Giáo án Ngữ văn 10 Tiết 61+62 đọc văn: Thơ hai –cư

Tiết:61+62: ĐỌC VĂN. THƠ HAI –CƯ Ngày soạn: 20/12/2006 A.Mục tiêu - Giúp học sinh:+Nắm được đặc điểm thơ hai-cư;cuộc đời và sáng tác của các nhà thơ Nhật Bản tiêu biểu là Ba-so và Bu-son. +Bước đầu có khả năng cảm thụ và phân tích thơ hai-cư. +Nâng cao tình yêu cuộc sống và thiên nhiên. B.Thiết kế day học. Hoạt động của GV Hoạt động củaHS Nội dung Hoạt động 1 Ổn định lớp+kiểm tra bài cũ Hoạt động 2 Dẫn nhập -Hỏi,nhận xét ->cho điểm. -Nói nhẹ ,lôi cuốn hs Hoạt động 3 TÌM HIỂU TIỂU DẪN -Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản và cho hs ghi chép những nội dung chính *Em hiểu gì về thơ hai cư? -Giảng thêm về thơ hai-cư *Từ sự hiểu biết về thơ hai cư,để cảm nhận sâu sắc về 1 bài thơ thì người đọc cần làm gì? -Hướng dẫn,cho hs đọc sgk về hai tác giả. -Yêu cầu hs trình bày ngắn gọn về tác giả Ba-sô và Bu-son? -Giới thiệu và hướng dẫn hs ghi chép những nội dung chính. Hoạt động 4 ĐỌC HIỂU TÁC PHẨM -Yêu cầu hs đọc thơ và đọc chú thích. *Từ ngữ nào quan trọng có ý nghĩa bao trùm bài thơ? -Cho hs suy ngẫm,yêu cầu hs nói lên cảm nhận khi đọc bài thơ. -Yêu cầu hs đọc thơ *Từ ngữ nào quan trọng có ý nghĩa bao trùm bài thơ? -Cho hs suy ngẫm -Yêu cầu hs nói lên cảm nhận khi đọc bài thơ. *Bài thơ gợi ấn tượng gì? Tiếng chuông không nghe rõ có ngụ ý gì? -Yêu cầu hs đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ *Cũng tả về mùa thu so với bài 1 thì có gì khác biệt? -Cho hs thảo luận để chỉ ra điểm giống nhau và khác biệt giữa +Bài 1 & bài 3 +Ba bài -Yêu cầu hs đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ *Bài thơ gơi cho em ấn tượng gì?hình ảnh thác và lá non có ý nghĩa biẻu tượng ntn? -Yêu cầu hs đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ *Bàithơ tả gì?hình ảnh áo tơi và ô có nghĩa gì? -Yêu cầu hs đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ *Cảnh màu sắc mùa xuân trong bài thơ có gì khác lạ ? Họat động 5 Hướng dẫn tổng kết và luyện tập -Yêu cầu hs nhắc lại một số đặc điểm về thơ hai- cư. -Hưỡng dẫn hs làmbài tập nâng cao và đọc một số bài thơ hai- cư khác. **Dặn dò hs về nhà chuẩn bi bài ôn tập +Lên bảng,trả lời +Chú ý +Đọc tiểu dẫn sgk +Dựa vào tiểu dẫn tìm hiểu về thơ hai- cư +Trả lời +Chú ý nghe và ghi chép về những đặc điểm về thơ hai-cư. +Chú ý,suy nghĩ ->trả lời. +Đọc sgk về hai tác giả Ba-sô và Bu-son. +Trình bày ngắn gọn về tác giả Ba-sô và Bu-son ? +Chú ý,dựa vào sgk lời giảng=>ghi chép +Đọc diễn cảm bài thơ và đọc chú thích->biết rõ về bài thơ. +Tìm quý ngữ (từ ngữ quan trọng )của bài thơ +Chỉ ra những hình ảnh trong bài thơ ->nói lên cảm giác, cảm nhận của bản thân . +Ghi chép +Đọc diễn cảm bài thơ +Tìm quý ngữ (từ ngữ quan trọng )của bài thơ +Chỉ ra những hình ảnh trong bài thơ ->nói lên cảm giác, cảm nhận của bản thân +Ghi chép +Đọc diễn cảm bài thơ tìm quý ngữ +Chú ý +Thảo luận ->so sánh, trả lời. +Ghi chép +Đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ Đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ +Chú ý,trả lời +Ghi chép +Đọc diễn cảm bài thơ,tìm quý ngữ +Chú ý,trả lời +Ghi chép + Đọc diễn cảm bài thơ, tìm quý ngữ +Chú ý,trả lời +Ghi chép +Nhắc lại một số đặc điểm về thơ hai- cư. +Làmbài tập nâng cao,tham khảo 1 số bài thơ hai- cư. +Chú ý lắng nghe về nhà chuẩn bi bài ôn tập *Câu hỏi:1.Đọc thuộc và nêu nội dung của bài thơ “Thu hứng” 2.Cho biết nghệ thuật miêu tả tiếng đàn trong bài thơ “Tì bà hành”. *Như các em đã biết, Nhật Bản là một trong những cường quốc của châu Á và thế giới.Mọi người biết đến xứ sở sương mù(phù tang) với hoa anh đào,võ sumô, trà đạo…ngoài ra Nhật Bản còn có một nền văn hóa lâu đời, một nền văn học đồ sộ và đặc biệt trong đó có thơ Hai-cư, nó được xem là tinh hoa văn hóa, là quốc thi của dân tộc Nhật Bản. I.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN. 1.Thơ hai-cư.(haiku, hai kai, hài cú…) -Thể loại thơ ca truyền thống độc đáo của Nhật Bản –thi quốc. -Hình thành từ thế kỉ XVI->XVII đạt đỉnh cao Với các tên tuổi : +Ba-sô (1644-1694) +Bu-son (1716-1783) èTứ trụ của Hai-cư +It-sa (1762-1826) Nhật Bản. +Si-ki (1876-1902) *Đặc điểm thơ hai–cư: -Ngắn gọn, cô đọng hàm súc(1 bài:3 câu,17 từ) -Phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên+tâm trạng con người trước thiên nhiên(4 mùa trong năm) -Chất sabi+chất thiền(chủ đạo) -Hình tượng thơ gắn với thị giác, thính giác… =>Muốn cảm nhận một bài thơ hai- cư người đọc phải vận động mọi giác quan một cách nhạy cảm và sâu sắc.buộc người đọc phải mở mắt mà nhìn,lắng tai mà nghe,trải lòng mà nhận biết 2.Tác giả Ba-sô và Bu -son *Hai nhà thơ hai-cư nổi tiếng nhất +Ba-Sô:(1644-1694) Là người có công đầu trong việc cách tân thơ hai-cư và đưa thơ hai-cư lên đỉnh cao. -Quê I-ga,gia dình võ sĩ cấp thấp. 30 tuổi lên tô kiô(ê-đô)sốùng và sáng tác thơ với bút danh Ba-sô(ba tiêu).10 năm cuối đời ,đi khắp nước viết du kí và làm thơ hai cu.50 tuổimất ở Ôsaca . -Tác phẩm ông để lại nhiều gồm thơ ca,nhật kí,bút kí.nổi tiếng là Lối lên miền Ôku (1689) .Sau này các môn đồ của ông sưu tập lại thành “Ba tiêu thất bộ tập” + Bu-Son: (1716-1783) Lai nhà thơ,họa sĩ nổi tiếng.Sinh trong gia đình giàu có.nhưng từ nho đã phải tự kiếm sống,là môn đồ xuất sắc của Ba-sô. -Để lại khoảng 3000 bài thơ và nhiều loại tranh-họa