Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tuần 27 Tiết 101 Bàn luận về phép học luận học pháp

Bài ,Tiết 101 NS: 4/3/2012 Tuần 27 Văn bản BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC LUẬN HỌC PHÁP – NGUYỄN THIẾP 1. Mục tiêu Giúp học sinh 1.1. Kiến thức: Thấy được mục đích , tác dụng của việc học chân chính : học để làm người , học để biết làm , học để góp phần hưng thịnh đất nước , đồnh thời thấy được tác hại của lối học chuộng hình thức , cầu danh lợi . - Nhận thức được phương pháp học tập đúng kết hợp với hành . Biết cách viết bài văn nghị luận theo đúng chủ đề nhất định . 1.2.Kĩ năng:Phân tích thể loại tấu 1.3. Thái độ:Nhận thức được phương thức học tập đúng, kết hợp học với hành. 2. Trọng tâm:Mục đích chân chính của việc học, phê phán những lệch lạc trong việc học,… 3. Chuẩn bị : 3.1. Gv : Giáo án – sgk – Bảng phụ 3.2. Hs : Chuẩn bị theo yêu cầu sgk 4. Tiến trình 4.1. Ổn định tổ chức : kiểm diện 4.2. Kiểm tra bài cũ ? Giải thích từ ngữ “ Bình Ngô Đại Cáo” . Bài cáo do ai viết ? Nhằm mục đích gì ? TL: “ Bình “ là bình định -> dẹp xong giặc giã . “ Ngô “ giặc Minh xâm lược “Cáo” là thể văn nghị luận cổ thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trương hay công bố kết quả một sự nghiệp để mọi người cùng biết -> Bình Ngô Đại Cáo do Nguyễn Trãi làm thay lời Lê Lợi tuyên bố về sự nghiệp dẹp xong giặc Ngô . Cáo ( báo cho biết ): bố cáo , bố thị ……. 4.3. Giảng bài mới : GTB: Ở những tiết trước các em đã học thể loại Chiếu , cáo , hịch . Đặc điểm chung của những thể loại này là gì ? Hôm nay các em sẽ học một thể loại ngược lại đó là do thần dân gửi lên vua chúa . Đó là thể tấu , qua văn bản “ Bàn luận về phép học” Hoạt động 1 - Hướng dẫn học sinh đọc : giọng điệu chân tình , bày tỏ thiệt hơn , vừa tự tin , vừa khiêm tốn . - Gv đọc mẫu – Gọi hs đọc tiếp . - Gọi Hs đọc chú thích . ? Nêu vài nét về tác giả -> Nguyễn Thiếp là người học rộng tài cao , đức lớn . Ông quê ở huyện La Sơn ( nay thuộc huyện Đức Thọ ) Tỉnh Hà Tỉnh . Người đương thời kính trọng ông nên thường hay gọi ông là La Sơn Phu Tử ( Phu tử là tử mà học trò thời trước dùng để tôn xưng thầy học cũ). Ông được Quang Trung dời ra giúp nước . Thấy Vua có thái độ chân tình nên ông ra giúp Triều Tây Sơn . Khi Quang Trung mất ông về ở ẩn cho đến cuối đời . ? Quang Trung là ai ? ¡ Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ vào năm 1771 do ba anh em Nguyễn Nhạc , Nguyễn Lữ Nguyễn Huệ lãnh đạo . Trước khi ra Bắc đại phá quân Thanh cuối năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi lấy niên hiệu là Quang Trung (phú xuân ) . Mùa xuân 1789 -> quét sạch 20 vạn quân Thanh . QT bắt tay vào xây dựng đất nước . Rất tiếc là ông mất quá sớm , vào năm 1792 lúc 39 tuổi . ?Dựa vào phần chú thích sgk hãy cho biết vì sao Nguyễn Thiếp từng làm quan dưới triều Lê mà lại hợp tác giúp vua QT –Nguyễn Huệ? ¡ ……..Nguyễn Thiếp nhận ra rằng Nguyễn Huệ là một đấng minh quân , có một thái độ cầu tài , trọng kẻ sĩ . Vì vậy ông mơi 1hợp tác giúp Tây Sơn . Điều này