Giáo án Ngữ Văn 8 tuần 16 - Trường THCS Hiệp Thạnh

Tuaàn : 16 Tieát : 61 Ngaøy Soaïn: 18/11/2010 Ngaøy Daïy: 27/11/2010 TLV THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC I/. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Nắm được các kĩ năng và vận dụng để làm bài văn thuyết minh về một thể loại văn học. II/. KIẾN THỨC CHUẨN 1.Kiến thức : - Sự đa dạng của đối tượng được giới thiệu trong văn bản thuyết minh . - Việc vận dụng kết quả quan sát, tìm hiểu về một số tác phẩm cùng thể loại để làm bài văn thuyết minh về một thể loại văn học . 2.Kĩ năng : - Quan sát đặc điểm hình thức của một thể loại văn học . - Tìm ý, lập dàn ý cho bài văn thuyết minh về một thể loại văn học . - Hiểu và cảm thụ được giá trị nghệ thuật của thể loại văn học đó . - Tạo lập được một văn bản thuyết minh về một thể loại văn học có độ dài 300 chữ. III/. HƯỚNG DẪN-THỰC HIỆN: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Noäi dung Hoạt động 1 : Khởi động . - Ổn định lớp . - Kiểm tra bài cũ: Khoâng coù kieåm tra (vì môùi laøm baøi vieát soá 3). - Giới thiệu bài mới : GV dẫn dắt HS váo bài mới và ghi tựa bài - Hs thực hiện theo yêu cầu của GV. Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức . Hướng dẫn Hs tập thuyết minh một văn bản , một thể thơ . - GV ghi baøi thô “ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác” và “ Đập đá ở Côn Lôn” lên bảng phụ . - GV yêu cầu HS đọc đề bài: mục I (SGK tr 53) Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật . + Bước 1: - Gv yêu cầu Hs xác định số tiếng và số dòng (câu) + Bước 2: - Xác định bằng-trắc cho từng tiếng trong hai bài thơ . GV nêu câu hỏi Hs trả lời: Xác định bằng trắc cho từng tiếng trong thơ . Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu , T B B T T B B Chạy mỏi chân thì hãy ở tù . B T B B T T B Đã khách không nhà trong bốn biển , T T B B B T T Lại người có tội giữa năm châu. T B T T T B B Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế , T B B T B B T Mở miệng cười tan cuộc oán thù . T T T B T T B Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp , B T T B B T T Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu . B B B T T B B Đập đá ở Côn Lôn Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn , B B T T T B B Lừng lẫy làm cho lở núi non . T T B B T T B Xách búa đánh tan năm bảy đống , T T T B B T T Ra tay đập bể mấy trăm hòn . B B T T T B T Tháng ngày bao quản thân sành sỏi , T B B T B B T Mưa nắng càng bền dạ sắt son . B T B B T T B Những kẻ vá trời khi lỡ bước , T T T B B T T Gian nan chi kể việc con con. B B B T T B B + Bước 3: Tìm đối và niêm giữa các dòng . - GV nêu câu hỏi – Hs trả lời + Bước 4: Xác định các vần trong hai bài thơ . GV nêu câu hỏi – Hs trả lời + Bước 5 : Xác định cách ngắt nhịp trong hai bài thơ . -Hỏi : Cách ngắt nhịp trong hai bài thơ như thế nào . -Gv chốt : * Bài: “Vào ... tác " và “Đập … Lôn” : Thanh ngang+ huyền : vần bằng . Các thanh còn lại : vần trắc . Theo luật : nhất, tam, ngũ bất luận ; nhị, tứ, lục phân minh . GV : nhấn mạnh luật đối, niêm: Hai bài thơ : không cần xét các tiếng thứ nhất, thứ ba, thứ năm mà chỉ cần xét đối, niêm ở các tiếng thứ hai, thứ tư, thứ sáu …. Hai bài thơ có nhịp 4/3….. - GV : yêu cầu HS lâp dàn bài : Thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú. - Yêu cầu HS lên bảng ghi lại dàn bài. - Gọi HS nhận xét, GV nhận xét và yêu cầu HS đọc dàn bài SGK tr 153,154. - GV : Muốn thuyết minh một văn bản, trước hết ta phải làm gì ? - GV chốt ý => - Khi nêu đặc điểm của đối tượng ta cần chú ý điều gì ? - GV chốt ý => - HS quan sát. - Hs ñoïc ñeà baøi. - HS nghe, thực hiện theo yêu cầu của GV. - HS nghe, thực hiện theo yêu cầu của GV. - Hs lên ghi luật bằng, trắc vào nội dung bài thơ. -Hs quan sát, nhaän xeùt - HS thực hiện theo yêu cầu của GV. - HS thực hiện theo yêu cầu của GV. I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể văn học. 1. Quan sát : - Nhận xét và đặc điểm : Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. -Số tiếng (chữ) trong mỗi dòng : 7 chữ -Số dòng trong mỗi bài : 8 dịng. -Tiếng có thanh ngang, huyền gọi là thanh bằng : B. -Tiếng có : hỏi, ngã, sắc, nặng gọi là thanh trắc : T. -Có đối, niêm trong bài thơ. -Nhịp : 4/3 . 2.Lập dàn ý: a) Mở bài : Nêu cách hiểu của em về thể thơ thất ngôn bát cú . b) Thân bài : Giới thiệu các đặc điểm của thể thơ + Số câu, số chữ trong mỗi bài . + Quy định bằng-trắc của thể thơ . + Cách gieo vần của thể thơ. + Cách ngắt nhịp của mỗi dòng thơ . c) Kết bài : Vai trò của thể thơ thất ngôn bát cú từ xưa tới nay. * Bài học: — Muốn thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học (thể thơ hay văn bản cụ thể, trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm) . — Khi nêu các đặc điểm, cần lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần có những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ các đặc điểm ấy . Hoạt động 3 : Luyện tập . -Hỏi: Bố cục một bài thuyết minh gồm có mấy phần ? -Nhiệm vụ của các phần như thế nào ? -Bây giờ , các em hãy lập dàn ý theo yêu cầu của bài tập .--> cho nhóm hoạt động à Đại diện nhóm lên trình bày . - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ ghi lại những điều đã học thành bài thuyết minh ngắn. Baøi 1: -Gv choïn vaên baûn “Laõo Haïc” à ñeå Hs thuyeát minh -Gv höôùng daãn Hs :Thöïc hieän theo caùc böôùc nhö sau : - Thuyeát minh truyeän ngaéc “Laõo Haïc” cuûa Nam Cao. Gv höôùng daãn HS laøm phaàn luyeän taäp Böôùc 1: Ñònh nghóa “truyeän ngaén laøgì ?” Böôùc 2: Giôùi thieäu caùc yeáu toá cuûa truyeän ngaén. 1. Töï söï: 2. Mieâu taû, bieåu caûm, ñaùnh giaù . 