Giáo án Ngữ văn 8 học kỳ I Trường THSC Hoà Phong

Bài 1: văn bản TễI ĐI HỌC (Thanh Tịnh) Tuần: 01 Ngày soạn: 22/08/09 Tiết: 01 Ngày dạy: 24/08/09 A./ MỤC TIấU - Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “Tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời. - Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh. B.. CHUẨN BỊ Giáo viên: Bài soạn, thơ Thanh Tịnh Học sinh: Soạn bài, đồ dùng. C. TIẾN TRèNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC giới thiệu bài(3’) Trong cuộc đời mỗi con người những kỉ niệm tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về buổi đến trường đầu tiên. “Ngày đầu tiên đi học … Mẹ dỗ dành yêu thương”. Truyện ngắn “Tôi đi học” đã diễn tả những kỉ niệm mơn man bâng khuâng của một thời thơ ấu (Hoài ủaàu naờm lụựp 7 , hoùc baứi Coồng trửụứng mụỷ ra , haỳn moói chuựng ta khoõng theồ queõn taỏm loứng ngửụứi meù bieỏt bao boài hoài xao xuyeỏn trong ngaứy ủaàu daón con ủi hoùc . Ngửụứi meù aỏy boài hoài xao xuyeỏn vỡ ủang ủửụùc soỏng laùi ngaứy ủaàu tieõn caộp saựch ủeỏn trửụứng :” Haống naờm cửự vaứo cuoỏi thu …..Meù toõi aõu yeỏm naộm laỏy tay toõi daón ủi treõn ủaày con ủửụứng laứng daứi vaứ heùp …” Caõu vaờn aỏy ủaày aộp kổ nieọm tuoồi thụ. Coự nhieàu baùn thaộc ủoự laứ caõu vaờn cuỷa ai , trong taực phaồm naứo ? ẹoự chớnh laứ caõu vaờn trong vb “ Toõi ủi hoùc “ maứ hoõm nay coõ cuứng caực em ủi tỡm hieồu .) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung Hoạt động 1(20’) ? Em haừy neõu vaứi neựt veà t/gỷ t/p ? ẹoùc , tỡm hieồu chuự thớch: Gv ủoùc roài hửụựng daón hs ủoùc theo yeõu caàu ?Kổ nieọm ngaứy ủaàu ủeỏn trửụứng cuỷa “toõi”ủửụùc keồ theo trỡnh tửù ntn?Ngôi kể? (?) Tửụng ửựng vụựi trỡnh tửù aỏy laứ caực ủoaùn naứo cuỷa vb ? Hoạt động 2 (20’) HS ủoùc vb (?) Kổ nieọm ngaứy ủaàu ủeỏn trửụứng cuỷa nhaõn vaọt “ toõi” gaộn vụựi khoõng gian , thụứi gian cuù theồ naứo ?Vỡ sao khoõng gian vaứ thụứi gian aỏy trụỷ thaứnh kổ nieọm trong taõm trớ taực giaỷ ? (?) Trong caõu vaờn : con ủửụứng naứy toõi ủaừ quen ủi laùi nhieàu laàn nay tửù nhieõn thaỏy laù . Caỷnh vaọt chung quanh toõi ủeàu thay ủoồi , vỡ chớnh loứng toõi ủang coự sửù thay ủoồi lụựn : Hoõm nay toõi ủi hoùc , vi sao nhaõn vaọt co caỷm giaực quen maứ laù? (?)Chi tieỏt toõi khoõng loọi qua soõng thaỷ dieàu nhử thaống Quyự vaứ khoõng ủi ra ủoàng noõ ủuứa nhử thaống Sụn nửừa coự yự nghúa gỡ ? (?) Coự theồ hieồu gỡ veà nhaõn vaọt “ toõi” qua chi tieỏt “ Ghỡ thaọt chaởt hai quyeồn vụỷ mụựi treõn tay vaứ muoỏn thửỷ sửực mỡnh tửù caàm buựt thửụực? (?) Trong nhửừng caỷm nhaọn mụựi meỷ treõn con ủửụứng laứng ủeỏn trửụứng , nhaõn vaọt toõi ủaừ boọc loọ ủửực tớnh gỡ cuỷa mỡnh ? (?) Khi nhụự laùi yự nghú chổ coự ngửụứi thaứnh thaùo mụựi caàm noồi buựt thửụực , taực giaỷ vieỏt : yự nghú aỏy thoaựng qua trong trớ toõi nheù nhaứng nhử moọt laứn maõy lửụựt ngang treõn ngoùn nuựi”. Haừy phaựt hieọn vaứ phaõn tớch yự nghúa vaứ bieọn phaựp ngheọ thuaọt ủửụùc sửỷ duùng trong caõu vaờn treõn ? ? Kỉ niệm về buổi tựu trường được diễn tả theo trình tự nào ? Tìm những từ ngữ diễn tả tâm trạng nhân vật '' tôi'' ? Phân tích giá trị biểu cảm