Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 14 Lão Hạc (tiếp)

Tiết 14 - Văn bản Lão Hạc (tiếp) (Nam Cao) A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: - HS thấy được cuộc đời khổ đau và nhân cách cao quý của Lão Hạc, hiểu thêm về số phận đáng thương của người nông dân VN trước CM Tháng 8. - Thấy được tấm lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả. Bước đầu nắm được nghệ thuật đặc sắc của văn bản. 2. Kĩ năng: - Kĩ năng bài dạy: + Phân tích nhân vật qua ngôn ngữ, hình dáng, cử chỉ và hành động. + Đọc diễn cảm, thay đổi giọng điệu phù hợp với tâm trạng nhân vật.. - Kĩ năng sống: + Thấy được nỗi khổ của người nông dân trong xã hội cũ, đồng thời so sánh với người nông dân trong xã hội nay. + Tự nhận thức để cảm thông, chia sẻ với nỗi đau của người nông dân trong xã hội cũ. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng lòng nhân, ái biết cảm thông, chia sẻ với cuộc đời những người nông dân nghèo trước cách mạng. B. Chuẩn bị : GV: Soạn bài, TLTK, ảnh chân dung Nam Cao. HS: Đọc cả truyện Lão Hạc, tóm tắt nội dung, soạn bài. C. Phương pháp: Phương pháp đàm thoại, phân tích, giảng bình, tích hợp... D. Tiến trình giờ dạy: I. ổn định tổ chức lớp: (1') II. Kiểm tra bài cũ: (5') ? Em hãy tóm tắt văn bản Lão Hạc. ? Phân tích tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu vàng. - Đáp án: Lão cố tỏ ra vui vẻ trước mặt ông giáo nhưng thực thất lão ray rứt, đau khổ vì đã trót lừa một con chó.Lão cố cười nhưng đó là cái cười ra nước mắt:Lão cười như mếu, đôi mắt ầng ậng nước ...Mặt lão đột nhiên co rúm lại , vết nhăn xô lại , ép cho nước mắt chảy ra, đầu ngoẹo, miệng mếu máo như con nít...hu hu khóc. - G/v cho học sinh nhận xét. G/v nhận xét, cho điểm. III. Bài mới Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu Vàng đã được nhà văn Nam Cao miêu tả hết sức tinh tế. Hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục phân tích nhân vật lão Hạc để thấyđược những đặc sắc trong nghệ thuật khắc hoạ tâm trạng của tác giả. Hoạt động của thầy - trò Nội dung * Hoạt động 1: ? Qua việc lão Hạc nhờ vả ông giáo, em có nhận xét gì về nguyên nhân và mục đích của việc này -Học sinh thảo luận trong nhóm bàn 3p ->Lão Hạc nói dài dòng, vòng vo vì đó là chuyện hệ trọng, vì trình độ nói năng của lão. Đó là chuyện lão nung nấu từ lâu và lão đã quyết. ?Có ý kiến cho rằng lão Hạc làm thế là gàn dở, lại có người cho thế là đúng ;ý kiến của em như thế nào? ->Vợ ông giáo:có tiền mà khổ...ai làm. Nhìn một phía thì quả là gàn dở, là dại. Nhưng ngẫm kĩ thì đó là cách xử sự của lòng thương con và lòng tự trọng cao . Lão đã âm thầm và quyết liệt chuẩn bị cho mình cái chết theo cách nghĩ và làm của mình. ? Nam Cao tả cái chết của lão Hạc như thế nào. Nhận xét về cách tả .Tác dụng. -Vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi , giật mạnh, nảy lên, . -Sử dụng nhiều từ láy :vật vã, rũ rượi, xộc xệch, long sòng sọc, tru tréo.Tạo hình ảnh cụ thể, sinh động về cái chết dữ dội,thê thảm, bất ngờ. ?Tại sao lão Hạc lại chọn cách chết như vậy. - Cái chết đau đớn về thể xác nhưng chắc chắn lão lại thanh thản về tâm hồn vì đã hoàn thành nốt công việc đối với con và bà con hàng xóm về đám tang của mình. - Gửi vườn, nhà cho con - Tiền lo ma. - Từ chối thẳng thừng sự giúp đỡ, thà nhịn ăn. ?Nguyên nhân cái chết