Giáo án ngữ Văn 6, học kỳ II - Năm học 2006 - 2007

TuÇn 19 - bµi 18 TiÕt 73, 74: Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn TiÕt 75: Phã tõ TiÕt 76: T×m hiÓu chung vÒ v¨n miªu t¶ TiÕt 73,74 : Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn ( TrÝch “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ ” – T« Hoµi ) Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : a. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh : HiÓu ®­îc néi dung, ý nghÜa cña bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn ®èi víi DÕ MÌn còng lµ ®èi víi chóng ta. N¾m ®­îc mét vµi nÐt ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt miªu t¶, kÓ chuyÖn vµ sö dông tõ ng÷. B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: So¹n gi¸o ¸n, chuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc: tranh ¶nh, t¸c phÈm Häc sinh: So¹n bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV – HS Néi dung cÇn ®¹t Häc sinh ®äc phÇn * SGK- 8 ( Tõ ®Çu ®Õn “ thÓ lo¹i” ) *GV : PhÇn chó thÝch cho con nh÷ng hiÓu biÕt g× vÒ t¸c gi¶? - Tªn thËt lµ NguyÔn Sen sinh ngµy 10. 8. 1920.. Sinh ra vµ lín lªn ë quª mÑ lµ lµng NghÜa §«, phñ Hoµi §øc – Hµ T©y nay lµ huyÖn Tõ Liªm – Hµ Néi. - Tuæi th¬ g¾n bã víi kØ niÖm quª h­¬ng. N¬i Êy cã dßng s«ng T« LÞch ch¶y qua. ¤ng ®· lÊy tªn ®Êt, tªn s«ng ghÐp l¹i thµnh bót danh cho m×nh: T« Hoµi. *Häc sinh ®äc phÇn giíi thiÖu t¸c phÈm “ DÕ MÌn…” Gi¸o viªn kÓ s¬ l­îc tõ ®Çu truyÖn ®Õn ®o¹n trÝch. . GV : V¨n b¶n “ Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn” cã hai néi dung. PhÇn ®Çu : miªu t¶ h×nh d¸ng, tÝnh c¸ch DÕ MÌn. PhÇn sau : kÓ vÒ bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ MÌn. H·y x¸ch ®Þnh hai phÇn néi dung ®ã trªn v¨n b¶n. GV : PhÇn néi dung kÓ vÒ bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ MÌn cã c¸c sù viÖc chÝnh nµo? GV: Sù viÖc nµo lµ chÝnh dÉn ®Õn bµi häc ®Çu tiªn cho DÕ MÌn? GV : TruyÖn kÓ theo ng«i thø mÊy? Ng«i kÓ nh­ vËy cã t¸c dông g×? < HS : Ng«i thø nhÊt, gióp nh©n vËt tù béc lé m×nh dÔ nhÊt vµ râ nhÊt tr­íc ng­êi ®äc. GV : Më ®Çu ®o¹n trÝch, MÌn giíi thiÖu “ t«i ®· trë thµnh mét chµng dÕ thanh niªn c­êng tr¸ng” , vÎ “ c­êng tr¸ng” Êy hiÖn lªn nh­ thÕ nµo qua h×nh d¸ng, hµnh ®éng cña nh©n vËt? H·y ®äc l¹i ®o¹n v¨n miªu t¶ vµ t×m nh÷ng tõ ng÷ ®Æc t¶ h×nh d¸ng, hµnh ®éng. GV : NhËn xÐt g× vÒ tõ ng÷ ®­îc sö dông? . Tõ ng÷ nµy cã gi¸ trÞ nh­ thÕ nµo trong viÖc miªu t¶? GV: Ngoµi ra c¸ch miªu t¶ kÕt hîp h×nh d¸ng vµ hµnh ®éng cµng lµm næi bËt vÎ ®Ñp c­êng tr¸ng cña nh©n vËt. GV : Qua nh÷ng miªu t¶ nµy, em phÇn nµo h×nh dung ®­îc tÝnh c¸ch nh©n vËt. §ã lµ tÝnh c¸ch nh­ thÕ nµo? GV : Vµ tÝnh c¸ch Êy l¹i cµng næi bËt qua nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ hµnh ®éng, ý nghÜ ë ®o¹n tiÕp ( ®äc “ T«i ®i ®øng oai vÖ … ®Çu thiªn h¹ råi ) ChuyÓn : Víi tÝnh c¸ch Êy, DÕ MÌn ®· g©y ra mét chuyÖn ®au lßng ®Ó råi ph¶i ©n hËn suèt ®êi. Vµ ®ã còng lµ bµi häc ®Çu tiªn cña MÌn. ( ®äc ®o¹n v¨n miªu t¶ nh©n vËt DÕ Cho¾t ) GV : DÕ Cho¾t ®­îc miªu t¶ d­íi c¸i nh×n cña ai? C¸ch nãi gi÷a MÌn vÒ Cho¾t vµ c¸ch x­ng h« “ta- chó mµy” víi Cho¾t cho thÊy suy nghÜ cña MÌn vÒ cho¾t nh­ thÕ nµo? GV : hÕt coi th­êng Cho¾t, MÌn l¹i g©y sù víi chÞ Cèc. MÌn g©y sù víi chÞ Cèc ®Ó lµm g× ? < HS : ®Ó tho¶ m·n tÝnh ngÞch vµ ra oai víi Cho¾t. GV : Lêi nãi, th¸i ®é víi DÕ Cho¾t vµ trß ®ïa xÊc x­îc víi Cèc t« ®Ëm thªm tÝnh c¸ch g× cña DÕ MÌn ? GV : ViÖc DÕ MÌn d¸m g©y sù víi Cèc – kÎ to khoÎ h¬n m×nh – cã ph¶i lµ hµnh ®éng dòng c¶m? < HS : kh«ng dòng c¶m mµ ng«ng cuång, d¹i dét. GV : Ai lµ kÎ chÞu hËu qu¶ trùc tiÕp cña trß ®ïa nµy? GV : ThÊy Cho¾t bÞ ®ßn ®au, MÌn “còng khiÕp n»m im thin thÝt”. Em nhËn ra tÝnh xÊu g× n÷a ë MÌn? GV : Tuy kÎ chÞu hËu qu¶ lµ Cho¾t nh­ng ph¶i ch¨ng MÌn kh«ng chÞu hËu qu¶ g× ? GV : Th¸i ®é cña MÌn thay ®æi nh­ thÕ nµo khi Cho¾t chÕt? GV : Cã thÓ tha thø cho MÌn kh«ng? HS : cã v× MÌn ®· nhËn ra lçi lÇm Kh«ng v× ®· lµm cho ng­êi kh¸c ph¶i chÕt. GV : Cã ng­êi sÏ tha thø cho MÌn v× hµnh ®éng cña MÌn nãi cho cïng lµ sù bång bét trÎ con vµ MÌn ®· thùc sù hèi hËn. Cã ng­êi kh«ng tha thø cho MÌn v× lçi lÇm do MÌn g©y ra kh«ng thÓ söa ch÷a sai ®­îc. Song, dï thÕ nµo th× biÕt ¨n n¨n hèi lçi còng lµ ®iÒu ®¸ng quý. Cuèi truyÖn lµ h×nh ¶nh MÌn ®øng lÆng håi l©u bªn mé b¹n. H·y h×nh dung t©m tr¹ng MÌn lóc nµy. < HS : MÌn d»n vÆt, ©n hËn. MÌn xãt th­¬ng cho b¹n, MÌn suy nghÜ vÒ c¸ch sèng cña m×nh. GV : Sau tÊt c¶ nh÷ng sù viÖc ®· g©y ra, nhÊt lµ sau c¸i chÕt cña Cho¾t, DÕ MÌn ®· tù rót ra bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cho m×nh. Bµi häc Êy lµ g× ? GV : Song ®ã kh«ng chØ lµ bµi häc vÒ thãi kiªu c¨ng mµ cßn lµ bµi häc vÒ lßng nh©n ¸i. Ch¾c h¼n khi ®øng tr­íc nÊm må cña b¹n, MÌn ®· tù høa víi m×nh sÏ bá thãi ng«ng cuång d¹i dét, sÏ yªu th­¬ng, quan t©m ®Õn mäi ng­êi ®Ó kh«ng bao giê g©y ra lçi lÇm nh­ thÕ. Sù ¨n n¨n hèi lçi vµ lßng xãt th­¬ng ch©n thµnh cña MÌn gióp ta nhËn ra MÌn kh«ng ph¶i lµ mét kÎ ¸c, kÎ xÊu. Cã lÏ chóng ta ®Òu c¶m th«ng vµ tha thø cho lçi lÇm cña DÕ MÌn vµ tin r»ng bµi häc ®Çu ®êi ®Çy ý nghÜa nµy sÏ gióp MÌn sèng tèt h¬n vµ b­íc ®i v÷ng vµng trªn con ®­êng phÝa tr­íc. GV : néi dung cña bµi v¨n nµy lµ g× ? h·y nãi ng¾n gän b»ng mét vµi lêi v¨n? GV : nÐt nghÖ thuËt nµo næi bËt? GV : C¸ch kÓ chuyÖn b»ng ng«i thø nhÊt ( ®Ó nh©n vËt tù kÓ chuyÖn) cã g× hay? I . Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm 1. T¸c gi¶: - T« Hoµi (1920 ) - nhµ v¨n cña nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, «ng cã mét khèi l­îng t¸c phÈm phong phó, ®å sé. 2. T¸c phÈm. - Gåm 10 ch­¬ng. §o¹n trÝch lµ ch­¬ng thø nhÊt. - Lµ t¸c phÈm ®Æc s¾c nhÊt cña «ng viÕt cho thiÕu nhi. - §­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi II . T×m hiÓu v¨n b¶n : §o¹n trÝch : Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn. Bè côc : 2 phÇn Tõ ®Çu ®Õn “ ®øng ®Çu thiªn h¹ råi”: H×nh d¸ng, tÝnh c¸ch cña DÕ MÌn TiÕp theo ®Õn hÕt: bµi häc ®­êng ®êi dÇu tiªn cña DM Ph©n tÝch : H×nh d¸ng, tÝnh c¸ch cña DÕ MÌn : H×nh d¸ng Hµnh ®éng ®«i cµng mÉm bãng vuèt … cøng dÇn, nhän ho¾t ®«i c¸nh dµi c¶ ng­êi lµ mét mÇu n©u bãng ®Çu to næi tõng t¶ng hai r¨ng ®en nh¸nh r©u uèn cong Co c¼ng lªn, ®¹p phµnh ph¹ch, cá g·y r¹p nh­ cã nh¸t dao lia qua. .. phµnh ph¹ch gißn gi· nhai ngoµm ngo¹p trÞnh träng vuèt r©u à §éng tõ vµ tÝnh tõ m¹nh ®­îc sö dông nhiÒu cïng víi c¸ch miªu t¶ kÕt hîp h×nh d¸ng vµ hµnh ®éng lµm næi bËt vÎ ®Ñp sèng ®éng vµ c­êng tr¸ng cña DÕ MÌn. à Nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ hµnh ®éng vµ ý nghÜ cña MÌn thÓ hiÖn tÝnh c¸ch kiªu c¨ng, tù phô, hèng h¸ch cña nh©n vËt. 2. Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ MÌn. MÌn coi th­êng dÕ Cho¾t. à kiªu ng¹o. MÌn g©y sù víi chÞ Cèc à ng«ng cuång, d¹i dét è DÉn ®Õn c¸i chÕt bi th­¬ng cña DÕ Cho¾t. è DÕ MÌn xãt th­¬ng, ©n hËn MÌn rót ra bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn : kh«ng ®­îc hung h¨ng v× ë ®êi mµ hung h¨ng bËy b¹, cã ãc mµ kh«ng biÕt nghÜ sím muén còng mang v¹ vµo th©n. III. Tæng kÕt: Néi dung : Ghi nhí SGK *11 nghÖ thuËt : NghÖ thuËt miªu t¶ loµi vËt r©t sinh ®éng C¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, hÊp dÉn Ng«n ng÷ chÝnh x¸c, giµu chÊt t¹o h×nh. * Rót kinh nghiÖm : TiÕt 75 : Phã tõ Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh : N¾m v÷ng c«ng dông vµ ý nghÜa cña phã tõ BiÕt sö dông phã tõ mét c¸ch linh ho¹t vµ hîp lý B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: §äc SGK, SGV, S¸ch tham kh¶o, soan bµi, b¶ng phô… Häc sinh: §äc tr­íc bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV – HS Néi dung cÇn ®¹t B­íc 1 : kiÓm tra bµi cò VÏ m« h×nh vµ ®iÒn c¸c côm ®éng tõ, côm tÝnh tõ trong c¸c c©u (a),(b) SGK – 12 Häc sinh lªn b¶ng lµm : PhÇn tr­íc PhÇn trung t©m PhÇn sau ®· còng vÉn ch­a thËt rÊt rÊt ®i ra thÊy lçi l¹c soi g­¬ng ­a nh×n to b­íng NhiÒu n¬i Nh÷ng c©u ®Ó … ®­îc ra B­íc 2 : Bµi míi GV : Tõ m« h×nh trªn, h·y x¸c ®Þnh c¸c tõ in ®Ëm bæ sung ý nghÜa cho nh÷ng tõ lo¹i nµo? HS : Bæ sung ý nghÜa cho ®éng tõ, tÝnh tõ GV : Nh÷ng tõ in ®Ëm ®øng ë vÞ trÝ nµo trong côm tõ HS : §øng ë vÞ trÝ tr­íc ( ®·, còng, ch­a, ch¼ng,…) vµ sau ( ®­îc, ra,…) trong côm ®éng tõ, tÝnh tõ. GV : Nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm víi ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa cho ®éng tõ, tÝnh tõ ®­îc gäi lµ phã tõ. GV : Dùa vµo vÞ trÝ cña phã tõ trong côm tõ, cã thÓ chia thµnh 2 lo¹i phã tõ nh­ thÕ nµo? HS : Chia 2 lo¹i: Phã tõ ®øng tr­íc ®éng tõ, tÝnh tõ Phã tõ ®øng sau ®éng tõ, tÝnh tõ GV : yªu cÇu häc sinh lµm bµi tËp 1, 2, 3 /SGK * 13. §iÒn vµo b¶ng ph©n lo¹i C¸c lo¹i phã tõ : Phã tõ ®øng tr­íc Phã tõ ®øng sau ChØ quan hÖ thêi gian ChØ møc ®é ChØ sù tiÕp diÔn t­¬ng tù ChØ sù phñ ®Þnh ChØ sù cÇu khiÕn ChØ kÕt qu¶ vµ h­íng ChØ kh¶ n¨ng ®·, ®ang, sÏ rÊt, h¬i, qu¸ còng, vÉn kh«ng, ch­a ®õng, chí l¾m, qu¸ ra, vµo, lªn ®­îc Häc sinh ®äc phÇn ghi nhí 2 SGK * 14 Häc sinh lµm bµi t¹i líp: tt ý nghÜa Phã tõ 1 2 3 4 5 6 7 ChØ quan hÖ thêi gian ChØ møc ®é ChØ sù tiÕp diÔn t­¬ng tù ChØ sù phñ ®Þnh ChØ sù cÇu khiÕn ChØ kÕt qu¶ vµ h­íng ChØ kh¶ n¨ng ®·, ®ang, ®­¬ng, s¾p, ®· cßn, ®Òu, l¹i, còng kh«ng ra ®­îc Yªu cÇu X¸c ®Þnh ®­îc c¸c côm §éng tõ, tÝnh tõ. VÏ ®­îc m« h×nh vµ ®iÒn ®óng vµo m« h×nh. I . Phã tõ lµ g×? Vd: ®·, còng, vÉn, rÊt ®øng tr­íc ®éng tõ, tÝnh tõ. ®­îc, ra,… ®øng sau ®éng tõ, tÝnh tõ. à Phã tõ * Phã tõ lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa cho ®éng tõ, tÝnh tõ. II . C¸c lo¹i phã tõ : 1. Phã tõ ®øng tr­íc ®éng tõ, tÝnh tõ : Th­êng bæ sung c¸c ý nghÜa : quan hÖ thêi gian : ®·, tõng, ®ang, s¾p. møc ®é : rÊt, h¬i,… sù tiÕp diÔn t­¬ng tù : còng, vÉn, cø, ®Òu,… sù phñ ®Þnh : kh«ng, ch­a, ch¼ng,… sù cÇu khiÕn : h·y, ®õng,… 2. Phã tõ ®øng sau ®éng tõ, tÝnh tõ: Th­êng bæ sung c¸c ý nghÜa: møc ®é : qu¸, l¾m,.. kh¶ n¨ng: ®­îc,.. kÕt qu¶ vµ h­íng :®­îc, ra, vÉn, lªn, xuèng III . LuyÖn tËp: Bµi 1 SGK * 14 B­íc 1 : g¹ch ch©n c¸c phã tõ B­íc 2 : kÎ b¶ng gåm 2 cét (Phã tõ / ý nghÜa) BTVN : 2, 3 - SGK * 15 4, 5 - SBT * 5 Rót kinh nghiÖm : TuÇn 20 – Bµi 19 TiÕt 77: S«ng n­íc Cµ Mau TiÕt 78: So s¸nh TiÕt 79, 80: Quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh, vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶ TiÕt 76: s«ng n­íc cµ mau. Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : A. Môc tiªu bµi häc : Gióp häc sinh; - C¶m nhËn ®­îc sù phong phó vµ ®Æc ®iÓm cña c¶nh thiªn nhiªn s«ng n­íc Cµ Mau. - N¾m ®­îc nghÖ thuËt miªu t¶ c¶nh s«ng n­íc trong bµi v¨n. B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: So¹n gi¸o ¸n, chuÈn bÞ b¶ng phô, Häc sinh: So¹n bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn – häc sinh Néi dung cÇn ®¹t B­íc 1 : kiÓm tra bµi cò. GV : Tr­íc nÊm må cña DÕ Cho¾t, DÕ MÌn cã nh÷ng t©m tr¹ng vµ nh÷ng suy nghÜ thÕ nµo? Bµi häc ®Çu tiªn cña DÕ MÌn lµ g×? HS : Lªn b¶ng tr¶ lêi. B­íc 2 : Bµi míi GV: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ §oµn Giái? * Häc sinh: Tr×nh bµy c¸c ®iÓm trong SGK vµ nh÷ng th«ng tin ngoµi SGK ( nÕu biÕt ). HS: §äc phÇn tãm t¾t trong SGK/20. HS : ®äc v¨n b¶n. Gv: v¨n b¶n sncm n»m trong cuèn truyÖn dµi. NÕu t¸ch ra, v¨n b¶n nµy cã cÊu t¹o nh­ mét bµi v¨n t¶ c¶nh. ë ®©y, c¶nh s«ng n­íc Cµ Mau ®­îc t¶ theo tr×nh tù: Ên t­îng ban ®Çu vÒ toµn c¶nh. C¶nh kªnh r¹ch, s«ng ngßi. C¶nh chî N¨m C¨n. H·y x¸c ®Þnh c¸c ®o¹n v¨n t­¬ng øng? GV giíi thiÖu: C¶nh s«ng n­íc Cµ Mau hiÖn lªn qua c¸i nh×n vµ sù c¶m nhËn hån nhiªn, tß mß cña chó bÐ An- nh©n vËt chÝnh,ng­êi kÓ chuyÖn- khi lªn ®­êng l­u l¹c t×m gia ®×nh. GV: Nh÷ng h×nh ¶nh næi bËt nµo cña thiªn nhiªn Cµ Mau gîi cho con ng­êi nhiÒu Ên t­îng khi ®i qua vïng nµy? GV: Ngoµi h×nh ¶nh cßn cã ©m thanh g×? HS GV: Nh÷ng Ên t­îng ®ã ®­îc t¸c gi¶ c¶m nhËn cña nh÷ng gi¸c quan nµo? HS: ThÞ gi¸c, thÝnh gi¸c. GV: Em h×nh dung nh­ thÕ nµo vÒ c¶nh s«ng n­íc Cµ Mau qua c¸i nh×n vµ c¶m nhËn cña bÐ An? HS: NhiÒu s«ng ngßi, c©y cá, phñ kÝn mµu xanh. GV: ChØ mét ®o¹n v¨n ng¾n nh­ng ®· g©y Ên t­îng cho ng­êi ®äc vÒ mét vïng kh«ng gian réng lín, mªnh m«ng víi s«ng ngßi, kªnh r¹ch to¶ r¨ng chi chÝt nh­ m¹ng nhÖn. TÊt c¶ ®­îc bao chïm trong mµu xanh: xanh trêi, xanh n­íc, xanh c©y vµ trong tiÕng r× rµo bÊt tËn cña nh÷ng khu rõng xanh ng¸t bèn mïa, trong tiÕng r× rµo miªn man cña sãng biÓn ngµy ®ªm kh«ng ngít väng vÒ. S«ng n­íc Cµ Mau hiÖn lªn víi vÎ ®Ñp nguyªn s¬, ®Çy hÊp dÉn vµ bÝ Èn. HS ®äc ®o¹n 2: GV: Trong ®o¹n v¨n t¶ c¶nh s«ng ngßi, kªnh r¹ch, t¸c gi¶ ®· lµm næi bËt nh÷ng nÐt ®éc ®¸o nµo cña c¶nh? HS: Tªn s«ng, tªn ®Êt, dßng ch¶y N¨m C¨n, rõng ®­íc N¨m C¨n. GV: Tªn s«ng, tªn ®Êt ®éc ®¸o ë chç nµo? HS: R¹ch Mai GiÇm( cã nhiÒu c©y m¸i giÇm), kªnh bä m¾t( cã nhiÒu con bä m¾t), N¨m C¨n ( nhµ n¨m gian), Cµ Mau ( n­íc ®en)… GV: C¸ch ®Æt tªn cña dßng s«ng, con kªnh vµ vïng ®Êt ®· cho ta thÊythiªn nhiªn ë ®©y cßn rÊt tù nhiªn, phong phó, ®a d¹ng vµ con ng­êi sèng gÇn gòi, g¾n bã víi thiªn nhiªn thÕ nªn ng­êi ta gäi tªn ®Êt, tªn s«ng kh«ng ph¶i b»ng nh÷ng danh tõ mÜ lÖ, mµ cø theo ®Æc ®iªm riªng biÖt mµ thµnh tªn. GV: ë ®o¹n tiÕp theo, t¸c gi¶ tËp trung t¶ con s«ng N¨m C¨n vµ rõng ®­íc. Dßng s«ng ®­îc miªu t¶ b»ng nh÷ng chi tiÕt næi bËt nµo? HS: T×m chi tiÕt. GV: NhËn xÐt vÒ dßng ch¶y N¨m C¨n? GV: Rõng ®­íc hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? ®äc ®o¹n v¨n miªu t¶? HS: §äc ®o¹n v¨n miªu t¶. GV: Cã lÏ Ên t­îng nhÊt lµ mµu xanh rõng ®­íc.NhËn xÐt nh÷ng nÊc bËc mµu xanh lóc Èn lóc hiÖn loµ nhoµ trong s­¬ng mï vµ khãi sãng ban mai gîi t¶ nh÷ng líp c©y ®­íc tõ non ®Õn giµ nèi tiÕp nhau tõ bao ®êi. Kh«ng chØ tinh tÕ trong c¸ch dïng tÝnh tõ chØ mµu s¾c, t¸c gi¶ cßn tinh tÕ trong c¸ch sö dông ®éng tõ. C¸c cum tõ “ tho¸t qua” “®æ ra” “xu«i vÒ” ®Òu chØ ho¹t ®éng cña con thuyÒn nh­ng ë nh÷ng tr¹ng th¸i kh¸c nhau: Tõ tr¹ng th¸i v­ît qua n¬i khã kh¨n, nguy hiÓm ®Õn tr¹ng th¸i tõ n¬i hÑp ra n¬i réng råi ®Õn tr¹ng th¸i nhÑ nhµng tr«i trªn s«ng. N¨ng lùc quan s¸t vµ miªu t¶ tµi t×nh, c¸ch sö dông tõ ng÷ chÝnh x¸c cña t¸c gi¶ ®· t¸i hiÖn râ nÐt bøc tranh gÇn cña c¶nh s«ng n­íc N¨m C¨n. ChuyÓn: Cµ Mau kh«ng chØ ®éc ®¸o ë c¶nh thiªn nhiªn s«ng n­íc mµ cßn hÊp dÉn ë c¶nh sinh ho¹t lao ®éng cña con ng­êi. GV: Quang c¶nh chî N¨m C¨n võa quen thuéc, võa l¹ lïng. V× sao cã thÓ nãi nh­ vËy? GV: C¸ch liÖt kª c¸c chi tiÕt hiÖn thùc gióp em h×nh dung ntn vÒ chî N¨m C¨n? GV: Qua bøc tranh vÒ thiªn nhiªn vµ con ng­êi vïng s«ng n­íc Cµ Mau, nhËn xÐt g× vÒ t×nh c¶m cña nhµ v¨n? GV: Qua ®o¹n trÝch, cßn c¶m nhËn ®­îc g× vÒ vïng ®Êt nµy? GV: Em häc tËp ®­îc g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ c¶nh tõ v¨n b¶n SNCM? HS: Quan s¸t kÜ, dïng tõ chÝnh x¸c. GV:Ngoµi n¨ng lùc quan s¸t cÇn cã yÕu tè g× n÷a? HS: T×nh c¶m say mª, g¾n bã víi tù nhiªn, cuéc sèng. Yªu cÇu: T©m tr¹ng: Xãt th­¬ng, day døt, ©n hËn. Suy nghÜ: vÒ bµi häc mµ DÕ Cho¾t d¹y cho m×nh. Bµi häc ®Çu tiªn: Kh«ng ®­îc hung h¨ng bËy b¹, ph¶i biÕt yªu th­¬ng ng­êi kh¸c. I. Giíi thiÖu chung: T¸c gi¶: §oµn Giái ( 1925-1989), quª TiÒn Giang. T¸c phÈm: Th­êng vݪt vÒ cuéc sèng, thiªn nhiªn vµ con ng­êi Nam Bé. Bµi s«ng n­íc Cµ Mau trÝch tõ ch­¬ng XVIII cña truyÖn “ §Êt rõng ph­¬ng nam”- 1 trong nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c viÕt cho thiÕu nhi ®· ®­îc chuyÓn thÓ thµnh phim truyÒn h×nh ®­îc nhiÒu ng­êi yªu thÝch . II.T×m hiÓu v¨n b¶n: Bè côc: 3 phÇn: - Tõ ®Çu mµu xanh ®¬n ®iÖu. - TiÕp ®Õn khãi sãng ban mai. - PhÇn cßn l¹i. 2. Ph©n tÝch: a. Ên t­îng ban ®Çu vÒ toµn c¶nh s«ng n­íc Cµ Mau ( c¶nh bao qu¸t): - S«ng ngßi, kªnh r¹ch chi chÝt nh­ m¹ng nhÖn. - Trêi, n­íc, c©y toµn mét s¾c xanh. - ¢m thanh r× rµo cña giã, cña rõng, cña sãng biÓn ®Òu ®Òu ru vç triÒn miªn. b. C¶nh s«ng ngßi, kªnh r¹ch Cµ Mau: - §éc ®¸o trong c¸ch ®Æt tªn s«ng, tªn ®Êt. D©n d·, méc m¹c theo lèi d©n gian. - §éc ®¸o trong dßng ch¶y N¨m C¨n: + N­íc Çm Çm ®æ nh­ th¸c. + C¸ hµng ®µn ®en tròi nh­ ng­êi b¬i Õch gi÷a nh÷ng ®Çu sãng tr¾ng. Réng lín, hïng vÜ. - §éc ®¸o trong rõng ®­íc N¨m C¨n: + Dùng cao ngÊt nh­ hai d·y tr­êng thµnh v« tËn. + Ngän b»ng t¨m t¾p, líp nµy chång líp kia, ®¾p tõng bËc mµu xanh.. + Thiªn nhiªn hoang s¬, bÝ Èn, hïng vÜ, réng lín. c.C¶nh chî N¨m C¨n: - Quen thuéc: Gièng c¸c chî kÒ biÓn vïng Nam Bé: tóp lÒu l¸ th« s¬, nh÷ng ®èng gç cao. - L¹ lïng: bÒ thÕ, trï phó, nhén nhÞp, rùc rì, nhiÒu hµng ho¸, nhiÒu d©n téc… C¶nh t­îng ®«ng vui, tÊp nËp, ®éc ®¸o vµ hÊp dÉn. Qua bøc tranh s«ng n­íc Cµ Mau, ta nhËn thÊy t¸c gi¶ lµ ng­êi am hiÓu cuéc sèng n¬i ®©y, cã tÊm lßng g¾n bã víi m¶nh ®Êt nµy. III.Tæng kÕt: 1.Néi dung: - Thiªn nhiªn phong phó, hoang s¬ mµ t­¬i ®Ñp. - Cuéc sèng sinh ho¹t nhén nhÞp, hÊp dÉn. 2. NghÖ thuËt: - Quan s¸t tØ mØ, so s¸nh nhËn xÐt tinh tÕ, chÝnh x¸c. * Rót kinh nghiÖm : TiÕt 78: so s¸nh Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : Môc tiªu cÇn ®¹t: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ phÐp tu tõ so s¸nh ®· häc ë bËc tiÓu häc. - Më réng, n©ng cao kiÕn thøc: cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh. - Bݪt sö dông phÐp so s¸nh hîp lý, cã hiÖu qu¶. B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: §äc SGK, SGV, S¸ch tham kh¶o, soan bµi, b¶ng phô… Häc sinh: §äc tr­íc bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn – häc sinh Néi dung cÇn ®¹t B­íc 1: KiÓm tra bµi cò: Mét häc sinh lªn b¶ng lµm BT 1/ 14,15 Mét häc sinh ®äc bµi 2/15 Gv nhËn xÐt cho ®iÓm. B­íc 2 : Bµi míi: HS ®äc vµ tr¶ lêi c©u hái SGK/24. Gv: ë hai vÝ dô trªn ®Òu dïng phÐp so s¸nh. VËy thÕ nµo lµ so s¸nh? HS: Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c. HS: §äc vµ tr¶ lêi: V× sao cã thÓ so s¸nh nh­ vËy? HS: V× trÎ em mÇm non cña ®Êt n­íc, nhá bÐ, sinh x¾n, t­¬i trÎ. Nh­ bóp trªn cµnh, mÇm non cña c©y non t¬, t­¬i míi. GV:Sù vËt, sù viÖc ®­îc so s¸nh víi nhau cã quan hÖ nh­ thÕ nµo? HS: Quan hÖ t­¬ng ®ång. GV: Gi¸ trÞ cña phÐp so s¸nh? ( ph©n biÖt ) GV: §­a ra b¶ng phô cã kÎ s½n m« h×nh. HS: Lªn b¶ng lµm bµi tËp 1. VÕ A ( Sù vËt ®­îc so s¸nh ) Ph­¬ng diÖn so s¸nh Tõ so s¸nh VÕ B ( Sù vËt dïng ®Ó so s¸nh) trÎ em Nh­ Bóp trªn cµnh Rõng ®­íc Dùng lªn cao ngÊt Nh­ Hai d·y tr­êng thµnh v« tËn GV: Nªu thªm mét sè tõ so s¸nh HS: Giång nh­, nh­ lµ, b»ng, tùa, h¬n, t­ëng… HS: §äc ghi nhí 2 trong SGK/25 äc sinh ghi nhí , tr¶ lêi miÖng tr­íc líp a.So s¸nh ®ång lo¹i: So s¸nh ng­êi víi ng­êi: Ng­êi lµ Cha, lµ B¸c, lµ Anh Qu¶ tim lín läc tr¨m dßng m¸u ®á. So s¸nh vËt víi vËt: ®­êng v« xø NghÖ quanh quanh non xanh n­íc biÕc nh­ tranh ho¹ ®å. b.So s¸nh kh¸c lo¹i: So s¸nh vËt víi ng­êi, ng­êi víi vËt. + TiÕng suèi trong nh­ tiÕng h¸t xa Tr¨ng lång cæ thô, bãng lång hoa. + Th©n em nh­ chÏn lóa ®ßng ®ßng PhÊt ph¬ d­íi ngän n¾ng hång ban mai. So s¸nh c¸i cô thÓ víi c¸i trõu t­îng, trõu t­îng víi cô thÓ: +Quª h­¬ng lµ chïm khÕ ngät. + §Êt n­íc nh­ v× sao. Häc sinh ®äc hai v¨n b¶n, g¹ch ch©n hoÆc ®¸nh dÊu nh÷ng c©u v¨n cã sö dông so s¸nh råi viÕt l¹i vµo vë bµi tËp. I.So s¸nh lµ g×? Bµi tËp 1: a. TËp hîp tõ chøa h×nh ¶nh so s¸nh lµ: “ TrÎ em” vµ “ Nh­ bóp trªn cµnh” b. “rõng ®­íc” vµ “hai d·y tr­êng thµnh v« tËn” So s¸nh lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c. Bµi tËp 2: TrÎ em – bóp trªn cµnh: ®Òu nhá bÐ, t­¬i t¾n, gîi nhí tíi t­¬ng lai, hy väng. àGi÷a c¸c sù vËt, sù viÖc so s¸nh cã quan hÖ t­¬ng ®ång. So s¸nh lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. Ghi nhí 1 SGK/24. II. CÊu t¹o cña phÐp so s¸nh: 1. M« h×nh cÊu t¹o d¹ng ®Çy ®ñ vµ ®iÓn h×nh: ( SGK/ 24) 2. M« h×nh d¹ng biÕn ®æi: - L­îc bít tõ ng÷ chØ ph­¬ng diÖn so s¸nh vµ chØ ý so s¸nh. VD: Tr­êng S¬n: chÝ lín «ng cha. Cöu Long: lßng mÑ bao la sãng trµo. - §¶o vÕ B lªn tr­íc vÕ A. VD: Nh­ tre mäc th¼ng, con ng­êi kh«ng chÞu khuÊt. *Ghi nhí 2SGK/25. III. LuyÖn tËp: Bµi 1 SGK/25. Yªu cÇu: Víi mçi mÉu so s¸nh, häc sinh t×m Ýt nhÊt mét vÝ dô. Bµi 2 SGK/26. KhoÎ nh­ voi. §en nh­ than. Tr¾ng nh­ tuyÕt. Cao nh­ nói. Bµi 3 SGK/26 Bµi tËp thªm. Rót kinh nghiÖm : TiÕt 79-80: quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶. Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : môc tiªu cÇn miªu t¶: ThÊy ®­îc vai trß, t¸c dông cña quan s¸t, t­ëng t­îng so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶. BiÕt c¸ch vËn dông c¸c yÕu tè nµy trong khi viÕt bµi v¨n miªu t¶. B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: §äc SGK, SGV, S¸ch tham kh¶o, soan bµi, b¶ng phô… Häc sinh: §äc tr­íc bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn – häc sinh Néi dung cÇn ®¹t B­íc 1: KiÓm tra bµi cò: - ThÕ nµo lµ v¨n miªu t¶? - Yªu cÇu ®èi víi ng­êi vݪt v¨n miªu t¶? B­íc 2: Bµi míi: Yªu cÇu quan träng ®èi víi ng­êi viÕt v¨n miªu t¶ lµ ph¶i quan s¸t kÜ ®Ó t×m ra nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña ng­êi c¶nh…Song bªn c¹nh n¨ng lùc quan s¸t, ng­êi viÕt v¨n miªu t¶ cÇn ph¶i biÕt t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt. HS ®äc ®o¹n trong SGK/27. HS suy nghÜ ®Òu tr¶ lêi c©u hái: a. Mçi ®o¹n v¨n gióp em h×nh dung ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt g×? HS: - §o¹n 1: D¸ng vÎ gÇy gß, xÊu xÝ cña DÕ Cho¾t. - §o¹n 2: Sù réng lín, mªnh m«ng, hïng vÜ cña s«ng n­íc Cµ Mau. - §o¹n 3: Quang c¶nh ®Çy søc sèng cña c©y g¹o mïa xu©n. GV: Nh÷ng ®o¹n v¨n trªn ®Òu lµ v¨n miªu t¶. Nh¾c l¹i thÕ nµo lµ v¨n miªu t¶? HS ®äc vµ tr¶ lêi c©u hái b: Nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh nµo? GV: NhËn xÐt tõ ng÷, h×nh ¶nh ®­îc sö dông? HS: Tõ ng÷ chÝnh x¸c, giµu chÊt gîi. H×nh ¶nh chän läc, tiªu biÓu. HS: §äc vµ tr¶ lêi c©u hái c: T×m nh÷ng c©u v¨n cã sù liªn t­ëng vµ so s¸nh trong mçi ®o¹n. Sù t­ëng t­îng, so s¸nh cã g× ®éc ®¸o? GV: ChÝnh nhê sù t­ëng t­îng, so s¸nh ®éc ®¸o Êy