Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 114 Lựa chọn trật tự từ trong câu

Tiết 114 Lựa chọn trật tự từ trong câu I/ Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: Trang bị cho HS một số hiểu biết sơ giản về trật tự từ trong câu, cụ thể là: + Khả năng thay đổi trật tự từ. + Hiệu quả diễn đạt của những trật tự từ khác nhau. - Kĩ năng: Hình thành ở HS ý thức lựa chọn trật tự từ trong nói, viết cho phù hợp với yêu cầu phản ánh thực tế và diễn đạt tư tưởng, tình cảm của bản thân. II/ Chuẩn bị: Thầy: - Đọc kĩ phần II / SGV/ 137 + 138. - Bảng phụ. Trò: - Chuẩn bị bài ở nhà. III/ Các hoạt động dạy và học 1/ Tổ chức : (1') 8B: 8C: 2/ Kiểm tra: (4') HS làm bài tập 1, 3 (SGK/ 102, 107). 3/ Bài mới: Vào bài: (1') Hoạt động của Thầy và trò tg Nội dung bài học Hoạt động I: Giúp HS tìm hiểu sự thay đổi trật tự từ trong câu. HS: Đọc văn bản. GV: Treo bảng phụ viết đoạn trích. HS: Hoạt động nhóm. GV: Giao việc. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu? HS: Trao đổi, thảo luận, các nhóm cử đại diện lên làm bài trên bảng. Các bạn khác nhận xét. GV: Kết luận: Có thể thay đổi trật tự như sau: u Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ. v Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất. w Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất. x Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét. y Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét. z Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. GV: Vậy trong đoạn văn có bao nhiêu cách sắp xếp trật tự từ? HS: Có 6 cách. GV: Khi thay đổi trật tự từ trong câu thì hiệu quả diễn đạt có giống nhau không? HS: Không giống nhau. - Từ "roi" đầu câu Ư có tác dụng liên kết câu ấy với câu trước. - Từ "thét" cuối câu Ư có tác dụng liên kết câu ấy với câu sau. - Mở đầu bằng cụm từ "Gõ đầu roi xuống đất" Ư nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ. HS: Đọc ghi nhớ 1. GV: Nhấn mạnh ghi nhớ. Hoạt động II: HS: Đọc ví dụ SGK/ 111 + 112. Hoạt động nhóm. GV: Giao việc. Nhóm 1 - 2: Bài 1/ a - b. Nhóm 3 - 4: Bài 2/ a - b - c. HS: Trao đổi, thảo luận (ghi bảng con). Nhóm 1, 3: Cử đại diện trình bày. Nhóm 2, 4: Nhận xét, bổ sung. GV: Nhận xét, kết luận. 1. a. Sự hung hãn của cai lệ và sự sợ hãi của chị Dậu được sắp xếp trật tự từ theo thứ tự trước, sau của hành động. b. Sắp xếp trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật, cai lệ địa vị xã hội cao hơn lý trưởng. (cai lệ mang roi, người nhà lý trưởng mang thước, dây thừng) 2. a. Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm và lời nói, nhịp 2/ 2, 3/ 3. b. Tạo sự hài hoà về ngữ âm và lời nói, nhịp 3/ 3, 2/ 2. c. Không tạo được sự hài hoà, người đọc thấy lủng củng. GV: Qua phân tích ví dụ, em có nhận xét gì về tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu? HS: Tuỳ theo mục đích diễn đạt mà lựa chọn cách sắp xếp trật tự từ trong câu cho phù hợp. Đọc ghi nhớ 2. GV: Nhấn mạnh các ý trong ghi nhớ. Hoạt động Iii: HS: Đọc yêu cầu bài tập 1. Hoạt động nhóm. GV: Giao việc Nhóm 1 - 2: a, b. Nhóm 3 - 4: c, d. HS: Trao đổi, thảo luận (ghi bảng con). Nhóm 1, 3: Cử đại diện trình bày. Nhóm 2, 4: Nhận xét, bổ sung. GV: Kết luận. a. Cụm từ trong câu văn của Bác Hồ kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện của các vị ấy trong lịch sử. b. Câu "Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!" đặt cụm từ "đẹp vô cùng" lên trước để nhấn mạnh cái đẹp của non sông. Đảo "hò ô" lên trước để bắt vần với sông Lô, tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mang của sông nước, đồng thời đảm bảo cho câu thơ bắt vần với câu trước (ngạt - hát). c. Lặp lại từ và cụm từ "mật thám, đội con gái" để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trước. 11' 10' 15' I/ Nhận xét chung: 1. Ví dụ: Đọc đoạn trích SGK/ 110. 2. Nhận xét: - Trong đoạn văn trên có 6 cách sắp xếp trật tự từ. * Ghi nhớ: SGK/ 111. II/ Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ: 1. Ví dụ: a, b, c SGK/111+112. 2. Nhận xét: - Việc lựa chọn sắp xếp trật tự từ có tác dụng nhấn mạnh hoặc làm rõ ràng hơn nội dung diễn đạt trong câu. * Ghi nhớ: SGK/ 112. III/ Luyện tập: Bài 1: Giải thích. a/ Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện của các vị ấy trong lịch sử. b/ - Đặt cụm từ "đẹp vô cùng" lên trước -> nhấn mạnh cái đẹp của non sông. - Đảo "hò ô" lên trước -> bắt vần với sông Lô. c/ Lặp lại từ và cụm từ "mật thám, đội con gái" để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trước. 4/ Củng cố: (3') - HS: Đọc lại 2 ghi nhớ. - GV: Nhấn mạnh phải chú ý khi nói, viết. 5/ Dặn dò: (1') Học bài.