3. Boá cuïc, lôøi vaên, chi tieát. Baøi 2 : Gv höôùng daãn cho Hs veà thöïc hieän ôû nhaø . - Döïa vaøo daøn yù vaên baûn “Laõo Haïc” treân , tìm caùc yù chính noùi veà “truyeän ngaén” - veà nhaø caàn tìm caùc khaùi nieäm ñeå noùi veà “truyeän ngaén” , nghieân cöùu töø ñieån tieáng Vieät. -Hs trả lời : 3 phần. -Hs trả lời -Hs thảo luận nhóm -Hs nhận xét . - Hs lập dàn bài: -Hs đọc bài tập 1 (mục 1.II) SGK - Hs thực hiện theo yêu cầu của Gv cho từng vấn đề được nêu ra . -Tự sự là yếu tố chính . -Nhân vật : Lão Hạc, ông giáo , … -Hs trả lời . -Hs về nhà tìm và nghiên cứu thêm về truyện ngắn . II. LUYEÄN TAÄP : BT1: Thuyeát minh ñaëc ñieåm chính truyeän ngaén “Laõo Haïc”. Böôùc 1: Ñònh nghóa “truyeän ngaén laø gì” Böôùc 2: Giôùi thieäu caùc yeáu toá cuûa truyeän ngaén. 1. Töï söï: - Laø yeáu toá chính quyeát ñònh cho söï toàn taïi cuûa một truyeän ngaén. - Goàm : söï vieäc chính vaø nhaân vaät chính . + Ngoaøi ra coøn coù caùc söï vieäc nhaân vaät phuï . 2. Mieâu taû, bieåu caûm, ñaùnh giaù . - Laø yeáu toá boå trôï giuùp cho truyeän ngaén sinh ñoäng haáp daãn - Thöôøng ñan xen vaøo caùc yeáu toá töï sö ï. 3. Boá cuïc, lôøi vaên, chi tieát. + Boá cuïc chặt cheõ, hôïp lí. + Lôøi vaên trong saùng, giaøu hình aûnh . + Chi tieát baát ngôø, ñoäc ñaùo Hoạt động 4 : Củng cố - Dặn dò . * Củng coá: GV : Muốn thuyết minh một văn bản, trước hết ta phải làm gì ? * Dặn dò : - Bài vừa học : veà nhaø caàn tìm caùc khaùi nieäm ñeå noùi veà “truyeän ngaén” , nghieân cöùu töø ñieån tieáng Vieät. v Hướng dẫn tự học : - Chuẩn bị bài mới : “MUỐN LÀM THẰNG CUỘI.” - Đọc bài thơ và trả lời câu hỏi phần Đọc- hiểu văn bản. Tìm yù thô laõng maïn cuûa baøi thô . - Tìm vaàn, ñoái, nieâm cuûa baøi thô . - Bài sẽ trả bài : Đập đá ở Côn Lôn. + Học thuộc lòng bài thơ. + Học thuộc phần tìm hiểu chung, phần phân tích và ý nghĩa văn bản. -HS trả lời theo câu hỏi của GV . -HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV . -HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV . Tuaàn : 17 Tieát : 62 Ngày soạn: 25/11/2010 Ngày dạy: 29/11/2010 Tự học có höôùng daãn: Vaên baûn Taûn Ñaø I/. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Hieåu ñöôïc taâm söï cuûa nhaø thô laõng maïn Taûn Ñaø: buoàn chaùn tröôùc thöïc taïi ñen toái, taàm thöôøng muoán thoaùt li khoûi thöïc taïi aáy baèng öôùc muoán raát “ngoâng’. - Caûm nhaän ñöôïc caùi môùi meû trong hình thöùc một baøi thô thaát ngoân baùt cuù (ñöôøng luaät) cuûa Taûn Ñaø: lôøi leõ thaät giaûn dò, trong saùng, raát gaàn vôùi loái noùi thoâng thöôøng ; yù töù haøm suùc khoaùng ñaït, caûm xuùc boäc loä töï nhieân thoûai maùi; gioïng thô thanh thoát, nheï nhaøng pha chuùt hoùm hĩnh duyeân daùng. II/. KIẾN THỨC CHUẨN: 1.Kiến thức : - Tâm sự buồn chán thực tại ; ước muốn thoát li rất “ngông” và tấm lòng yêu nước của Tàn Đà . - Sự đổi mới về ngôn ngữ, giọng điệu, ý tứ, cảm xúc trong bài thơ “Muốn làm thằng cuội” . 2.Kĩ năng : - Phân tích tác phẩm để thấy tâm sự của nhà thơ Tàn Đà . - Phát hiện, so sánh, thấy được sự đổi mới trong hình thức thể loại văn học truyền thống . III/. HƯỚNG DẪN-THỰC HIỆN: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Noäi dung Hoạt động 1 : Khởi động . - Ổn định lớp . - Kiểm tra bài cũ : a. Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ (Vào nhà ngục Quảng Đông) đập đá Côn Lôn và trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ . b. Nêu ý nghĩa của văn bản: Đập đá ở Côn Lôn. - Giới thiệu bài mới : Truyện cổ tích của người Việt có kể về sự tích thằng Cuội giỏi lừa người rồi lên trăng ở. Ca dao Việt Nam cũng có câu nói về thằng Cuội : “Chú Cuội ngồi gốc cây đa , Để trâu ăn lúa, gọi cha ời ời !” Còn Tản Đà nhà thơ lãng mạn tài danh có lối sống rất tài hoa tài tử , ngông nghênh, phóng khoáng ở nước ta đầu thế kỷ XX, lại cũng rất muốn lên trăng , ngồi dưới gốc cây đa, làm thằng Cuội . Tâm sự nào đã khiến nhà thơ nảy ý ngông như vậy, chúng ta hãy đi vào tìm hiểu bài thơ “muốn làm thằng Cuội” thì sẽ rõ . - HS thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa GV. Hoạt động 2 : Đọc-hiểu văn bản Höôùng daãn Hs tìm hieåu taùc giaû, taùc phaåm .-Gv cho HS tìm hiểu chú thích (*) SGK tr 155 để tìm hiểu về Tản Đà – và bài thơ “Muốn làm thằng cuội” - GV nhấn mạnh và mở rộng thêm bút danh Tản Đà (núi Tản viên, sông Đà). - GV đọc diễn cảm 1 lần sau đó hướng dẫn HS đọc: giọng nhẹ nhàng buồn mơ màng sau đó cho HS tìm hiểu chú thích còn lại. - HS ñoïc chuù thích (*) neâu ngaén goïn veà taùc giaû – taùc phaåm. - Hs ñoïc dieãn caûm baøi thô – nhaän xeùt caùch ñoïc. I/. Tìm hiểu chung: 1. Taùc giaû: Taûn Ñaø teân thaät laø Nguyeãn Khaéc Hieáu (1889 – 1939), queâ ôû làng Khuê Thượng, huyện Bất Bạt, Sơn Taây( nay thuộc huyện Ba Vì, Hà Nội). Thô Tản Đà tràn đầy cảm xúc laõng mạn, có những tìm tòi, sáng tạo mới, có thể xem là một gạch nói giữa nền thơ cổ điển và nền thơ hiện đại Việt Nam . 2. Taùc phaåm: - Baøi thô muoán laøm thaèng cuoäi trích trong quyeån khoái tình con I. Xuaát baûn naêm 1917, viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật . Hoạt động 3 : Phân tích . Höôùng daãn Hs tìm hieåu vaø phaân tích taùc phaåm : - GV yeâu caàu HS nhaéc laïi theå thô cuûa baøi thô naøy. - GV goïi HS ñoïc 2 caâu ñaàu neâu noäi dung chính cuûa 2 caâu thô naøy ? - Vì sao tác giả có taâm traïng chán trần thế? Từ đó cho thấy XH thời Tản Đà đang sống như thế nào? - GV chốt ý => Em coù nhaän xeùt gì veà caùch xöng hoâ cuûa taùc giaû? - Gv goïi HS ñoïc 2 caâu 3,4,5 GV neâu caâu hoûi: Em hieåu nhö theá naøo veà hình aûnh cung queá caønh ña vaø thaèng cuoäi ?( GV liên hệ sự tích chú Cuội cung trăng diễn giảng thêm). . Em coù nhaän xeùt gì veà gioïng ñieäu 2 caâu thô naøy? - Theo em hieåu “ngoâng” nghóa laø gì ? (bieåu loä thaùi ñoä soáng nhö theá naøo?) - Từ đó cho thấy nhà thơ khao khát điều gì? - GV yeâu caàu HS ñoïc dieãn caûm 2 caâu 5,6 vaø phaân tích. - Trong 2 câu cuối tác giả tưởng tượng ra hình ảnh gì? nêu cảm nhận của em về hình ảnh ấy ? - GV chốt ý => Hỏi : Theo em, những yếu tố nghệ thuật nào tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ . -GV gợi ý : + Ngôn ngữ, khẩu ngữ . + Kết hợp tự sự và trữ tình . + giọng thơ . - GV rút ra ý nghĩa văn bản cho HS nắm lại nội dung và nghệ thuật của văn bản. - HS ñoïc 2 caâu ñaàu neâu noäi dung: Lôøi taâm söï vaø lôøi than cuûa taùc giaû vôùi chò Haèng. . . - HS thaûo luaän – phaùt bieåu: chaùn ñôøi vì baát hoøa vôùi thöïc taïi neân oâng tìm caùch troán vaøo röôïu vaøo thô. . . - HS: goïi “chò” xöng “em” thaät tình töù - HS ñoïc tieáp 2 caâu 3,4, - HS suy nghó, traû lôøi. - HS: giọng nũng nịu hồn nhiên, tự nhiên. - Biểu hiện hồn thơ đọc đáo, rất ngông của Tản Đà - Ngông: làm những việc trái với lẽ thường. - Xưng hô với chị Hằng dám nhận mình là tri kỉ với chị Hằng muốn làm thằng cuội. -HS đọc diễn cảm hai câu 5,6 -> phân tích - Đi vào cõi mộng vẫn mang theo tính đa tình và ngông: ước muốn được làm thằng cuội. -Nêu cảm nhận của em - HS trả lời theo gợi ý của GV II. Phaân tích: 1.Nội Dung: * Muốn làm thằng cuội thể hiện cái tôi Tản Đà tài hoa, duyên dáng, đa tình: + Nỗi buồn nhân thế: Được bộc lộ trực tiếp, với nhiều biểu hiện, nhiều cung bậc. Tâm sự này vốn có gốc rễ từ mối bất hòa sâu sắc với thực tại tầm thường, xấu xa. + Khát vọng thoát li thực tại, sống vui vẻ, hạnh phúc ở cung trăng với chị Hằng: thể hiện hồn thơ “ ngông” đáng yêu của Tản Đà. 2. Nghệ thuật . Những tìm tòi, đổi mới thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật : - Sử dụng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, giàu tính khẩu ngữ. - Kết hợp tự sự và trữ tình khéo léo . - Giọng thơ hóm hỉnh, duyên dáng . 3. Ý nghĩa văn bản: a. Nội dung: Văn bản thể hiện nỗi chán ghét thực tại tầm thường, khao khát vươn tới vẻ đẹp toàn thiện toàn mĩ của thiên nhiên. b. Nghệ thuật: Thể hiện hồn thơ lãng mạn pha chút ngông đáng yêu và sự đổi mới của thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật cổ điển. Hoạt động 4 : Luyện tập . BT1 : Gv höôùng daãn HS laøm baøi taäp 1,2 SGK tr 156 Baøi taäp 1: Cho HS oân laïi pheùp ñoái trong 2 caëp caâu thöïc vaø luaän cuûa baøi thô thaát ngoân baùt cuù ñaõ hoïc baøi 15 roäi nhaän xeùt veà giaù trò cuûa 2 caëp caâu ñoái nhau ôû baøi naøy (veà yù töù, hình aûnh, ngoân töø) BT2 : Cho HS ñoïc dieãn caûm baøi thô “Qua Ñeøo Ngang” cuûa baø Huyeän Thanh Quan (ñaõ hoïc lôùp 7) vaø baøi thô cuûa Taûn Ñaø, roài phaùt bieåu nhaän xeùt veà gioïng ñieäu cuûa baøi thô . -Hs ñoïc caâu hoûi 1 vaø neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp -Hs traû lôøi -Hs nghe III/. Luyện tập: Baøi 1 : Nhaän xeùt pheùp ñoái trong 2 caëp caâu 3-4; 5-6 . - Cung queá > < caønh ña … -Coù baàu > < cuøng gioù … à ñoái chuaån vaø hay . Baøi 2 : So saùnh ngoân ngöõ, gioïng ñieäu cuûa baøi thô . à Coù ít nhieàu hoaø hieäp nhö nhau Hoạt động 5 : Củng cố - Dặn dò . * Củng cố : Đọc diễn cảm lại bài thơ. * Dặn dò : Bài vừa học : Veà hoïc baøi, vaø xem laïi caùc noäi dung chính cuûa baøi v Hướng dẫn tự học : - Học thuộc lòng bài thơ . - Trình bày cảm nhận về một biểu hiện nghệ thuật mới mẻ, độc đáo trong bài thơ “Muốn làm thằng cuội” . Chuẩn bị bài mới : Chuẩn bị bài: Ôn tập tiếng việt à chuẩn bị thi HKI . Cụ thể như sau : - Từ vựng: Trường từ vựng, Từ tượng hình, từ tượng thanh, Từ địa phương và biệt ngữ xã hội: Xem Ghi nhớ v các bài tập . - Ngữ pháp : Trợ từ , thán từ, Tình thái từ, Câu ghép, Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm, Dấu ngoặc kép: Xem Ghi nhớ v các bài tập . -HS thực hiện theo yêu cầu của GV . -HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV . -HS nghe v thực hiện theo yu cầu của GV. Tuaàn : 17 Tieát : 63 Ngày soạn: 25/11/2010 TV Ngày dạy: 03/11/2010 I/ MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Hệ thống hóa kiến thức Tiếng Việt đã học ở học kỳ I . II/. KIẾN THỨC CHUẨN: 1.Kiến thức : Hệ thống các kiến thức về từ vựng và ngữ pháp đã học ở học kỳ I . 2.Kĩ năng : Vận dụng thuần thục kiến thức Tiếng Việt đã học ở học kỳ I để hiểu nội dug, ý nghĩa văn bản hoặc tạo lập văn bản . III/. HƯỚNG DẪN-THỰC HIỆN: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Noäi dung Hoạt động 1 : Khởi động . Ổn định lớp . Kiểm tra bài cũ : a. Haõy neâu coâng duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám? b. Neâu coâng duïng cuûa daáu ngoaëc keùp? - Giới thiệu bài mới : GV dẫn dắt HS vào bài mới và ghi tựa bài. Lớp cáo cáo Hs nghe câu hỏi và lên trả lời Hs nghe và ghi tựa bài . Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm: Höôùng daãn Hs oân taäp veà “caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ” - Hoûi : Theá naøo laø moät töø ngöõ coù nghóa roäng vaø moät töø ngöõ coù nghóa heïp ? cho ví duï . Gv choát => - Hoûi : Tính chaát roäng, heïp cuûa nghóa töø ngöõ laø töông ñoái hay tuyeät ñoái ? Taïi sao ? cho ví duï . Gv choát => Höôùng daãn Hs oân taäp veà “tröôøng töø vöïng” - Hoûi : Theá naøo laø tröôøng töø vöïng ? cho ví duï .Gv choát => Höôùng daãn Hs oân taäp veà “töø töôïng hình, töø töôïng thanh” -Hoûi : Töø töôïng hình, töø töôïng thanh laø gì ? cho ví duï . -Hoûi : Haõy neâu taùc duïng cuûa töø töôïng hình, töø töôïng thanh? Cho ví duï . -Gv choát => Höôùng daãn Hs oân taäp veà “töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi” - Hoûi : Theá naøo laø töø ñòa phöông ? cho ví duï . - Theá naøo laø bieät ngöõ xaõ hoäi ? cho ví duï . - Gv choát => Hỏi : Thế nào là nói quá , cho ví dụ ? - GV chốt => Hỏi Thế nào là nói giàm nói tránh, cho ví dụ ? - GV chốt : - GV cho HS đọc mục 2 phần I trong SGK và yêu cầu cho HS nêu yêu cầu -GV chốt (phần cuối bài có phụ lục) Höôùng daãn Hs oân taäp veà “trôï töø, thaùn töø” -Hoûi : Trôï töø laø gì ? cho ví duï. -Thaùn töø laø gì ? cho ví duï. -Gv choát => Höôùng daãn Hs oân taäp veà “tình thaùi töø” -Hoûi : Tình thaùi töø laø gì ? cho ví duï . -Gv choát => Höôùng daãn Hs oân taäp veà “caâu gheùp” -Hoûi : Caâu gheùp laø gì ? cho ví duï . -Gv chốt => -Hoûi : Em haõy cho bieát caùc quan heä veà yù nghóa giöõa caùc veá trong caâu gheùp . -Gv choát => Höôùng daãn Hs oân taäp veà “daáu caâu” -Hoûi: Em haõy neâu taùc duïng cuûa daáu ngoaëc ñôn ? Cho ví duï . -Gv choát => -Hoûi : Em haõy neâu taùc duïng cuûa daáu hai chaám ? Cho ví duï. -Gv choát => -Hoûi : Em haõy neâu taùc dụng cuûa daáu ngoaëc keùp ? Cho ví duï. -Gv choát => Hướng dẫn học sinh thực hành . - GV cho học sinh đọc và nêu yêu cầu thực hành a). Gọi 2 HS lên bảng đặt câu -> GV nhận xét và sửa chữa . - GV cho học sinh đọc và nêu yêu cầu thực hành b). Gọi HS lên bảng xác định câu ghép -> GV nhận xét và sửa chữa . - GV cho học sinh đọc và nêu yêu cầu thực hành c). Gọi HS lên bảng xác định câu ghép -> GV nhận xét và sửa chữa . -Hs trao ñoåi, thaûo luaän vaø traû lôøi . -Hs traû lôøi -Hs traû lôøi -Hs nghe -Hs trao ñoåi vaø thaûo luaän à traû lôøi . - Hs nghe . -Hs traû lôøi -Hs nghe -Hs traû lôøi à Hs nhaän xeùt - Hs nghe vaø ghi nhaän . - HS thực hiện theo yêu cầu GV. - Hs traû lôøi à nhaän xeùt - Hs nghe vaø ghi nhaän . - Hs traû lôøi à nhaän xeùt - Hs nghe vaø ghi nhaän - Hs traû lôøi à nhaän xeùt . - Hs trao ñoåi, thaûo luaän à traû lôøi à nhaän xeùt . - Hs nghe thực hiện theo yêu cầu của GV. - Hs nghe thực hiện theo yêu cầu của GV. - Hs nghe thực hiện theo yêu cầu của GV. - HS đọc và nêu yêu cầu à Học sinh thực hiện phân tích câu ghép à nhận xét . - HS đọc và nêu yêu cầu à Học sinh xác định câu ghép à nhận xét . I. Töø vöïng: 1. Lí thuyeát: a) Caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ: * Một từ ngữ được coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác. + Ví duï : Thuù > Voi, höôu … Chim > tu huù, saùo … Thuù, chim coù nghóa roäng . * Một từ được coi là có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác . + Ví duï : cá thu < cá … chợ Tập Ngãi < chợ … - Cá thu, chợ Tập Ngãi coù nghóa heïp. => Một từ ngữ có nghĩa rộng đối với những từ ngữ này, đồng thời có thể có nghĩa hẹp đối với một từ ngữ khác. b) Tröôøng töø vöïng: * Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa . + Ví duï: Duïng cuï ñaùnh baét thuyû saûn: löôùi, nôm, caâu voù … c) Töø töôïng hình töø töôïng thanh: - Đặc điểm: Từ tượng hình: là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người. -Công dụng: Từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao, thường được dùng trong văn miêu tả và tự sự. + Ví duï : Töôïng hình : roùn reùn, leûo khoeûo … Töôïng thanh : soaøn soaït, boáp, … d) Töø ñòa phöông vaø bieät ngöõ XH: - Khác với từ ngữ toàn dân, từ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định. - Khác với từ toàn dân, biệt ngữ XH chỉ được dùng trong một tầng lớp XH nhất định. + Ví duï : Ñòa phöông BN xaõ hoäi Maù Traãm U Thaàn Baàm Long saøn c) Caùc bieän phaùp tu töø Noùi quaù: noùi giaûm noùi traùnh: *Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. + Ví dụ nói quá : Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm d) Biện pháp tu từ Noùi giaûm noùi traùnh: * Nói giảm, nói tránh là 1 biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự. + Ví dụ nói giảm, nói tránh: Bác đi rồi sao, bác ơi . 