cho thấy tấm lòng đối với dân với nước của ông . ? Em hãy cho biết văn bản thuộc thể loại gì ? I/ Đọc hểu văn bản 1. Đọc 2. Chú thích - Nguyễn Thiếp ( La Sơn Phu Tử) 1723-1804 - Thể loại : tấu ? Nêu đặc điểm và chức năng của thể tấu ? ¡ Tấu tức là tấu trình người xưa thường dùng để chỉ việc quần thần hay dân chúng tâu lên vua để bày tỏ sự tình . ( Khác với tấu trong nghệ thuật hiện đại là một loại hình kể chuyện biểu diễn trước công chúng ) . Tấu được viết bằng văn vần , văn xuôi hoặc van9 biền ngẫu . Cùng lạo với tấu còn có: nghị , biểu khải , sớ . ? Hãy hãy hoàn cảnh ra đời của văn bản ? ¡ Vua QT từng mời Nguyễn Thiếp ra hợp tác với triều Tây Sơn nhưng vì nhiều lý do Nguyễn Thiếp chưa nhận lời . Ngày 10/07 niên hiệu QT năm thứ 4 ( 1791) Vua lại viết chiếu thư mời Nguyễn Thiếp vào Phú Xuân hội kiến vì “ Có nhiều điều bàn nghị “. Lần này La Sơn Phu Tử bằng lòng vào Phú Xuân và chịu bàn quốc sự . Ông làm bài tấu bàn về ba việc mà bậc quân vương nên biết . - Phần I : bàn về quân đức ( đức của vua ) - Phần II: dân tâm ( lòng dân ) - Phần III: học pháp ( phép học ) – Nội dung như đoạn trích giảng . -> Văn bản bằng chữ Hán ->Bản dịch sgk là của Nguyễn Ngọc Lan Hoạt động 2 ? Văn bản được chia làm mấy phần ? ¡ Bốn phần Phần 1: Câu 1 ->nêu mục đích chân chính của việc học Phân 2 : Từ “ Đạo là lẽ ……tệ hại ấy “-> Phê phán những lệch lạc , sai trái trong việc học . Phần 3 : “ Cúi xin ………..xin chớ bỏ qua “-> Khẳng định quan điểm và phương pháp đúng đắn trong học tập Phần 4 : Còn lại-> Tác dụng cuả việc học chân chính . - Vào tháng 8-1791 Nguyễn Thiếp gởi bài tấu lên Vua Quang Trung , trong đó có phần “ Bàn luận về phép học “ II/ Tìm hiểu văn bản ? Nguyễn Thiếp quan niệm thế nào về việc học ? - Hs đọc câu 1 “ Ngọc không mài không thành đồ vật , người không học không biết rõ đạo “ Ý câu này nói gì ? ? Em hiểu câu châm ngôn này như thế nào ? Đạo là gì ? ¡ Đạo đức đạo lý cuả con người , đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người . ? Thử giải thích ý nghĩa của câu nói đó ? ¡ Ngọc không mài không thành đồ vật được giống như người không học không biết rõ đạo lý . ? Theo tác giả mục đích chân chính của việc học là gì ? -> Như vậy trong phần mở đầu tác giả dùng câu châm ngôn ( Văn biền ngẫu ) vừa dễ hiểu vừa tăng sức thuyết phục . Khái niệm học được giải thích bằng hình ảnh so sánh nên dễ hiểu . ? Nêu mục đích của việc học trước . sau đó Nguyễn Thiếp đè cập đến nội dung nào ? ? Theo tác giả , thế nào là việc học lệch lạc sai trái ? ¡ Lối học hình thức : học thuộc lòng câu chữ mà khộng hiểu nội dung chỉ có cái danh mà không có thực chất . Lối học cầu danh lợi : học để có danh tiếng , được trọng vọng , được nhàn nhã , được nhiều lợi lộc . ? Hãy giải nghĩa : Tam cương , ngũ thường ? ? Phê phán những việc học sai trái tác giả chỉ trích điều gì ? ? Lối học như thế gây ra nhiều tác hại về lâu dài . Đó là những tác hại nào ? 1. Mục đích chân chính của việc học “ Ngọc không mài không thành đồ vật , người không học không biết rõ đạo lý “ -> Học để làm người 2. Phê phán những biểu hiện sai trái lệch lạc trong việc học - Lối học hình thức - Lối học cầu danh lợi - Không còn biết đến tam cương ngũ thường -> Học để mưu cầu danh lợi cho bản thân không còn biết đạo lý làm người Tác hại : + Chúa tầm thường ? Sau khi phê phán những biểu hiện sai trái lệch lạc trong việc học , Nguyễn Thiếp khẳng định điều gì ? ? Quan điểm về việc học của tác giả như thế nào ? -> Gv liên hệ thực tế : Hiện nay nhà nước ta chủ trương “ Nâng cao dân trí đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài “ ? Tác giả đã dùng những phương pháp học nào ? Hs đọc chú thích : Tứ thư , ngũ kinh , chư sử ? Với những phương pháp học này tác giả nhân mạnh điều gì ? - Hs đọc đoạn cuối ? Em hãy cho biết nội dung của phần cuối ? ? Tác giả đã nêu lên tác dụng của việc học chân chính như thế nào ? ? Những lời khuyên về việc học chân chính ấy có ý nghĩa như thế nào đối với ngày nay ? ¡ Có giá trị giáo huấn người đương thời mà nó còn có ý nghĩa đến ngày nay . Phê phán mạnh mẽ tình trạng học vẹt , học tủ , học để đối phó như hiện nay . ? Nhận xét về cách lập luận của tác giả ? ¡ Lập luận chặt chẽ , có sức thuyết phục cao . Hoạt động 3 ? Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “ Bàn luận về phép học “ + Thần nịnh nọt + Nước mất nhà tan 3. Quan điểm và phương pháp đúng đắn trong việc học tập -…….thầy trò trường học của phủ , huyện , các trường tư ……….tuỳ đâu tiện đấy mà đi học . - Lúc đầu học tiểu học ………tứ thư , ngũ kinh , chư sử . - Học rộng rồi tóm lại cho gọn , theo điều học mà làm ……. -> Học những kiến thức cơ bản , từ thấp đến cao, học rộng , nghĩ sâu , học kết hợp với hành . 4. Tác dụng của việc học chân chính Đạo học thành thì người tốt nhiều ; người tốt nhiều …….thiên hạ thịnh trị III/ Tổng kết Ghi nhớ sgk / 79 4.4. Củng cố và luyện tập Hướng dẫn học sinh xác định luận điểm : tác dụng của phương pháp “ Học đi đôi với hành” - Gv củng cố bằng sơ đồ sauMục đích chân chính của việc học Khẳng định quan điểm phương pháp đúng đắn trong việc học Phê phán những lệch lạc sai trái trong việc học Tác dụng của việc học chân chính 4.5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà - Học bài - Chuẩn bị : Luyện tập xây dựng đoạn văn - Đọc và chuẩn bị theo yêu cầu sgk 5. Rút kinh nghiệm ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Bài , tiết 102 NS:4/3/2012 Tuần 27 LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 1. Mục tiêu Giúp học sinh 1.1.Kiến thức:- Củng cố chắc chắn hơn những hiểu biết về cách thức xây dựng đoạn và trình bày luận điểm . 1.2. Kĩ Năng:- Vận dụng được những hiểu biết đó vào việc tìm và sắp xếp và trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận có đề tài gần gũi quen thuộc . 1.3. Thái độ:Thói quen thực hành vận dụng 2. Trọng tâm: Xây dựng và trình bày luận điểm 3. Chuẩn bị 3.1. Gv : Giáo án – Xây dựng hệ thống luận điểm 3.2. Hs : Chuẩn bị theo yêu cầu sgk 4. Tiến trình 4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện 4.2. Kiểm tra miệng 4.3. Bài mới GTB: Dựa vào bài “ Bàn luận về phép học “ của Nguyễn Thiếp – Gv đi vào bài mới . Hoạt động 1 Xem sự chuẩn bị bàiø ở nhà của Hs (Sgk/82) Hoạt động 2 -Gv tổ chức cho Hs tìm hiểu đề bài -> gv ghi đề bài. Nhóm 1: đọc đề bài Nhóm 2: xác định yêu cầu của đề. ¡Khuyên một sồ bạn trong lớp cần học tập chăm chỉ hơn -> gv gạch chân. Nhóm 3: đọc phần hệ thống luận điểm ( II 1 Sgk/83 ) Đề : Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phaỉhọc tập chăm chỉ hơn ? Hệ thống luận điểm này có chỗ nào chưa chính xác ? Nếu có thì theo em bạn ấy cần phải điều chỉnh , sắp xếp lại như thế nào ? Nhóm 4 : thêm vào luận điểm để cho đề bài thêm hoàn toàn sáng rõ . Nhóm 5 : Sắp xếp các luận điểm hợp lý chưa ? ¡ Chưa – Vị tri 1luận điểm (b) làm cho bài thiếu mạch lạc ; luận điểm ( c) không đứng sau luận điểm ( d) được . Nhóm 6: Điều chỉnh lại – sắp xếp lại hệ thông 1luận điểm – Bố cục rõ ràng -> Gv hướng dẫn Hs ( SGV/110 ) Hoạt động 3 Hướng dẫn Hs trình bày một trong những luận điểm của bài làm . - Hs nhắc lại những điều cần lưu ý khi trình bày luận điểm . HS thảo luận ? Ta nên chuyển đoạn và giới thiệu luận điểm như thế nào cho chính xác và hấp dẫn ? Có phải tất cả các câu chuyển đoạn và giới thiệu luận điểm ghi ở điểm ở mục 2a ( II) ? ¡ Câu thứ hai xác định sai mối quan hệ giữa luận điểm cần trình bày với luận điểm đứng trên. Hai luận điểm ấy không có quan hệ nhân quả để có thể nối bằng “ Do đó “ ? Cách chuyển đoạn của các câu còn lại có gì khác nhau không? Em thích câu náo hơn cả vì sao ? ¡ Hs tuỳ chọn VD : Có thể thích câu 1 vì đơn giản dễ làm theo, câu 3 có giọng điệu gần gũi thân thiết -> Em có thể dùng nhiều cách chuyển đoạn khác nhau trong một bài văn Hs thảo luận bài 2b -> Hợp lí ( bước trước dẫn tới bước sau, bước sau kế tiếp bước trước để tới bước cuối cùng thì luận 1. xây dựng hệ thống luận điểm - Loại bỏ nội dung không phù hợp ở luận điểm (a ) - Thêm luận điểm : + Đất nước rất cần những người tài giỏi . + Phải học chăm mới học giỏi được , mới thành tài . 2. Trình bày luận điểm -> Câu thứ 2a chưa hợp lí Các câu còn lại xem như thích hợp điểm được làm rõ hoàn toàn Hs đọc phần C(2) -> Bài nghị luận nào cũng có kết bài. Vậy có thể suy ra : đoạn nghị luận nào cũng có kết luận không ¡ Không đòi hỏi -> đoạn văn sẽ vừa khó làm , vửa trở nên đơn điệu ->VD : Đến lúc ấy nhiều bạn trong chúng ta hối hận thì cũng đã muộn ?Làm thế nào để chuyển một đoạn văn diễn dịch thành đoạn văn qui nạp và ngược lại ? Có phải chỉ cần thay đổi vị trí của câu chủ đề không? ¡ Không chỉ đơn giản thế. Còn cần phải sữa lại những câu văn sau cho mối liên kết trong đoạn trong bài không bị mất đi Hoạt động 4 Hs trình bày phần luận điểm mà em vừa chuẩn bị – nghe – nhận xét Hoạt động 5 Hướng dẫn Hs làm bài về nhà câu 4/84Sgk 4.4. Câu hỏi và bài tập củng cố Hs đọc phần đọc thêm sgk/84,85 4.5. Hướng dẫn học sinh tự học - Đọc lại các văn bản - Xem các đề bài ở Sgk/85 - Chuẩn bị kiến thức văn nghị luận, giấy làm bài viết số 6 5. Rút kinh nghiệm ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------