Giáo án môn Ngữ văn 7 - Tiết 7: Bố cục trong văn bản - Trường THCS Tân Hiệp

TUẦN: 2 Tiết: 7 BỐ CỤC TRONG VĂN BẢN Ngày dạy: 1. Mục tiêu: Giúp HS. a. Kiến thức : - Hiểu được khái niệm bố cục văn bản, những yêu cầu về bố cục trong văn bản. b. Kỹ năng : - Vận dụng những hiểu biết về bố cục để xây dựng bố cục trong văn bản. c. Thái độ : - Giáo dục tinh thần tự giác tích cực học tập. 2. Chuẩn bị: a. GV: - Khái niệm và những yêu cầu về bố cục trong văn bản. - Bố cục văn bản tự sự và miêu tả. - Bảng phụ ghi nội dung văn bản ở mục 1, 2. b. HS: Soạn bài theo nội dung SGK/ Tr. 28 – 29 vào vở soạn. 3. Phương pháp dạy học: - Nêu và giải quyết vấn đề. - Gợi tìm, thảo luận. 4. Tiến trình: 4.1. Ổn định tổ chức: KT sỉ số lớp. Lớp 7A1 Lớp 7A2 Lớp 7A3 4.2. Kiểm tra bài cũ: GV treo bảng phụ ? Vì sao các câu thơ sau không tạo thành một đoạn thơ hoàn chỉnh? (1đ) Ngày xuân con én đưa thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi Long lanh đáy nước in trời Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng Sè sè nấm đất bên đàng Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh A. Vì chúng không vần với nhau. B. Vì chúng có vần nhưng vần gieo không đúng luật. C. Vì chúng có vần nhưng ý của các câu không liên kết với nhau.* D. Vì các câu thơ chưa đủ một ý trọn vẹn. ? Làm BT5 VBT? (7đ) GV kiểm tra vở soạn của HS. (1đ) 4.3.Giảng bài mới: Trong những năm học trước , các em đã sớm được làm quen với công việc xây dựng dàn bài mà dàn bài lại chính là kết quả , là hình thức thể hiện của bố cục. Vì thế , bố cục trong văn bản không phải là 1 vấn đề hoàn toàn mới mẻ đối với chúng ta . Tuy nhiên, trên thực tế , vẫn có rất nhiều HS không quan tâm đến bố cục và rất ngại phảixây dựng bố cục trong lúc làm bài . Vì thế bài học hôm nay sẽ cho ta thấy rõ tầm quan trọng của bố cục trong văn bản, bước đầu giúp ta xây dựng được những bố cục rành mạch, hợp lí cho các bài làm. Hoạt động của GV và HS Nội dung bài học Hoạt động 1: Bố cục và những yêu cầu về bố cục của VB. GV treo bảng phụ ghi một lá đơn hoàn chỉnh và bảng phụ ghi lá đơn ấy đã bị đảo vị trí thứ tự. GV yêu cầu HS đọc và trả lời câu hỏi. ? Trong hai lá đơn trên lá đơn nào không khoa học gây khó hiểu? Tại sao? ê Lá đơn thứ hai gây khó hiểu vì trình tự sắp xếp các phần không hợp lý. ? Qua đó hãy cho biết khi xây dựng một văn bản ta có thể sắp xếp tuỳ tiện được không? Tại sao? ê Không. Vì sắp xếp như vậy gây khó hiểu cho người đọc, đôi khi gây sự hiểu lầm. Các phần của đoạn văn được sắp xếp hợp lý, gọi là bố cục. ? Vậy theo em bố cục văn bản là gì? ê Là sự sắp xếp các vần các ý của văn bản theo một trình tự nhất định rõ ràng, hợp lý. GV chốt ý. ê Nội dung trong đơn phải được sắp xếp theo trật tự trước sau rành mạch và hợp lí, không thể tuỳ tiện muốn ghi nội dung nào trước cũng được. - Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự hợp lí gọi là bố cục. ? Tại sao khi viết cần quan tâm đến bố cục? HS trả lời, GV chốt. ? Một văn bản có bố cục phải đạt những yêu cầu gì? Muốn biết ta sang phần 2. ? Ai có thể nhắc lại trình tự kể thường thấy của một câu chuyện ngụ ngôn? ê Giới thiệu thời gian, địa điểm, nhân vật, tính cách của nhân vật, diễn biến của sự việc. Ví dụ: Ngày xửa, ngày xưa, ở một làng nọ, có một ông lão nhà giàu nhưng keo kiệt… Gọi HS đọc 2 câu chuyện SGK. Thảo luận nhóm 5 phút Nhóm 1 – 2 : ? Câu chuyện 1, trình tự sắp xếp đã hợp lý chưa, nếu chưa hợp lý thì cho biết không hợp lý ở chỗ nào? Hãy chữa lại cho đúng? Nhóm 2 trình bày, nhóm 1 nhận xét. GV sửa. ê Chưa hợp lý không theo trình tự của một câu chuyện ngụ ngôn, không có trật tự thời gian, thiếu sự liên kết giữa các ý. ? Đoạn văn 2 thuộc thể loại gì? ê Truyện cười. ? Mục đích của truyện cười là gì? Gây cười để mua vui, châm biếm. Trong truyện cười, yếu tố tạo nên tiếng cười là sự xuất hiện đột ngột của các hiện tượng đáng cười. Nhóm 3 – 4 : ? Vậy theo em đoạn văn 2 sắp xếp như vậy đã hợp lý chưa? Tại sao? Hãy chữa lại cho hợp lý? Nhóm 3 trình bày, nhóm 4 nhận xét. GV sửa. ê Chưa hợp lý vì sự sắp xếp như trên tuy không thiếu nội dung nhưng đã đánh mất đi yếu tố bất ngờ gây cười. GV hướng dẫn HS sắp xếp như SGK Ngữ Văn 6. ? Vậy để xây dựng bố cục trong văn bản cần có những yêu cầu gì? HS trả lời, GV chốt ý. ? Bố cục thường gặp của một văn bản mà em thấy có mấy phần? ê 3 phần. ? Nội dung chính từng phần là gì? HS trả lời, GV nhận xét. ? Em hãy nhắc lại bố cục của một văn bản tự sự và miêu tả? ê Văn miêu tả. + MB: Giới thiệu đối tượng. + TB: Miêu tả đối tượng. + KB: Cảm nghĩ về đối tượng  - Văn tự sự. + MB: Giới thiệu sự việc. + TB: Diễn biến sự việc. + KB: Cảm nghĩ về sự việc. ? Mở bài là rút gọn của thân bài, kết bài là sự lặp lại lần nữa của mở bài. Nói như vậy đúng hay sai? ê Sai. Vì mỗi phần đều có một nhiệm vụ riêng. Ví dụ: Trong văn bản tự sư, miêu tả khi đề cập đến bất kì sự vật, sự việc nào dù là miêu tả hay kể thì đều có lời giới thiệu và đều có lời kết thúc. Đó là cái hay, là nghệ thuật của sự giao tiếp. Gọi HS đọc ghi nhớ SGK/ Tr.30. Hoạt động 2: Luện tập GV hướng dẫn HS thực hiện BT 3. GV nhận xét, sửa sai. I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục của văn bản:1. Bố cục của VB: - Bố cục là sự sắp xếp các vần, các ý của văn bản rõ ràng, hợp lý. - Giúp các ý được trình bày rõ ràng, giúp người đọc dễ tiếp nhận. 2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản: Đoạn 1 Đoạn 2 - Nội dung các đoạn thống nhất với nhau. - Trình tự xếp đặt các đoạn hợp lí. 3. Các phần của bố cục: Ghi nhớ: SGK/30 II. Luyện tập: BT 3: VBT - Bố cục báo cáo chưa thật liền mạnh, hợp lý. Các diểm (1) – (2) – (3) ở thân bài mới chỉ kể lại việc học tốt. (4) lại không nói về việc học tập. - Để bố cục lành mạch; chào mừng hội nghị – giới thiệu mình – báo cáo lần lượt nêu từng kinh nghiệm học tập tốt: nghe thầy giáo giảng bài, làm bài tập, ôn tập kĩ, tìm tòi tham khảo tư liệu. Nhờ rút ra được việc học tập có tiến bộ, cuối cùng nêu lên nguyện vọng được nghe các ý kiến trao đổi đóng góp cho bản thân, chúc Hội nghị thành công tốt đẹp. 4.4 Củng cố và luyện tập: GV treo bảng phụ ? Dòng nào sau đây nói đúng khái niệm bố cục của 1 văn bản? A. Là tất cả các ý được trình bày trong 1 văn bản. B. Là ý lớn, ý bao trùm của văn bản. C. Là nội dung nổi bật của văn bản. D. Là sự sắp xếp các ý theo 1 trình tự trong 1 văn bản.* 4.5.Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - Học ghi nhớ SGK/ Tr. 30. - Làm BT 1, 2 VBT. - Soạn bài “Mạch lạc trong VB”: Trả lời câu hỏi SGK: + Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc trong văn bản. + Làm BT phần luyện tập. 5. Rút kinh nghiệm: