ: chế độ thực dân Anh ở Ấn Độ và hậu quả. Cuộc khởi nghĩa năm 1857. Sự chuyển biến kinh tế-xã hội và sự ra đời, hoạt động của Đảng Quốc đại, phong trào dân tộc đầu thế kỉ XX - Đông Nam Á: quá trình xâm lược của các nước phương Tây, ách thống trị thực dân và những chuyển biến kinh tế-xã hội. Hôxê Riđan và phong trào chống Tây Ban Nha ở Philippin (1896 – 1898). Những cuộc khởi nghĩa chống Pháp ở Campuchia và Lào. Vương quốc Xiêm và cải cách Chulalongcon. Xu hướng dân chủ đầu thế kỉ XX ở Inđônêxia, Miến Điện - Các nước Á, Phi, Mĩ La-tinh thời cận đại: +/ Các nước đế quốc xâm lược, phân chia và thống trị châu Phi; các cuộc đấu tranh tiêu biểu của nhân dân châu Phi chống chủ nghĩa thực dân +/ Tình hình khu vực Mĩ La-tinh; phong trào đấu tranh và sự hình thành các quốc gia độc lập; Mĩ La-tinh cuối thế kỉ XX, đầu thế kỉ XX, chính sách bành trướng của Mĩ - Lấy các b¶ng hÖ thèng kiÕn thøc, niên biểu vµ qu¸ tr×nh x©m l­îc cña chñ nghÜa thùc d©n ph­¬ng T©y vµ phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n c¸c n­íc bÞ x©m l­îc - Giải thích các yếu tố làm cho Nhật Bản là nước duy nhất ở châu Á trở nên cường thịnh, trở thành nước tư bản phát triển vµ tiÕn lªn chñ nghÜa ®Õ quèc - Tính chất của Đảng Quốc đại (thông qua các chủ trương và hoạt động) - Sử dụng bản đồ, nêu quá trình xâm lược của các nước thực dân (ghi rõ năm, nước bÞ xâm lược,..) - Nắm khái quát về đặc điểm chung của phong trào yêu nước chống ngoại xâm của các dân tộc. 5 Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) - Quan hệ quốc tế dẫn tới chiến tranh; sự hình thành hai khối quân sự đối địch ở châu Âu - Hai giai đoạn chính của cuộc chiến tranh: những diễn biến chính của chiến sự - TÝnh chÊt, hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất Học sinh sưu tầm, sử dụng tài liệu, đồ dùng trực quan, trong bài này 6 Ôn tập lịch sử thế giới cận đại Trinh bày những nội dung chính và những sự kiện lịch sử tiêu biểu: Thắng lợi của cách mạng tư sản và sự xác lập chủ nghĩa tư bản, những mâu thuẫn cơ bản của chế độ tư bản chủ nghĩa, phong trào công nhân, phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược Học sinh được hướng dẫn tự học các vấn đề B. LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI (TỪ NĂM 1917 ĐẾN NĂM 1945) Stt Nội dung Mức độ cần đạt (PhÇn chung cho ch­¬ng tr×nh líp 11 THPT n©ng cao) Ghi chú (PhÇn n©ng cao cña líp chuyªn) 1 Cách mạng tháng Mười Nga và công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô (1917 – 1941) - Hiểu được vì sao năm 1917 nước Nga lại diÔn ra hai cuộc cách mạng - Qúa trình chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai sang cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười: tình trạng hai chính quyền song song tồn tại, các giai đoạn và các sự kiện lớn của quá trình chuyển biến cách mạng, sự thắng lợi của cách mạng th¸ng M­êi. - Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười - Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội: +/ Chính sách “Kinh tế mới” và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925), sự ra đời của Liên Xô +/ Trình bày quá trình công nghiệp hóa, tập thể hóa nông nghiệp ở Liên Xô. Nêu những thành tựu vĩ đại và đánh giá ý nghĩa của chúng đối với lịch sử Liên Xô. Phân tích một số sai lầm, thiếu sót có ảnh hưởng đến sự phát triển của lịch sử Cần nhấn mạnh các vấn đề: - Nh÷ng tiÒn ®Ò ®iÒu kiÖn cho viÖc bïng næ C¸ch m¹ng th¸ng Hai 1917 vµ viÖc chuyÓn lªn c¸ch m¹ng XHCN - Ý nghĩa của Cách mạng tháng Mười - ¶nh hưởng (liªn hÖ víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam ) - Chính sách cộng sản thời chiến - Chính sách kinh tế mới (liên hệ với Việt Nam) 2 Các nước Tây Âu, Mĩ, Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939) - Tình hình châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứnhất; Hội nghị hòa bình Pari 1919; Hệ thống hòa ước Vécxai – Oasinhtơn; sự suy kém về kinh tế và bước đầu ổn định, những năm vàng son ngắn ngủi - Cao trào cách mạng 1918 – 1923 ở Đức, Hunggari, ảnh hưởng từ Cách mạng tháng Mười Nga. Sự ra đời và hoạt động của Quốc té cộng sản (chủ yếu và các Đại hội II, V, VII) - Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 – 1933: nguyên nhân, diễn biến và những hậu quả của nó - Phong trào Mặt trận nhân dân chống phát xít ở Pháp, Italia, Tây Ban Nha, - Nước Đức: khủng hoảng kinh tế và sự hình thành chủ nghĩa phát xít, chính sách đối nội và đối ngoại phản động của chính quyền phát xít - Nước Mĩ: tình hình sau khủng hoảng kinh tế 1929 – 1933. “Đường lối mới” – Chính sách mới của Rudơven và tác dụng của nó đối với nền kinh tế Mĩ - Nhật Bản: tình hình những năm 1918 – 1929, 1919 – 1933, khủng hoảng kinh tế, quân phiệt hóa bộ máy nhà nước, cuộc đấu tranh cảu nhân dân Nhật chống chủ nghĩa quân phiệt; chính sách bành trướng và xâm lược của Nhật Bản - Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh c¸c n­íc TBCN tõ 1918-1939, c¸c giai ®o¹n, sù kiÖn næi bËt Liªn hệ với hoạt động yêu nước của Nguyễn Ái Quốc víi ¶nh h­ëng cña C¸ch m¹ng th¸ng M­êi – đưa bản yêu sách 8 điểm lên Hội nghị Véc-xai, tham dù Héi nghÞ Tua vµ quyÕt ®Þnh ®øng vÒ phÝa Quèc tÕ céng s¶n. - Liên hệ với Nguyễn Ái Quốc tham gia đại hội V của Quốc tế Cộng sản - Trình bày những biểu hiện của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 – 1933 và phân tích hậu quả đối với các nước (liªn hÖ víi ViÖt Nam) - Sự ra đời của chủ nghĩa phát xít và sự chuẩn bị chiến tranh của các nước Đức, Italia và Nhật Bản 3 Các nước châu Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939) - Phong trào cách mạng ở Trung Quốc trong thời kì này: phong trào Ngũ tứ và sự thành lập Đảng Cộng sản ở Trung Quốc (1921); chiến tranh Bắc phạt (1926 – 1927) và nội chiến Quốc – Cộng (1927 – 1937). Trung Quốc trước sự bành trướng và xâm lược của Nhật Bản - Hiểu biết về cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Ấn Độ, về các nhân vật lịch sử tiêu biẻu (M. Gan-đi và R. Nê-ru) - Hiểu biết một số nét tiêu biểu về tình hình chung ở Đông Nam Á. Sự ra đời của các đảng phái chính trị (đảng Cộng sản và đảng Quốc dân) ở Inđônêxia. Phong trào đấu tranh chống thực dân Hà Lan ở Inđônêxia, chống Pháp của nhân dân 3 nước Đông Dương. Cuộc đấu tranh chống thực dân Anh ở Mã Lai, Miến Điện, cách mạng năm 1932 ở Xiêm. - Nh÷ng sù kiÖn chñ yÕu cña Trung Quèc tõ 1918-1939; sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc; cuéc kh¸ng NhËt cøu n­íc. - Tìm hiểu Gan-đi và đường lối của ông - NhÊn m¹nh mèi liªn minh chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ba n­íc §«ng D­¬ng thuéc Ph¸p. 4 Chiến tranh thế giới thứ hai - Phân tích nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ hai - Trình bày những diễn biến chính ở mặt trận châu Âu và mặt trận châu Á – Thái Bình Dương. Quan hệ quốc tế trong chiến tranh; sự ra đời của khối Đồng minh chống phát xít; các Hội nghị Tê-hê-răng, I-an-ta, Pox-đam. - Phân tích và đánh giá hậu quả Chiến tranh thế giới thứ hai - Vài trò của Hồng quân Liên Xô, nhân dân Liên Xô trong việc đánh thắng chủ nghĩa phát xít - Cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa vµ bÞ ph¸t xÝt §øc, Italia, NhËt thèng trÞ cho®éc lËp d©n téc, chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt 5 Ôn tập lịch sử thế giới (1917 – 1945) Ôn tập những nội dung chính đã học và những sự kiện lịch sử tiêu biểu: sự xác lập CNXH ở một nước đầu tiên trên thế giới; chuyển biến mới của phong trào cách mạng thế giới sau Cách mạng tháng Mười Nga; những bước phát triển thăng trầm, đầy biến động của CNTB; cuộc chiến tranh khốc liệt và tàn phá nặng nề nhất trong lịch sử -HÖ thèng kiÕn thøc vµ x¸c lËp nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a c¸c kiÕn thøc; ®Æc biÖt gi÷a kiÕn thøc lÞch sö thÕ giíi víi lÞch sö d©n téc - T¨ng c­êng c«ng t¸c thùc hµnh bé m«n C. LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1918 Stt Nội dung Mức độ cần đạt (PhÇn chung cho ch­¬ng tr×nh líp 11 THPT n©ng cao) Ghi chú (PhÇn n©ng cao cho líp chuyªn) 1 Việt Nam từ năm 1858 đến cuối thế kỉ XIX - Trình bày được tình hình Việt Nam ở giữa thế kỉ XIX: Nhà Nguyễn ra sức khôi phục chế độ quân chủ chuyên chế; nông nghiệp sa sút, công nghiệp phát triển, đường lối đối ngoại của nhà Nguyễn không đúng đắn; đời sống của nhân dân khổ cực, trong khi đó ác nước tư bản phương Tây ra sức nhòm ngó, đặc biệt là Pháp ngày càng can thiệp sâu vào nước ta. - Trình bày được các sự kiện chủ yếu trong giai đoạn từ năm 1858 đến cuối thế kỉ XIX: +/ Pháp tấn công Đà Nẵng và chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kì; cuộc kháng chiến của nhân dân ta, khởi nghĩa Trương Định; Pháp đánh chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì, cuộc kháng chiến của nhân dân lục tỉnh Nam Kì +/ Pháp mở rộng đánh chiếm toàn bộ Việt Nam, nhân dân ta kháng chiến chống Pháp xâm lược; Hiệp ước 1883 và 1884 +/ Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương (Ba Đình, Bãi Sậy, Hương Khê) và khởi nghĩa Yên Thế - phong trào nông dân Yên Thế, các phong trào đấu tranh chống Pháp của đồng bào các dân tộc miền núi. * Lưu ý: - Liên hệ kiÕn thøc lÞch sö ViÖt Nam ®ang häc với kiÕn thøc lịch sử thế giới liªn quan - Trình bày tình hình nhà Nguyễn nöa ®Çu thế kỉ XIX để thấy rõ mÆt ph¸t triÓn, sự sa sút về kinh tế, v¨n hãa và đường lối đối ngoại không thøc thêi của nhà Nguyễn. - Tr¸ch nhiÖm cña triÒu ®×nh HuÕ trong viÖc lµm mất nước - Trên cơ sở kiÕn thøc được học cụ thể ở THCS, båi d­ìng nội dung mang tính chất hệ thống, khái quát nhằm làm cơ sở để khẳng định truyền thống yêu nước của nhân dân ta và th¸i ®é kh¸c nhau cña nh©n d©n vµ nhà Nguyễn trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p x©m l­îc. - Nhấn mạnh: cuộc kháng chiến của nhân dân ta đã làm cho Pháp bị động, phải sau hơn 40 năm mới “bình định” được nước ta; nguyên nhân bùng nổ phong trào Cần Vương, phong trào nông dân Yên Thế; TÝnh chÊt, nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của hai phong trào đó. 2 Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến hết Chiến tranh thế giới thứ nhất Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) - Trình bày được những chuyển biến về kinh tế: sự xuất hiện đồn điền, hầm mỏ, một số cơ sở công nghiệp và đường sắt, bến cảng. Pháp độc chiếm về nội và ngoại thương; sự chuyển biến về xã hội. Giai cấp địa chủ phong kiến, nông dân, hình thành giai cấp công nhân, tư sản, tầng lớp tiểu tư sản-trí thức; ảnh hưởng của trào lưu tư tưởng tư sản từ bên ngoài vào Việt Nam - Giải thích nguyên nhân của sự chuyển biến kinh tế là do tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp. Sự chuyển biến về kinh tế dẫn tới sự chuyển biến về xã hội; vì sao trào lưu tư tưởng tư sản vào được Việt Nam? - Trình bày tóm tắt được phong trào yêu nước tiêu biêu đầu thế kỉ XX: Xu hướng bạo động của Phan Bội Châu, xu hướng cải cách của Phan Châu Trinh, Đông Kinh nghĩa thục, phong trµo chèng thuÕ ë Trung Kú, vụ đầu độc lính Pháp ở Hà Nội, hoạt động của nghĩa quân Yên Thế - Giải thích được nguyên nhân xuất hiện các phong trào trên; tính chất dân chủ tư sản của phong trào; sự khác nhau về tính chất và hình thức của phong trào; nguyên nhân thất bại của phong trào (con đường cách mạng chưa đúng đắn), sù khñng ho¶ng cña phong trµo yªu n­íc chèng Ph¸p ®Çu thÕ kû XX. - Trình bày được chính sách cai trị thời chiến của Pháp, sự biến động về kinh tế, xã hội. Giải thích được mối quan hệ giữa chính sách của Pháp và sự biến động về kinh tế, xã hội Việt Nam - Trình bày tóm tắt các cuộc đấu tranh vũ trang tiêu biểu: khởi nghĩa của binh lính ở Thái Nguyên, phong trào Hội kín ở Nam Kì - Nêu được đặc điểm của phong trào trong giai đoạn này, giải thích được nguyên nhân dẫn đến những đặc điểm đó - Trình bày được quá trình hình thành giai cấp công nhân từ cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đến Chiến tranh thế giới thứ nhất, những hình thức đấu tranh của công nhân: bỏ việc, bãi công, tham gia phong trào yêu nước - Trình bày được hoàn cảnh dẫn đến Nguyễn Ái Quốc quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước mới; buổi đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Ái Quốc (1919 – 1918) - Nguyªn nh©n sù chuyÓn biÕn cña x· héi ViÖt Nam vµo ®Çu thÕ kØ XX. - Làm rõ mối quan hệ giữa chuyển biến về kinh tế, chuyển biến về xã hội vµ cuéc ®Êu tranh chèng Ph¸p. - So sánh được sự khác nhau và giống nhau giữa phong trào cách mạng đầu thế kỉ XX và cuối thế kỉ XIX(Chó ý ®Õn hai xu h­íng ®Êu tranh cña Phan Béi Ch©u vµ Phan Ch©u Trinh) - Trong hai nguyên nhân xuất hiện phong trào, nguyên nhân trong nước là nguyên nhân chính - Thấy rõ sự khác nhau giữa phong trào trong giai đoạn này với các phong trào đầu thế kỉ XX - T×m hiÓu vÒ quª h­¬ng, gia ®×nh vµ thêi niªn thiÕu cña NguyÔn TÊt Thµnh vµ ¶nh h­ëng cña quª h­¬ng, gia ®×nh ®Õn NguyÔn TÊt Thµnh. 3.2. Nội dung chuyên sâu Chuyªn ®Ò 1: Thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt nöa sau thÕ kû XIX Sè tiÕt: 7 tiÕt STT Néi dung Møc ®é cÇn ®¹t Ghi chó 1 2 3 4 Bèi c¶nh lÞch sö nöa sau thÕ kû XIX. - C¸ch m¹ng t­ s¶n ®· hoµn thµnh ë hÇu hÕt c¸c n­íc ch©u ¢u vµ B¾c MÜ. - Chñ nghÜa t­ b¶n ®· ®­îc x¸c lËp ë ch©u ¢u vµ B¾c MÜ. - C¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· hoµn thµnh ë Anh, Ph¸p, §øc vµ tiÕp tôc diÔn ra ë c¸c n­íc ch©u ¢u - Cuéc ®Êu tranh giai cÊp gi÷a giai cÊp t­ s¶n vµ v« s¶n, ®Êu tranh d©n téc gi÷a chñ nghÜa thùc d©n víi c¸c n­íc thuéc ®Þa lªn cao. Nh÷ng thµnh tùu tiªu biÓu cña khoa häc kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX. - Nh÷ng ph¸t minh trong lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn: vÒ Sinh häc, VËt lý, Ho¸ häc - Nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc x· héi (nh÷ng ®iÓm chñ yÕu). Nh÷ng thµnh tùu tiªu biÓu vÒ kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX. KÕt qu¶ vµ ý nghÜa lÞch sö cña nh­ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX KiÕn thøc: Nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö thóc ®Èy nhanh chãng sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt nöa sau thÕ kØ XIX C¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n nöa ®Çu thÕ kØ XIX. Chñ nghÜa t­ b¶n ®· ®­îc x¸c lËp ë hÇu hÕt c¸c n­íc ch©u ¢u vµ B¾c MÜ. C¸c cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp hoµn thµnh ë ch©u ¢u vµ MÜ: Anh, Ph¸p, §øc, MÜ Cuéc ®Êu tranh giai cÊp gi÷a t­ s¶n vµ v« s¶n lªn cao dÉn tíi sù ra ®êi cña nhiÒu häc thuyÕt chÝnh trÞ. Qu¸ tr×nh x©m l­îc thuéc ®Þa cña c¸c n­íc t­ b¶n dÉn tíi phong trµo gi¶i phãng d©n téc ¸, Phi, MÜ latinh. Nh÷ng thµnh tùu tiªu biÓu trong lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn phÇn nµo vÒ khoa häc x· héi nöa sau thÕ kû XIX. Nh÷ng thµnh tùu tiªu biÓu vÒ kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX. KÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX: VÒ kinh tÕ, vÒ chÝnh trÞ, x· héi KÜ n¨ng: T¸i hiÖn ®­îc bèi c¶nh lÞch sö thÕ giíi cuèi thÕ kØ XIX. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®­îc vai trß, ý nghÜa cña nh÷ng thµnh tùu tiªu biÓu vÒ khoa häc, kÜ thuËt cuèi thÕ kØ XIX. S­u tÇm tranh ¶nh ph¶n ¸nh nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX. Liªn hÖ víi khoa häc kÜ thuËt ë n­íc ta hiÖn nay. - Sö dông l­îc ®å ch©u ¢u, x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®Þa lý cña mét sè quèc gia tiªu biÓu nöa sau thÕ kØ XIX. - S­u tÇm bæ xung mét vµi t­ liÖu cÇn thiÕt ®Ó hiÓu thªm vÒ nh÷ng ph¸t minh lín trong lÜnh vùc khoa häc vµ kÜ thuËt nöa sau thÕ kØ XIX. - Liªn hÖ víi thùc tiÔn n­íc ta. - TÝch hîp c¸c kiÕn thøc vÒ khoa häc tù nhiªn ®· häc ë c¸c m«n To¸n, Lý, Ho¸, Sinhvíi kiÕn thøc lÞch sö ®ang häc. - Sö dông c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn trùc quan (chó ý c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ thiªn tµi). - Liªn hÖ víi nhiÖm vô hiÖn ®¹i hãa, c«ng nghiÖp hãa n­íc ta hiÖn nay trong x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Chuyªn ®Ò 2: Hai xu h­íng gi¶i phãng d©n téc trªn thÕ giíi tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®Õn n¨m 1945 Sè tiÕt: 7 tiÕt STT Néi dung Møc ®é cÇn ®¹t Ghi chó 1 2 3 T×nh h×nh thÕ giíi gi÷a hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi (1918-1939) - Sù ra ®êi vµ tån t¹i cña hÖ thèng Vecxai-Oasinht¬n. M©u thuÉn gi÷a c¸c n­íc ®Õ quèc vÒ vÊn ®Ò thuéc ®Þa. - Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933 t¸c ®éng ®Õn c¸c n­íc- c¸c n­íc t­ b¶n vµ thuéc ®Þa. - Th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng th¸ng M­êi Nga, sù ra ®êi Quèc tÕ Céng s¶n, c¸c ®¶ng céng s¶n - ¶nh h­ëng, t¸c ®éng cña thÕ giíi t­ b¶n chñ nghÜa vµo c¸c n­íc thuéc ®Þa. Th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng T©n Hîi Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn của 2 xu h­íng gi¶i phãng d©n téc trªn thÕ giíi sau chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®Õn n¨m 1945. - Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn xu h­íng t­ s¶n trong phong trµo gi¶i phãng d©n téc. - Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn xu h­íng v« s¶n trong phong trµo gi¶i phãng d©n téc. KÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc trªn thÕ giíi tõ 1918 ®Õn 1945. - KÕt qu¶ - ý nghÜa lÞch sö. KiÕn thøc: BiÕt râ bèi c¶nh lÞch sö næ ra phong trµo gi¶i phãng d©n téc gi÷a 2 cuéc chiÕn tranh thÕ giíi. Nguyªn nh©n dÉn tíi sù xuÊt hiÖn 2 khuynh h­íng t­ s¶n vµ v« s¶n trong phong trµo gi¶i phãng d©n téc. HiÓu râ vµ gi¶i thÝch ®­îc tÝnh tÊt yÕu cña hai xu h­íng gi¶i phãng d©n téc tõ 1918 ®Õn 1945. V× sao phong trµo gi¶i phãng d©n téc trªn thÕ giíi thêi k× nµy l¹i chñ yÕu ®i theo 2 xu h­íng t­ s¶n vµ v« s¶n. Tr×nh bµy ®­îc nh÷ng biÓu hiÖn cña 2 xu h­íng cøu n­íc ë mét sè quèc gia, khu vùc còng nh­ trong mét n­íc. KÜ n¨ng: §¸nh gi¸ 2 xu h­íng chÝnh trong phong trµo gi¶i phãng d©n téc trªn thÕ giíi. Rót ra nh÷ng bµi häc