của lão Hạc -Lão chọn cái chết để đảm bảo cho tương lai của con:bảo toàn căn nhà và mảnh vườn - Cái chết xuất phát từ lòng thương con âm thầm và lớn lao. - Nếu lão Hạc tham sống lão có thể sống lâu được vì lão còn 30 đồng, 3 sào vườn nhưng lão làm thế thì ăn vào tiền , vốn liếng cuối cùng để cho con . *Cái chết xuất phát từ lòng thương con âm thầm mà lớn lao và lòng tự trọng đáng kính của lão. ? Qua những điều lão nhờ cậy ông giáo và hành động sau đó ta thấy lão là người như thế nào? Tính cẩn thận, chu đáo, lòng tự trọng cao của lão . ? Cái chết của lão Hạc có ý nghĩa gì. -> ''Chết trong còn hơn sống đục'' - Bộc lộ rõ số phận và tính cách của lão và cũng là những người nhân dân nghèo trong xã hội cũ, tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đẩy người lương thiện đến cái chết. - Giúp mọi người hiểu rõ lão , quý trọng và thương tiếc lão hơn ''đói cho sạch...'' * Cái chết của lão Hạc giúp mọi người hiểu lão hơn, quý trọng và tin tưởng ở phẩm chất con người , căm ghét xã hội cũ thối nát, đẩy con người đến bước đường cùng. ? So với ''Tắt đèn'' cách kể chuyện của Nam Cao trong chuyện ngắn này có gì khác. - Nam Cao tôn trọng lôgic cuộc đời kể chuyện hấp dẫn ? Ông giáo có vai trò như thế nào. - ''Tắt đèn'' tác giả kể chuyện ở ngôi thứ ba, giấu mặt, còn ở đây Nam Cao kể chuyện ở ngôi thứ nhất, nhân vật ông giáo vừa dẫn dắt vừa trực tiếp bày tỏ thái độ. * Là trí thức nghèo ở nông thôn. Ông giáo đồng cảm với lão Hạc. ? Thái độ của ông giáo đối với lão Hạc như thế nào - Ông giáo là trí thức nghèo sống ở nông thôn, giàu tình thương, lòng tự trọng thân thiết, là người lão Hạc tâm sự để tìm nguồn an ủi; giúp đỡ lão Hạc. Đoạn văn '' Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta...đáng buồn'' và '' Không! cuộc đời chưa hẳn... một nghĩa khác'' ? Tại sao ông giáo lại suy nghĩ như vậy. - Khi nghe Binh Tư nói lão Hạc xin bả chó, ông giáo ngỡ ngàng thấy cuộc đời đáng buồn nhưng khi chứng kiến cái chết của lão Hạc, ông giáo lại có cảm nhận khác. + Chi tiết xin bả chó là một chi tiết quan trọng, ông lão giàu tình thương và lòng tự trọng đã đi đến quyết định cuối cùng ''đánh lừa'' ý nghĩ của mọi người từ tốt đẹp sang hướng khác đẩy những con người đáng kính đến bước đường cùng bị tha hoá như lời nói mỉa mai của Binh Tư. + Ông giáo giật mình và ngẫm nghĩ về cuộc đời, mình đã không đúng. Đáng buồn theo nghĩa khác: những con người tốt đẹp như lão Hạc mà không được sống phải tìm cái chết vật vã dữ dội. * Có lúc ông đã hiểu lầm nhưng rồi hiểu ra và càng trân trọng nhân cách lão Hạc. ? Em có đồng ý với suy nghĩ đó không? Tại sao. *Ông giáo đã rút ra triết lý về nỗi buồn trước cuộc đời và con người, chứa chan tình thương và lòng nhân ái sâu sắc. Yêu cầu học sinh thảo luận: ? Tại sao lão Hạc không chọn cái chết lặng lẽ êm dịu. -Lão trung thực và tự trọng biết bao. Cái chết đã gây ấn tượng mạnh đối với người đọc. * Tác phẩm của Nam Cao có chiều sâu tâm lý và thắm đượm triết lý nhân sinh sâu sắc. ? Hãy nhận xét về giá trị nghệ thuật của truyện. * Cách kể chuyện linh hoạt, hấp dẫn * Kết hợp kể, tả, biểu cảm * Miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc, tinh tế. ? Truyện phản ánh điều gì? Thái độ của tác giả. + Là nhà văn của những người lao động nghèo khổ mà lương thiện + Giàu lòng thương người nghèo. + Có lòng tin mãnh liệt vào những phẩm chất tốt đẹp của người lao động.) -Cho hoc sinh đọc ghi nhớ. -G/v nhấn mạnh ghi nhớ. * Hoạt động 2: ? Em còn biết tác phẩm nào của Nam Cao viết về cuộc đời đau thương của người nghèo với lòng đồng cảm và tin yêu nhà văn. * Đối với lớp chọn: ? Qua đoạn trích ''Tức nước vỡ bờ'' và truyện ngắn “Lão Hạc” em hiểu như thế nào về cuộc đời và tính cách người nông dân trong xã hội cũ. I. Giới thiệu chung : II. Đọc – hiểu văn bản 3. Phân tích: a. Nhân vật lão Hạc: a1. Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu Vàng : a2. Cái chết của lão Hạc. - Với việc sử dụng nhiều từ láy gợi hình, cách kể chuyện chân thực tác giả đã cho người đọc thấy cái chết dữ dội và đau đớn của người cha giàu lòng yêu thương, số phận đau khổ của người dân nghèo nhưng giàu lòng tự trọng. . b. Nhân vật ông giáo - Ông giáo hiểu vợ, thông cảm với nỗi khổ tâm của vợ và nhắc nhở mình phải cố tìm hiểu, đồng cảm với họ bằng đôi mắt của tình thương tinh thần nhân đạo .Ông còn buồn vì lão Hạc tự ái cứ xa dần. * Tóm lại: - Cuộc đời đáng buồn: đói nghèo làm đổi trắng thay đen. - Cái nghĩa khác: lão Hạc chết vì không còn tìm được miếng ăn tối thiểu đành phải chết - Cuộc đời chưa hằn đáng buồn: Không thể huỷ hoại nhân phẩm của người lương thiện. - Ông lão chưa từng lừa ai, lần đầu tiên là lừa con chó nên giờ đây lão cũng chọn cách chết của một con chó bị lừa trừng phạt ghê gớm 4. Tổng kết. 4.1. Nghệ thuật - Cách kể chuyện bằng ngôi thứ nhất: + Khiến câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực, tác giả như người chứng kiến câu chuyện. + Cốt truyện linh hoạt dịch chuyển không gian, thời gian, kết hợp kể và tả với hồi tưởng bộc lộ trữ tình + Tác phẩm có nhiều giọng điệu: vừa tự sự vừa trữ tình, vừa triết lý sâu sắc kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự và trữ tình - Khắc hoạ nhân vật tài tình: bộ dạng,cử chỉ của lão Hạc khi kể chuyện với ông giáo , miêu tả cái chết lão Hạc ; suy nghĩ của ông giáo tâm lí nhân vật rất thành công. 4.2. Nội dung - Số phận đau thương của nhân dân trong xã hội cũ, phẩm chất cao quý tiềm tàng của họ - Lòng yêu thương, trân trọng của nhà văn đối với người nhân dân. 4.3. Ghi nhớ: (SGK) -Học sinh đọc ghi nhớ. C. Luyện tập - Học sinh bộc lộ: + Chí Phèo + Lang Rận + Một bữa no + Một đám cưới... - Tình cảnh của người nông dân trong xã hội cũ: nghèo khổ, bế tắc, bị bần cùng hoá trong xã hộ thực dân nửa phong kiến. - Họ có vẻ đẹp tâm hồn cao quý, lòng tận tuỵ hi sinh vì người thân. ( ''Tức nước vỡ bờ'' sức mạnh của tình thương, của tiềm năng phản kháng. ''Lão Hạc'': ý thức về nhân cách, lòng tự trọng, yêu thương...) IV. Củng cố: (1' ) ?) Qua “Tức nước vỡ bờ” và “Lão Hạc”, em hiểu thế nào về cuộc đời và tính cách của người nông dân trong xã hội cũ ? - HD theo SGV/41. V. Hướng dẫn về nhà (2’) - Học bài, tóm tắt văn bản. - Viết đoạn văn 5-7 dòng phát biểu cảm nghĩ về nhân vật lão Hạc. - Soạn: Cô bé bán diêm: +) Tìm hiểu tác giả, tác phẩm, chia bố cục, tóm tắt VB. +) Phân tích nhân vật cô bé + ý nghĩa truyện. E. Rút kinh nghiệm: ..........................................................................................................................................................................................................................................................................