Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 16 Trường THCS Trực Khang

Tuần 16 Tiết 76 -77-78 Ngày soạn: Ngày dạy: Cố Hương Lỗ Tấn I. Mục đích yêu cầu Học sinh thấy rõ: Hình ảnh Nhuận Thổ là hình ảnh con người trên quê hương của Lỗ Tấn đã bị chế độ phong kiến làm thay đổi. Cảnh vật tàn tọc, thê lương. Làm tác giả đau xót. Tác giả mong muốn một tương lai tốt đẹp và con đường giải phóng đưa quê hương đất nước thoát khỏi cảnh lầm than. Đó là tình cảm sâu nặng đối với quê hương của tác giả. Thấy rõ tình cảm tốt đẹp của tuổi thơ, phẩm chất tốt đẹp của người lao động. Tình cảm trong sáng thuỷ chung. Rèn kỹ năng phân tích nhân vật, phân tích truyện Giáo dục tình yêu quê hương đất nước, tình bạn bè trong sáng thuỷ chung, căm ghét chế độ phong kiến. II. Chuẩn bị: Thầy Trò: III. Lên lớp A. Tổ chức: B. Kiểm tra: ? Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật Thu trong truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng? C. Bài mới. H? Bằng sự chuẩn bị bài ở nhà em hãy trình bày hiểu biết của mình về nhà văn Lỗ Tấn? Quê Phủ Thiện Hưng, tỉnh Chiết Giang sinh trưởng trong một gia đình quan lại sa sút, mẹ xuất thân nông dân, có nhiều cơ hội tiếp xúc với đời sống nông thôn. Từ lúc còn trẻ ông giã từ gia đình tìm con đường lập nghiệp. Ông có nhiều tư tưởng tiến bộ để tìm chân lý CM cuối cùng ông tìm con đường văn học. Hỏi: Nêu hoàn cảnh sáng tác? GV: Năm 1981 toàn thế giới đã kỷ niệm 100 năm ngày sinh Lỗ Tấn như một danh nhân văn hoá. GV: Nêu yêu cầu đọc: Giọng điệu chậm buồn, hơi bùi ngùi khi kể, tả giọng ấp úng của nhân vật Nhuận Thổ, giọng lanh lảnh của thím HDương GV: Tóm tắt phần chữ nhỏ: Tấn về thăm làng cũ và do chuyển nhà đi nơi khác sau hai mươi năm xa cách. Trên đường về quê Tấn thấy làng xóm tiêu điều xơ xác lòng Tấn xe lại Hỏi: Đọc tiếp: “Tinh mơ sáng…… mẹ phải ra xem sao?” Hỏi: Nêu nội dung đoạn vừa đọc Tình cảm của nhân vật Tôi trong những ngày ở quê khi nhớ về quá khứ. GV: ở quê Tấn thấy con người thím Hai Dương thay đổi làm Tấn ngạc nhiên đau xót và Tấn còn thấy sự thay đổi của người bạn cũ khi gặp lại, sự thay đổi ntn mời 1 em đọc tiếp Hỏi: Đọc “Một hôm ….. xấu tốt đều mang đi sạch trơn như quét” Hỏi: Gọi học sinh đọc đoạn còn lại? Nêu nội dung Ra đi Tấn suy nghĩ về tương lai và con đường Hướng dẫn học sinh tìm hiểu 11 chú thích SGK Hỏi: Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng của ngôi kể? Kể theo ngôi thứ mấy để làm tăng đâm chất trữ tình của truyện GV: Lưu ý chúng ta không được quan niệm tính đồng nhất giữa tôi và tác giả mặc dù có sự việc có thật trong cuộc đời của Tấn. Hỏi: Văn bản này có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung từng phần? + Ba phần: - Phần đầu: Tình cảm và tâm trạng nhân vật Tôi trên đường về quê - Phần 2: “Tiếp …… sạch trơn như quét”: Tình cảm và tâm trạng nhân vật Tôi những ngày ở quê (Cuộc gặp gỡ thím Hai Dương và bố con Nhuận Thổ) - Phần còn lại: Tâm trạng, ý nghĩ của nhân vật tôi trên đường rời quê Hỏi: Bằng sự chuẩn bị bài ở nhà, em hãy kể tóm tắt truyện? Tấn về thăm làng cũ và lo chuyển nhà đi nơi khác sau hai mươi năm xa cách. Trên đường về quê Tấn thấy làng xóm tiêu điều xơ xác lòng Tấn xe lại. Những ngày sống ở quê Tấn thấy con người ở quê (Nhuận Thổ – Hai Dương) thay đổi làm Tấn ngạc nhiên, đau xót, suy tư sâu lắng. Ra đi Tấn suy tư về tương lai và con đường. I. Vài nét về tác giả - tác phẩm 1. Tác giả: Lỗ Tấn 1881-1936 Là nhà văn cách mạng nổi tiếng của Trung Quốc. 2. Tác phẩm: Cố Hương rút từ tập truyện ngắn “Gào thét” II. Đọc tìm bố cục 1. Đọc 2. Giải thích từ khó 3. Bố cục * Tóm tắt * Hướng dẫn về nhà Tóm tắt được truyện một cách thành thạo. Tiết 2 : III- Lên lớp A. Tổ chức B. Kiểm tra Hỏi: Kể tóm tắt truyện “Cố Hương” của Lỗ Tấn? C. Bài mới Hỏi: Nhân vật trung tâm trong truyện là ai? Nhân vật Tôi (Tấn) Hỏi: Tâm trạng của nhân vật Tôi đối với quê hương được thể hiện qua những cảnh nào? + Trên đường về quê: Những ngày sống ở quê và lúc ra đi Hỏi: Đọc từ đầu đến “lòng tôi xe lại” đến hiu quạnh Hỏi: Đoạn truyện có nội dung gì? Tâm trạng của nhân vật Tôi trên đường về quê sau hai mươi năm xa cách Hỏi: Nhân vật Tôi về thăm quê trong hoàn cảnh nào? Hoàn cảnh: Sau hai mươi năm xa cách Từ giã nó lần cuối cùng Vĩnh biệt làng cũ thân yêu. Đi làm ăn sinh sống nơi …. Hỏi: Khi về quê hình ảnh làng quê hiện lên qua những chi tiết nào? Thôn xóm: Tiêu điều, hoang vắng, im lìm Hỏi: Không gian và thời gian được miêu tả ntn? + Thời gian : Giữa đông + Không gian: Gió lạnh, trời u ám, vàng úa Hỏi: Nhìn cảnh quê hương tiêu điều, hoang vắng lòng tác giả khi ấy ra sao? Lòng tôi xe lại Hỏi: Em hiểu lúc ấy nhân vật Tôi có tâm trạng, tình cảm như thế nào đối với quê hương? (Trước tình cảm quê hương) Tôi đau đớn , xót xa, buồn rầu Hỏi: Việc miêu tả không gian, thời gian trên góp phần miêu tả tâm trạng của nhân vật tôi ntn? Như tô đậm thêm tâm trạng buồn rầu, bùi ngùi thương cảm của tác giả đối với quê hương. Hỏi: Càng về đến gần làng tác giả có cảm giác ntn đối với quê? + Quê như lạ, như quen “Làng cũ tôi đẹp hơn kia” -> đúng với tâm lý đi xa trở về Hỏi: Vì sao tác giả lại có cảm giác đó? Vì cách xa lâu ngày – Sắp xa quê -> không vui Vì quê thê lương, hiu quạnh quả khác hẳn quê cũ. Hỏi: Trên đường về thăm quê cũ Tấn có tâm trạng ntn? H? Chính tâm trạng ấy đã nói lên tình cảm của tác giả đối với quê hương là ntn? * Chuyển: Những ngày sống trên quê gặp lại người thân tác giả có tâm trạng ntn? * Đọc thầm: Kể tóm tắt đoạn kể về những ngày sống ở quê hương của Tấn Về đến nhà, mẹ Tấn và và cháu Hoàng rà đón. Mẹ bàn đến chuyện chuyển nhà, nhắc đến Nhuận Thổ người bạn thuở nhỏ. Hình ảnh Nhuận Thổ nhỏ hiện về. Gặp lại Nhuận Thổ sau 20 năm xa cách Tấn thấy Nhuận Thổ quá nhiều thay đổi. Tấn buồn rầu, ngỡ ngàng đau xót, thương cảm. GV: Trong đó gặp lại chị Hai Dương cũng thay đổi. H? Đoạn truyện kể về những ngày sống trên quê qua những chặng thời gian nào? - Trong quá khứ và trong hiện tại hay thuở nhỏ và sau 20 năm xa cách. GV: Khi mẹ Tấn nhắc đến Nhuận Thổ, kí ức Tấn bổng dưng như bừng sáng lên trong chốc lát và cảm thấy tựa hồ đã tìm ra quê hương tôi đẹp ở chỗ nào rồi? Nhuận Thổ là người ntn mà gây ấn tượng đẹp đẽ, sâu sắc trong lòng Tấn như vậy. * Đọc “Lúc bây giờ ….. không hề gặp mặt nhau nữa” Hỏi: Khi nghe mẹ thông báo có lẽ Nhuận Thổ sắp đến trong kí ức của Tấn hiện lên cảnh tượng gì? Vầng trăng tròn vàng thắm treo lơ lửng trên nền trời xanh đậm. Bên bãi biển – Ruộng dưa xanh rờn, bát ngát – Một cậu bé 11 tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba đang cố sức đâm theo một con tra GV: Đó là Nhuận Thổ con người ở tháng cho nhà Tấn. Hỏi: Em có nhận xét gì về cách giới thiệu nhân vật của tác giả? Đưa ra một hình ảnh đẹp gây hứng thú, tạo hứng thú với người đọc rồi mới chỉ ra đó là Nhuận Thổ. Cách giới thiệu nhân vật độc đáo gây hứng thú Hỏi: Trong ký ức của Tấn – Nhuận Thổ thể hiện lên có dáng vóc ntn? Khuôn mặt tròn trĩnh Da bánh mật Mũ lông chiên Cổ đeo vòng bạc sáng loáng Hỏi: Nhìn vào khuôn mặt, nước da, cách ăn mặc này em hiểu Nhuận Thổ là cậu bé ntn? Nhuận Thổ là cậu bé khoẻ, đẹp và đáng yêu Hỏi: Tấn và Nhuận Thổ nói với nhau những chuyện gì? Nhuận Thổ kể cách bẫy chim, Canh dưa, Quê: vỏ sò, cá nhảy Hỏi: Hãy kể lại cách bẫy chim của Nhuận Thổ? Hỏi: Kể lại cảnh canh dưa? Hỏi: Trong hai cảnh này em thích cảnh nào hơn? Vì sao? Thích cảnh bẫy chim vì thấy Nhuận Thổ rất thông minh Thích cảnh canh dưa vì thấy Nhuận Thổ lanh lợi, thạo việc nhà nông. Hỏi: Qua cuộc trò truyện (qua lời kể của Nhuận Thổ) về cảnh bẫy chim, canh dưa em thấy Nhuận Thổ là cậu bé ntn? Hỏi: Nếu em có người bạn như Nhuận Thổ thì em có cảm nghĩ gì? -Yêu thích bạn GV: Nhuận Thổ là một người bạn đáng yêu, chính vì vậy mà hình ảnh người bạn ấy in đậm trong tâm hồn Tấn. Dù 20 năm trôi qua hình ảnh Nhuận Thổ vẫn hiện về rõ mồn một. Hỏi: Khi ấy tình cảm của Tấn với Nhuận Thổ ra sao? Hỏi: Ngày đầu tiên đến nhà Tấn, Nhuận Thổ có thái độ ntn đối với mọi người, thái độ ntn với Tấn? Với Tấn: Không bẽn lẽn Chưa đầy nửa ngày …. thân nhau Anh – em Kể nhiều chuyện lạ Khi xa – khóc – gửi quà Hỏi: Nhận xét tình cảm giữa Tấn và Nhuận Thổ? Hỏi: Vì sao Tấn cậu ấm con chủ nhà và Nhuận Thổ con người ở mà chúng chơi với nhau tự nhiên, gắn bó, chân thật như vậy. Tình cảm tốt đẹp của tuổi thơ, không có sự phân biệt giầu nghèo. Hỏi: Em cảm nhận được Nhuận Thổ thuở nhỏ là bạn ntn? Thuở nhỏ Nhuận Thổ là một cậu bé khỏe đẹp về hình dáng đáng yêu về tài trí thông minh lanh lợi – Tình cảm tự nhiên chân thành, thân thiết GV: Chính vì xa cách 30 năm mà hình ảnh ấy vẫn in đậm trong tâm trí tác giả Hỏi: Với tư chất tốt đẹp ấy cứ trên đà phát triển bình thường chắc chắn lớn lên Nhuận Thổ sẽ có cuộc sống ntn? (cuộc sống no đủ) Chuyển: Vậy trong hiện thực – Hai mươi năm sau Nhuận Thổ đã trở thành người ntn? * Đọc “Một hôm…… Hỏi: Sau 20 năm Nhuận Thổ có sự thay đổi ntn? Da vàng xám – nếp nhăn sâu hơn Mũ rách tươm - áo bông mỏng dính Tay thô kệch – nặng nề – nứt nẻ Hỏi: Nhìn vào nước da, cách ăn mặc em suy nghĩ gì về cuộc sống của Nhuận Thổ sau 20 năm? Nhuận Thổ đã trở thành người nông dân đói rách, khốn khó vất vả già đi trước tuổi. Hỏi: Tấn hỏi thăm thì Nhuận Thổ có thái độ cử chỉ ntn? Chỉ biết lắc đầu Hỏi: Khi gặp Nhuận Thổ có thái độ và xưng hô với Tấn ntn? Nét mặt vừa hớn hở vừa thê lương môi mấp máy nói không ra tiếng. Dáng điệu cung kính – Bẩm ông Hỏi: Đây là cách xưng hô em thường thấy ở đâu? Khi người bề dưới đối với người bề trên. Hỏi: Trước đây Nhuận Thổ xưng em gọi anh thân mật. Vì sao giờ đây lại có cách xưng hô và thái độ như vậy? Bởi Tấn học, có địa vị – Nhuận Thổ tự thấy mình nghèo khổ hơn nữa xã hội phong kiến quy định cách xưng hô như vậy giữa người nghèo và người giàu. Nhuận Thổ tuân theo tập tục ấy. Hỏi: Qua cách miêu tả ấy em thấy tình cảm Nhuận Thổ có gì khác trước (có gì không thay đổi)? Tình cảm có sự phân cách giai cấp, thiếu tự nhiên Hỏi: Nhìn vào hình ảnh Nhuận Thổ thuở nhỏ và sau hai mươi năm em có nhận xét gì về cách xây dựng nhân vật của tác giả? Hình ảnh đối lập theo thời gian. Thủơ nhỏ đáng yêu bao nhiêu thì sau 20 năm khốn khổ đáng thương bấy nhiêu Hỏi: Nhuận Thổ đến mang theo thứ quà gì? Đậu xanh thứ cây nhà lá vườn Hỏi: Nhất là khi được quyền lấy hết những thứ gì còn lại của nhà Tấn nhưng Nhuận Thổ chỉ lấy những thứ cần thiết (tro để bón ruộng) Hỏi: Qua đó em thấy mặc dù có nhiều thay đổi nhưng trong Nhuận Thổ còn giữ lại được gì? Còn giữ được tình cảm chân thật, không tham, cần cù lao động. GV: Thể hiện rõ bản chất của người lao động đói cho sạch rách cho thơm. Hỏi: Qua đây em cảm nhận được gì sau 20 năm xa cách? Hỏi: Nguyên nhân nào đã làm cho Nhuận Thổ thay đổi như vậy? Con đông ….. quan lại thân hào đầy đoạ Hỏi: Đây là hiện thân của xã hội nào? Hiện thân của xã hội phong kiến Hỏi: Em hiểu Nhuận Thổ thay đổi là do đâu? Xã hội phong kiến đã đẩy người nông dân đến chỗ bần cùng hoá. GV: Đâu phải một mình Nhuận Thổ thay đổi, HDương trong truyện xưa “Nàng Tây thi đậu phụ: Một người gái đẹp làm nghề chân chính lương thiện. Nay: “nói kháy tiện tay giật luôn đôi bít tất tay” …. “Đổ tội cho Nhuận Thổ giấu bát đĩa … đòi công -> phải chăng vì cuộc sống khốn khó làm HDương trở nên tàn nhẫn như vậy Hỏi: Vụ xây dựng nhân vật chính cạnh nhân vật phụ đều có sự thay đổi có ý nghĩa gì? Khẳng định mọi người đều bị xã hội làm thay đổi đến khốn cùng Hỏi: Truyện có ý nghĩa tố cáo xã hội nào? Tố cáo xã hội phong kiến làm cho cuộc sống của người nông dân ngày càng khốn khổ đen tối? Hỏi: Tình cảm của tác giả ra sao? Trước sự thay đổi đó tác giả có thái độ ntn? Hỏi: Khi thấy chị HDương nói kháy Tấn có thái độ ntn? Hốt hoảng Đành ngậm miệng, đứng trầm ngâm Hỏi: Em hiểu đây là tâm trạng ntn? Tâm trạng buồn, khác thường Hỏi: Nhuận Thổ đến Tấn có thái độ ntn? Mừng rỡ vô cùng Có cái gì chẹn lại Không thốt ra thành lời được Hỏi: Khi Nhuận Thổ chào “Bẩm ông” Tấn có thái độ ntn? Mừng rỡ vô cùng Không nói nên lời Hỏi: Em hiểu tác giả đang có tâm trạng ntn? Đau xót, ngạc nhiên, buồn thương GV: Trước sự thay đổi của con người trên quê cũ Tấn đau xót, buồn thương Hỏi: Từ tâm trạng đau xót, buồn thương em hiểu Tấn có tình cảm ntn đối với quê hương? Tấn yêu quê hương tha thiết, sâu nặng. Luôn giữ những kỉ niệm đẹp về quê hương. Đau đớn khi thấy quê hương héo hon đổi thay tàn tạ. IV. Tìm hiểu tác phẩm 1. Nhân vật Tôi trên đường về quê -Buồn, bùi ngùi thương cảm trước cảnh vật quê hương thay đổi đến tàn tạ 2. Những ngày sống ở quê a. Thuở nhỏ + Nhuận Thổ: - Nhuận Thổ hiện về là một cậu bé khoẻ mạnh, thông minh nhiều hiểu biết. - Tình cảm tự nhiên chân thật, gắn bó. + Hình ảnh Nhuận Thổ in đậm trong tâm trí tác giả. b. Sau 20 năm - Tấn nhận thấy Nhuận Thổ đã có sự thay đổi trở thành người nông dân nghèo đói, chậm chạp…. * Tấn ngạc nhiên, đau xót, buồn thương trước sự thay đổi của con người trên quê cũ. Hướng dẫn học bài Phân tích thấy được tình cảm của nhân vật “Tôi” trước sự thay đổi của con người trên quê cũ Rút kinh nghiệm Nên phân bố thời gian tiết 1 đến “Nhân vật tôi trên đường về quê” Tiết 3 III. Lên lớp A. Tổ chức B. Kiểm tra Hỏi: Sau 20 năm gặp lại Tấn thấy Nhuận Thổ có những nét thay đổi gì? Vì sao có sự thay đổi đó? Nêu được những nét thay đổi về hình dáng, diện mạo, tình cảm, tính cách. Nhưng vẫn giữ nguyên được tính chân thật. Nguyên nhân: Do chế độ phong kiến gây nên C. Bài mới Hỏi: Đọc “Hoàng nghe ….. đến hết” Hỏi: Hình ảnh Thủy Sinh và Hoàng gợi ta liên tưởng đến ai? - Gợi ta liên tưởng đến tương lai. Hỏi: Nhìn đôi bạn nhỏ ấy Tấn có suy nghĩ gì? Tấn ước chúng sung sướng hơn mình với Nhuận Thổ và thân nhau mãi mãi. Hỏi: Hãy nhận xét sự suy nghĩ ấy? - Đó là ước mơ cao đẹp: muốn làm cách mạng để thay đổi cả cuộc sống xã hội. Hỏi: Hình ảnh con đường ở cuối truyện có ý nghĩa gì? + Hình ảnh con đường: Con đường đi, con đường Cách mạng GV: Đó chính là niềm tin hy vọng vào con đường Cách mạng sẽ làm thay đổi cuộc sống. Hình ảnh con đường ở cuối truyện làm cho tác phẩm đậm đà màu sắc trữ tình. Hỏi: Em học tập được gì về cách viết truyện của Lỗ Tấn? - Truyện có những suy ngẫm sâu sắc giàu chất trữ tình. Cách kể truyện linh hoạt. Kỷ niệm quá khứ và hiện tại đan xen kẽ nhau làm nổi bật hình ảnh nhân vật chính. (Làm cho tác phẩm lúc nào cũng lấp lánh Nhuận Thổ) Cảnh quê hương tiêu điều chỉ miêu tả đôi nét nhưng rất gợi cảm Hỏi: Truyện phản ánh cuộc sống của giai cấp nào, trong xã hội nào? - Truyện miêu tả cảnh quê cũ thay đổi tiêu điều hoang vắng. Nhuận Thổ biến đổi trở nên tàn tạ, đần độn, những người khác vì khốn khổ mà trở nên tàn nhẫn. Từ đó lên án chế độ phong kiến, kẻ thù của nhân dân lao động. Hỏi: Truyện ca ngợi điều gì? - Truyện ca ngợi tình cảm tốt đẹp của tuổi thơ - Tình yêu quê hương sâu nặng, tha thiết. Đau xót trước sự thay đổi tàn tạ của quê hương. Hy vọng vào tương lai tốt đẹp vào con đường Cách mạng giải phóng quê hương khỏi sự lầm than. Hỏi: Cho biết tình cảm của tác giả được thể hiện ra sao? Bài 1 - Yêu quê hương tha thiết, buồn vì quê hương đổi thay đến tàn tạ. Hỏi: Phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật Nhuận Thổ? Bài 2 - Nhỏ: thông minh, lanh lợi - Lớn: Chậm chạp, khắc khổ 3. Khi rời xa quê - Ước mơ cao đẹp - Tin tưởng hy vọng vào con đường Cách mạng IV. Tổng kết 1. Nghệ thuật 2. Nội dung V. Luyện tập * Hướng dẫn về nhà - Học nắm chắc cốt truyện – kể tóm tắt - Phát biểu cảm nghĩ về sự thay đổi của nhân vật Nhuận Thổ - “ Những đứa trẻ” soạn * Rút kinh nghiệm Cần xác định rõ: Nhân vật “tôi” là nhân vật trung tâm Tuần 16 Tiết 79 Ngày soạn: Ngày dạy: Ôn tập phần tập làm văn I. Mục đích yêu cầu Qua tiết ôn tập giúp học sinh nắm chắc các kiến thức tập làm văn ở lớp 9 ở 2 mảng. Thuyết minh và tự sự. Học sinh nắm chắc việc sử dụng các yếu tố nghệ thuật trong văn bản thuyết minh, sử dụng miêu tả, nghị luận bản chất trong văn bản tự sự Rèn kỹ năng tổng hợp kiến thức về tập làm văn II. Chuẩn bị Thầy: Nghiên cứu soạn giáo án Trò: Trò ôn lại bài III. Lên lớp A: Tổ chức B: Kiểm tra: kết hợp trong giờ? C: Bài mới I. Ôn văn bản thuyết minh Hỏi: Phần văn bản thuyết minh ở lớp 9 chủ yếu tìm hiểu những vấn đề gì? Chủ yếu đi vào luyện tập việc kết hợp giữa thuyết minh với các yếu tố như nghị luận, giải thích, miêu tả. Hỏi: Nêu vai trò, vị trí, tác dụng của biện pháp nghệ thuật và miêu tả trong văn bản thuyết minh Thuyết minh là giúp cho người đọc, người nghe hiểu biết về đối tượng do đó: Cần phải giải thích các thuật ngữ, các khái niệm có liên quan đến tri thức về đối tượng, giúp cho người nghe, người đọc dễ dàng hiểu được đối tượng. Cần phải miêu tả để giúp người nghe, người đọc có hứng thú khi tìm hiểu về đối tượng, tránh được sự khó khăn nhàm chán. Hỏi: Văn bản thuyết minh có yếu tố miêu tả (tự sự) giống và khác với văn bản miêu tả (tự sự) ở điểm nào? Miêu tả Thuyết minh - Đối tượng của miêu tả thường là các sự vật, con người, hoàn cảnh cụ thể - Có hư cấu tưởng tượng, không nhất thiết phải trung thành với sự vật - Dùng nhiều so sánh, liên tưởng - Mang nhiều cảm xúc chủ quan của người viết - ít dùng số liệu cụ thể, chi tiết - Dùng nhiều trong sáng tác văn chương, nghệ thuật - ít tính khuôn mẫu - Đa nghĩa - Đối tượng của thuyết minh thường là các loại sự vật, đồ vật - Trung thành với đặc điểm của đối tượng sự vật - Bảo đảm tính khách quan, khoa học - ít dùng tưởng tượng, so sánh - Dùng nhiều số liệu cụ thể, chi tiết - ứng dụng trong nhiều tình huống cuộc sống, văn hoá, khoa học. - Thường theo một số yêu cầu giống nhau. - Đơn nghĩa 2. Văn bản tự sự Hỏi: Văn bản tự sự ở lớp 9 yêu cầu chúng ta làm gì? - Yêu cầu về việc nhận diện các yếu tố miêu tả nội tâm, nghị luận, đối thoại, người kể chuyện trong văn bản tự sự Việc sử dụng các yếu tố đó có tác dụng vai trò rất lớn trong văn bản tự sự GV: Ngoài ra hình thức người kể chuyện trong văn bản tự sự cũng vô cùng quan trọng 3. Luyện tập Bài tập 1: Tìm yếu tố miêu tả nội tâm được thể hiện trong đoạn văn tự sự đã học “Thực sự mẹ không lo lắng đến nỗi không ngủ được. Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. Mẹ tin vào sự chuẩn bị rất chu đáo cho con trước ngày khai trường. Còn điều gì để lo lắng nữa đâu? Mẹ không lo nhưng vẫn không ngủ được. (Cổng trường mở ra – Lí Lan) Hỏi: Đoạn văn nêu nên nội dung gì? Những lo lắng, suy nghĩ của mẹ trước ngày con đi học Hỏi: Việc tác giả kể lại những lo lắng, suy nghĩ của mẹ bằng cách nào? Bằng cách miêu tả nội tâm nhân vật mẹ Bài tập 2: Tìm đoạn văn tự sự có yếu tố nghị luận “Vua Quang Trung cưỡi voi ra doanh …… chớ bảo ta không nói trước” Hỏi: Chỉ ra những yếu tố nghị luận được sử dụng trong đoạn văn? - Lập luận về ranh giới bờ cõi: “Trong khoảng trời đất …. mà cai trị” Bài tập 3: Tìm đoạn văn tự sự có các yếu tố nghị luận và miêu tả nội tâm “Lão Hạc không hiểu tôi …… một thêm đáng buồn” *Hướng dẫn về nhà - Nắm chắc vai trò tác dụng của các yếu tố nghệ thuật, miêu tả, nghị luận trong văn bản thuyết minh và tự sự *Rút kinh nghiệm - Cần cho học sinh viết đoạn văn sử dụng yếu tố nghị luận, miêu tả Tuần 16 Tiết 80 Ngày soạn: Ngày dạy: Ôn tập phần tập làm văn I. Mục đích yêu cầu Giúp học sinh nắm được các nội dung chính của phần Tập làm văn đã học thấy được tính chất tích hợp của chúng với văn bản chung. Thấy được tính kế thừa và phát triển của các nội dung TLV học ở lớp 9 bằng cách so sánh với nội dung các kiểu văn bản đã học ở lớp dưới II. Chuẩn bị: Thầy: Nghiên cứu soạn giáo án Trò: Học bài III. Lên lớp A. Tổ chức B. Kiểm tra: Kết hợp trong giờ C. Bài mới 1. Văn bản tự sự Hỏi: Em cho biết tự sự học ở lớp 9 có điểm gì giống và khác so với các nội dung về kiểu văn bản này đã được học ở lớp dưới? Giống nhau Văn bản tự sự đều có nhân vật và sự việc Khác nhau ở lớp 9 thêm sự kết hợp miêu tả với biểu cảm, nghị luận, đối thoại…. Người kể chuyện và vai trò của người kể chuyện Hỏi: Khi gọi tên 1 văn bản người ta căn cứ vào đâu Căn cứ vào phương thức biểu đạt chính GV: - Phương thức tái tạo hiện thực bằng cảm xúc chủ quan: Văn bản miêu tả Phương thức tập luyện: Văn bản nghị luận Phương thức tác động vào cảm xúc: Văn bản biểu cảm Phương thức cung cấp tri thức về đối tượng: văn bản thuyết minh Phương thức tái tạo hiện thực bằng nhân vật, cốt truyện: văn bản tự sự Hỏi: Vì sao trong 1 văn bản có đủ các yếu tố nghị luận, miêu tả, biểu cảm mà vẫn gọi đó là văn bản tự sự? Vì những yếu tố miêu tả, nghị luận, biểu cảm chỉ là những yếu tố bổ trợ nhằm làm nổi bật phương thức chính là tự sự Hỏi: Theo em có văn bản nào chỉ sử dụng 1 phương thức biểu đạt không? Trong thực tế khó có văn bản nào đó chỉ sự vận dụng một phương thức biểu đạt duy nhất 2. Luyện tập Bài tập 1: Đánh dấu x vào các ô trống mà kiểu văn bản chính có thể kết hợp với các yếu tố tương ứng trong đó STT Kiểu văn chính Các yếu tố kết hợp Tự sự Miêu tả Nghị luận Biểu cảm Thuyết minh Điều hành 1 Tự sự x x x x 2 Miêu tả x x x 3 Nghị luận x x x 4 Thuyết minh x x 5 Biểu cảm x x x 6 Điều hành Hỏi: Một số tác phẩm tự sự được học trong sách giáo khoa Ngữ văn từ lớp 6 đến lớp 9 không phải bao giờ cũng phân biệt rõ bố cục ba phần: Tại sao bài tập làm văn tự sự của học sinh vẫn phải có đủ ba phần? Bài viết của học sinh phải đủ ba phần vì đang trong giai đoạn luyện tập, phải rèn luyện theo những yêu cầu chuẩn mực của nhà trường. Sau khi đã trưởng thành học sinh có thể viết tự do. Hỏi: Theo em những kiến thức và kĩ năng về kiểu văn bản tự sự của phần TLV có giúp được gì trong việc đọc hiểu các văn bản tác phẩm văn học tương ứng trong SGK Ngữ văn 9 không? Những kiến thức và kĩ năng về kiểu văn bản tự sự của phần TLV đã soi sáng thêm rất nhiều cho việc đọc hiẻu văn bản – tác phẩm văn học tương ứng Hỏi: Phân tích một vài ví dụ làm dẫn chứng? Ví dụ: Khi học đối thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự các kiến thức này giúp ta hiểu sâu hơn các đoạn trích truyện Kiều cũng như truyện ngắn Làng của Kim Lân Hỏi: Việc đọc các tác phẩm tự sự và các phần Tiếng Việt tương ứng giúp các em học phần TLV ntn? Giúp các em biết lựa chọn đề tài, nội dung, cách kể chuyện, cách dùng các ngôi kể, người kể chuyện, cách dẫn dắt, xây dựng và miêu tả nhân vật, sự việc. Bài tập: Viết một đoạn văn tự sự có kết hợp yếu tố miêu tả, nghị luận, đối thoại, độc thoại. Gợi ý: học sinh lựa chọn chủ đề để viết Gọi học sinh trình bày, nhận xét * Hướng dẫn về nhà Ôn lại toàn bộ phần thuyết minh, tự sự Chuẩn bị làm bài tổng hợp * Rút kinh nghiệm Nên cho học sinh thực hành nhiều hơn Tuần 16 Tiết 81 Ngày soạn: Ngày dạy: Trả bài tập làm văn số 3 I. Mục đích yêu cầu Giúp học sinh ôn tập, củng cố các kiến thức về văn bản tự sự. Đánh giá được những ưu nhược điểm của bài viết cụ thể về các mặt Kiểu bài: Đúng với văn bản tự sự Nội dung: Có các tình huống sự việc sinh động, hấp dẫn và có ý nghĩa. Có kết hợp miêu tả, nghị luận, các lời đối thoại, độc thoại. Rèn kỹ năng sử dụng bài viết có sử dụng các yếu tố trên II. Chuẩn bị Thầy: Nghiên cứu soạn giáo án. Trò: Học bài. III. Lên lớp A. Tổ chức B. Kiểm tra: Kết hợp trong giờ C. Bài mới Hỏi: Gọi học sinh nhắc lại đề 1. Đề bài: Nhân ngày 20/11 kể lại cho các bạn nghe về một kỉ niệm đáng nhớ giữa mình và thầy cô giáo cũ Hỏi: Xác định thể loại đề bài trên? - Thể loại: Văn tự sự Hỏi: Đề bài yêu cầu kể về chuyện gì? - Kể lại kỉ niệm với thầy cô giáo cũ Hỏi: Về hình thức bài làm phải đảm bảo yêu cầu gì? - Bài làm phải kết hợp với các yếu tố miêu tả, nghị luận, đối thoại, độc thoại Hỏi: Em hãy nhắc lại dàn ý của đề bài trên? - Nhắc lại dàn ý hết 68-69 2. Nhận xét - Ưu điểm: + Các em đã nắm được yêu cầu về thể loại tự sự có kết hợp các yếu tố miêu tả, nghị luận…. + Nhiều em kể sinh động, hấp dẫn và hết sức xúc động như 9G: Thương, Thương A, Đạt…. 9H: Đạt, Hằng, Thuỷ, Phương…. + Biết trình bày chi tiết sự việc tốt, chữ viết sạch đẹp rõ ràng - Nhược điểm + Nhiều em kể nể dài dòng, câu chuyện hời hợt, chi tiết sự việc nghèo nàn + Thiếu sự kết hợp với các yếu tố nghị luận, miêu tả làm cho bài viết khô khan. + Chữ viết cẩu thả, thiếu nét, sai chính tả.. 9H: Nguyện, Nam, Tín, Tĩnh, Hiển, Cát, Cường, Đạo… 9G: Chiểu, Dũng, TùngA 3. Chữa lỗi sai Hỏi: Gọi học sinh chữa lỗi sai trong bài làm của mình mà cô giáo đã đánh dấu sẵn 4. Đọc bài Gọi học sinh có bài làm tốt, 2 học sinh bài làm kém đọc để so sánh nhận xét * Hướng dẫn về nhà Những em làm bài yếu phải làm lại bài Ôn tập tốt văn bản tự sự để thi hết học kì * Rút