Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Tiết 32: Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến hết chiến tranh thế giới thứ nhất (1918) - Đỗ Văn Bính

TUẦN 32 Ngày soạn: 01/4/2012 Ngày dạy: 02/4/2012 Trường THPT Phan Đình Phùng Người soạn: Đỗ Văn Bính Tiết 32 Bài: VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN HẾT CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1918) I. XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP. A. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: Học xong bài này HS cần: - Trình bày được những biểu hiện của sự chuyển biến về kinh tế Việt Nam đầu thế kỉ XX, những chuyển biến về xã hội với sự ra đời của các giai cấp tầng lớp mới. - Giải thích được nguyên nhân của sự chuyển biến về kinh tế, xã hội. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng so sánh, nhận định, đánh giá, liên hệ với thực tiễn. - Rèn cho HS kĩ năng vẽ sơ đồ lịch sử để nhận thức các vấn đề lịch sử. 3. Thái độ: - Hiểu được bản chất bóc lột của thực dân Pháp. Khắc sâu lòng căm thù đế quốc thực dân phong kiến tàn bạo đã bóc lột dã man và đàn áp về chính trị một cách tàn bạoh đối với nhân dân ta. - Bồi dưỡng tình cảm giai cấp, lòng yêu mến kính trọng giai cấp nông dân, công nhân và các tầng lớp lao động khác. 4. Thiết bị - đồ dùng dạy học: - Bản đồ hành chính Đông Dương thời Pháp thuộc. - Sơ đồ về bộ máy thống trị của Pháp ở Đông Dương. B. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định lớp học – Kiểm tra sĩ số lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Không kiểm tra vì tiết trước kiểm tra 1 tiết. 3. Gíới thiệu bài mới: Giáo viên giới thiệu bài: Sau khi căn bản hoàn thành công cuộc bình định đất nước ta bằng quân sự năm 1896, thực dân Pháp đã tiến hành khai thác thuộc địa Việt Nam một cách quy mô. Trong tiết học hôm nay, chúng ta lần lượt tìm hiểu những chính sách chính trị, kinh tế, văn hóa giáo dục mà Pháp áp dụng trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứu nhất này, đồng thời chúng ta cũng thấy được dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất xã hội Việt Nam có những chuyển biến như thế nào. GV ghi tên đề bài và tiến hành vào bài mới. 4. Dạy và học bài mới: Hoạt động của GV và HS: Nội dung kiến thức cần đạt: * Hoạt động 1: GV với cả lớp và với cá nhân: GV yêu cầu HS theo dõi SGK tìm hiểu tình hình kinh tế Việt Nam dưới tác động của trương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp trên các mặt Nông nghiệp, Công nghiệp, Thương nghiệp, Giao thông vận tải. HS theo dõi SGK, tìm ý và trả lời câu hỏi. Các HS khác theo dõi bổ sung thêm. GV nhận xét và đưa ra kết luận. GV phát vấn HS: Chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp tiến hành khi nào? Nêu những điểm mới trong nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải và thương nghiệp ở nước ta đầu thế kỉ XX? HS trả lời, bổ sung cho nhau GV nhận xét, bổ sung, kết luận GV mở rộng kiến thức cho HS: + Nông nghiệp: Pháp ra sức chiếm ruộng đất: Ở Bắc Kì tính đến năm 1902 Pháp chiếm 182.000 ha. Ở Nam Kì, Pháp chiếm ¼ phần ruộng đất. + Công nghiệp: Pháp chú ý khai mỏ để xuất khẩu kiếm lời. Năm 1912, sản lượng than gấp 2 lần so với năm 1903. Năm 1911 Pháp đã khai thác hàng vạn tấn quặng các loại. + Thương nghiệp: Hàng hoá của Pháp nhập vào Việt Nam đánh thuế rất nhẹ. Còn các nước khác thì đánh thuế rất nặng có khi lên tới 120% nhất là các lĩnh vực như rượu, muối, thuốc lá, thuốc phiện. + Giao thông vận tải: Pháp mở mang nhiều đường xá với mục đích cho dễ hành quân để đàn áp các cuộc nổi dậy khởi nghĩa của nhân dân ta, và để phục vụ cho việc khai thác thuộc địa của Pháp. GV nêu câu hỏi: So sánh sự khác nhau của kinh tế Việt Nam ở hai thời điểm cuối thế kỉ XIX với đầu thế kỉ XX? HS suy nghĩ nhớ lại kiến thức, trả lời. Các HS khác theo dõi bổ sung cho bạn. GV nhhận xét, kết luận GV nêu câu hỏi: Sự biến động đó đem lại lợi ích cho ai? HS suy nghĩ, trả lời GV nhận xét, kết luận GV phát vấn HS: Qua nội dung và chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, em hãy chỉ ra những điểm tích cực và hạn chế của các chính sách đó? HS suy nghĩ, tìm ý trả lời. Các HS khác suy nghĩ trả lời bổ sung cho bạn mình. GV nhận xét chốt ý và đưa ra kết luận: * Tích cực: + Những yếu tố của nền sản xuất TBCN được du nhập vào Việt Nam, so với nền sản xuất phong kiến trước đó thì có nhiều tiến bộ hơn, của cải vật chất được sản xuất nhiề hơn, phong phú hơn. * Tiêu cực: + Tài nguyên thiên nhiên bị vơ vét cạn kiệt. + Nông nghiệp bị dậm chân tại chỗ, nông dân bị bóc lột nặng nề. + Công nghiệp phát triển nhỏ giọt, thiếu hẳn một ngành công nghiệp nặng. * Hoạt động 2: GV với nhóm học tập. GV chia cả lớp thành 4 nhóm chính và yêu cầu các nhóm tìm hiểu những thay đổi trong cơ cấu xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, theo nhiệm vụ cụ thể của các nhóm như sau: + Nhóm 1: Những biến động của các giai cấp cũ? + Nhóm 2: Những biến động của các giai cấp, tầng lớp mới? + Nhóm 3: Nguyên nhân của sự chuyển biến đó? + Nhóm 4: Theo dõi, nhận xét bổ sung cho các nhóm khác. Các nhóm tiến hành tìm ý, thảo luận trong vòng 3 phút, sau đó cử đại diện trình bày trước lớp. Các nhóm khác theo dõi và bổ sung cho nhóm vừa trình bày. Nhóm 1 cử đại diện trả lời. Nhóm 4 theo dõi, nhận xét, bổ sung thêm. Các nhóm khác chú ý theo dõi. GV nhận xét, bổ sung thêm cho nhóm 1. Nhóm 2 cử đại diện trả lời. Nhóm 4 theo dõi, nhận xét, bổ sung thêm. Các nhóm khác chú ý theo dõi. GV nhận xét, bổ sung thêm cho nhóm 2. Nhóm 3 cử đại diện trả lời. Nhóm 4 theo dõi, nhận xét, bổ sung thêm. Các nhóm khác chú ý theo dõi. GV nhận xét, bổ sung thêm cho nhóm 3. 1. Những chuyển biến về kinh tế: a. Nông nghiệp: - Pháp chiếm đất làm đồn điền, khiến đa số nông dân mất đất. b. Công nghiệp: - Pháp đẩy mạnh khai thác mỏ. Một số ngành công nghiệp dịch vụ, công nghiệp chế biến và sản xuất vật liệu ra đời. c. Thương nghiệp: - Pháp độc chiếm thị trường, nguyên liệu và thu thuế. d. Giao thông vận tải: - Chính quyền thuộc địa chú ý xây dựng hệ thống giao thông, chủ yếu để phục vụ việc chuyên chở hàng hoá, nguyên liệu và phục vụ mục đích quân sự. 2. Những chuyển biến về xã hội: a. Những biến động của giai cấp cũ: * Giai cấp địa chủ: - Một bộ phận nhỏ trong giai cấp địa chủ phong kiến giàu có, được Pháp nâng đỡ, chiếm đoạt ruộng đất của nông dân. - Một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép, ít nhiều có tinh thần yêu nước. * Giai cấp nông dân: - Giai cấp nông dân có số lượng đông đảo nhất, bị áp bức, bóc lột nặng nề, căm thù đế quốc và phong kiến. b. Các giai cấp, tầng lớp xã hội mới: - Giai cấp công nhân (xuất hiện từ cuối thế kỷ XIX) ngày càng đông, phần lớn xuất thân từ nông dân, làm việc ở các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy..., bị bóc lột thậm tệđời sống khổ cực, sớm có tinh thần yêu nước, tích cực tham gia phong trào chống đế quốc, cải thiện đời sống. - Tầng lớp tư sản, xuất thân từ các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, chủ hãng buôn,... bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản Pháp chén ép. - Tầng lớp tiểu tư sản thành thị, (chủ các xưởng thủ công nhỏ, cơ sở buôn bán nhỏ, viên chức cấp thấp và những người làm nghề tự do...) c. Nguyên nhân của sự chuyển biến: - Những chuyển biến trong nền kinh tế Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất đã dẫn đến sự chuyển biến về mặt xã hội. - Sự xuất hiện các lục lượng xã hội mới cùng với những mâu thuẫn dân tộc và giai cấp ngày càng sâu sắc là cơ sở của phong trào dân tộc dân chủ diễn ra sôi nổi, nhiều màu sắc trong những năm đầu thế kỉ XX. C. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI VỀ NHÀ 1. Bài vừa học: I. XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP. Câu 1: Trình bày tình hình kinh tế Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp? Câu 2: Dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, xã hội Việt Nam có những chuyển biến gì? 2. Bài sắp học: II. PHONG TRÀO YÊU NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT NĂM 1914 Câu 1: Trình bày những nét chính về phong trào Đông Du và vai trò của Phan Bội Châu đối với phong trào này? Câu 2: Trình bày những chủ trương và hoạt động chính của Phan Châu Trinh đối với phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục? Câu 3: Trình bày tóm tắt những hoạt động cuối cùng của Nghĩa quân Yên Thế và vụ đầu độc binh lính Pháp ở Hà Nội? DUYỆT CỦA TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN RÚT KINH NGHIỆM