mµ ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña sù vËt næi bËt h¬n. HS ®äc vµ tr¶ lêi c©u hái 3. Bµi 1/28. Häc sinh -T×m h×nh ¶nh tiªu biÓu cña Hå G­¬m. -§iÒn tõ thÝch hîp. -Häc sinh lµm ë nhµ. ( Chó ý quan s¸t: h×nh d¸ng, mµu s¾c, kiÓu c¸ch…) -HS cÇn quan s¸t vµ liªn t­ëng mét c¸ch hîp lý, ®Æc s¾c. -HiÒn: Hµng c©y t­¬i xanh, th¼ng t¾p nh­ mét hµng anh lÝnh trÎ. -DiÖu Linh: I. Quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶: 1. §äc ®o¹n v¨n. 2. Tr¶ lêi c©u hái. àV¨n miªu t¶ gióp ta h×nh dung ®­îc ®Æc®iÓm næi bËt cña sù vËt. àTrong v¨n miªu t¶, tõ ng÷, h×nh ¶nh ®­îc sö dông ph¶i chÝnh x¸c, chon läc, tiªu biÓu, giµu chÊt gîi. àMuèn miªu t¶, ta ph¶i biÕt quan s¸t, råi tõ ®ã nhËn xÐt, liªn t­ëng, t­ëng t­îng, vÝ von, so s¸nh…®Ó lµm næi bËt lªn nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña sù vËt. II. LuyÖn tËp: Bµi 1 SGK/28. -H×nh ¶nh ®Æc s¾c, tiªu biÓu: +MÆt hå +CÇu Thª Hóc. +§Òn Ngäc S¬n. +th¸p Rïa. -®iÒn tõ: (1) g­¬ng bÇu dôc, (1) cong cong, (1) lÊp lã, (1) cæ kÝnh,(1) xanh um. Bµi 2 SGK/29. -Nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu, ®Æc s¾c: +Th©n h×nh: rung rinh, mµu n©u bãng mì. +®Çu: to, næi tõng t¶ng. +R¨ng: ®en, ngoµm ngo¹p. +R©u: uèn cong. Bµi 3 SGK/29. Bµi 4 SGK/29. -MÆt trêi: Nh­ chiÕc m©m löa, qu¶ cÇu löa. -BÇu trêi: ChiÕc m©m b¹c. -Nh÷ng hµng c©y: §éi qu©n ®øng trang nghiªm;(nh­) hµng ngµn chiÕc « xanh lín, bÐ ®øng bªn nhau. -Nói (®åi):(nh­) chiÕc b¸t ®Êt nung n»m óp xuèng. -Nh÷ng ng«i nhµ. * Rót kinh nghiÖm : TuÇn 21 – bµi 20 TiÕt 81, 82: Bøc tranh cña em g¸i t«i TiÕt 83, 84: LuyÖn nãi vÒ quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶ TiÕt 81-82: bøc tranh cña em g¸i t«i . Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : A . Môc tiªu cÇn ®¹t: HiÓu ®­îc néi dung, ý nghÜ cña truyÖn. N¾m ®­îc nghÖ thuËt kÓ chuyÖn vµ miªu t¶ t©m lý nh©n vËt trong t¸c phÈm. B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: So¹n gi¸o ¸n, chuÈn bÞ b¶ng phô, Häc sinh: So¹n bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn – häc sinh Néi dung cÇn ®¹t B­íc 1: KiÓm tra bµi cò: C©u hái:C¶nh s«ng n­íc Cµ Mau vµ chî N¨m C¨n hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? Cßn häc tËp ®­îc g× vÒ nghÖ thuËt t¶ c¶nh tõ bµi “s«ng n­íc Cµ Mau”? B­íc 2: Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: Trong cuéc sèng kh«ng ai lµ kh«ng m¾c ph¶i lçi lÇm nµo ®ã. §iÒu quan träng lµ ta sÏ hèi lçi vµ tr­ëng thµnh nh­ thÕ nµo tõ nh÷ng lÇm lçi Êy, ®Ó t©m hån trong trÎo vµ l¾ng dÞu h¬n. C©u chuyÖn vÒ hai anh em b¹n KiÒu Ph­¬ng mµ chóng ta t×m hiÓu h«m nay sÏ lµ bµi häc bæ Ých, thiÕt thùc vµ thÊm thÝa… HS ®äc phÇn tiÓu dÉn( chó thÝch) SGK/33. Gv h­íng dÉn giäng ®äc: ph©n biÖt lêi kÓ, ®èi tho¹i, ng÷ ®iÖu c¸c nh©n vËt. Gv ®äc mét ®o¹n. Hs ®äc tiÕp. Gv: cã thÓ chia bè côc nh­ thÕ nµo? Hs: chia 4 phÇn. Gv: h·y kÓ tãm t¾t theo bè côc Êy? Hs: kÓ tãm t¾t kho¶ng 10 c©u. Gv: TruyÖn xoay quanh hai nh©n vËt ng­êi anh vµ em g¸i. Ai lµ nh©n vËt chÝnh? Hs: c¶ hai Ng­êi anh Gv: C¶ hai ®Òu lµ nh©n vËt chÝnh v× ®Òu mang chñ ®Ò s©u s¾c cña truyÖn: