Giáo án Ngữ văn 10 Tuần 5 tiết 14,15- Uy-lít-xơ trở về

TUẦN 5 Tiết 14,15 UY-LÍT-XƠ TRỞ VỀ Ngày :20-08-2008 @Ä{Ã? I-MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS: * Hiểu được trí tuệ và tình yêu chung thủy là những phẩm chất cao đẹp mà con người trong thời đại Hô- me- rơ khao khát vươn tới. * Thấy được đặc sắc cơ bản của nghệ thuật trần thuật đầy kịch tính, lối miêu tả tâm lí, tính cách nhân vật sử thi của Hô- me- rơ. * Rèn kĩ năng đọc – hiểu một trích đoạn sử thi. II-PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN -SGK, SGV -Thiết kế bài học III-CÁCH THỨC TIẾN HÀNH Tổ chức dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận, thực hành IV-TIẾN HÀNH DẠY HỌC 1-Ổn định lớp 2-Kiểm tra bài cũ: * Câu 1: Thế nào là lập dàn ý bài văn tự sự? * Câu 2: Nêu các bước của quá trình lập dàn ý chung? 3-Giới thiệu bài mới: Hô- me- rơ sáng tác Ô- đi- xê nhằm mục đích gì? -Tác phẩm ra đời vào thời kì con người Hi Lạp chuẩn bị mở rộng địa bàn hoạt động ra biển cả. Chiến tranh giữa các bộ lạc đã qua đi rồi giờ đây chỉ còn là những kí ức. Trong sự nghiệp khám phá và chinh phục thế giới biển cả bao la vô cùng bí hiểm ngoài lòng dũng cảm đòi hỏi phải có những phẩm chất cần thiết như thông minh, tỉnh táo, mưu chước, khôn ngoan. Hình tượng Ô- đi -xê -uýt chính là lý tưởng hóa sức mạnh của trí tuệ Hi Lạp. -Mặt khác Ô- đi- xê ra đời khi người Hi Lạp sắp bước vào ngưỡng cửa của chiếm hữu nô lệ. Từ đây con người từ giã chế độ công xã thị tộc với lối sống thành từng cộng đồng để thay vào đó tổ chức gia đình. Hôn nhân một vợ một chồng xuất hiện. Nó đòi hỏi tình cảm quê hương, gia đình gắn bó, thủy chung với vợ chồng. Hô- me- rơ là một thiên tài dự đoán cho thời đại ông. Cả hai ý tưởng trí tuệ và tình yêu thủy chung được thể hiện trong đoạn trích Uy-li- xơ trở về. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG Phần tiểu dẫn trình bày nội dung gì? Giới thiệu vài nét về Hô- me- rơ và tóm tắt sử thi Ô-đi- xê. Em biết được gì về Hô-me- rơ? + Nhà thơ mù của Hi Lạp sống vào thế kỉ IX- VIII trước công nguyên, sinh bên dòng sông Mê lét. + Ông tập hợp tất cả những thần thoại và truyền thuyết để hoàn thành hai bộ sử thi đồ sộ I-li-at và Ô-đi- xê. Dựa vào SGK em hãy tóm tắt sử thi Ô- đi- xê? Cho biết vị trí đoạn trích? Văn bản trên có thể chia làm mấy đoạn? Nêu nội dumg của mỗi đoạn? Chia 2 phần : - Phần 1: Từ đầu àkém gan dạ: Tác động của nhũ mẫu và Tê-lê-mác với Pê-nê-lôp. - Phần 2: Đoạn còn lại: Cuộc đấu trí giữa Pê-nê-lôp và Uy-li-xơ gia đình đoàn tụ. ¨ Phân vai cho học sinh đọc phần 1 HS đọc phân vai: + Vai người dẫn truyện. + Vai nàng Pê-nê-lôp. + Vai nhũ mẫu Ơ-ri-clê. + Vai Uy-li-xơ. ¨ GV nhận xét cách đóng vai của từng học sinh. Phát biểu đại ý của đoạn trích? Hãy kể tên những nhân vật ở phần 1? HS phát biểu: Nhân vật gồm: + Uy-li-xơ: nhân vật chính. + Pê-nê-lôp: vợ của Uy-li-xơ. + Ơ-ri-clê: nhũ mẫu. + Tê-lê-mac : con trai của Uy-li-xơ và Pê-nê-lôp. Hoạt động 2: II/- ĐỌC- HIỂU: 1/- Tâm trạng của nàng Pê-nê-lôp. * Pê-nê-lôp đang trong hoàn cảnh nào? Ai là người tác động đầu tiên đến Pê-nê-lốp? Thái độ của nàng trước sự tác động đó? + Nhũ mẫu báo Uy-li-xơ đã về và giết bọn cầu hôn. + Pê-nê-lôp “…cuống cuồng …ôm chầm bà lão nước mắt chan hòa” àNiền vui sướng, hạnh phúc àlòng thủy chung. +Sau phút bàng hoàng nàng tự ghìm mình vì nghi hoặcgko tin vào điều nhũ mẫu nói Trước thái độ đó của Pê-nê-lôp nhũ mẫu đã làm gì? Đưa ra bằng chứng +đem tính mệnh ra thề Diễn biến tiếp theo của tâm trạng Pê-nê-lôp như thế nào?Nàng làm như vậy để làm gì? Phân vân :ko bác bỏ mà thần thánh hóa câu chuyện gtrấn an nhũ mẫu và tự trấn an mình Tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng của Pê-nê-lôp khi sắp gặp và gặp Uy-lít-xơ? Vì sao nàng lại có thái độ đó? Tìm và lí giải: Ngoài nhũ mẫu ra,ai đã tác động đến Pê-nê-lôp?Tác động đó như thế nào? Tại sao Pê-nê-lôp lại chọn bí mật về chiếc giường để thử thách? Đó là bí mật riêng chỉ hai vự chồng biêt và “chiếc giường “ gắn với tình chồng vợ g chọn đề tài này có nghĩa là Pê-nê-lôp luôn thương nhớ chồng Từ “thận trọng đi kèm với Pê-nê-lôp thuộc từ loại nào? Tính từ chỉ phẩm chấtg là con người Hoàn cảnh của Uy-lít-xơ khi trở về? Sau khi đã tắm rửa chàng vẫn không được vợ nhận ra, thái độ của chàng ra sao? Trách vợ hờn dỗi, bực dọc, bảo nhũ mẫu:“…Già hãy kê cho tôi một chiếc giường cho tôi ngủ một mình như bấy lâu nay.” Uy-li-xơ ở đoạn 1 ra sao? Ở đoạn 2 có gì khác? + Ở đoạn 1 “bẩn thỉu, áo quần rách rưới”. + Chàng từ phòng tắm bước ra “trông người đẹp như một thiên thần”. * Cách kể của Hô-me-rơ qua đoạn trích tạo ra hiệu quả gì? Biện pháp nghệ thuật nào thường được sử dụng để khắc họa phẩm chất nhân vật? Biện pháp nghệ thuật nào đã được sử dụng ở khổ cuối của đoạn trích (“Dịu hiền… buông rời”)? HS thảo luận nhóm + Miêu tả tỉ mỉ có xu hướng “Trì hoãn sử thi”, dựng đối thoại và so sánh làm nổi bật tâm trạng nhân vật. Hoạt động 3: III/- CỦNG CỐ: * Cho học sinh đọc phân vai đoạn sum họp của 2 vợ chồng. I/- GIỚI THIỆU: 1/- Tác giả: SGK 2/- Tác phẩm Ô-đi-xê + Gồm 12110 câu thơ, được chia 24 khúc ca + Tóm tắt tác phẩm (SGK) + Vị trí đoạn trích: Đoạn trích thuộc khúc ca thứ XXIII của sử thi. 3/- Đại ý: Miêu tả hai cuộc tác động đối với nàng Pê-nê-lôp và cuộc đối trí giữa Pê-nê-lôp và Uy-li-xơ dẫn đến gia đình đoàn tựu. II/- ĐỌC- HIỂU: 1/- Tâm trạng của nàng Pê-nê-lôp : * Hoàn cảnh: + Chờ chồng suốt 20 năm. + Bị bọn cầu hôn quấy rối- tìm kế trì hoãn (tấm thảm ngày dệt đêm tháo) + Cha mẹ đẻ giục tái giá. *Tâm trạng: -Nhũ mẫu báo tin Uy-lít- xơ đã về và trừng trị bọn cầu hôngPê-nê-lốp không tin “câu chuyện già kể ko hoàn toàn đúng sự thật”: + Uy-lit-xơ làm sao có thể giết 108 têngđó là 1 vị thần +Nghĩ rằng chàng đã chết -Nhũ mẫu đưa bằng chứng vết sẹo ở chân của Uy-lít- xơ và đem tình mệnh đánh cuộcgPê-nê-lôp phân vân, ko bác bỏ mà huyền bí hóa câu chuyện -Sắp gặp Uy-lít-xơ , nàng rất đỗi phân vân”ko biết nên đứng xa……mà hôn”gdò xét,tính toán nhưng cũng bàng hoàng xúc động”khi thì đăm đăm âu yếm nhìn……ra chồng”gmâu thuẫn giữa tình cảm và lí trí. -Tê-lê-mác trách cứ mẹ gay gắtgphân vân cao độ và xúc động dữ dộig đưa ra tình huống thử thách “… Con có thể tin chắc cha và mẹ cũng sẽ nhận ra nhau…” àPhẩm chất, trí tuệ. gthận trọng và bình tĩnh, tự tin ko nôn nóng luôn chủ động mọi tình huống - Uy-li-xơ nói về bí mật chiếc giừơng à“chạy ngay lại, nước mắt chan hòa, ôm lấy cổ chồng, hôn lên trán chồng” àtình yêu chồng tha thiết. 2/- Nhân vật Uy-lít-xơ: +Sau 20 năm trở về, vợ chưa nhận ra,chàng kiên nhẫn đợi chờ +Vợ đưa ra thử thách”Uy-lít-xơ cao quý nhẫn nại mỉm cười” nói”“Thế nào rồi mẹ con cũng nhận ra, chắc chắn như vậy” gBình tĩnh, tự tin vì tin vào mình và vợ mình + Chuyển sang việc đối phó với những gia đình quyền quy ùg trầm tĩnh +Xuất hiên với trang phục mới đẹp như một vị thần”, trách cứ vợ”trái tim sắt đá” +Nói cặn kẽ về bí mật chiếc giường g trí nhớ tuyệt vời + tấm lòng thương nhớ vợ ,sự khắc sâu những kỉ niệm vợ chồng +Hiểu được nỗi lòng của vợ, chàng cảm động “ ôm lấy vợ … mà khóc dầm dề.” àNước mắt của niềm vui và hạnh phúc. III/- TỔNG KẾT: (ghi nhớ) Qua cảnh vợ chồng đoàn tụ sau 20 năm xa cách, với nghệ thuật kể chuyện và chọn chi tiết đặc sắc, Hô-me-rơ đã khắc họa vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của Uy-li-xơ và Pê-nê-lôp. * Dặn dò: Soạn “Ra-ma buộc tội” *Chú ý tóm tắt truyện. * Phân tích nhân vật Ra-ma & Xi-ta.