Giáo án Ngữ văn 10 tiết 13, 14- Uy- lit- xơ trở về

Ngày soạn 24 tháng9 năm 2006 Ngữ văn. Tiết 13, 14. Uy- Lit- Xơ trở về A- Mục tiêu cần đạt. Giúp HS: Hiểu được trí tuệ và tình yêu chung thủy là hai phẩm chất cao đẹp của hai nhân vật trong sử thi Ô- đi- xê của Hô- me- rơ. Thấy được nét cơ bản, đặc sắc của nghệ thuật. Đó là cách thể hiện tâm lí, tính cách nhân vật, cách trần thuật của đoạn trích. B- các bước tiến hành: ổn định tổ chức. Kiểm tra bài cũ. Cảnh ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây được miêu tả như thế nào?Tác giả dân gian đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả? 3- Bài mới. Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt (HS đọc SGK và trả lời câu hỏi) - Phần tiểu dẫn trình bày những nội dung gì? - Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Hô- me- rơ. Nêu giá trị của sử thi Ô- đi- xê (HS đọc theo phân vai) Theo em có thể chia đoạn trích thành mấy đoạn nhỏ? Xây dựng nhân vật này, tác giả Hô-me- rơ chú trọng đặc điểm gì? I- Tiểu dẫn. + Trình bày một số nét về tác giả Hô- me- rơ. - Sống vào khoảng Tk IX- VIII (TCN) - Là nghệ sĩ mù thông thái… - Dựa vào truyền thuyết về cuộc chiến tranh thành Tơ- roa, ông sáng tác hai thiên sử thi I- li- át và Ô- đi- xê. - Tác phẩm của ông phản ánh giai đoạn quá độ từ công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, thể hiện khát vọng thoát khỏi thời đại dã man sang thời đại văn minh. + Tóm tắt sử thi Ô- đi- xê. + Giá trị của sử thi Ô- đi- xê. Tập trung xây dựng hình tượng người anh hùng Uy- lít- xơ… + Xuắt đoạn trích Uy- lít- xơ trở về. II- Đọc- hiểu. Hai đoạn. - Đoạn 1 từ đầu đến “người giết chúng”cuộc trò chuyện giữa Pê-nê-lốp và nhũ mẫu. - Đoạn 2 còn lại cuộc gặp gỡ giữa Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp. 1- Nhân vật Pê-nê-lốp: Ngôn ngữ, hành động, đặc biệt là tâm trạng. - Hãy phân tích ngôn ngữ, hành động, và tâm trạng của Pê-nê-lốp trong cuộc trò chuyện với nhũ mẫu - Vì sao Pê-nê-lốp lại có tâm trạng ấy? - Qua tâm lí này, em có nhận xét gì về tâm lí của Pê-nê-lốp và cách miêu tả của tác giả? Tiết 2: - Lúc bắy đầu gặp Uy-lít-xơ, Pê-nê-lốp có thái độ và cách ứng xử như thế nào? - Cách ứng xử này cho ta thấy Pê-nê-lốp là người như thế nào? - Em có suy nghĩ gì về câu nói của Pê-nê-lốp với con trai? a- Pê-nê-lốp trong cuộc trò chuyện với nhũ mẫu Ơ- ri- clê. + Thoạt tiên nàng không tin,ị khuyên nhũ mẫu khoan hí hửng reo cười. + Tiếp đó nàng khẳng định tình cảm của mình: nếu Uy-lít-xơ trở về, nàng và con trai rất vui mừng… + Khi nhũ mẫu đưa ra dấu hiệu là vết sẹo, nàng chưa tin, nhưng trong lời nói đã có sự dao động. ị Thái độ ấy thể hiện nàng đang trấn an nhũ mẫu nhưng cũng là để trấn an mình. Nàng đang đứng trong một thử thách lớn: - Hai mươi năm đằng đẵng chờ chồng, nàng nghĩ rằng chồng mình đã chết. - Lúc nào nàng cũng lo sợ có người giả mạo đánh lừa. Lúc này 108 vị vương tôn công tử đang cầu hôn. ị Vì thế lúc đầu nghe nhũ mẫu báo, nàng mừng rỡ nhảy ra khỏi giường, ôm lấy bà lão, nước mắt chan hòa. Nhưng sau giây phút đột ngột ấy, nàng có đủ thì giờ để suy nghĩ, nên nảy sinh những nghi hoặc: Một là đã 20 năm, nàng nghĩ Uy-lít-xơ đã chết. Hai là nếu chàng trở về thì một mình chàng làm sao giết được 108 vị kia. ị Một tâm lí rất thật, mang đậm dấu ấn con người hiện đại. Điều đó chứng tỏ nàng là con người khôn ngoan, tỉnh táo, thận trọng. Cách miêu tả của tác giả là phù hợp. b- Pê-nê-lốp trong cuộc gặp gỡ với Uy-lít-xơ + Bước xuống lầu, lòng nàng rất đỗi phân vân, không biết nên đứng xa xa hỏi, hay chạy lại ôm… + Sau đó nàng ngồi trước mặt Uy-lít-xơ, lòng sửng sốt, khi nhìn đăm đăm vào chàng, khi lại không nhận ra chồng. ị Rất mực khôn khéo. Bởi lúc này nàng không biết nói gì cho phù hợp. Nàng chưa khẳng định được đây là chồng của mình nên sự im lặng lúc này là cần nhất. Chứng tỏ ở nàng lí trí cao hơn tình cảm, nàng có một bản lĩnh vững vàng, một lòng chung thủy tuyệt đối. + Khi Tê-lê-mác cất lời trách, nàng thận trọng đáp… Một câu nói rất tế nhị, khéo léo. Nói với con trai nhưng cũng chính là nói với Uy-lít-xơ. Trong lời nói của mình, nàng khéo léo liên tưởng đến dấu hiệu thử thách chồng cha và mẹ có dấu hiệu riêng, chỉ hai người biết với nhau… - Tại sao Pê-nê-lốp lại sai khiêng chiếc giường cho Uy-lít-xơ nằm? (GV có thể dặn HS suy nghĩ về cách miêu tả hình ảnh chiếc giường) - Khi nhận ra chồng, Pê-nê-lốp có phản ứng gì? - Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để miêu tả niềm hạnh phúc của Pê-nê-lốp? - Qua toàn bộ đoạn trích, nhận xét về nhân vật Pê-nê-lốp cùng cách xây dựng nhân vật này của nhà văn? (HS đọc những đoạn văn là lời của Uy-lít-xơ) - Em hãy phân tích hành động, lời nói của Uy-lít-xơ. - Suy nghĩ của em về những lời nói của Uy-lít-xơ. Từ thái độ và cách ứng xử đó, em có suy nghĩ gì về nhân vật này? - Nêu những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của đoạn trích + Khi nghe Uy-lít-xơ nói với con trai,với nhũ mẫu, nàng sai nhũ mẫu khiêng chiếc giường của hai vợ chồng cho Uy-lít-xơ nằm. Vì đây là chiếc giường của hai vợ chồng nàng, nó có bí mật riêng chỉ hai vợ chồng nàng biết. Người biết được bí mật đó chỉ có thể là chồng nàng. Bằng cách này Pê-nê-lốp đã khẳng định được người đàn ông kia chính là chồng mình. Bủn rủn chân tay, chạy lại ôm lấy chồng, nước mắt chan hòa, nói với chồng những lời tha thiết. - So sánh: người đi biển bị bão đánh chìm ị Một người phụ nữ rất mực khôn khéo, thủy chung. Đây chính là mẫu người phụ nữ mà thời đại của Hô-me-rơ yêu cầu. Cách xây dựng của nhà văn rất phù hợp.Ông không phân tích, mổ xẻ tâm lí, mà chỉ chú trọng vào ngôn ngữ, hành vi và miêu tả một số biểu hiện của tâm lí nhân vật. 2- Nhân vật Uy-lít-xơ. Trong đoạn trích này Uy-lít-xơ đang đứng trước một thử thách: chứng minh mình là chồng của Pê-nê-lốp… Đây là một công việc không đơn giản, đòi hỏi phải thông minh khôn khéo. + Khi bắt đầu gặp lại vợ, chàng ngồi tựa vào cái cột cao, mắt nhìn xuống đất, kiên nhẫn lắng nghe vợ nói. + Trước thái độ lạnh lùng của vợ, không giận, mỉm cười nhẫn nại, nói với con những lời có cánh… ị Nói với con nhưng cũng là nói với vợ… + Cho đến khi Pê-nê-lốp nhận ra, chàng cảm động muốn khóc… Một con người trầm tĩnh, không nôn nóng như con trai.Trong chàng có một niềm tin mãnh liệt. Chàng không hề tỏ ra giận dữ. Chàng là biểu tượng cho tình yêu quê hương, tình vợ chồng chung thủy, là người mưu trí tuyệt vời. III-Tổng kết 1- Nghệ thuật + Miêu tả tâm trạng nhân vật. + Xây dựng những đoạn đối thoại, để bộc lộ tính cách nhân vật. Đoạn trích như một màn kịch… + So sánh, mở rộng( đoạn cuối) 2-Nội dung: Ca ngợi tình yêu chung thủy son sắt của Pê-nê-lốp cùng sự thông minh mưu trí, sáng suốt của Uy-lít-xơ.Đề cao phẩm chất cao đẹp, lí tưởng mà con người thời đại mong muốn vươn tới. 3- Bài tập nâng cao. SGK 4- rút kinh nghiệm