Giáo án Hình học 8 năm học 2011 – 2012 Tuần 34 Tiết 63 Hình chóp đều và hình chóp cụt đều (tiết 1)

Ngày soạn: 12-04-2012 Ngày dạy: 16-04-2012 Tuần: 34 Tiết: 63 §7. HÌNH CHÓP ĐỀU VÀ HÌNH CHÓP CỤT ĐỀU (T1) I. MỤC TIÊU : 1. Kiến thức: HS có các khái niệm về hình chóp, hình chóp đều (đỉnh,cạnh bên,mặt bên,mặt đáy,chiều cao) . Biết gọi tên hình chóp theo đa giác đáy . 2. Kĩ năng: Biết cách vẽ hình chóp tứ giác đều .Củng cố các khái niệm vuông góc đã học ở các tiết trước . 3. Thái độ : Rèn luyện tính chính xác , tính cẩn thận , tính suy luận . II. CHUẨN BỊ: Chuẩn bị của thầy : Mô hình hình chóp, hình chóp tứ giác đều, hình chóp tam giác đều, hình chóp cụt đều. Tranh vẽ hình 116, 117, 118, 119, 121 SGK .Cắt từ tấm bìa cứng hình khai triển của hình chóp tam giác đều, hình chóp tứ giác đều (hình 118 – SGK) .Thước thẳng có chia khoảng, phấn màu . 2. Chuẩn bị cùa trò:Ôn tập khái niệm đa giác đều, đường thẳng vuông góc với mặt phẳng.Thước kẻ, bút chì .III .HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1.Ổn định tình hình lớp :(1’) Kiểm tra nề nếp - sỉ số . 2.Kiểm tra bài cũ: (6’) Caâu hoûi Dự kiến phương án trả lời Điểm - Cho hình laêng truï ñöùng tam giaùc (hình veõ) + Chæ ra caùc ñænh ; caïnh beân , caïnh ñaùy , maët beân , maët ñaùy +Tính dieän tích xung quanh vaø theå tích cuûa hình laêng truï ñöùng . -Chæ ñöôïc vaø ñuùng caùc ñænh ; caïnh beân , caïnh ñaùy , maët beân , maët ñaùy . -Tính ñuùng Sxq = (3 + 4 + 5).6 = 72 (cm2) - Chæ ñöôïc tam giaùc ABC laø vuoâng Tính ñuùng theå tích hình laêng truï . V = 3.4.6 = 36 (cm3) 4 đ 3 đ 3 đ 3) Giảng baøi môùi : + Giôùi thieäu baøi : Neáu caùc caïnh beân cuûa hình laêng truï ñöùng chuùng caét nhau taïi moät ñieåm thì hình ñöôïc taïo thaønh goïi laø hình gì ? Noù coù nhöõng yeáu toá naøo ? Ñeå naém ñöôïc caùc ñieàu treân hoâm nay ta nghieân cöùu tieát 63 . Töø ñoù giôùi thieäu teân baøi hoïc :Hình choùp ñeàu vaø hình choùp cuït ñeàu . + Tieán trình baøi daïy : TG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG 10’ Hoaït ñoäng 1: Hình chóp - Giôùi thieäu moâ hình moät hình choùp , yeâu caàu HS quan saùt và trả lời + Ñaùy laø hình gì ? + Maët beân laø hình gì ? + Caùc caïnh beân cuûa chuùng nhö theá naøo ? - Ghi laïi keát quaû treân baûng - Giôùi thieäu ñöôøng cao cuûa moät hình choùp - Choát laïi caùc khaùi nieäm veà hình choùp . - Nêu caùch veõ hình choùp .? - Quan saùt, nêu nhaän xeùt theo yeâu caàu . - HS laàn löôït ñöùng taïi choã traû lôøi theo yeâu . - HS chuù yù ñeán caùc khaùi nieäm choát laïi .vaø ghi vaøo vôû . - HS trả lời …. 1. Hình choùp : Moät hình choùp goàm coù: - Maët ñaùy : laø moät ña giaùc - Maët beân : laø nhöõng tam giaùc coù chung moät ñænh . -Ñænh : ñænh chung cuûa caùc maët beân . - Ñöôøng cao : laø ñöôøng thaúng ñi qua ñænh vaø vuoâng goùc vôùi maët ñaùy . S A D H B C Kí hieäu :hình choùp töù giaùc laø : S.ABCD 20’ Hoaït ñoäng 2:Hình chóp đều - Neáu ñaùy cuûa moät hình choùp laø hình ña giaùc ñeàu thì hình choùp ñoù laø hình gì ? - Vaäy theá naøo laø moät hình choùp ñeàu ? - Giôùi thieäu :Maët beân , Chaân ñöôøng cao , Ñöôøng cao , Trung ñoaïn cuûa hình choùp . - Nhận xét gì về các mặt bên của hình chóp đều, vị trí chân đừng cao của hình chóp đều đối với đáy của nó? - Choát laïi caùc kieán thöùc veà moät hình choùp ñeàu -Nhö vaäy ñeå veõ moät hình choùp ñeàu thì ta phaûi chuù yù ñeán ñieàu gì ? - -Hình choùp coù ñaùy laø moät ña giaùc ñeàu . -HS.TB trả lời. . . . - Chuù yù vaø ghi caùc khaùi nieäm treân vaøo vôû . - Các mặt bên của hình chóp đều là những tam giác cân bằng nhau (c-c-c), chân đường cao trùng với điểm cách đều các đỉnh của đa giác đáy. - Chuù yù ñeán ñieàu vừa choát laïi .- Chuù yù ñeán: + Ñaùy laø moät ña giaùc ñeàu + Ñöôøng cao phaûi vuoâng goùc vôùi maët ñaùy taïi taâm . 2. Hình choùp ñeàu : S ñænh Caïnh beân Ñöôøng cao Maët beân D C H I A B Trung ñoaïn Maët ñaùy - Hình choùp ñeàu laø hình choùp coù maët ñaùy laø moät ña giaùc ñeàu , caùc maët bên laø nhöõng tam giaùc caân baèng nhau coù chung ñænh (laø ñænh hình choùp) - Hình choùp ñeàu S.ABCD coù : + Chaân ñöôøng cao H laø taâm cuûa ñöôøng troøn ñi qua caùc ñænh cuûa maët ñaùy . + Ñöôøng cao veõ töø ñænh S cuûa moãi maët beân cuûa hình choùp ñöôïc goïi laø trung ñoaïn cuûa hình choùp ñoù . 12’ Hoaït ñoäng 4: Củng cố - Yêu cầu HS vẽ hình chóp tam giác đều , hình chóp lục giác đều -Gọi hai HS lên bảng vẽ , cả lớp vẽ vào vở nháp - Nêu Maët beân , cạnh bên, cạnh đáy , ñöôøng cao , trung ñoaïn cuûa hình choùp . - Cho HS làm bài 36 tr 118 SGK .(Đề bài và hình vẽ treo bảng phụ) - Hai HS lên bảng vẽ - Caùc HS khaùc vẽ vào vở , nhaän xeùt. - HS.Y trả lời…. - Đọc và tìm hiểu đề bài . - Quan sát vào hình vẽ 120 SGK và trả lời câu hỏi H.Chóp tam giác đều Chóp tứ giác đều Chóp ngũ giác đều H.Chóp lục giác đều Đáy Tam giác đều Hình vuông Ngũ giác đều Lục giác đều Mặt bên Tam giác cân Tam giác cân Tam giác cân Tam giác cân Số cạnh đáy 3 4 5 6 Số cạnh 6 8 10 12 Số mặt 4 5 6 7 - Nhận xét và chữa sai (nếu có) - Nhận xét bài làm của bạn . 4.Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo:(2’) Xem lại bài học học thuộc các khái niệm của bài . Luyện cách vẽ hình chóp,so sánh hình chóp và hình lăng trụ . BTVN 38, 39 tr 119 SGK ; 56, 57 tr 122 SBT . Đọc trước bài 8 : Diện tích xung quanh của hình chóp đều Vẽ, cắt , gấp miếng bìa như ở hình 123 tr 120 SGK theo các kích thước ghi trên hình, tiết sau mang đi để học bài mới . IV. RÚT KINH NGHIỆM – BỔ SUNG: Ngày soạn 12.4.2012 Ngày dạy :19.4.2012 Tiết: 64 §7. HÌNH CHÓP ĐỀU VÀ HÌNH CHÓP CỤT ĐỀU(T2) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: Dựa trên mô hình và trên hình vẽ, cho HS tiếp cận và nắm chắc khái niệm hình chóp, hình chóp đều và hình chóp cụt đều. Qua đó nắm chắc các yếu tố có liên quan như: Đỉnh, cạnh bên, mặt bên, đáy, chiều cao của hình chóp đều và hình chóp cụt đều. 2. Kỷ năng: Biết gọi tên các hình chóp theo đa giác đáy, Vẽ đúng các hình chóp tam, tứ giác đều theo bốn bước. củng cố khái niệm vuông góc đã học ở các tiết trước. 3. Thaùi ñoä : Reøn tính caån thaän, chính xaùc, suy luaän cuûa HS II. CHUẨN BỊ: 1. Chuẩn bị cùa thầy: Mô hình hình chóp đều và hình chóp cụt đều. Tranh vẽ sẵn hình 116, 117 SGK. 2. Chuẩn bị của trò :Bìa cứng, kéo, băng keo dán đề bài tập SGK. III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY: 1. Ổn định tình hình lớp: (1’) – Kiểm tra sĩ số HS – Chuẩn bị kiểm tra bài cũ. 2. Kiểm tra: (6) Câu hỏi Dự kiến phương án trả lời Điểm - Nêu định nghĩa hình chóp , hình chóp đều? - Vẽ hình chóp đều S.ABCD minh họa ? Hình chóp có một đáy là một đa giác, các mặt bên là các tam giác có chung một đỉnh. Đỉnh chung này gọi là đỉnh của hình chóp . Hình chóp đều là hình chóp có mặt đáy là một đa giác đều, các mặt bên là những tam giác cân bằng nhau có chung đỉnh (là đỉnh cả hình chóp) 4 điểm 4 điểm 2 điểm Giảng bài mới : a. Giới thiệu bài: (1’) Từ hình lăng trụ đứng nếu các cạnh bên của chúng cắt nhau tại 1 điểm thì hình tạo thành là hình gì? Nó có những yếu tố nào? Ta sẽ tìm hiểu trong tiết học hôm nay. b. Tiến trình bài dạy : TG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG 15’ Hoaït ñoäng 3: Hình chóp cụt Làm mô hình hình chóp đều -Cho HS dùng tấm bìa đã chuẩn bị trước, làm bài tập [?] SGK, hình vẽ 118. - Thu, chấm một số bài, nhận xét mức độ thực hiện của HS Tìm kiếm kiến thức mới -Từ mô hình đã làm, cho HS tiến hành cắt bỏ theo hướng dẫn (Xem bảng), rồi gấp lại, nhận xét mô hình mới - Neáu coù moät maët phaúng caét hình choùp ñeàu song song vôùi maët ñaùy thì hình taïo thaønh giöõa maët phaúng vaø maët ñaùy ta goïi laø hình gì ? -Giôùi thieäu hình hình choùp cuït ñeàu .( đưa vật mẫu ) -Yêu cầuHS mô tả hình chóp cụt đều? - Maët beân cuûa hình choùp cuït ñeàu laø hình gì ? - Chốt khaùi nieäm hình choùp cuït ; maët ñaùy ; ñöôøng cao ; chaân ñöôøng cao ; maët beân Làm mô hình hình chóp đều - Vẽ hình 118 (SGK) lên một tấm bìa cứng, cắt, gấp lại theo đường kẻ, để có một mô hình hình chóp tam giác đều và hình chóp tư giác đều. Qua hoạt động thực tiễn, tìm kiến thức mới. -Cắt theo đường chếm chấm trên mô hình, gấp lại theo đường chỉ dẫn, có một hình mới. -Hình mới này có đáy là một đa giác đều, các mặt bên là hình thang cân, hai đáy là hai mặt phẳng song song 3. Hình chóp cụt đều Cắt hình chóp đều bằng một mặt phẳng song song với đáy, phần hình chóp nằm giữa mặt phẳng đó và đáy gọi là hình chóp cụt đều. Nhận xét: Các mặt bên của hình chóp cụt đều là hình thang cân. 10’ Hoạt động 4 : Củng cố - Đưa baûng phuï coù noäi dung baøi taäp 36 SGK trang 118 lên bảng - Yeâu caàu HS ñöùng taïi choã neâu keát quaû , GV ghi laïi treân baûng phuï . Choùp tam giaùc ñeàu Choùp töù giaùc ñeàu Choùp nguõ giaùc ñeàu Choùp luïc giaùc ñeàu Ñaùy D ñeàu Hìnhvuoâng Nguõgiaùc ñ Luïcgiaùcñeàu Maët beân D caân D caân D caân D caân Soá caïnh đáy 3 4 5 6 Soá caïnh 6 8 10 12 Soá maët 4 5 6 7 - Sau ñoù yeâu caàu HS nhaän xeùt . - Chuù yù vaø traû lôøi caùc noäi dung treân - HS nhaän xeùt Baøi 36 tr118 SGK * Bài tập 37 SGK - Suy nghĩ rồi trả lời : nêu đúng sai, và chỉ rõ vì sao.? - Treo bảng phụ có ghi các câu trả lời trên đã chuẩn bị Bài tập 38 SGK - Yeâu caàu HS quan saùt hình 121 SGK roài traû lôøi . hình nào gấp được để có một hình chóp đều, hình nào không gấp được, vì sao.? - Suy nghĩ, trả lời theo yêu cầu. - HS.TB trả lời …. Baøi 38 tr119 SGK a Khoâng ñöôïc vì ñaùy coù boán caïnh maø chæ coù ba maët beân b vaø c gaáp ñöôïc hình choùp ñeàu. d Khoâng ñöïôc vì coù hai maët beân choàng leân nhau, coøn moät caïnh ñaùy thieáu maët beân. 4. Daën doø hoïc sinh chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo: (2’) - Học thuộc bài và làm bài tập 39 SGK - Hướng dẫn: làm theo hướng dẫn của SGK một cách thứ tự, cắt ghép, dán lại để có hình chóp đều. - Ñoïc tröôùc baøi dieän tích xung quanh cuûa hình choùp ñeàu IV. RUÙT KINH NGHIEÄM - BOÅ SUNG : Ngaøy soaïn : 15.4.2012 Ngày dạy: 19.4.2012 Tieát : 65 DIEÄN TÍCH XUNG QUANH CUÛA HÌNH CHOÙP ÑEÀU I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: Nắm được cách tính diện tích xung quanh của hình chóp đều . 2. Kĩ năng: Biết áp dụng công thức tính toán đối với các hình cụ thể .. Rèn luyện kĩ năng cắt gấp hình 3. Thái độ: Cẩn thận, chính xác trong vẽ hình, gấp hình . II. CHUẨN BỊ: 1.Chuẩn bị của giáo viên : - Phương tiện dạy học : Mô hình hình chóp tứ giác đều, hình chóp tam giác đều . Bảng phụ ghi đề các bài tập .Thước thẳng, com pa, phấn màu, bút dạ . - Phương án tổ chức lớp học : Hoạt động nhóm, cá nhân 2.Chuẩn bị của học sinh : - Vẽ cắt gấp hình như hình 123 SGK. - Ôn tập tính chất tam giác đều, định lí Py – ta- go .Thước kẻ, com pa, bút chì . III .HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1.Ổn định tình hình lớp:(1’) Điểm danh học sinh – Chuẩn bị kiểm tra bài cũ. 2.Kiểm tra bài cũ: (5’) Câu hỏi Dự kiến phương án trả lời Điểm - Thế nào là hình chóp đều? - Hãy vẽ một hình chóp tứ giác đều và chỉ trên hình đó: đỉnh, cạnh bên, mặt bên, mặt đáy, đường cao, trung đoạn của hình chóp. - Hình chóp đều là một hình chóp có mặt đáy là một đa giác đều, các mặt bên là nhứng tam giác cân bằng nhau có chung đỉnh (là đỉnh của hình chóp) . - HS vẽ hình chóp chỉ rõ các yếu tố trên hình . 5.0 điểm 5.0 điểm Nhận xét: …………………………………………………………………………………………………………….................................................................................................................................................................................................. Giảng baøi môùi : - Giôùi thieäu baøi :ÔÛ hình laêng truï ñöùng ta ñaõ bieát caùch tính dieän tích xung quanh vaø dieän tích toaøn phaàn , töông töï nhö vaäy ñoái vôùi hình choùp thì caùch tính dieän tích xung quanh vaø dieän tích toaøn phaàn nhö theá naøo ? Ñeå giaûi quyeát noäi dung ñoù , hoâm nay ta nghieân cöùu tieát hoïc 65 : Dieän tích xung quanh cuûa hình choùp ñeàu . - Tieán trình baøi daïy : TG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG 15’ Hoaït ñoäng 1:Công thức tính diện tích xung quanh - Yêu cầu HS lấy miếng bìa đã cắt ở nhà như hình 123 SGK ra quan sát, gấp thành hình chóp tứ giác đều và trả lời các câu hỏi SGK . a) Số các mặt bằng nhau trong một hình chóp tứ giác đều là ……. b) Diện tích mỗi tam giác là ……. c) Diện tích đáy của hình chóp đều là …… d) Tổng diện tất cả các mặt bên của hình chóp đều là …… - Giới thiệu : Tổng diện tích tất cả các mặt bên là diện tích xung quanh của hình chóp. - Với hình chóp tứ giác đều, nếu độ dài cạnh đáy là a, đường cao của các mặt bên hay trung đoạn của hình chóp là d, thì diện tích xung quanh của hình chóp tứ giác đều tính htế nào ? - Hướng dẫn HS xây dựng công thức . - Ghi công thức lên bảng : Với hình chóp đều nói chung, ta cũng có : Diện tích xung quanh của hình chóp đều bằng tích của nửa chu vi đáy với trung đoạn . Sxq = p.d ( p : nửa chu vi đáy, d : trung đoạn) - Diện tích toàn phần của hình chóp tính thế nào ? - Cho HS làm bài 43 (a) tr 121SGK . - Quan sát miếng bìa khi chưa gấp , tiến hành gấp hình và trả lời câu hỏi : a) ………là bốn mặt, mỗi mặt là một tam giác cân . b) = 12 (cm2) c) 4.4 = 16 (cm2) d) 12. 4 = 48 (cm2) - Diện tích mỗi mặt tam giác là : . Diện tích xung quanh của tứ giác đều là : Sxq = 4. = .d Sxq = p .d - Ghi công thức vào vở . - HS.TB trả lời . - Cả lớp làm tại chỗ 2 phút rồi trả lời :… 1. Công thức tính diện tích xung quanh . - Diện tích xung quanh của hình chóp đều bằng tích của nửa chu vi đáy với trung đoạn . Sxq = p.d Trong đó : p là nửa chu vi đáy d là trung đoạn - Diện tích toàn phần của hình chóp bằng tổng diện tích xung quanh và diện tích đáy Stp = Sxq + Sđ Bài 43 (a) tr 121SGK + Diện tích xung quanh của hình chóp là : Sxq = p.d = = 800 (cm2) + Diện tích toàn phần của hình chóp là : Stp = Sxq + Sđ = 800 + 20 . 20 = 1200 (cm2) 13’ Hoaït ñoäng 2: Ví dụ - Đưa hình 124 SGK lên bảng, yêu cầu HS đọc đề bài - Để tính diện tích xung quanh của hình chóp tamgiác đều này ta làm thế nào ? - Tính chu vi đáy ? - Tính trung đoạn hình chóp SI ? - Tính diện tích xung quanh của hình chóp ? - Đây là hình chóp có bốn mặt là những tam giác đều bằng nhau. Vậy có cách tính khác không ? - Đọc và tìm hiểu đề bài . - Để tính diện tích xung quanh của hình chóp tam giác đều ta dùng công thức : Sxq = p.h HS trả lời : HS trả lời : - HS.G trả lời , GV ghi lại ở bảng . Tương tự như trên được AI = Diện tích một tam giác đều là . = (cm2) Diện tích xung quanh của hình chóp là : Sxq = 3. = (cm2) 2. Ví dụ . (SGK tr 120) S A C R H I B Sxq = p.h p = = (cm) Vì SBC = ABC nên trung đoạn SI bằng đường cau AI của tam giác đều ABC . Trong tam giác ABI có = 300 BI==== AI2 = AB2 – BI2 ( Pi-ta go) = 32 - = AI = Vậy d = Sxq = p.d = . = 8’ Hoạt động 3: Củng cố - Cho HS làm bài tập 40 tr 121SGK . - Vẽ hình lên bảng . - Yeâu caàu HS thöïc hieän döôùi hình thöùc hoaït ñoäng nhoùm . - Thu keát quaû cuûa caùc nhoùm, kieåm tra laïi caùc keát quaû sau ñoù toaøn lôùp nhaän xeùt . - Nhận xét và cho điểm (nếu HS làm đúng) .-Töø keát quaû treân thì em haõy nhắc lại caùch tính dieän tích xung quanh cuûa moät hình choùp ñeàu - Cả lớp vẽ hình vào vở . - Hoaït ñoäng nhoùm - Đại diện nhóm lên bảng trình bày . - Nhận xét bài làm của bạn Bài 40 tr 121 SGK . Xét tam giác SIC vuông tại I có : SC =25 m ; IC = = 15 cm SI = = 20 (cm) Sxq= p.d = .30.4.20 = 1200 (cm2) Stp = Sxq + Sđ = 1200 + 900 = 2100 (cm2) 4) Daën doø hoïc sinh chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo: (2’) - Nắm công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần của hình chóp đều . - Xem lại ví dụ tr 120 SGK vàcác bài tập đã giải để hiểu rõ cách tính . - BTVN 41, 42 , 43 (b,c) tr 121 SGK ; 58, 59, 60 tr 122, 123 SBT . - Xem trước bài : Thể tích của hình chóp đều . IV. RUÙT KINH NGHIEÄM - BOÅ SUNG :