Giáo án Ngữ văn 10 Tiết 47: bài viết số 4 (thi học kỳ năm 2011)

TUẦN 17, 18 Tiết *, 47: BÀI VIẾT SỐ 4 (Thi häc kú I n¨m 2011) A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Kiến thức: Giúp học sinh: + Hệ thống hoá những kiến thức và kĩ năng biểu lộ ý nghĩ và cảm xúc về lập dàn ý, về diễn đạt, kỹ năng hóa thân thành nhân vật… + Ôn lại những kiến thức đã học. Kĩ năng: Tự đánh giá những ưu khuyết điểm của mình trong bài làm, đồng thời có được những định hướng cần thiết để làm tốt hơn ở những bài viết sau. B. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: Sgk, sgv, thiết kế bài giảng và các tài liệu tham khảo. - Học sinh: Sgk, các tài liệu tham khảo. C. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN: Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách thức trao đổi, thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: * Đề bài: Câu 1: ( 2 Điểm ) Chép lại bài thơ “ Tỏ lòng” của Phạm Ngũ Lão Nêu ý nghĩa văn bản của bài thơ Câu 2: ( 3 Điểm ) Viết đoạn văn (không quá 15 dòng) trình bày suy nghĩ của em về lòng yêu thương của con người. Câu 3: ( 5 Điểm ) Hãy kể lại một kỉ niệm sâu sắc về tình cảm thầy trò, gia đình, bạn bè. ĐÁP ÁN Câu 1: ( 2 Điểm ) a) - Chép đúng nội dung (0,75) - Đảm bảo hình thức (0,25) b) -Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử. - Chữ viết rõ ràng, không sai chính tả. Câu 2: ( 3 Điểm ) - Yêu cầu về kĩ năng: Viết đoạn văn 15 dòng có kết cấu ba phần: Mở đoạn, phát triển đoạn, kết đoạn. Đảm bảo yêu cầu về dùng từ, đặt câu, chính tả… - Yêu cầu về kiến thức: + Nêu được khái niệm về lòng yêu thương: Là sự đồng cảm, chia sẻ, thấu hiểu,…Là một phẩm chất tốt đẹp của con người. + Những biểu hiện: Cảm thương, quan tâm, giúp đỡ những người có cảnh ngộ bất hạnh, khó khăn trong cuộc sống; … + Ý nghĩa về lòng yêu thương : Tạo nên mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người; + Mở rộng: Lòng yêu thương là một cảm xúc tự nhiên của con người. Lòng yêu thương làm cho cuộc sống ấm áp, hạnh phúc hơn, mọi người gần gũi nhau hơn. Câu 3 - Yêu cầu về kĩ năng: Viết bài văn có kết cấu ba phần. Đảm bảo yêu cầu diễn đạt lưu loát; Cách dùng dùng từ, đặt câu, chính tả… - Yêu cầu về kiến thức: Cần đảm bảo các ý sau + Giới thiệu hoàn cảnh câu chuyện ( kỉ niệm đối với nhân vật mà mình kể) + Diễn biến câu chuyện: Mối quan hệ giữa mình và nhân vật được kể Kỉ niệm sâu sắc để lại ấn tượng khó quên là gì? Tình cảm giữa mình và nhân vật ấy? + Kết thúc câu chuyện: Kết quả của sự việc đã kể ở phần thân bài. Nêu cảm nghĩ của bản thân và nguyện cố gắng giữ gìn kỉ niệm đó. Biểu điểm - Điểm 5: Đảm bảo đầy đủ các yêu cầu trên, văn viết trôi chảy, cảm xúc, không sai lỗi chính tả. - Điểm 4: Đảm bảo các yêu cầu trên, diễn đạt tương đối và có cảm xúc, không sai lỗi chính tả. - Điểm 3 : Đảm bảo các yêu cầu trên nhưng còn mắc một vài sai sót. - Điểm 1: Bài viết sơ sài, chưa đảm bảo các yêu cầu, sai nhiều lỗi chính tả. - Điểm 0: Không viết được gì, lạc đề. 4. Củng cố: Thu bài 5. Dặn dò: E. Rút kinh nghiệm: Tieát 48: Ñoïc vaên: CAÛM XUÙC MUØA THU (Ñoã Phuû) A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Kiến thức: Giúp học sinh: + Caûm thoâng vôùi taám loøng Ñoã Phuû. Qua Caûm xuùc muøa thu ôû Ba Thuïc, Ñoã Phuû ñaõ theå hieän noãi lo aâu cho ñaát nöôùc, noãi buoàn nhôù queâ höông vaø noãi ngaäm nguøi cho thaân phaän mình. + Baøi thô tieâu bieåu cho ñaëc ñieåm ngheä thuaät cuûa thô Ñöôøng: taû caûnh theo loái chaám phaù, keát hôïp nhuaàn nhuyeãn giöõa taû caûnh vaø taû tình (giöõa “thu” vaø “höùng”), ngoân ngöõ haøm suùc. Kĩ năng: Đọc – hiểu thơ Đường luật theo đặc trưng thể loại. B. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: Sgk, sgv, thiết kế bài giảng và các tài liệu tham khảo. - Học sinh: Sgk, các tài liệu tham khảo. C. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN: Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách thức trao đổi, thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: - Ñoïc thuoäc loøng baøi thô Taïi laàu Hoaøng Haïc tieãn Maïnh Haïo Nhieân ñi Quaûng Laêng - Phaân tích baøi thô 3. Bài mới: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV - HS NOÄI DUNG CAÀN ÑAÏT HS: Ñoïc phaàn tieåu daãn, skg GV: Neâu vaøi neùt veà taùc giaû Ñoã Phuû? GV giaûng theâm oâng teân töï laø Töû Mó, hieäu laø Thieáu Laêng GV: Neâu vaøi neùt veà söï nghieäp saùng taùc cuûa Ñoã Phuû? HS: Ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình GV: Neâu vò trí, hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa baøi thô? HS: Ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình HS ñoïc dieãn caûm baøi thô GV: Böùc tranh thu ñöôïc theå hieän nhö theá naøo qua boán caâu thô ñaàu? ( ñieâu thöông, Vu sôn, Vu giaùp, maây ñuøn cöûa aûi, löng trôøi soùng gôïn) HS: Thaûo luaän nhoùm (3’). Ñaïi dieän 1 nhoùm leân baûng trình baøy saûn phaåm GV: Söõa chöõa, boå sung cho hoaøn chænh GV: Nhaän xeùt veà khoâng gian trong boán caâu cuoái? Nhöõng töø nhö tuøng, cuùc, coâ chu, löôõng khai, nhaát heä noùi leân ñieàu gì? HS: Ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình GV: Söõa chöõa, boå sung cho hoaøn chænh GV: Vieäc söûa soaïn may giaëc aùo reùt gôïi leân ñieàu gì? tieáng chaøy ñaäp aùo vang leân ôû cuoái baøi noùi leân ñieàu gì? GV: Söõa chöõa, boå sung cho hoaøn chænh ¯ Chuû ñeà: Baøi thô mieâu taû böùc tranh thu huøng vó hiu haét, soâi ñoäng nhaït nhoøa trong söông khoùi. Hieän dieän cuûa moät taâm traïng buoàn, ñoàng thôøi dieãn taû noãi nieàm thöông nhôù queâ nhaø cuûa taùc giaû. I. Tìm hiểu chung: 1. Taùc giaû: - Ñoã Phuû (712 -770), queâ ôû huyeän Cuûng, tænh Haø Nam, Trung Quoác. - Xuaát thaân trong moät gia ñình coù truyeàn thoáng Nho hoïc vaø thô ca laâu ñôøi. - Cuoäc ñôøi oâng laø caû moät chuoãi daøi nhöõng bieán coá thaêng traàm cuûa thôøi buoåi tao loaïn ñôøi Ñöôøng. Ñöôïc meänh danh laø “Thi thaùnh” 2. Taùc phaåm: - Hieän coøn 1500 baøi - Noäi dung thô laø böùc tranh hieän thöïc sinh ñoäng vaø chaân xaùc ñeán möùc ñöôïc goïi laø “thi söû” 3. Baøi thô Caûm xuùc muøa thu: a. Vò trí: Laø baøi thô môû ñaàu cho chuøm thô “Thu höùng” goàm 8 baøi b. Boá cuïc: - 4 caâu ñaàu: Caûnh thu - 4 caâu sau: Noãi loøng nhaø thô II. Ñoïc hieåu: 1. Caûnh thu: - Sắc đỏ của lá phong . - Sương móc trắng xoá. buồn bả, tiêu điều - Hơi thu hiu hắt. - Sóng vọt lưng trời. - Mây sa sầm mặt đất. hoành tráng ,dữ dội - Maây ñuøn cöûa aûi: noãi lo veà bieân gôùi ñaát nöôùc. Caûnh thu doàn neùn, theå hieän caùi vaàn vuõ, chao ñaûo cuûa xaõ hoäi tao loaïn ¯ Nhận xét chung: Cảnh thu buồn nhưng không đơn điệu, mang nặng nỗi lòng cảm xúc của kẻ tha hương, mang đầy đủ những nét cơ bản trong phong cách thơ của Đỗ Phủ : Trầm uất, bi tráng. Cảnh thu ở đây còn mang dấu ấn rõ rệt của địa phương Quỳ Châu , Vu Sơn, Vu giáp.Trước cảnh ấy nhà thơ bày tỏ nỗi nhớ quê của mình. Caûnh thu aån chöùa trong tình thu, laø taâm traïng ñau buoàn cuûa taùc giaû tröôùc caûnh ñaát nöôùc coù nhieàu bieán loaïn. 2. Noãi loøng nhaø thô: - Töø khoâng gian xa ruùt veà khoâng gian caän keà (khoùm cuùc, con thuyeàn) roài laën vaøo tình (leä, taâm) - Cuùc laø hoa thu - Con thuyeàn: thöôøng xuaát hieän trong thô Ñoã Phuû cuoái ñôøi (muøa thu cuûa cuoäc ñôøi) à chôû taâm tình, mong ñöôïc veà queâ höông - Khai: nôû ra nöôùc maét - Heä: buoäc vaøo traùi tim à Ñoäng töø nhaõn töï, keát hôïp ñaëc bieät giöõa taân ngöõ vaø vò ngöõ. - Löôõng laø hai (soá nhieàu) à leä cuûa hoa hay leä cuûa ngöôøi, caû hai hoaø chung nöôùc maét - Nhaát laø moät à con thuyeàn coâ quaïnh buoäc maõi vaøo traùi tim thöông nhôù vöôøn xöa (coá vieân) - Vieäc söûa soaïn may, giaët aùo reùt gôïi caûnh ñoaøn tuï, ñaàm aám. - Tieáng chaøy ñaäp aùo doàn daäp laøm lung lay caû boùng chieàu thu, nhö thuùc giuïc khieán nhaø thô ngoài ñöùng khoâng yeân. ¯ Nhận xét chung: Không khí nhộn nhịp của mùa thu may áo. Có tác dụng gợi cảm đặc biệt, càng làm não lòng người, bộc lộ tâm trạng buồn thương nhớ quê sâu sắc. 3. Nghệ thuật: Kết cấu chặt chẽ, hình ảnh đặc trưng, ngôn từ nhiều tầng ý nghĩa, giọng điệu và âm hưởng thơ thể hiện đúng tâm trạng u buồn… 4. Ý nghĩa văn bản: Bài thơ thể hiện nỗi u buồn riêng thấm thía và tâm sự chứa chan lòng yêu nước thương đời của tác giả. III. Hướng dẫn tự học: - Học thuộc lòng bài thơ. - Kể tên một vài bài thơ cùng đề tài mùa thu của nhà thơ Việt Nam. 4. CUÛNG COÁ: HS ñoïc laïi baøi thô. 5. DAËN DOØ: Hoïc baøi + Soaïn ba baøi ñoïc theâm: Laàu Hoaøng Haïc, Noãi oaùn cuûa ngöôøi phoøng khueâ, Khe chim keâu. E. RÚT KINH NGHIỆM: Tieát 49: Ñoïc theâm: - LAÀU HOAØNG HAÏC (Thoâi Hieäu) - NOÃI OAÙN CUÛA NGÖÔØI PHOØNG KHUEÂ (Vöông Xöông Linh) - KHE CHIM KEÂU (Vöông Duy) A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Kiến thức: Giúp học sinh: + Hieåu ñöôïc chuû ñeà, caûm höùng chuû ñaïo vaø neùt ñaëc saéc ngheä thuaät tieâu bieåu trong töøng baøi thô vaø hieåu theâm giaù trò cuûa thô Ñöôøng. + Reøn kyõ naêng töï hoïc, töï tìm hieåu giaù trò cuûa taùc phaåm thô tröõ tình. Kĩ năng: Đọc – hiểu thơ Đường luật theo đặc trưng thể loại. B. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: Sgk, sgv, thiết kế bài giảng và các tài liệu tham khảo. - Học sinh: Sgk, các tài liệu tham khảo. C. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN: Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách thức trao đổi, thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Ñoïc thuoäc loøng baøi thô Caûm xuùc muøa thu cuûa Ñoã Phuû. Phaân tích noäi dung baøi thô. 3. Bài mới: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV - HS NOÄI DUNG CAÀN ÑAÏT HS: Ñoïc baøi thô GV: Neâu noäi dung chính cuûa baøi thô? HS: Ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình GV: Söõa chöõa, boå sung cho hoaøn chænh GV: Tìm ngheä thuaät ñaëc saéc trong baøi thô? HS: Thaûo luaän nhoùm (2’). 1 em ñaïi dieän nhoùm ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình. Caùc nhoùm khaùc boå sung, söõa chöõa cho hoaøn chænh HS: Ñoïc baøi thô GV: Neâu noäi dung chính vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô? HS: Ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình GV: Söõa chöõa, boå sung cho hoaøn chænh HS: Ñoïc baøi thô GV: Neâu phong caùch thô cuûa Vöông Duy? Töø ñoù noùi leân noäi cô baûn cuûa baøi thô? HS: Ñöùng taïi choã trình baøy yù kieán cuûa mình I. LAÀU HOAØNG HAÏC: 1. Tieåu daãn: sgk 2. Tìm hieåu chung: a. Noäi dung: - Thoâi Hieäu ñöùng tröôùc laàu Hoaøng Haïc maø döïng neân moät “Hoaøng Haïc laâu” trong taâm töôûng; ñeå roài caùi “Hoaøng Haïc laâu” aáy gôïi leân moät söï ngôõ ngaøng, moät noãi baâng khuaâng, moät noãi nhôù… moät noãi buoàn trong treûo moâng lung vaø saâu khoâng thaáy ñaùy. - Laàu Hoaøng Haïc laø moät minh chöùng raèng: caùi ñeïp coù khaû naêng thanh loïc taâm hoàn. b. Ngheä thuaät: - Laàu Hoaøng Haïc laø “luaät thi ñeä nhaát” nhöng boán caâu ñaàu caâu naøo cuõng khoâng ñuùng luaät - Ñeà thô treân laàu, nhöng yù khoâng ôû laàu maø ôû “tích nhaân”, “Hoaøng Haïc”, “höông quan”… laø nhöõng thöù khoâng nhìn thaáy ñöôïc. c. Ý nghĩa văn bản: Miêu tả khung cảnh ở lầu Hoàng Hạc, nhưng chủ yếu bộc lộ nỗi hoài vọng về thời xa xưa và nỗi nhớ quê hương da diết của nhà thơ. 3. Hướng dẫn tự học: Cảm nhận về hai câu cuối của bài thơ. II. NOÃI OAÙN CUÛA NGÖÔØI PHOØNG KHUEÂ : 1. Tieåu daãn: sgk 2. Tìm hieåu chung: a. Noäi dung: - Noãi “hoái” vaø “oaùn” cuûa ngöôøi khueâ phuï laø noùi leân söï oaùn gheùt chieán tranh phi nghóa cuûa con ngöôøi thôøi Ñöôøng. - Laø tieáng noùi chung cuûa nhaân loaïi yeâu hoaø bình. b. Ngheä thuaät: Vôùi boán caâu 28 chöõ, Vöông Xöông Linh ñaõ theå hieän ñöôïc qua trình chuyeån bieán taâm traïng töø “baát tri saàu” sang “hoái” cuûa ngöôøi khueâ phuï. c. Ý nghĩa văn bản: Qua diễn biến tâm trạng của người thiếu phụ, nhà thơ đã góp them một tiếng nói chống chiến tranh phi nghĩa. 3. Hướng dẫn tự học: Phân tích cấu tứ bài thơ. III. KHE CHIM KEÂU: 1. Tieåu dẫn: sgk 2. Tìm hieåu chung: a. Noäi dung: Baøi thô laø tieâu bieåu cuûa phaùi thô sôn thuyû Thònh Ñöôøng. Noù theå hieän söï bình yeân cuûa taâm hoàn trong khung caûnh thieân nhieân tónh laëng b. Ngheä thuaät: - Taû caûnh nguï tình. - Caùi dieäu cuûa “Ñieåu minh giaûn” laø ôû choã: khoâng coù maøu saéc vaø ñöôøng neùt, Vöông Duy veõ caûnh ñeâm baèng aâm thanh. c. Ý nghĩa văn bản: Vẻ đẹp tâm hồn của thi nhân trước cảnh thiên nhiên. 3. Hướng dẫn tự học: Cảm nhận của anh (chị) về tâm hồn của nhà thơ. 4. CUÛNG COÁ: HS ñoïc laïi ba baøi thô 5. DAËN DOØ: Hoïc baøi + Soaïn “Trình bày một vấn đề”. E. RÚT KINH NGHIỆM: Tiết 50, 51: Làm văn: TRÌNH BÀY MỘT VẤN ĐỀ A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Kiến thức: Giúp học sinh: + Nắm được các yêu cầu cơ bản và cách thức trình bày một vấn đề . + Tầm quan trọng và yêu cầu của việc trình bày một vấn đề trước tập thể. + Các bước chuẩn bị để trình bày một vấn đề. Kĩ năng: + Nhận ra các tình huống cần trình bày một vấn đề trước tập thể. + Lập đề cương trình bày một vấn đề trước tập thể. GDMT: Tích hợp chủ đề “ Giữ gìn môi trường xanh, sạch, đẹp”. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ: Giáo viên: Sgk, sgv, thiết kế bài giảng và các tài liệu tham khảo. Học sinh: Sgk, các tài liệu tham khảo. C. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN: Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách thức trao đổi, thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV& HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT GV :Trong hoaït ñoäng giao tieáp haèng ngaøy thì hình thöùc giao tieáp naøo ñöôïc söû duïng vôùi taàn soá cao nhaát ? Taïi sao ? HS : Quan saùt phaàn I, tr 148 thaûo luaän, phaùt bieåu (1’) vieäc trình baøy moät vaán ñeà coù taàm quan troïng nhö theá naøo ? HS : Xaùc laäp caùc thao taùc chuaån bò GV : Ñaët tình huoáng trong buoåi sinh hoaït caâu laïc boä, trình baøy vaán ñeà Thôøi trang vaø tuoåi treû  HS : Thaûo luaän nhoùm, phaùt bieåu + Tìm xem ñeà taøi treân coù theå bao goàm nhöõng vaán ñeà naøo ? + Xaùc ñònh neân choïn vaán ñeà naøo, vì sao ? GV : Laäp daøn yù cho baøi trình baøy HS : Thaûo luaän trình baøy saûn phaåm + Trình baøy nhöõng yù gì ? + Caùc yù ñoù ñöôïc saép xeáp ra sao ? + YÙ naøo laø yù troïng taâm ? + Caàn chuaån bò ñieàu gì ñeå traû lôøi coù hieäu quaû ? I. Tìm hiểu chung: 1. Tầm quan trọng của việc trình bày một vân đề: -Trình bày một vấn đề nào đó là nhu cầu của cuộc sống lao động , học tập và công tác. - Nhằm để bày tỏ suy nghĩ , nguyện vọng , nhân thức của mình cũng như thuyết phục người khác . 2. Công viêc chuẩn bị : a. Chọn vấn đề trình bày : - Tùy thuộc vào đề tài, nên chọn những vấn đề cụ thể, thiết thực. - Hiểu biết cuả bản thân về vấn đề ấy, - Cần tìm hiểu trình độ yêu cầu tâm lí ,sở thích của người nghe. b.Lập dàn ý cho bài trình bày : - Ý lớn ,ý nhỏ, dẫn chứng minh hoạ. - Sắp xếp hợp lí, ý nào là trọng tâm. - Chuẩn bị những câu chào hỏi, kết thúc, chuyển ý, giọng điệu, cử chỉ khi trình bày 3. Trình bày : - Chào hỏi và tự giới thiệu. - Lần lượt trình bày các nội dung đã định. - Kết thúc và cám ơn . II. Luyên tập: 1.Vấn đề an toàn giao thông: a. Quan niệm thế nào là ATGT? + Không làm ảnh hưởng đến người khác hoặc gây tai nạn trong quá trình tham gia giao thông . + Đi đến nơi về đến chốn . b.Một số bức xúc trong quá trình tham gia GT hiện nay : + Số lượng người tham gia GT với mật độ ngày càng dày đặc. + Vẫn còn tình trạng thiếu hiểu biết về ATGT, phóng nhanh,vượt ẩu, không chấp hành luật. + Phương tiện giao thong không đảm bảo,… c.Biện pháp khắc phục: + Có ý thức và tự giác chấp hành tốt luật GT. + Phương tiện GT phải đảm bảo 2. Vấn đề về bảo vệ môi trường: -Vấn đề môi trường là một trong những vấn đề bức xúc được quan tâm nhất hiện nay - Người HS có thể tham gia vào hoạt động bảo vệ môi trường thiên nhiên - Những công việc thiết thực: + Giữ gìn môi trường thiên nhiên sạch đẹp( tại nhà ở, tại trường học, tại những nơi công cộng,…). + Tham gia phát triển môi trường thiên nhiên: Trồng cây xanh, làm sạch nguồn nước,… + Tham gia tuyên truyền bảo vệ môi trường thiên nhiên: Bằng văn thơ, tranh ảnh, biểu diễn,… III. Hướng dẫn tự học: Áp dụng thực hành, luyện tập trình bày một vấn đề 4. Củng cố : Khái quát phần ghi nhớ. 5. Dặn dò:Chuẩn bị bài Thơ Hai – kư của Ba - Sô . E. RÚT KINH NGHIỆM: Tổ trưởng ký duyệt: Ngày ….. tháng …. năm 2011 TT: Đỗ Thanh Hồng