Đề cương ôn tập học kì II môn Ngữ Văn Lớp 8 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Long Toàn

Nhóm Ngữ văn 8 trường THCS Long Toàn ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KỲ II MÔN NGỮ VĂN KHỐI 8 NĂM HỌC 2018-2019 I. VĂN BẢN: I.1. THƠ CÁCH MẠNG Văn Tác giả Thể loại Nội dung - ý nghĩa Nghệ thuật bản Khi con Tố Hữu Thơ lục Bài thơ thể hiện lòng yêu cuộc sống và Là bài thơ lục bát giản tu hú bát niềm khát khao tự do cháy bỏng của dị, biểu lộ cảm xúc người chiến sĩ cách mạng trong cảnh thiết tha. tù đày. Tức Hồ Chí Thơ tứ Bài thơ thể hiện tinh thần lạc quan, Bài thơ tứ tuyệt bình dị, cảnh Minh tuyệt phong thái ung dung của Bác Hồ trong pha giọng vui đùa. Pác Bó cuộc sống cách mạng đầy gian khổ. Với người, làm cách mạng và sống hoà hợp với thiên nhiên là một niềm vui lớn. Ngắm Hồ Chí Thơ tứ Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên Bài thơ tứ tuyệt giản dị trăng Minh tuyệt đến say mê và phong thái ung dung mà hàm súc. của Bác Hồ ngay cả trong cảnh ngục tù cực khổ, tối tăm. Đi Hồ Chí Thơ tứ Bài thơ mang ý nghĩa tư tưởng sâu Bài thơ tứ tuyệt giản dị đường Minh tuyệt sắc: Từ việc đi đường núi đã gợi ra mà hàm súc. chân lí đường đời : vượt qua gian lao chồng chất sẽ tới thắng lợi vẻ vang. I.2. NGHỊ LUẬN TRUNG ĐẠI Văn Tác giả Thể loại Nội dung - ý nghĩa Nghệ thuật bản Chiếu Lí Công Nghị Bài chiếu phản ánh: + Khát vọng về Bài chiếu có sức thuyết dời đô Uẩn luận một đất nước độc lập, thống nhất ; + Ý phục mạnh mẽ, có sự trung chí tự cường của dân tộc Đại Việt kết hợp hài hoà giữa lí đại đang trên đà lớn mạnh. và tình. (chiếu) Hịch Trần Quốc Nghị Bài hịch phản ánh tinh thần yêu nước Lập luận chặt chẽ, sắc tướng sĩ Tuấn luận của dân tộc ta trong kháng chiến bén; lời văn thống thiết trung chống ngoại xâm , thể hiện qua lòng có sức lôi cuốn. đại căm thù giặc, ý chí quyết chiến, quyết (hịch) thắng kẻ thù xâm lược. Nước Nguyễn Nghị Đoạn trích có ý nghĩa như bản tuyên Lập luận chặt chẽ, 1 Nhóm Ngữ văn 8 trường THCS Long Toàn Đại Việt Trãi luận ngôn độc lập: nước ta là đất nước có chứng cứ hùng hồn. ta trung nền văn hiến lâu đời, có lãnh thổ đại riêng, phong tục riêng, có chủ quyền, (cáo) có truyền thống lịch sử ; kẻ thù xâm lược là phản nhân nghĩa, nhất định thất bại. Bàn Nguyễn Nghị Mục đích của việc học là để làm người Lập luận chặt chẽ. luận về Thiếp luận có đạo đức, có tri thức, góp phần làm phép trung hưng thịnh đất nước. Muốn học tốt học đại (tấu) phải có phương pháp học, học rộng nhưng nắm gọn, học đi đôi với hành. II. TIẾNG VIỆT 1. Các kiểu câu chia theo mục đích nói. a. Câu nghi vấn Đặc điểm hình thức Chức năng Ví dụ - Có những từ nghi vấn (ai, gì, 1. Dùng để hỏi 1. Sáng ngày người ta đấm u có đau nào, tại sao, đâu, bao giờ, bao (Chức năng lắm không? (hỏi) nhiêu, ư, hử, hả, chứ , chính) 2. - Anh có thể ngồi lùi vào một tí (có) không, (đã chưa ) 2. Dùng để cầu được không? (cầu khiến) hoặc có từ hay (trong quan hệ khiến, khẳng - Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không lựa chọn) định, phủ định, đe có tình mẫu tử? (khẳng định) doạ, bộc lộ cảm - Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì - Khi viết, kết thúc câu bằng dấu xúc mà lo liệu? (phủ định) chấm hỏi ( cũng có khi dùng dấu - Con gái của tôi vẽ đây ư? (bộc lộ chấm, chấm than, chấm lửng ) cảm xúc) - Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? (đe dọa) b. Câu cầu khiến: Đặc điểm hình thức Chức năng Ví dụ - Có những từ cầu khiến (hãy, -Dùng để ra - Thôi đừng lo lắng. (khuyên bảo) đừng, chớ đi, thôi, nào, lệnh, yêu cầu, đề - Cứ về đi. (yêu cầu) với ), hoặc ngữ điệu cầu khiến. nghị, khuyên - Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên bảo vương (đề nghị) - Đưa tay cho tôi mau! (ra lệnh) câu - Kết thúc câu bằng dấu chấm này không có từ cầu khiến, chỉ có ngữ than hoặc dấu chấm. điệu cầu khiến c. Câu cảm thán Đặc điểm hình thức Chức năng Ví dụ 2 Nhóm Ngữ văn 8 trường THCS Long Toàn - Có từ ngữ cảm thán: ôi, than - Dùng để bộc lộ - Ôi, tổ quốc giang sơn hùng vĩ! ôi, hỡi ơi, chao ôi, trời ơi; thay, trực tiếp cảm - Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! biết bao, xiết bao, biết chừng xúc. - Lo thay! Nguy thay! nào Ta hân hoan biết bao khi về gần đến - Kết thúc câu bằng dấu chấm nhà! than. d. Câu trần thuật: Đặc điểm hình thức Chức năng Ví dụ -Không có đặc điểm hình thức 1. Dùng để kể, 1.- Thế rồi Dế Choắt tắt thở (kể) của các kiểu câu nghi vấn, câu tả, thông báo, - Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. cầu khiến, cảm thán nhận định (tả) -Kết thúc câu bằng dấu chấm (Chức năng - Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! (nhận (dấu chấm than, chấm lửng ) chính) định) - Bẩm quan lớn, đê vỡ mất rồi. (thông 2. Yêu cầu, đề báo) nghị hay bộc lộ 2. - Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn cảm xúc. năn tội mình. (bộc lộ cảm xúc) - Cháu cảm ơn ông! (bộc lộ cảm xúc) - Em muốn cả anh cùng đi nhận giải. (cầu khiến: đề nghị) - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. (cầu khiến: đề nghị) 2. Hành động nói: a. Hành động nói là gì? (Là hành động thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định) b. Các kiểu hành động nói: - Hỏi - Trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán, phủ định, khẳng định ) - Điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức,khuyên nhủ, rủ rê, mời mọc, xúi giục ) - Hứa hẹn (hứa, cam đoan ) - Bộc lộ cảm xúc. c. làm lại các bài tập phần hành động nói. 3. Lựa chọn trật tự từ trong câu. a. Tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ. - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (thứ bậc quan trọng của sự vật, đặc điểm; thứ tự trước - sau; trình tự quan sát của người nói ) - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng. - Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. - Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói. 3 Nhóm Ngữ văn 8 trường THCS Long Toàn b. Làm bài tập 1,2 thuộc phần lựa chọn trật tự từ (SGK) 5. Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lô-gic) Làm lại các bài tập trong phần chữa lỗi logic. III. Tập làm văn: Ôn tập văn nghị luận. - Luận điểm là gì? - Các cách trình bày nội dung đoạn văn? - Luyện tập lập dàn ý cho cho một số đề: 1. Sự bổ ích của những chuyến tham quan du lịch đối với học sinh 2. Nói không với các tệ nạn (ma tuý, cờ bạc, ; ) 3. Cuộc sống muôn màu muôn vẻ. Từng ngày trôi qua , có biết bao việc tốt làm người ta thấy vui, thấy ấm lòng nhưng cũng còn không ít việc chưa tốt làm người ta lo lắng, trăn trở... Sự việc hiện tượng nào trong cuộc sống khiến em em quan tâm? Viết bài văn trình bày ý kiến của em về sự việc, hiện tượng đó? 4