của những từ ngữ ấy Hoạt động 2 Củng cố - Dặn dò (2’) Củng cố: Caỷm nhaọn cuỷa “ toõi” treõn ủửụứng tụựi trửụứng - Dặn dò: tiết sau học tiếp phần còn lại của bài ( sgk) gioùng chaọm , dũu , hụi buoàn , laộng saõu , chuự yự nhửừng caõu noựi cuỷa nhaõn vaọt Toõi Câu chuyện được kể theo trình tự thời gian của buổi tựu trường (theo dòng hồi tưởng của nv '' tôi'') Truyện được kể theo ngôi thứ I . Ngôi kể này giúp cho người kể chuyện dễ dàng bộc lộ cảm xúc , tình cảm của mình một cách chân thực nhất . tửứ ủaàu buoồi saựng hoõm aỏy ủeỏn treõn ngoùn nuựi tieỏp theo ủeỏn ủửụùc nghổ caỷ ngaứy nửừa ủoaùn coứn laùi Thụứi gian : buoồi saựng cuoỏi thu ; Khoõng gian : treõn con ủửụứng laứng daứi vaứ heùp- Cảnh thiên nhiên : lá rụng nhiều , mây bàng bạc .- Cảnh sinh hoạt : mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường - yeõu hoùc , yeõu baùn vaứ maựi trửụứng So saựnh , kyỷ nieọm ủeùp ?- Diễn tả theo trình tự thời gian : từ hiện tại mà nhớ về qk - Các từ láy diễn tả tâm trạng , cảm xúc : nao nức , mơn man , tưng bừng , rộn rã. Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng . Góp phần rút ngắn khoảng cách thời gian giữa quá khứ và hiện tại . Chuyện đã xảy ra từ bao năm rồi mà dường như vừa mới xảy ra hôm qua . I, ẹoùc – Tỡm hieồu chung 1. tỏc giả - tỏc phẩm (sgk tr. 8) 2, ẹoùc , tỡm hieồu chuự thớch 3, Boỏ cuùc : 3 phaàn I, ẹoùc – Tỡm hieồu vaờn baỷn 1. Caỷm nhaọn cuỷa “ toõi” treõn ủửụứng tụựi trửụứng - Tửù thaỏy nhử ủaừ lụựn leõn , con ủửụứng laứng khoõng coứn daứi roọng nhử trửụực - Baựo hieọu sửù thay ủoồi trong nhaọn thửực baỷn thaõn caọu beự - Coự chớ hoùc ngay tửứ ủaàu , muoỏn tửù mỡnh ủaỷm nhieọm vieọc hoùc taọp , muoỏn ủửụùc chửừng chaùc nhử baùn , khoõng thua keựm baùn Bài 1: văn bản TễI ĐI HỌC (tt) (Thanh Tịnh) Tuần: 01 Ngày soạn: 22/08/09 Tiết: 02 Ngày dạy: 24/08/09 A./ MỤC TIấU - Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “Tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời. - Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh. B. CHUẨN BỊ Giáo viên: Bài soạn, thơ Thanh Tịnh, Học sinh: Soạn bài, đồ dùng C. KIỂM TRA SỰ CHUẨN BỊ Ở NHÀ CỦA HỌC SINH kiểm tra việc soạn bài của học sinh D. TIẾN TRèNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung Hoạt động 1(27’) Gv Goùi hs ủoùc ủoaùn 2 (?) caỷnh trửụực saõn trửụứng vaứ ngoõi trửụứng laứng Mú Lớ lửu laùi trong taõm trớ nv toõi coự gỡ noồi baọt ? (?)Trực khung caỷnh ủoự,taõm traùng caọu beự ntn? (?)Caỷnh tửụùng ủoự coự yự nghúa gỡ ? (?) Khi taỷ nhửừng hoùc troứ nhoỷ tuoồi laàn ủaàu ủeỏn trửụứng hoùc , taực giaỷ duứng hỡnh aỷnh so saựnh naứo ? (?) Em ủoùc thaỏy nhửừng yự nghúa naứo tửứ hỡnh aỷnh so saựnh aỏy ? (?) Taõm traùng vaứ caỷm giaực nhaõn vaọt toõi khi nghe oõng ủoỏc goùi danh saựch hs vaứ khi rụứi khoỷi tay meù nhử theỏ naứo ? (?)Vỡ sao Toõi baỏt giaực “duựi ủaàu vaứo loứng meù toõi nửực nụỷ khoực khi chuaồn bũ bửụực vaứo lụựp” Coự theồ noựi chuự beự naứy coự tinh thaàn yeỏu ủuoỏi hay khoõng ? Hs ủoùc ủoaùn 3 (?) Vỡ sao trong khi saộp haứng ủụùi vaứo lụựp , nhaõn vaọt “ toõi’ laùi caỷm thaỏy trong thụứi thụ aỏu toõi chửa laàn naứo thaỏy xa meù toõi nhử laàn naứy ? - (?) Nhửừng caỷm giaực maứ nhaõn vaọt “ toõi” bửụực vaứo lụựp hoùc laứ gỡ ? Moọt muứi hửụng laù xoõng leõn … chuựt naứo (?)Haừy lớ giaỷi nhửừng caỷm giaực ủoự cuỷa nhaõn vaọt toõi ? (?) Nhửừng caỷm giaực ủoự cho thaỏy tỡnh caỷm naứo cuỷa nhaõn vaọt “toõi” ủoỏi vụựi lụựp hoùc cuỷa mỡnh ? (?)ẹoaùn cuoỏi coự chi tieỏt “ moọt con chim lieọng ủeỏn ủửựng treõn bụứ cửỷa soồ …. Theo caựnh chim “; nhửừng tieỏng phaỏn cuỷa thaày toõi gaùch maùnh …. ẹaựnh vaàn “ nhửừng chi tieỏt ủoự noựi theõmủieàu gỡ veà nhaõn vaọt toõi ? (?) Nhửừng caỷm giaực trong saựng naỷy nụỷ trong loứng toõi laứ nhửừng caỷm giaực naứo ? Tửứ ủoự em caỷm nhaọn nhửừng ủieàu toỏt ủeùp naứo tửứ nhaõn vaọt “ toõi” cuừng chớnh laứ taực giaỷ Thanh Tũnh ? ? Em có cảm nhận gì về thái độ cử chỉ của những người lớn ( ông đốc, thầy giáo đón nhận học trò mới , các bậc phụ huynh ) đối với các em bé lần đầu đi học ? G: Những h/ả về người lớn cho thấy trách nhiệm , tấm lòng của nhà trường , gia đình đối với các em h/s . Đây thực sự là những dấu ấn tốt đẹp , những kỉ niệm trong sáng , ấm áp không thể phai nhoà trong kí ức tuổi thơ , giúp các em tự tin , vững vàng hơn . Đó còn là môi trường giáo dục ấm áp , nơi nuôi dưỡng tâm hồn trí tuệ và tình cảm của những thế hệ tương lai của đất nước . Hoạt động 3 (15’): Hướng dẫn h/s tổng kết và luyện tập ? Hãy tìm và phân tích những h/ả so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn này ? (?)Em hoùc taọp ủửụùc gỡ tửứ ngheọ thuaọt keồ chuyeọn cuỷa taực giaỷ trong truyeọn ngaộn Toõi ủi hoùc ? muoỏn keồ chuyeọn hay ,caàn coự nhieàu kổ nieọm ủeùp vaứ giaứu caỷm xuực ? Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm ? luyện tập ? Yêu cầu h/s làm bài tập 1 ? Viết bài văn ngắn ghi lại ấn tượng của em trong buổi khai giảng lần đầu tiên ? * Nhận xét của Thạch Lam “truyện ngắn nào hay cũng có chất thơ, bài thơ nào hay cũng có cốt truyện”. Truyện “tôi đi học” đầy chất thơ em có đồng ý không? Vì sao? ? Trong sự đan xen của các phương thức: Tự sự, miêu tả, biểu cảm, theo em phương thức nào trội lên để làm thành sức truyền cảm nhẹ nhàng mà thấm thía của truyện? - Phương thức biểu cảm ghi lại những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi ngày đầu cắp sách tới trường=> truyện gần với thơ, có sức truyền cảm đặc biệt nhẹ nhàng mà thấm thía. GV : T/ngaộn coự sửù keỏt hụùp haứi hoứa caực p/ thửực dieón ủaùt keồ, taỷ vaứ bieồu caỷm,laứm baứi vaờn taờng theõm chaỏt trửừ tinh,trong treỷo,dũu eõm,tha thieỏt .Hoạt động 3 Củng cố - Dặn dò (3’) - Củng cố: Gọi học sinh nhắc lại phần ghi nhớ - Dặn dò: Viết một đoạn văn ngắn ghi lại suy nghĩ của em về chất thơ trong truyện. Chú ý: - Đoạn văn phải chỉ ra được chất thơ. - Cảm nghĩ phải chân thành tha thiết. - Phaỷn aựnh khoõng khớ ủaởc bieọt cuỷa ngaứy hoọi khai trửụứng thửụứng gaởp ụỷ nửụực ta , boọc loọ tỡnh caỷm saõu naởng cuỷa tg ủvụựi maựi trửụứng tuoồi thụ - Hoù nhử con chim non ủửựng beõn bụứ toồ ,nhỡn quaừng trụứi roọng muoỏn bay , nhửng coứn ngaọp ngửứng e sụù ) - mieõu taỷ sinh ủoọng hỡnh aỷnh vaứ taõm traùng cuỷa caực em nhoỷ laàn ủaàu tụựi trửụứng hoùc , ủeà cao sửực haỏp daón cuỷa nhaứ trửụứng Thật ra thì chẳng có gì đáng khóc cả . Chúng ta có thể thông cảm vì đó chỉ là cảm giác nhất thời của một đứa bé nhút nhát ít khi được tiếp xúc với đám đông mà thôi khi phải rời tay mẹ , cậu bé cảm thấy hụt hẫng lo sợ cho nên việc dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở là một tất yếu sẽ xảy ra . Vỡ toõi baột ủaàu caỷm nhaọn ủửụùc sửù ủoọc laọp cuỷa mỡnh khi ủi hoùc Bửụực vaứo lụựp hoùc laứ bửụực vaứo theỏ giụựi rieõng cuỷa mỡnh, phaỷi tửù mỡnh laứm taỏt caỷ, khoõng coứn coự meù beõn caùnh tỡnh caỷm trong saựng , thieỏt tha H/ ảnh '' một con chim non liệng đến ...'' có ‏‎ý nghĩa tượng trưng sự nuối tiếc quãng đời tuổi thơ tự do nô đùa , thả diều đã chấm dứt để bước vào giai đoạn mới đó là làm học sinh , được đến trường , được học hành , được làm quen với thầy cô , bạn bè sống trong một môi trường có sự quản lí chặt chẽ hơn .moọt chuựt buoàn khi tửứ giaừ tuoồi thụ , baột ủaàu trửụỷng thaứnh trong nhaọn thửực vaứ vieọc hoùc haứnh cuỷa baỷn thaõn - t/yeõu , nieàm traõn troùng saựch vụỷ, baứn gheỏ, lụựp hoùc, thaày hoùc, gaộn lieàn vụựi meù vaứ queõ hửụng giaứu caỷm xuực vụựi tuoồi thụ vaứ maựi trửụứng queõ hửụng - Các phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em trong buổi tựu trường đầu tiên , đều trân trọng tham dự buổi lễ này . Có lẽ các vị cũng đang lo lắng hồi hộp cùng con em mình . - Ông đốc là hình ảnh người thầy , người lãnh đạo nhà trường rất từ tốn , hiền hậu bao dung đối với h/s. - Thầy giáo trẻ với gương mặt tươi cười đón h/s vào lớp cũng là một người vui tính thương yêu h/s . '' Tôi quên thế nào được ........'' '' ‏‎ý nghĩ ấy thoáng qua .........'' '' Họ như con chim con ..........'' Đây là những so sánh giàu h/ả , giàu sức gợi cảm dc gắn với những cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng ; trữ tình . Những so sánh này góp phần diễn tả cụ thể , rõ ràng những cảm giác , ‏‎ý nghĩ của nhân vật ''tôi'' trong buổi đầu tien đi học , góp phần tạo nên chất thơ man mác và cảm giác nhẹ nhàng êm dịu cho truyện ngắn . * Đặc sắc nghệ thuật :+ Truyện ngắn được bố cục theo dòng hồi tưởng , cảm nghĩ của nhân vật ''tôi'' theo trình tự thời gian của buổi tựu trường . + Sự kết hợp hài hoà giữa kể , miêu tả với bộc lộ cảm xúc , tâm trạng . *. Sức cuốn hút của tác phẩm : - Tình huống truyện '' buổi đầu tiên đi học '' có dấu ấn sâu đậm , chứa đựng cảm xúc thiết tha. - Sự quan tâm chăm sóc trìu mến yêu thương của những người lớn đối với các em h/s trong buổi đầu tiên đi học . - H/ ả thiên nhiên , ngôi trường và các h/ả so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả . Cách kết thúc truyện rất tự nhiên và bất ngờ . Dòng chữ '' Tôi đi học '' như mở ra một thế giới , một khoảng không gian mới , một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ . Dòng chữ chậm chạp , nguệch ngoạc đầu tiên trên trang giấy trắng tinh là niềm tự hào , khao khát trong tuổi thơ của con người và dòng chữ cũng thể hiện rõ chủ đề của truyện ngắn này . - Chất thơ: +Tình huống truyện; không có cốt truyện, hình ảnh thiên nhiên quen thuộc (mùa thu se lạnh, lá rụng, cảnh sân trường, học trò bỡ ngỡ…) => tâm trạng tg + Giọng nói ân cần, hiền từ của thầy; lòng mẹ hiền thương con; hình ảnh so sánh thi vị “Tôi quên…. cánh hoa tươi…” Giọng văn nhẹ nhàng, giàu cảm xúc. * + Taực giaỷ sửỷ duùng NT khi keồ laùi nhửừng kổ nieọm buoồi tửùu trửụứng ( Keồ, tửù sửù ) + Taực giaỷ sửỷ duùng NT khi taỷ con ủửụứng, ngoõi trửụứng, quang caỷnh …( Mieõu taỷ ) + Taực giaỷ sửỷ duùng NT khi noựi veà taõm traùng, caỷm giaực cuỷa Toõi trong ngaứy ủaàu tieõn ủeỏn trửụứng ( Bieồu caỷm ). II, ẹoùc – Tỡm hieồu vaờn baỷn 2. caỷm nhaọn cuỷa “ toõi”luực ụỷ saõn trửụứng - raỏt ủoõng ngửụứi , ngửụứi naứo cuừng ủeùp - ngoõi trửụứng xinh xaộn oai nghiem à Lo sụù vụự van - khi nghe oõng ủoỏc ủoùc danh saựch vaứ rụứi tay meù à Luựng tuựng , caứng luựng tuựng vaứ duựi vaứo loứng meù khoực 3. Caỷm nhaọn cuỷa “ toõi” trong lụựp hoùc -“tôi” bắt đầu cảm nhận được sự độc lập của mình khi đi học. - caỷm giaực laù vỡ laàn ủaàu vaứo lụựp hoùc , moõi trửụứng saùch seừ , ngay ngaộn - Ko caỷm thaỏy sửù xa laù vụựi baứn gheỏ vaứ baùn beứ , vỡ baột ủaàu yự thửực ủửụùc nhửừng thửự ủoự seừ gaộn boự thaõn thieỏt vụựi mỡnh baõy giụứ vaứ maừi maừi III, Toồng keỏt : Ghi nhụự sgk Tiếng Việt CAÁP ẹOÄ KHAÙI QUAÙT NGHểA CUÛA Tệỉ Tuần: 01 Ngày soạn: 22/08/09 Tiết: 03 Ngày dạy: 25/08/09 A./ MỤC TIấU Giúp học sinh: - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ của nó. - Tích hợp văn và tập làm văn. - Rèn luyện kĩ năng sử dụng từ trong mối quan hệ so sánh về phạm vi nghĩa rộng và hẹp. B. CHUẨN BỊ Giáo viên: bài soạn, bảng phụ. Học sinh: Soạn bài, đồ dùng. C. KIỂM TRA SỰ CHUẨN BỊ Ở NHÀ CỦA HỌC SINH D. TIẾN TRèNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC giới thiệu bài(3’) ễÛ lụựp 7 , caực em ủaừ hoùc veà tửứ ủoàng nghúa vaứ tửứ traựi nghúa . Baõy giụứ em naứo coự theồ nhaộc laùi moọt soỏ vd veà tửứ ủoàng nghúa vaứ tửứ traựi nghúa ? ( Maựy bay – phi cụ , ủeứn bieồn – haỷi ủaờng , traộng – ủen ). Em coự nhaọn xeựt gỡ veà moỏi quan heọ ngửừ nghúa giửừa caực tửứ ngửừ trong hai nhoựm treõn ? Caực tửứ bỡnh ủaỳng veà maởt ngửừ nghúa cuù theồ : caực tửứ ủoàng nghúa trong nhoựm coự theồ thay theỏ coự theồ thay theỏ cho nhau ủửụùc coứn caực tửứ traựi nghúa trong nhoựm coự theồ loaùi trửứ nhau khi lửùc choùn ủeồ ủaởt caõu . Tửứ nhaọn xeựt ủoự hoaứn toaứn ủuựng . Hoõm nay , chuựng ta hoùc baứi mụựi : Caỏp ủoọ khaựi quaựt nghúa cuỷa tửứ Hoạt động của gv Hoạt động của hs Nội dung cần đạt Hoạt động 1(17’)Hình thành k/n từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp G treo bảng phụ ghi sẵn sơ đồ trong SGK / 10 . ? Nghĩa of từ động vật rộng hơn or hẹp hơn nghĩa of từ thú, chim, cá why? ?Nghĩa of từ thú rộng or hẹp hơn nghĩa của từ ''voi, hươu''. Từ chim rộng or hẹp hơn nghĩa of từ ''tu hú, sáo''.Từ cá rộngor hẹp hơn nghĩa of từ ''cá rô, cá thu ''.why? ? Các từ '' thú , chim , cá '' rộng hơn nghĩa của những từ nào ? Đồng thời hẹp hơn nghĩa của những từ nào ? G : Như vậy từ '' động vật '' là từ có nghĩa rộng .Từ '' voi , hươu, tu hú, sáo '' là từ có nghĩa hẹp ? Vậy em hoi thế nào là một từ ngữ có nghĩa rộng và nghĩa hẹp ? ? Một từ ngữ có thể vừa có nghĩa rộng , vừa có nghĩa hẹp được không ? why? GV: Diễn giải: Nghĩa của từ ngữ đó là mối quan hệ bao hàm. Nói đến mối quan hệ “bao hàm” tức là nói đến phạm vi khái quát của nghĩa từ ngữ, nhưng trong phạm vi khái quát nghĩa của từ ngữ không giống nhau. Có từ ngữ có nghĩa rộng, có từ ngữ có nghĩa hẹp. Bài tập nhanh: Cho các từ “cây, cỏ, hoa” tìm các từ ngữ có phạm vi rộng và hẹp hơn. Hoạt động 2: (23’) GV: Hướng dẫn học sinh luyện tập: cho học sinh hoạt động trong bàn, nhóm lần lượt giải quyết các bài tập. Bài tập 1: Bài tập 2: Tìm các từ ngữ có nghĩa bao hàm phạm vi nghĩa của các từ. Bài tập 3: Từ ngữ có nghĩa được bao hàm trong phạm vi nghĩa của các từ. Bài tập 4: Bỏ những từ ngữ không phù hợp Bài tập 5: Bài tập bổ sung: Giải thích sự khác nhau về phạm vi nghĩa của cặp từ ngữ . Hoạt động 3:Củng cố - Dặn dò (2’) - Củng cố: Gọi học sinh nhắc lại phần GN - Dặn dò: - Học ghi nhớ, lấy ví dụ. - Hoàn chỉnh các bài tập. -Xem trước bài:Tính thống nhất.Trườngtừ vựng Hs quan sát sơ đồ . - Nghĩa của từ động vật rộng hơn nghĩa của từ '' thú , chim , cá '' . Vì phạm vi nghĩa của từ động vật bao hàm nghĩa của ba từ '' thú , chim , cá '' - Các từ '' thú , chim , cá '' có phạm vi nghĩa rộng hơn các từ '' voi , hươu , tu hú , sáo ....'' . Vì các từ '' thú , chim , cá '' có phạm vi nghĩa bao hàm nghĩa của các từ ..... Các từ '' thú , chim , cá '' có phạm vi nghĩa rộng hơn các từ '' voi , hươu , tu hú '' và có phạm vi nghĩa hẹp hơn từ ''động vật ''. - Một từ ngữ có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa of nó bao hàm phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác - Một từ có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa được bao hàm trong phạm vi nghĩa of một từ ngữ khác - Một từ ngữ có thể vừa có nghĩa rộng , vừa có nghĩa hẹp vì tính chất rộng , hẹp của nghĩa từ ngữ chỉ là tương đối. Hs đọc ghi nhớ . học sinh vẽ sơ đồ mối qua hệ bao hàm SGK, vòng tròn. 1. a. Y phục: quần, áo. - Quần: quần dài, quần đùi. - áo: áo dài, áo sơ mi. b. Vũ khí: súng, bom. - Súng: súng trường, súng đại bác. - Bom: bom ba càng, bom bi. 2. a. Chất đốt. b. Nghệ thuật. c. Thức ăn. d. Đánh. 3. a . xe cộ: ô tô,xe máy,xích lô, công nông. b. Kim loại: vàng, bạc, đồng… c. Hoa quả: cam, táo,… d. Họ hàng: cô, dì, chú, bác… Mang: xách, khiêng… 4. a. Thuốc lá. b. Thủ quĩ. Bút điện. d. Hoa tai. 5. Khóc: nức nở, thút thít, sụt sùi. * Bàn – bàn gỗ; đánh – cắn; (Bàn phân biệt với ghế. Bàn gỗ phân biệt cụ thể với bàn sắt...). I.Từ ngữ nghĩa rộng – từ ngữ nghĩa hẹp. 1. Tìm hiểu bài. a. Động vật rộng hơn thú, chim, cá. b. Thú, chim, cá có nghĩa rộng hơn voi, hươu, tu hú, sáo, cá rô, cá thu. c. Thú, chim, cá rộng hơn voi, hươu, sao nhưng hẹp hơn so với động vật. => nghĩa của từ ngữ có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của từ ngữ khác. 2. Bài học. *Ghi nhớ: SGK/tr.8 Bài tập nhanh: Thực vật > cây cỏ hoa > cây cam, dừa, cỏ gà ************************************************** Tập làm văn TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN Tuần: 01 Ngày soạn: 22/08/09 Tiết: 04 Ngày dạy: 26/08/09 A. MỤC TIấU Giúp h/s : - Nắm được chủ đề của văn bản , tính thống nhất về chủ đề của văn bản . - Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ; biết xác định , lựa chọn , sắp xếp các phần trong văn bản nhằm nêu bật ‏‎ý kiến , cảm xúc của mình . B. CHUẨN BỊ GV: Giáo án , bảng phụ . HS: Tìm hiểu trước phần tìm hiểu bài . C. KIỂM TRA SỰ CHUẨN BỊ Ở NHÀ CỦA HỌC SINH D. TIẾN TRèNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC .Giới thiệu bài :Chúng ta đã được tìm hiểu rất nhiều vb. Vậy chủ đề trong văn bản là gì ? Tại sao trong văn bản phải đảm bảo tính thống nhất về chủ đề. Để trả lời cho những câu hoỉ ấy chúng ta cùng tìm hiểu bài học Hoạt động của gv Hoạt động của hs Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Hướng dẫn h/s tìm hiểu về chủ đề của văn bản . (7’) GV y/cầu h/s đọc thầm vb''Tôi đi học '' của Thanh Tịnh ? Trong văn bản tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình ? Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả ? ? Hãy nêu lên chủ đề của văn bản ? ? Vậy em hiểu chủ đề của văn bản là gì ? ? Gọi h/s đọc ghi nhớ 1 ? Hoạt động 2: (10’)Hướng dẫn h/s hình thành khái niệm tính thống nhất về chủ đề of vb ? Để tái hiện những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học , tác giả đã đặt nhan đề của văn bản và sử dụng từ ngữ câu ntn ? ? Tìm các từ ngữ , các chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi '' khi cùng mẹ đi đến trường , khi cùng các bạn vào lớp ? G: Tất cả các chi tiết trên đều tập trung khắc họa tâm trạng của nhân vật '' tôi '' trong buổi tựu trường đầu tiên . ? Vậy tính thống nhất về chủ đề thể hiện ở những phương diện nào trong văn bản ? ? Làm thế nào để có thể viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ? Gọi h/s đọc phần ghi nhớ . Hoạt động 3:(25’)Hướng dẫn h/s luyện tập Đọc yêu cầu bài tập 1. ? Văn bản trên viết về vấn đề gì ? Các đoạn văn đã trình bày vấn đề theo thứ tự nào ? Theo em có thể thay đổi trật tự sắp xếp này được không ? Vì sao ? ? Nêu chủ đề của văn bản trên ? ? chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn bản . Hãy chứng minh ? ? Tìm các từ ngữ , các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của đề củavăn bản ? Yêu cầu thảo luận theo nhóm Gv yêu cầu thảo luận theo nhóm Hoạt động 4:Củng cố - Dặn dò (3’) - Học thuộc phần ghi nhớ . - Chuẩn bị bài : '' Bố cục của văn bản ''. Hs đọc thầm văn bản . - Tác giả nhớ lại kỉ niệm về buổi đầu tiên đi học . Sự hồi tưởng ấy gợi lên cảm giác bâng khuâng , xao xuyến không thể nào quên về tâm trạng náo nức , bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi'' trong buổi tựu trường . - Chủ đề của văn bản : Những kỉ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên . - Chủ đề của văn bản là những vấn đề chủ chốt được tác giả nêu lên , đặt ra trong văn bản . Hs đọc ghi nhớ . - Nhan đề '' Tôi đi học '' giúp chúng ta hiểu ngay nội dung của văn bản nói về chuyện đi học . + Các câu đều nhắc đến những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong đời - Hôm nay tôi đi học . - Hằng năm cứ vào cuối thu .... lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. - Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng . - Tôi bặm tay ghì thật chặt , nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chênh đầu chúi xuống . *. Khi cùng mẹ tới trường : Con đường quen đi lại lắm lần nay thấy lạ , cảnh vật xung quanh đều thay đổi thấy mình trang trọng và đứng dắn trong bộ quần áo mới , cố làm ra vẻ như một học trò thực sự '' tay bặm ghì hai quyển sách, đòi mẹ cầm bút thước'' * Khi quan sát ngôi trường : cao ráo sạch sẽ hơn các nhà trong làng , xinh xắn , oai nghiêm , sân rộng... đâm ra lo sợ vẩn vơ . Nghe trống thúc thấy chơ vơ , toàn thân run run , được mọi người nhìn thì tỏ ra lúng túng , nghe gọi tên mình thì giật mình, lúng túng . * Khi xếp hàng vào lớp ; thấy nặng nề , dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở . * Trong lớp học : cảm thấy xa mẹ nhớ nhà . - Vb có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ nói tới chủ đề đã xác định , không xa rời hay lạc sang chủ đề khác - Để viết được một văn ... cần xác định rõ chủ đề của vb. Chủ đề của vb được thể hiện trong đề bài, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và ở các từ ngữ then chốt lặp đi lặp lại . Hs đọc ghi nhớ . - Văn bản nói về cây cọ ở vùng sông Thao quê hương của tác giả. - Thứ tự trình bày : miêu tả hình dáng cây cọ , sự gắn bó của cây cọ với tuổi thơ tác giả , tác dụng của cây cọ , tình cảm gắn bó của cây cọ với người dân sông Thao. - Khó thay đổi được trật tự sắp xếp vì các ‏‎ý này đã rành mạch , liên tục . - Chủ đề : Vẻ đẹp và ‏‎ý nghĩa của rừng cọ quê tôi . - Chủ đề được thể hiện qua nhan đề của vb, các ‏‎ý miêu tả hình dáng , sự gắn bó của cây cọ với tuổi thơ tg, tác dụng của cây cọ và tình cảm giữa cây với người - Các từ ngữ lặp lại nhiều lần : rừng cọ , lá cọ và các chi tiết miêu tả về : + hình dáng của cây cọ . + sự gắn bó của cây cọ với tác giả . + công dụng của cây cọ đối với đời sống . Hs thảo luận nhóm và cử đại diện trình bày . Căn cứ vào chủ đề của văn bản thì ‏‎ý b và d làm cho bài lạc đề vì nó không phục vụ cho việc chứng minh luận điểm '' Văn chương làm cho tình yêu quê hương .... '' Đại diện nhóm trình bày . - Có những ‏‎ý lạc chủ đề : c, g . - Có những ‏‎ý hợp với chủ đề nhưng do cách diễn đạt chưa tốt nên thiếu sự tập trung vào chủ đề: b,e . a, Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ ... xốn xang b, Cảm thấy con đường '' thường đi lại lắm lần '' tự nhiên cũng thấy lạ , cảnh vật đều thay đổi . c, Muốn thử sức mình bằng việc tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự . d, Cảm thấy ngôi trường vốn qua lại nhiều lần cũng có nhièu biến đổi . e, Lớp học và những người bạn mới trở nên gần gũi , thân thương. I. Chủ đề của văn bản . - Chủ đề của vb là những vấn đề chủ chốt được tác giả nêu lên , đặt ra trong vb. II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản . - Vb có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ nói tới chủ đề đã xác định, ko xa rời hay lạc sang chủ đề khác * Để viết được một văn ... cần xác định rõ chủ đề của vb. Chủ đề của vb được thể hiện trong đề bài, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của vb và ở các từ ngữ then chốt lặp đi lặp lại . III. Ghi nhớ . IV. L