Giáo án môn Hình học lớp 9 - Chương IV: Hình trụ, hình nón, hình cầu

TiÕt thø : 56 - 57 Tªn bµi gi¶ng : Ch­¬ng IV :h×nh trơ - h×nh nãn - h×nh cÇu § 1 . h×nh trơ DiƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh trơ Ngµy so¹n :1/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4 3-4/4/2013 2 5 3-4/4/2013 4 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : Nhí l¹i vµ kh¾c s©u c¸c kh¸i niƯm vỊ h×nh trơ (®¸y cđa h×nh trơ, trơc, mỈt xung quanh, ®­êng sinh,®é dµi ®­êng cao, mỈt c¾t khi nã song song víi trơc hoỈc song song víi ®¸y . N¾m ch¾c vµ sư dơng thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh, diƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh trơ . N¾m ch¾c vµ sư dơng thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nh trơ . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : Giíi thiƯu s¬ l­ỵc néi dung vµ yªu cÇu chung cđa toµn ch­¬ng PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : H×nh trơ vµ c¸c yÕu tè cđa h×nh trơ GV giíi thiƯu mét sè vËt thĨ cã h×nh ¶nh cđa h×nh trơ vµ c¸ch x©y dùng h×nh trơ b½ng m« h×nh hoỈc h×nh vÏ GV lÇn l­ỵt giíi thiƯu c¸c yÕu tè cđa h×nh trơ nh­ ®¸y, mỈt xung quanh, ®­êng sinh, chiỊu cao, trơc (víi mçi yÕu tè yªu cÇu HS nªu nhËn xÐt vỊ h×nh d¹ng, kÝch th­íc, c¸ch nhËn biÕt , c¸ch vÏ) GV cã thĨ cho ph¶n vÝ dơ vÏ ®­êng sinh ®Ĩ kh¾c s©u yÕu tè ®­êng sinh vµ chiỊu cao Hai kÝch th­íc cđa h×nh ch÷ nhËt lµ hai kÝch th­íc cđa c¸c yÕu tè nµo ? HS so s¸nh c¸c yÕu tè cđa h×nh l¨ng trơ víi h×nh trơ vµ lµm bµi tËp ?1 - C¸ch h×nh thµnh h×nh trơ : SGK - C¸c yÕu tè cđa h×nh trơ : SGK Ho¹t ®éng 4 : MỈt c¾t cđa h×nh trơ Khi c¾t mét h×nh trơ bëi mét mỈt ph¼ng song song víi ®¸y th× mỈt c¾t lµ h×nh g× ? kÝch th­íc ? Khi c¾t mét h×nh trơ bëi mét mỈt ph¼ng song song víi trơc th× mỈt c¾t lµ h×nh g× ? kÝch th­íc ? HS lµm bµi tËp ?2 (Chĩ ý mỈt ph¼ng c¾t ph¶i song song víi hai ®¸y) Ho¹t ®éng 5: TriĨn khai h×nh trơ ®Ĩ x©y dùng c«ng thøc diỊn tÝch xung quanh vµ diƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh trơ GV h­íng dÉn HS triĨn khai h×nh tru vµ lµm bµi tËp ?3 DiƯn tÝch xung quanh cđa h×nh trơ ®­ỵc h×nh thµnh tõ diƯn tÝch h×nh nµo ? kÝch th­íc ra sao? DiƯn tÝch toµn phÇn ®­ỵc tÝnh b»ng c¸ch nµo ? GV tỉng qu¸t vµ HS ghi hai c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ diƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh trơ Víi h×nh trơ cã b¸n kÝnh ®¸y R vµ chiỊu cao h , ta cã Ho¹t ®éng 6 :ThĨ tÝch h×nh trơ . ¸p dơng GV nªu c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nh trơ cã liªn hƯ víi c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nh l¨ng trơ HS lµm vÝ dơ trong SGK V=S.h = pR2h C«ng thøc : Trong ®ã S lµ diƯn tÝch ®¸y, h lµ chiỊu cao, R lµ b¸n kÝnh ®¸y. VÝ dơ : SGK Ho¹t ®éng 6 : Cđng cè V× sao c¸c thïng ®ùng dÇu, phÝch n­íc cã d¹ng h×nh trơ ? HS lµm c¸c bµi tËp 1,2, 3 . HS lµm bµi tËp sè 5 theo 6 nhãm (2 nhãm mét hµng vµ ®èi chiÕu kÕt qu¶) Ho¹t ®éng 6 :DỈn dß -HS hoµn thiƯn c¸c bµi tËp vµ chuÈn bÞ luyƯn tËp ë tiÕt sau . Tù rĩt kinh nghiƯm: .. TiÕt thø : 58 Tªn bµi gi¶ng : luyƯn tËp Ngµy so¹n :2/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 5/4/2013 6 5/4/2013 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : Cđng cè kü n¨ng nhËn biÐt c¸c yÕu tè cđa h×nh trơ . VËn dơng c¸c c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh, diƯn tÝch toµn phÇn, thĨ tÝch h×nh trơ ®Ĩ tÝnh to¸n Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị C©u hái 1 : Nªu c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nh trơ . Lµm bµi tËp sè 8 . C©u hái 2 : Nªu c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh h×nh trơ . Lµm bµi tËp sè 4 PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Gi¶i c¸c bµi tËp vỊ diƯn tÝch vµ thĨ tÝch h×nh trơ Bµi tËp 8 : - Khi quay quanh mét c¹nh cđa h×nh ch÷ nhËt th× c¹nh ®ã vµ c¹nh cßn l¹i lµ yÕu tè nµo cđa h×nh trơ ? - Thư xÐt hai tr­êng hỵp theo ®Ị bµi vµ thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch ®Ĩ chän ý ®ĩng . Bµi tËp 9 : - Tõ ®¬n vÞ cđa kÕt qu¶ ta x¸c ®Þnh ®­ỵc c¸c cơm tõ . Muèn x¸c ®Þnh ®­ỵc c¸c « sè kÕt qu¶ cÇn x¸c ®Þnh c¸c « sè thµnh phÇn , chĩ ý :10 lµ ®¹i diƯn cho R Bµi t©p 10 : (HS tù gi¶i) Bµi t©p 12 :(Häc sinh lµm bµi theo nhãm) Bµi tËp 8 : Khi quay quanh AB, ta cã V1=2pa3 . Khi quay quanh BC, ta cã V2=4pa3 . VËy V2=2V1 . Chän ý C Bµi tËp 9 : DiƯn tÝch ®¸y : p.10.10 = 100p(cm2) Sxq : (2.p.10).12 = 240p(cm2) Stp: 100p.2 + 240p = 440p(cm2) Bµi tËp 10 : Sxq = 39 cm2, b) V = 200pcm3 Bµi tËp 12 : R (cm) d (cm) h (cm) C (cm) S® (cm2) Sxq (cm2) V (cm3) (2,5) 5 (7) 15,7 19,63 109,9 137,38 3 (6) (100) 18,84 28,26 1884 2826 (5) 10 12,74 31,4 77,52 400,04 1(l) Ho¹t ®éng 4 :VËn dơng c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch vµ thĨ tÝch h×nh trơ vµo thùc tÕ Bµi tËp 11 : Theo ®Þnh luËt Acsimet thĨ tÝch t­ỵng ®¸ b»ng víi thĨ tÝch phÇn n­íc nµo trong lä ? PhÇn thĨ tÝch ®ã ®­ỵc tÝnh nh­ thÕ nµo ? Bµi tËp 13 : - ThĨ tÝch cßn l¹i cđa tÊm kim lo¹i ®­ỵc tÝnh nh­ thÕ nµo ? - ThĨ tÝch tÊm kim lo¹i ®­ỵc tÝnh nh­ thÕ nµo ? - ThĨ tÝch bèn lç ®­ỵc tÝnh nh­ thÕ nµo ? Bµi tËp 14 : - Tõ c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch , HS viÕt c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch ®¸y . - HS chĩ ý ®¬n vÞ thĨ tÝch . Bµi tËp 11 : ThĨ tÝch t­ỵng ®¸ b»ng thĨ tÝch phÇn n­íc d©ng lªn tøc b»ng thĨ tÝch cđa h×nh trơ cã diƯn tÝch ®¸y 12,8cm2 vµ chiỊu cao 0,85 cm . VËy V = 12,8 .0,85 = 10,88 cm3 . Bµi tËp 13 : ThĨ tÝch tÊm kim lo¹i : V1=5.5.2 = 50 cm3 . ThĨ tÝch 4 lç khoan : V2=p.(0,4)2.20.4 » 4,02 cm3 . ThĨ tÝch cßn l¹i cđa tÊm kim lo¹i lµ : V= V1 - V2 » 45,98 cm3 Bµi tËp 14 : Cã 1800000l = 1800 m3 Tõ V= S.h suy ra Ho¹t ®éng 5 :DỈn dß HS hoµn chØnh c¸c bµi tËp ®· sưa vµ h­íng dÉn TiÕt sau : Häc bµi H×nh nãn - H×nh nãn cơt - DiƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn, h×nh nãn cơt . + Tù rĩt kinh nghiƯm: .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. TiÕt thø : 59-60 Tªn bµi gi¶ng : § 2 .h×nh nãn - h×nh nãn cơt DiƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn ,h×nh nãn cơt Ngµy so¹n :8/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4-5 10-11/4/2013 4-5 1011/4/2013 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : Nhí l¹i vµ kh¾c s©u c¸c kh¸i niƯm vỊ h×nh nãn (®¸y cđa h×nh nãn, mỈt xung quanh, ®­êng sinh, chiỊu cao, mỈt c¾t khi nã song song víi ®¸y vµ cã kh¸i niƯm vỊ h×nh nãn cơt . N¾m ch¾c vµ sư dơng thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh, diƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh nãn, h×nh nãn cơt . N¾m ch¾c vµ sư dơng thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nhnãn, h×nh nãn cơt . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị C©u hái : Nªu c¸ch h×nh thµnh h×nh trơ vµ c¸c yÕu tè cđa h×nh trơ . Gi¶i bµi tËp sau: Cho h×nh ch÷ nhËt ABCD cã AB = 12 cm, BC = 8 cm . ChØ râ c¸c yÕu tè b¸n kÝnh ®¸y vµ chiỊu cao råi tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch cđa h×nh trơ trong c¸c tr­êng hỵp sau : Quay h×nh ch÷ nhËt ABCD quanh AB Quay h×nh ch÷ nhËt ABCD quanh BC PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : H×nh nãn vµ c¸c yÕu tè cđa h×nh nãn GV giíi thiƯu mét sè vËt thĨ cã h×nh ¶nh cđa h×nh nãn vµ c¸ch x©y dùng h×nh trơ b½ng m« h×nh hoỈc h×nh vÏ GV lÇn l­ỵt giíi thiƯu c¸c yÕu tè cđa h×nh nãn nh­ ®¸y, ®Ønh, mỈt xung quanh, ®­êng sinh, chiỊu cao (víi mçi yÕu tè yªu cÇu HS nªu nhËn xÐt vỊ h×nh d¹ng, kÝch th­íc, c¸ch nhËn biÕt , c¸ch vÏ) C¸c c¹nh cđa tam gi¸c vu«ng lµ kÝch th­íc cđa c¸c yÕu tè nµo ? HS so s¸nh c¸c yÕu tè cđa h×nh nãn víi h×nh chãp vµ lµm bµi tËp ?1 - C¸ch h×nh thµnh h×nh nãn : SGK - C¸c yÕu tè cđa h×nh nãn : SGK Ho¹t ®éng 4 :Khai triĨn h×nh nãn vµ t×m c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh cđa h×nh nãn - HS khai triĨn h×nh nãn b»ng c¸ch c¨t mỈt xung quanh däc theo ®­êng sinh vµ theo viỊn ®¸y råi tr¶i ph¼ng ra . NhËn xÐt diƯn tÝch xung quanh, diƯn tÝch toµn phÇn cđa h×nh nãn ®­ỵc tÝnh th«ng qua diƯn tÝch c¸c h×nh g× ? - HS d­íi sù h­íng dÉn cđa GV thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh Sxq vµ Stp . - HS lµm vÝ dơ trong SGK C«ng thøc : Víi h×nh nãn cã b¸n kÝnh ®¸y lµ R vµ ®­êng sinh lµ l, ta cã : Sxq = prl Stp = prl + pR2 VÝ dơ : SGK Ho¹t ®éng 5 :ThĨ tÝch h×nh nãn GV giíi thiƯu thùc nghiƯm ®· nªu ë SGK ®Ĩ dÉn d¾t ®Õn c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nh nãn . C«ng thøc : trong ®ã R lµ b¸n kÝnh ®¸y, h lµ chiỊu cao h×nh nãn Ho¹t ®éng 6 :H×nh nãn cơt - GV giíi thiƯu c¸ch h×nh thµnh h×nh nãn cơt th«ng qua viƯc c¾t h×nh nãn bëi mét mỈp ph¼ng song song víi ®¸y . Lĩc Êy mỈt c¾t lµ h×nh g× ? - H×nh nãn cơt cã thĨ ®­ỵc h×nh thµnh khi quay mét h×nh thang vu«ng( kh«ng ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt) quanh c¹nh gãc vu«ng . - GV giíi thiƯu c¸c yÕu tè cđa h×nh nãn cut, vµ häc sinh nhËn xÐt, nhËn biÕt vµ vÏ c¸c yÕu tè nµy . Ho¹t ®éng 7 :DiƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn cơt - GV giíi thiƯu c¸ch tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch cđa h×nh nãn cơt b»ng c¸ch t×m hiƯu cđa diƯn tÝc xung quanh vµ thĨ tÝch hai h×nh nãn lín vµ nhá - HS h×nh thµnh vµ ghi nhí c«ng thøc - HS cã thĨ x©y dùng c«ng thøc nµy tõ h×nh chãp cơt ®­ỵc b»ng c¸ch thay thÕ ®­êng sinh b»ng ®­êng cao cđa mỈt bªn, hai h×nh trßn ®¸y b»ng hai ®a gi¸c ®¸y ®Ĩ cã thĨ cã h­íng truy nhí c«ng thøc . C«ng thøc : Sxq = p(R + r)l trong ®ã : R, r lµ hai b¸n kÝnh hai ®¸y, l lµ ®é dµi ®­êng sinh, h lµ chiỊu cao Ho¹t ®éng 7 : Cđng cè - DỈn dß HS lµm c¸c bµi tËp 23 ®Õn 29 SGK ®Ĩ LuyƯn tËp ë tiÕt sau . + Tù rĩt kinh nghiƯm: ............................................................................................................................................ TiÕt thø : 61 Tªn bµi gi¶ng : luyƯn tËp Ngµy so¹n :9/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 12/4/2013 1 6 12/4/2013 2 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : Cđng cè kü n¨ng nhËn biÐt c¸c yÕu tè cđa h×nh nãn , h×nh nãn cơt . VËn dơng c¸c c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh, diƯn tÝch toµn phÇn, thĨ tÝch h×nh nãn, h×nh nãn cơt ®Ĩ tÝnh to¸n . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị C©u hái 1 : ViÕt c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn . Gi¶i bµi tËp 16 SGK C©u hái 2 : ViÕt c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn cơt . Gi¶i bµi tËp 25 SGK PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Gi¶i c¸c bµi tËp cã liªn quan ®Õn h×nh triĨn khai vµ nưa gãc ë ®Ønh cđa h×nh nãn Bµi tËp 23 GV nh¾c l¹i kh¸i niƯm nưa gãc ë ®Ønh cđa h×nh nãn . GV h­íng dÉn HS ph©n tÝch ®i lªn ®Ĩ t×m h­íng gi¶i GV ®Ỉt c©u hái tỉng qu¸t cho bµi to¸n nµy ®èi víi hs kh¸ giái . Bµi tËp 24 : GV cho HS t¹m sư dơng h×nh 99 SGK GV h­íng dÉn HS ph¶i t×m R vµ h ®Ĩ tÝnh ®­ỵc tang cđa nưa gãc ë ®Ønh . T×m R b»ng mèi liªn hƯ gi÷a chu vi ®¸y víi ®é dµi cung trßn h×nh triĨn khai . T×m h b»ng ®Þnh lý Pitago . Bµi tËp 23 :H×nh 99 SGK Ta cã Squ¹t = = Sxq Sxq = . Suy ra l = 4R Do ®ã . VËy a » 14028' Bµi tËp 24 : Ta cã ®é dµi cung trßn h×nh triĨn khai b»ng chu vi ®¸y tøc lµ Theo ®l Pitago, ta cã Nªn Ta chän ý A Ho¹t ®éng 4 : Mét sè bµi to¸n cã liªn quan ®Õn thùc tÕ . Bµi tËp 27 : GV cho HS nhËn biÕt thĨ tÝch (diƯn tÝch mỈt ngoµi) cđa dơng cơ gåm nh÷ng h×nh nµo ?(trơ vµ nãn) vµ cho biÕt c¸c kÝch th­íc cÇn thiÕt ®Ĩ tÝnh c¸c thĨ tÝch (diƯn tÝch mỈt ngoµi) cđa c¸c bé phËn ®ã ? Bµi tËp 28 : - HS t×m xem vµ ®èi chiÕu víi c¸c c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn cơt ®Ĩ biÕt c¸c kÝch th­íc cÇn thiÕt vµ tÝnh c¸c kÝch th­íc ch­a biÕt dùa trªn sè liƯu ®· cho Bµi tËp 27 : (H×nh 100 SGK) ThĨ tÝch dơng cơ (V) gåm mét h×nh trơ (V1) vµ mét h×nh nãn (V2) nªn b)DiƯn tÝch S cÇn tÝnh gåm diƯn tÝch xung quanh h×nh trơ(S1) vµ diƯn tÝch xung quanh h×nh nãn (S2) trong ®ã ®­êng sinh h×nh trơ lµ lm nªn : Bµi tËp 28 : (H×nh 101 SGK) a) DiƯn tÝch xung quanh cđa x« lµ : b) ChiỊu cao cđa x« : Dung tÝch cđa x« lµ : Ho¹t ®éng 5 :LuyƯn tËp theo nhãm C¸c nhãm lµm bµi tËp sè 25, 26 SGK råi ®èi chiÕu kÕt qu¶ KÕt qu¶ bµi 25 : Sxq = p(a + b)l ; KÕt qu¶ bµi 26 : (H×nh nãn) B¸n kÝnh ®¸y (R) §­êng kÝnh ®¸y (d) ChiỊu cao (h) §é dµi ®­êng sinh (l) ThĨ tÝch (V) (5) 10 (12) 13 100p 8 (16) (15) 17 320p (7) 14 24 (25) 392p 20 (40) 21 (29) 2800p Ho¹t ®éng 6 : Cđng cè - DỈn dß N¾m v÷ng c¸c c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh, thĨ tÝch c¸c h×nh ChuÇn bÞ bµi häc cho tiÕt sau : H×nh cÇu - DiƯn tÝch mỈt cÇu vµ thĨ tÝch h×nh cÇu . TiÕt thø : 62&63 Tªn bµi gi¶ng : §3 . h×nh cÇu - diƯn tÝch mỈt cÇu vµ thĨ tÝch h×nh cÇu Ngµy so¹n :14/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4-4 17-18/4/2013 9A 28 4-5 17-18/4/2013 9B 27 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : Nhí l¹i vµ kh¾c s©u c¸c kh¸i niƯm vỊ h×nh cÇu : t©m, b¸n kÝnh, ®­êng kÝnh, ®­êng kÝnh lín, mỈt cÇu . VËn dơng thµnh th¹o c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch mỈt cÇu vµ thĨ tÝch h×nh cÇu . ThÊy ®­ỵc c¸c øng dơng cđa c¸c c«ng thøc trªn trong ®êi sèng thùc tÕ . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị C©u hái 1 : Nªu c«ng thøc tÝnh diĐn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh nãn . Lµm bµi tËp sè 29 SGK . C©u hái 2 : Cho tam gi¸c ABC vu«ng t¹i A, gãc B = 600 vµ BC = 2a . Quay tam gi¸c ABC mét vßng theo c¹nh huyỊn BC . H·y tÝnh diƯn tÝch xung quanh vµ thĨ tÝch h×nh t¹o thµnh . PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : H×nh cÇu vµ c¸c yÕu tè cđa h×nh cÇu GV giíi thiƯu mét sè vËt thĨ cã h×nh ¶nh cđa h×nh cÇu vµ c¸ch x©y dùng h×nh cÇu b»ng m« h×nh hoỈc h×nh vÏ GV lÇn l­ỵt giíi thiƯu c¸c yÕu tè cđa h×nh cÇu nh­ t©m, b¸n kÝnh, ®­êng kÝnh, mỈt cÇu GV vµ HS chĩ ý ®Õn c¸c thuËt ng÷ : ®­êng trßn, h×nh trßn khi ph¸t biĨu c¸c kh¸i niƯm . Ho¹t ®éng 4 : MỈt c¾t cđa h×nh cÇu HS quan s¸t mỈt c¾t cđa qu¶ d­a hÊu khi c¾t bëi mét nh¸t dao . Khi c¾t mét h×nh cÇu bëi mét mỈt ph¼ng th× mỈt c¾t lµ h×nh g× ? kÝch th­íc ? HS lµm bµi tËp ?1 råi rĩt ra c¸c kÕt luËn trong SGK vµ h×nh thµnh thªm c¸c kh¸i niƯm ®­êng trßn lín . Khi nµo ta ®­ỵc b¸n kÝnh cđa h×nh trßn mỈt c¾t b»ng (nhá h¬n) b¸n kÝnh cđa h×nh cÇu . Ho¹t ®éng 5 :DiƯn tÝch mỈt cÇu vµ thĨ tÝch h×nh cÇu GV giíi thiƯu c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch mỈt cÇu nh­ SGK . HS lµm bµi tËp 32 SGK . GV h­íng dÉn häc sinh thùc hµnh ®Ĩ t×m ra c«ng thøc tÝnh thĨ tÝch h×nh cÇu th«ng qua thĨ tÝch h×nh trơ . HS lµm bµi tËp sau : Cho tam gi¸c ®Ịu ABC cã ®é dµi c¹nh b»ng a, ngo¹i tiÕp ®­êng trßn (O) . Quay c¶ khèi h×nh quanh ®­êng cao AH cđa tam gi¸c ®ã mét vßng . TÝnh thĨ tÝch phÇn h×nh nãn n»m ngoµi h×nh cÇu . S = 4pR2 hay S = pd2 trong ®ã R lµ b¸n kÝnh , d la ®­êng kÝnh lín cđa h×nh cÇu Ho¹t ®éng 6 : Cđng cè Tõ c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch mỈt cÇu vµ thĨ tÝch h×nh cÇu, h·y lËp c«ng thøc tÝnh b¸n kÝnh h×nh cÇu vµ lµm bµi tËp 30 . HS lµm c¸c bµi tËp 45 SGK HS lµm bµi tËp sè 33 theo nhãm (mçi nhãm hai cét vµ ®èi chiÕu kÕt qu¶) Ho¹t ®éng 6 :DỈn dß HS hoµn thiƯn c¸c bµi tËp ®· h­íng dÉn vµ lµm c¸c bµi tËp 35, 36, 37 §äc thªm bµi : VÞ trÝ cđa mét ®iĨm trªn mỈt cÇu - To¹ ®é ®Þa lý . TiÕt sau : LuyƯn tËp . +Tự rút kinh nghiệm: ................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. TiÕt thø :64 Tªn bµi gi¶ng : luyƯn tËp Ngµy so¹n :20/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4 24/4/2013 1 4 24/4/2013 2 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : Cđng cè kü n¨ng nhËn biÕt c¸c yÕu tè cđa h×nh cÇu . VËn dơng thµnh th¹o c¸c c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch mỈt cÇu, thĨ tÝch h×nh cÇu ®Ĩ tÝnh to¸n . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị C©u hái 1 : Nªu c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch mỈt cÇu vµ thĨ tÝch h×nh cÇu . PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Gi¶i bµi tËp 35 vµ 36 Bµi tËp 35 : - XÐt xem thĨ tÝch cđa bån chøa x¨ng gåm nh÷ng h×nh g× ? Víi mçi h×nh kÝch th­íc cÇn thiÕt ®Ĩ tÝnh ®· biÕt hÕt ch­a ? - ThiÕt lËp c«ng thøc vµ tÝnh to¸n . Bµi tËp 36 : - GV h­íng dÉn HS thùc hiƯn t­¬ng tù nh­ bµi tËp 35 Bµi tËp 35 : (H×nh 110 SGK) ThĨ tÝch (V) bån chøa x¨ng b»ng tỉng thĨ tÝch cđa h×nh trơ (V1) vµ h×nh cÇu (V2) Bµi tËp 36 : (H×nh 111 SGK) AA' = OO' + OA + O'A' 2a = h + 2x S = S1 + S2 = 2xph + 4px2 = 2px(h+2x) = 2px.2x = 4pax Ho¹t ®éng 4 : Gi¶i bµi tËp 37 HS ®äc ®Ị vµ vÏ h×nh, thư xem ®· gỈp bµi to¸n t­¬ng tù ë ®©u ? (BT30 SGK tËp1 C2) GV dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i lªn ®Ĩ nh¾c l¹i h­íng chøng minh c¸c c©u a, b vµ c DMON,DAPB vu«ng ÐAPB = 900 ÐAPB = 900 (nt nưa (O)) ÐNMO+ÐMNO= 900 MA,MP,NP,NB lµ c¸c tiÕp tuyÕn AM // BN AM^AB BN^AB S DMON DAPB DMON,DAPB vu«ng ÐNMO=ÐPAB (cmt) ÐNMO=ÐAMO ÐAMO=ÐPAB (t/c 2 tt) (gãc cã c¹nh tg ĩng vg gãc) AM.BN = R2 AM=PM BN=PN PM.PN=OP2 MA,MP,NP,NB lµ c¸c tiÕp tuyÕn DMON vg OP^MN MN lµ tt DMON,DAPB vu«ng vµ S DMON DAPB b) AM.BN = R2 (Hai ý nµy HS tù tr×nh bµy) c) khi Cã nªn BN = 2R, Do DMON,DAPB ®ång d¹ng nªn d) H×nh do nưa h×nh trßn (O) quay quanh AB sinh ra lµ h×nh cÇu cã b¸n kÝnh R nªn thĨ tÝch lµ Ho¹t ®éng 5 : Cđng cè - DỈn dß ............................................................................................................................................... ....................................................................................... GV cã thĨ ®Ỉt c©u hái sau dµnh cho häc sinh kh¸ giái ®èi víi bµi to¸n trªn : T×m thĨ tÝch h×nh n»m gi÷a hai h×nh nãn cơt vµ cÇu khi quay h×nh thang vu«ng AMNB vµ nưa h×nh trßn (O) quanh AB ? HS gi¶i bµi to¸n sau : §Ĩ xÕp bèn qu¶ bãng ®­êng kÝnh 2R, ng­êi ta cã thĨ chän mét trong ba kiĨu hép nh­ h×nh vÏ : H×nh a H×nh c H×nh b ChuÈn bÞ néi dung vµ bµi tËp ®Ĩ «n tËp ch­¬ng theo yªu cÇu trang 128 - 131 SGK trong 2 tiÕt sau . TiÕt thø :65&66 Tªn bµi gi¶ng : «n tËp ch­¬ng 4 Ngµy so¹n :21/4/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng ./4/2013 ./4/2013 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : HƯ thèng ho¸ c¸c kh¸i niƯm vỊ h×nh trơ, h×nh cÇu, h×nh nãn . HƯ thèng ho¸ c¸c c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch, thĨ tÝch cđa c¸c h×nh RÌn luyƯn kü n¨ng ¸p dơng c¸c c«ng thøc vµo viƯc gi¶i to¸n . ChuÈn bÞ : Gi¸o viªn chuÈn bÞ b¶ng tãm t¾t c¸c c«ng thøc nh­ SGK trang 128 . Gi¸o viªn chuÈn bÞ c¸c h×nh vÏ 114, 115,117,118 trªn b¶ng phơ . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : H×nh thµnh b¶ng tãm t¾t c¸c kiÕn thøc cÇn nhí GV dơng b¶ng tãm t¾t ®· chuÈn bÞ ®Ĩ nªu lªn qu¸ tr×nh t¹o thµnh c¸c h×nh trơ, h×nh nãn, h×nh cÇu . Yªu cÇu HS ghi c«ng thøc tÝnh diƯn tÝch xung quanh, thĨ tÝch cđa tõng h×nh . Víi mçi c«ng thøc HS ph¶i thuyÕt minh c¸c ®¹i l­ỵng cơ thĨ . PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : TÝnh to¸n diƯn tÝch vµ thĨ tÝch cđa c¸c h×nh phèi hỵp Víi lo¹i to¸n nµy GV yªu cÇu HS ph¶i thùc hiƯn theo c¸c b­íc sau ®©y : - B­íc 1 : XÐt xem h×nh tỉng thĨ gåm c¸c h×nh chi tiÕt nµo ? - B­íc 2 : ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh tỉng thĨ theo c¸c c«ng thøc cđa yªu cÇu tÝnh to¸n tõng h×nh chi tiÕt - B­íc 3 : KiĨm tra gi¸ trÞ cđa c¸c ®¹i l­ỵng cơ thĨ trong c¸c h×nh chi tiÕt . - B­íc 4 : TÝnh to¸n kÕt qu¶ h×nh tỉng thĨ . KÕt qu¶ : Bµi 38 : (H×nh 114SGK) V = 123,5p cm3 Bµi 42 : (H×nh 117 SGK) V = 416,5p cm3 V = 867,54 cm3 Bµi 43 : (H×nh 118 SGK) V = 500,094p cm3 V = 536,406p cm3 Lo¹i nµy gåm c¸c bµi tËp 38,42,43,45 Bµi 45 : (H×nh 120 SGK) a) b)Vtrơ = 2pR3cm3 c)d) e) Vnãn = Vtrơ - VcÇu Ho¹t ®éng 4 : C¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn h×nh häc ph¼ng . Bµi 41 : GV dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i lªn ®Ĩ h­íng dÉn HS t×m h­íng gi¶i bµi to¸n S DAOC DBDO ÐA=ÐB=900 ÐACO=ÐBOD (gt) (cïngphơ ÐCOA) SABDC =? AB = a+b AC=? BD=? (gt) (dùa vµo AO=a (nhê AC.BD=ab) vµ ÐCOA = 600) Khi quay quanh AB c¸c tam gi¸c AOC vµ BOD t¹o thµnh c¸c h×nh g× ? ThiÕt lËp tØ sè thĨ tÝch c¸c h×nh nµy theo c«ng thøc vµ c¸c gi¸ trÞ võa tÝnh ®­ỵc . -HS tù gi¶i bµi tËp sè 44 Bµi 41 : (H×nh 116 SGK) S a) DAOC DBDO XÐt DAOC vµ DBDO cã ÐA=ÐB=900 (gt) vµ ÐACO=ÐBOD (cïng phơ víi ÐCOA) S Nªn DAOC DBDO (g - g) Suy ra AC.BD = a.b (kh«ng ®ỉi) b) DiƯn tÝch ABDC V× ÐCOA = 600 ta tÝnh ®­ỵc OC=2a vµ . Suy ra Do ®ã c)TØ sè thĨ tÝch cÇn t×m Khi quay quanh AB c¸c tam gi¸c AOC vµ BOD t¹o thµnh c¸c h×nh nãn cã thĨ tÝch lÇn l­ỵt lµ V1 vµ V2 . Ho¹t ®éng 5 :DỈn dß HS hoµn thiƯn c¸c bµi tËp ®· h­íng dÉn, ®Ỉc biƯt chĩ ý ®Õn c¸c h×nh tỉng thĨ gåm nhiỊu chi tiÕt . ChuÈn bÞ tèt ®Ĩ tiÕt sau : ¤n tËp cuèi n¨m . Tự rút kinh nghiệm: ........................................................................................................................................ ....................................................................................................................................... TiÕt 67-68-69 : «n tËp cuèi n¨m Ngµy so¹n :2/5/2013 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 3/5/2013 10-11/5/2013 12/5/2013 I-Mơc tiªu: • KiÕn thøc: HƯ thèng ®­ỵc c¸c kiÕn thøc cđa n¨m häc • Kü n¨ng: VËn dơng kiÕn thøc vµo bµi to¸n cơ thĨ. • Th¸i ®é : ý thøc v©n dơng kiÕn thøc vµo bµi to¸n . II. ChuÈn bÞ cđa thÇy vµ trß: *ThÇy: HƯ thèng kiÕn thøc mang tÝnh toµn n¨m häc *Trß: Th­íc kỴ , com pa , bĩt ch× , m¸y tÝnh bá tĩi, III)TiÕn tr×nh d¹y häc 1) ỉn ®Þnh T/C: 2)KiĨm tra bµi cị: H§ cđa thÇy Ho¹t ®éng trß +Ho¹t ®éng 1:PhÇn kiÕn thøc c¬ b¶n: C¸c hƯ thøc trong tam gi¸c vu«ng vÌ ®­êng cao? A C H B Nªu ®Þnh lý mèi quan hƯ c¹nh gãc trong tam gi¸c vu«ng? 3-§­êng trßn: GV hái? +®­êng trßn t©m o b¸n kÝnh R lµ g×? +D©y cung lµ gØ? +Cung AB cđa ®­êng trßn lµ g×? +Nªu quan hƯ cung vµ d©y cung trng mét ®­êng trßn? +Nªu mèi quan hƯ b¸n kÝnh vµ d©y cung trong mét ®­êng trßn? +Nªu mèi quan hƯ hai d©y cung trong mét ®­êng trßn? +Nªu c¸c vÞ trÝ cđa ®iĨm M víi (0;R)? + Nªu c¸c vÞ trÝ cđa ®­êng th¼ng víi ®­êng trßn? + Nªu c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa hai ®­êng trßn? + TiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn lµ g×? + TÝnh chÊt cđa tiÕp tuyÕn? + Nªu tÝnh chÊt cđa hai tiÕp tuyÕn gỈp nhau t¹i mét ®iĨm ®­êng trßn? +Nªu kh¸i niƯm sè ®o cung? + Gãc á t©m lµ g× ? tÝnh chÊt? +Gãc néi tiÕp lµ g× ? nªu tÝnh chÊt? + Gãc mét tiÕp tuyÕn mét d©y cung? Nªu tÝnh chÊt? +Nªu tÝnh chÊt gãc cã ®Ønh trong ®­êng trßn? +Gãc cã ®Ønh ngoµi ®­êng trßn? tÝnh chÊt? +Nªu ®Þnh nghÜa tø gi¸c néi tiÕp vµ tÝnh chÊt tø gi¸c néi tiÕp? + Nªu c¸c ph­¬ng ph¸p chøng minh tø gi¸c néi tiÕp? +Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp vËn dơng : Bµi 1(sgk/134) Cho häc sinh ®äc bµi nªu c¸ch gi¶i? Råi tr×nh bµy? Hái : ®Ĩ t×m gi¸ rÞ nhá nhÊt cđa AC ta dùa vµo ®©u? + Bµi 2: SGK /134) cho häc sinh tr×nh bµy lêi gi¶i chän ®¸p ¸n? +Bµi 3(sgk/134). Cho häc sinh ®äc bµi vÏ h×nh, t×m lêi gi¶i? Bµi to¸n cho ®iỊu g×? (BC = a CN vu«ng gãc BM,) + Bµi to¸n yªu cÇu ®iỊu g×? (TÝnh CN vµ BM) Hái I lµ giao hai trung tuyÕn nªn I cã tÝnh chÊt g×? +BC cã quan hƯ g× víi BI th«ng qua tam gi¸c nµo? + Bµi 4: cho häc sinh thùc hiƯn lêi gi¶i råi cho kÕt qu¶? + Bµi 5 (sgk/134). Cho häc sinh ®äc bµi tr×nh bµy lêi gi¶i? + Bµi 6: Cho häc sinh tÝnh råi cho kÕt qu¶? + Bµi 7: (sgk/134). Cho häc sinh ®äc bµi vÏ h×nh. O C A B H D E K + §Ĩ Chøng minh DO lµ ph©n gi¸c cđa . Ta lµm thÕ nµo? §Ĩ ta cã thỴ dùa vµo ®©u? + Em cã nhËn xÐt g× vỊ hai + Em h·y chøng minh hai ta gi¸c trªn ®ång d¹ng. + Em h·y chøng minh ®­êng trßn (O) tiÕp xĩc DE? + Bµi 8(sgk/135) + cho häc sinh ®äc bµi vÏ h×nh . _ GV Hái?Bµi to¸n cho biÕt sè liƯu g×? PA = AB = 4 yªu cÇu tÝnh diƯn tÝch h×nh trßn O/. + TÝnh r ta dùa vµo ®©u? (O/A lµ ®­êng TB cđa tam gi¸c POB.Nªn R = 2r vµ O O/ = 3r) + Tõ ®ã ta tÝnh r nh­ thÕ nµo? (PO/ 2=O/A2 + PA2 = (3r)2 = r2 + 42 VËy r = + Tõ ®ã cho häc sinh tÝnh diƯn tÝch.SO/ =? + Bµi 9(sgk/135) Cho häc sinh vÏ h×nh chøng minh råi chän ®¸p ¸n ®ĩng. + Bµi 10: (sgk/135) Cho häc sinh trao ®ỉi thùc hiƯn lêi gi¶i sau ®ã tr×nh bµy vµ chän ®¸p ¸n ®ĩng? +Bµi 11(sgk/135) Cho häc sinh nghiªn cøu vÏ h×nh, trao ®ỉi ®­a ra lêi gi¶i? P A B C D Q + Bµi 12(sgk/135) Cho häc sinh ®äc bµi trao ®ỉi tr×nh bµy? + Dùa kÕt qu¶ cho häc sinh so s¸nh diƯn tÝch hai h×nh. + Bµi15( SGK/136) Cho häc sinh ®äc bµi vÏ h×nh : C A B E D M O x y + GV h­íng dÉn vµ gi¶i ®¸p c¸c b­íc ®i cho häc sinh. +Bµi 13(sgk/135) GV ®­a ra mét sè gỵi ý sau: Mµ BC cè ®Þnh vËy ®iĨm D n»m ë ®©u? + Bµi 14(sgk/135) GV ®­a ra mét sè gỵi ý sau: -Gäi I lµ tam ®­êng trßn néi tiÕp, th× nã lµ giao ®iĨm c¸c ph©n gi¸c trong cđa tam gi¸