thơ. Người đời gọi ông là “thi sĩ của mùa xuân” II.BA BÀI THƠ CỦA BA-SÔ. 1.Bài một: Trên cành khô chim quạ đậu chiều thu + Quý ngữ: Chiều thu -Hiện ra: +Hình ảnh thi giác cành khô->trơ trụi ,không lá, không chồi …,trên đó lại im lìm một con quạ đen, tất thảy in trên bầu trời đang sẫm dần =>Gợi cảm giác trong ta một nỗi buồn cô đơn , hắt hiu, vắng lăng giữa chiều thu cô tịch +Bài thơ như một bức tranh thủy mặc đơn sơ mà sâu thẳm, ẩn chứa một nỗi long của tác giả. 2.Bài hai : Hoa đào như áng mây xa chuông đền U-ê-nô vang vọng hay đền A-sa-cư-sa + Quý ngữ: Hoa anh đào->chỉ mùa xuân -Tiếng chuông không rõ -> vang lên trong chiều xuân tạo ấn tượng mơ hồ. +Bài thơ gợi vẻ đẹp mùa xuân khi chiều xuông ở xứ sở phù tang và tâm trạng cô đơn trống vắng củathi nhân trong lều cỏ. 3.Bài ba : Cây chuối trong gió thu tiếng mưa rơi tí tách vào chậu ta nghe tiếng đêm + Quý ngữ :Cây chuối -Hiện ra những hình ảnh của thính giác-âm thanh.(tiếng gió,tiếng mưa rơi tí tách vào châu-âm thanh cụ thể) =>Tác giả suy tưởng như đang nghe tiếng đêm(mơ hồ). Con người như hòa vào thiên nhiên để nghe tiếng đêm thu trong nỗi buồn cô đơn tẻ ngắt. * So sánh Bài 1 Bài 2 -Tả về mùa thu -Tả về mùa thu -Qua hình ảnh -Qua âm thanh -Cảnh u buồn,ảm đạm… -Cảnh đẹp,buồn … *Cả ba bài thơ đều miêu tả thiên nhiên qua bốn mùavà bộc lộ tâm trạng buồn, cô đơn trống vắng của tác giả. III.BA BÀI THƠ CỦA BU-SON. 1. Bài một: Gần xa đâu đây nghe tiếng thác chảy lá non tràn đầy -Quý ngữ:lá non -> chỉ mùa xuân, tuổi trẻ, sức sống. Đâu đây->mơ hồ -Tiếng thác chảy-> biểu tượng chọ­ vận động và sức mạnh của mùa xuân . *Bài thơ thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên,là bài thơ nói về mùa xuân ,tuổi trẻ sức sống… 2.Bài hai : Dưới mưa xuân lất phất áo tơ và ô cùng đi Quý ngữ: Mưa xuân->nhẹ lất phất -Aùo tơi và ô -> hai bạn trẻ nam-nữ đang cùng đi dưới mưa *Mùa xuân của tuổi trẻ, tình yêu 3. Bài ba: Hoa xuân nở tràn bên lầu du nữ mua sắm đai lưng -Quý ngữ:Hoa xuân->hoa anh đào,mùa xuân. -Du nữ (kĩ nữ sang trọng).sắm đai lưng cho áo ki-mô-nô->rực rỡ *Bài thơ là vẻ đẹp của thiên nhiên +vẻ đẹp con người tôn nhau lên tươi sáng,trẻ trung. IV. TỔNG KẾT VÀ LUYỆN TẬP -Thơ hai- cư hết sức ngắn gọn, cô đúc,giàu chất tịch , có quý ngữ, mơ hồ.Giàu ấn tượng thị giác và thính giác ,thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên . -Thơ Ba-sô :Huyền ảo,cô đơn ,trầm buồn. -Thơ Bu-son:Vui hơn gần đời, gần người hơn. *Bài tập nâng cao Quan hệ thiên nhiên và con người trong sáu bài thơ vừa học hòa quyện làm một,mơ hồ không có ranh giới rõ ràng-để khoảng rộng cho người đọc tưởng tượng . Rút kinh nghiệm sau tiết day