Giáo án Địa lý 12 cơ bản tiết 22: Đô thị hoá

Ngày soạn: 26/12/2009 Ngày dạy: 31/12/2009 Dạy lớp: 12A2, 12C5 Tiết 22: Bài 18 ĐÔ THỊ HOÁ I. MỤC TIÊU: Sau bài hoc, HS cần: 1. Kiến thức - Trình bày và giải thích được một số đặc điểm của đô thị hoá ở nước ta. - Phân tích được ảnh hưởng qua lại giữa đô thị hóa và phát triển kinh tế - xã hội. - Hiểu được sự phân bố mạng lưới đô thị ở nước ta. - Hiểu được sự phân bố mạng lưới đô thị ở nước ta. 2. Kĩ năng - Phân tích, so sánh sự phân bố các đô thị giữa các vùng trên bản đồ, Atlát - Nhận xét bảng số liệu về phân bố đô thị. - Phân tích biểu đồ. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: - Bản đồ Dân cư Việt Nam, Atlát địa lí Việt Nam. - Bảng số liệu về phân bố đô thị ở các vùng của nước ta ( phóng to theo SGK) III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: 10’ Câu hỏi 1: Phân tích thế mạnh và hạn chế nguồn lao động nước ta? Câu hỏi 2: Hãy nêu những chuyển biến về cơ cấu lao động trong các ngành kinh tế quốc dân ở nước ta hiện nay? Câu hỏi 3: Tại sao nói vấn đề việc làm là vấn đề xã hội gai gắt ở nước ta, nêu hướng giải quyết? 3. Dạy bài mới: * Khởi động: GV hỏi: Ơ lớp 10, các em đã học về đô thị hoá. Vậy đô thị hoá là gì? HS trả lời, GV tóm tắt và ghi bảng về các đặc điểm của đô thị hoá. - GV nói: Đô thị hoá là quá trình tăng nhanh số dân thành thị, sự tập trung dân cư vào các đô thị lớn và phổ biến lối sống thành thị. Đó là những đặc điểm chung của quá trình đô thi hoá. Vậy đô thị hoá ở nước ta có những đặc điểm gì? Đô thị hoá có ảnh hưởng như thế nào tới phát triển kinh tế – xã hội? Để trả lời được các câu hỏi này, chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay. Thời lượng Hoạt động của GV và HS Nội dung chính 16 – 18 Phút 5 – 7 Phút 5 – 7 Phút * Hoạt động l: HS làm việc theo nhóm - Bước 1: Các nhóm tìm và thảo luận theo các nhiệm vụ GV đề ra. Cụ thể: - Các nhóm có số lẻ: + Dựa vào SGK, vốn hiểu biết chứng minh rằng nước ta có quá trình đô thị hoá diễn ra chậm chạp, trình độ đô thị hoá thấp. + Dựa vào hình 16.2, Atlat Địa lí VN, Bản đồ Dân cư Việt Nam nhận xét về sự phân bố các đô thị ở nước ta. - Các nhóm có số chẵn: + Dựa vào bảng 18.1 nhận xét về sự thay đổi số dân thành thị và tỉ lệ dân thành thị trong giai đoạn 1990 - 2005. + Dựa vào bảng 18. 2 nhận xét về sự phân bố đô thị và số dân đô thị giữa các vùng trong nước. - Bước 2: HS trình bày kết quả, chỉ Bản đồ, Atlát các vùng có nhiều đô thị, vùng có số dân đô thị đông nhất, thấp nhất. - Bước 3: GV giúp HS chuẩn kiến thức. Thứ tự trình bày: - Chứng minh quá trình đô thị hoá chậm, trình độ độ thị hóa thấp - Nhận xét sự thay đổi số dân thành thị và tỉ lệ dân thành thị. - Nhận xét sự phân bố đô thị và số dân đô thị của các vùng (nhóm nhận xét bản đồ dân cư trình bày trước, nhóm nhận xét bảng số liệu trình bày sau) Vùng có nhiều đô thị nhất (Trung du và miền núi Bắc Bộ) gấp hơn 3 lần vùng có ít đô thị nhất (Duyên hải Nam Trung Bộ). - Đông Nam Bộ có số dân đô thị cao nhất, số dân đô thị thấp nhất là Trung du và miền núi Bắc Bộ. * Chuyển ý: Ở nước ta mạng lưới đô thị ra sao? Có mấy loại đô thị? Phân loại dựa trên cơ sở nào? Vào mục 2. * Hoạt động 2: Cả lớp - Bước 1: HS dực vào vốn hiểu biết, SGK, Atlát VN, Bản đồ Dân cư VN, trả lời: + Dựa vào các tiêu chí cơ bản nào để phân loại các đô thị nước ta thành 6 loại? + Nêu các loại đô thị ở nước ta? + Xác định trên bản đồ 5 thành phố trực thuộc Trung ương, 2 đô thị đặc biệt. +Dựa vào Atlát Nêu một tên số đô thị loại đô thị đặc biệt, 1, 2, 3, 4, 5 ở nước ta. - Bước 2: HS trình bày. - Bước 3: GV chuẩn kiến thức. * Chuyển ý: Đô thị hóa có ảnh hưởng gì đến phát triển KT – XH? Câu hỏi này sẽ lý giải ở mục 3. * Hoạt động 3: Cặp đôi - Bước 1: Dựa vào vốn hiểu biết, SGK: HS thảo luận về những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của đô thị hoá đến phát triển kinh tế - xã hội. Liên hệ thực tiễn địa phương - Bước 2: HS trình bày kết quả. - Bước 3: GV giúp HS chuẩn kiến thức. Năm 2005: khu vực đô thị đóng góp 70,4% GDP cả nước, 84% GDP công nghiệp và xây dựng, 87% GDP dịch vụ, 80% ngân sách nhà nước. Các đô thị là thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hoá lớn, là nơi sử dụng đông đảo lực lượng lao động có trình độ chuyên môn kĩ thuật, có sơ sở vật chất kĩ thuật hiện đại, có sức hút đối với đầu tư trong và ngoài nước. 1. Đặc điểm đô thị ở nước ta: a. Quá trình đô thị hóa diễn ra chậm chạp, trình độ đô thị hóa thấp. - Quá trình đô thị hoá chậm: + Thế kỉ thứ III trước CN đã có đô thị đầu tiên (Cổ Loa). + Thời thuộc Pháp CN chưa phát triển, hệ thống đô thị chưa mở rộng, các tỉnh lị qui mô nhỏ chức năng là hành chính quân sự. + Những năm 30 có các đô thị: Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định + Sau CM Tháng Tám đến năm 1954 quá trình đô thị hóa diễn ra chậm. + Từ 1954 đến 1975: 2 xu hướng: MN: đô thị hóa phục vụ chiến tranh; MB: đô thị hóa gắn với CNH. + Sau 1975 đến nay đô thị hóa có những chuyển biến tích cực. + Năm 2005: tỉ lệ dân đô thị mới là 26,9%. - Trình độ đô thị hóa,thấp: + Tỉ lệ dân đô thị thấp. + Cơ sở hạ tầng của các đô thị ở mức độ thấp so với khu vực và thế giới. b. Tỉ lệ dân thành thị tăng: + Tỉ lệ dân cư thành thị năm 2005là 26,9% so với năm 1990 là 19,5% tăng 7,4% + Tỉ lệ dân thành thị còn thấp so với các nước trong khu vực. c. Phân bố đô thị không đều giữa các vùng - Số thành phố lớn còn quá ít so với số lượng đô thị. 2. Mạng lưới đô thị - Mạng lưới đô thị được phân thành 6 loại. - Dựa vào các tiêu chí: Số dân, chức năng, mật độ DS, tỉ lệ dân tham gia vào hoạt động sản xuất phi nông nghiệp để phân loại đô thị. - Năm 2007: có 5 thành phố trực thuộc Trung ương ( Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TPHCM, Cần Thơ; 2 đô thị đặc biệt ( Hà Nội, TP HCM). 3. Ảnh hưởng cuả đô thị hóa đến phát triển kinh tế – xã hội: * Tích cực: - Tác động mạnh đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế. - Ảnh hưởng rất lớn đến phát tnển kinh tế - xã hội của phương, các vùng. - Tạo động lực cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế. - Tạo ra nhiều việc làm và thu nhập cho người lao động. * Tiêu cực: - Ô nhiễm môi trường - An ninh trật tự xã hội, V. ĐÁNH GIÁ: 2’ 1 Trắc nghiệm Câu l: Đô thị đầu tiên của nước ta là Cổ Loa A. Đúng B. Sai Câu 2: Thời kỳ Pháp thuộc, hệ thống đô thị của nước ta không có cơ sở để phát triển vì A. Các đô thị thường có quy mô nhỏ B. Nước ta là nước thuộc địa C Công nghiệp chưa phát triển D. Các đô thị có chức năng hành chính và quân sự Câu 3: Từ sau cách mạng tháng 8 - 1945 đến năm 1954 quá trình đô thị ở nước ta có đặc điểm gì? A. Quá trình đô thị hoá diễn ra nhanh chóng B. Quá trình đô thị hoá diễn ra chậm, các đô thị ít thay đổi C. Quy mô các đô thị phát triển nhanh D. ĐÔ thị hoá nông thôn phát triển mạnh V. HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP - Học sinh trả lời các câu hỏi sau bài học, làm bài tập số 3. - Chuẩn bị bài 19: Thực hành