2. Thực hành: (Học sinh ghi ở cuối : phụ lục) . II. Ngöõ phaùp: 1. Lí thuyeát: a) Trôï töø: Trợ từ là những từ dùng để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến trong câu . Ví duï : Noù aên nhöõng hai baùt côm b)Thaùn töø: Thán từ là những từ dùng làm dấu hiệu biểu lộ cảm xúc, tình cảm, thái độ của người nói hoặc dùng để gọi đáp . Ví duï : A! Laõo giaø teä laém … c) Tình thaùi töø: Tình thái từ là những từ được thêm vào câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của nguồi nói . + Ví duï : con nít ñi ! e) Caâu gheùp: Câu ghép là câu có từ hai cụm C-V trở lên và chúng không bao chứa nhau. Mỗi cụm C-V có dạng một câu đơn và được gọi chung là một vế của câu ghép . + Ví duï : Gió / thổi, mây / bay, hoa / nở . C - V C - V C - V Vế 1 Vế 2 Vế 3 + Quan hệ ý nghĩa: Bổ sung,Nói tiếp, Kết quả,Tương phản . g) Caùc daáu caâu: * Ngoặc đơn . Dùng để đánh dấu phần có chức năng chú thích . + Ví dụ : Nam (lớp trưởng lớp 83) học rất chăm chỉ . * Hai chấm . Dùng để đánh dấu (báo trước) phần bổ sung, giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó ; đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp hay lời đối thoại . + Ví dụ : Cha ông ta đã dạy : “Có công mài sắt có ngày nên kim” * Ngoặc kép . Dùng để đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp ; đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mĩa mai ; đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san … dẫn trong câu . + Ví dụ : Tôi rất thích đọc “hoa học trò” bởi đó là một tờ báo bổ ích . 2. Thöïc haønh: a) Câu có trợ từ, tình thái từ . Câu có trợ từ, thán từ . b) xác định câu ghép . Pháp / chạy, Nhật / hàng, C - V(vế 1) C - V(vế 2) vua Bảo đại / thoái vị . C - V (vế 3) + có thể tách được thành câu đơn, nhưng tách thì mối liên hệ, sự liên tục của ba sự việc không thể hiện rõ bằng là một câu ghép . c) xác định câu ghép và cách nối các vế câu ghép . Đoạn văn có 3 câu : Câu 1 và câu 3 là câu ghép . Hoạt động 4 : Củng cố - Dặn dò . * Củng cố : Phụ lục :I (từ vựng : Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ) Truyện dân gian Truyền thuyết Truyện cổ tích Truyện ngụ ngôn Truyện cười a) GV cho học sinh khái niệm về các truyện (hàng thứ 2) à có nghĩa hẹp hơn truyện dân gian; tức là : Truyện dân gian có nghĩa rộng hơn (cấp độ khái quát hơn) truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn và truyện cười b) Học sinh về nhà thực hiện : Đến thư viện hoặc internet tìm ca dao Việt Nam có sử dụng phép tu từ nói quá và nói giàm nói tránh . c) Viết câu .(thực hiện ở nhà sau khi GV hướng dẫn). - Có sử dụng từ tượng hình . - Có sử dụng từ tượng thanh . * Dặn dò : v Hướng dẫn tự học : Nhận diện và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói quá, nói giàm nói tránh, của việc sử dụng từ tượng hình, tượng thanh trong một đoạn văn .Bài vừa học : Caùc em hoïc thaät kyû phaàn naøy (lyù thuyeát – thöïc haønh) ñeå chuaån bò thi hoïc kyø I . - Chuẩn bị bài mới : Chuẩn bị ở nhà để được btrả bài viết TLV số 3 . - Bài sẽ trả bài : Không -HS trả lời theo câu hỏi của GV . -HS nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV .