Giáo án Toán khối 11 - Chương I: Phép dời hình và phép đồng dạng trong mặt phẳng

Ngày soạn 12/08/2010 CHƯƠNG I: PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG Tiết 1 Bài 1. PHÉP BIẾN HÌNH A. MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức: Nắm được định nghĩa về phép biến hình, một số thuật ngữ và ký hiệu. 2. Về kỹ năng: Dựng được ảnh của một điểm qua phép biến hình đã cho. 3. Về tư duy, thái độ: có tinh thần hợp tác, tích cực tham gia học bài, rèn luyện tư duy lô gíc. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ: 1. Chuẩn bị của giáo viên: Có phiếu học tập, bảng phụ. 2. Chuẩn bị của học sinh: Ôn bài cũ ( phép chiếu vuông góc) C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC: - Gợi mở, vấn đáp và hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng HĐ 1: ÔN TẬP KIẾN THỨC CŨ HĐTP 1: Kiểm tra kiến thức cũ - Hiểu yêu cầu đặt ra - Nêu ( hoặc chiếu) câu hỏi của HĐ 1 ( sgk – 4) - Trong mặt phẳng cho đường thẳng d và điểm M. Dựng hình chiếu vuông góc M’ của điểm M lên đường thẳng d M d M’ - Dựng được điểm M’ thỏa mãn đầu bài. - Yêu cầu học sinh lên bảng: Dựng điểm M’ - Nhận xét cách dựng điểm M’ của bạn và bổ xung nếu cần. - Yêu cầu học sinh khác nhận xét cách dựng của bạn và bổ xung ( nếu có) - Nhận xét, đánh giá và cho diểm. HĐTP 2: Nêu vấn đề vào bài mới - Hiểu yêu cầu của câu hỏi và trả lời. - Nêu câu hỏi và yêu cầu học sinh trả lời. - Có mấy điểm M’ thỏa mãn cách chiếu trên. Phát hiện được vấn đề. - Vậy với mỗi điểm M có một điểm M’ duy nhất là hình chiếu vuông góc của M trên d cho trước. Quy tắc cho tương ứng đó có tên gọi là gì? Chúng ta sẽ vào bài học hôm nay. HĐ 2: KIẾN THỨC VÀ ĐỊNH NGHĨA HĐTP1: Hình thành định nghĩa - Đọc định nghĩa ( sgk – 4) - Cho học sinh đọc định nghĩa ( sgk – 4) 1. Định nghĩa: Phép biến hình - Phát biểu được định nghĩa - Yêu cầu học sinh phát biểu lại: Định nghĩa phép biến hình. - Định nghĩa ( sgk – 4) HĐTP 2: Ảnh qua phép biến hình - Nhớ được ký hiệu - Ký hiệu của phép biến hình - Ký hiệu: F - Nhớ được cách viết cách đọc và ảnh của phép biến hình - Ảnh của một điểm. - Viết: F (M) = M’ ( M’ là ảnh của điểm M qua phép biến hình F) - Phân biệt được ảnh của một hình với ảnh của một điểm - Ảnh của một hình. - Viết: F(H) = H’ ( H’ là ảnh của hình H qua phép biến hình F) HĐTP 3: Phép đồng nhất - Hiểu được trong phép biến hình cón có phép đồng nhất. - Học sinh đọc khái niệm phép đồng nhất ( sgk – 4) - Phép biến mỗi điểm M thành chính nó => gọi là phép đồng nhất. HĐ 3: CỦNG CỐ BÀI HỌC HĐTP 1: Hướng dẫn HĐ 2 ( sgk – 4) - HĐ theo nhóm - Học sinh đọc yêu cầu của HĐ 2 (sgk – 4) - HĐ 2 ( sách giáo khoa – 4 ) - Từng nhóm lên bảng nộp phiếu trả lời. - Tập hợp phiếu trả lời của các nhóm. - Kết quả trả lời của tất cả các nhóm. - Nhận xét kết quả trả lời của nhóm bạn. - Thông báo chung kết quả trả lời lên bảng. - Câu trả lời đúng là: Không phải là một phép biến hình. Vì ta luôn có thể tìm được ít nhất 2 điểm M’ và M’’ sao cho M là trung điểm của M’M’’ và MM’ = MM’’ = a - Hiểu và nhận thức được kiến thức đúng của kết quả. - Chốt lại kiến thức đúng. - Nhận xét, đánh giá và chấm điểm cho từng nhóm. HĐTP 2: Trả lời câu hỏi - Hiểu và trả lời theo nhận thức của mỗi học sinh. - Nêu câu hỏi để cả lớp cùng suy nghĩ và trả lời. - Hãy nêu những nội dung chính của bài học này. - Học sinh trình bày phép đồng nhất trên bảng ( hình vẽ) - Yêu cầu học sinh lên bảng trình bày. - Hãy minh họa bằng hình vẽ của phép đồng nhất. Ngày soạn 18/08/2010 CHƯƠNG I: PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG Tiết 2 Bài 2 PHÉP TỊNH TIẾN A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Hiểu được định nghĩa, tính chất và biểu thức tọa độ của phép tịnh tiến. 2. Kỹ năng - Dựng được ảnh của một điểm, một đoạn thẳng, một tam giác, một đường tròn qua một phép tịnh tiến. - Xác định được tọa độ của yếu tố còn lại khi cho trước hai trong ba yếu tố là tọa độ vectơ (a,b), tọa độ điểm M(x0 ; y0) và tọa độ điểm M’(x;y) là ảnh của điểm M qua phép tịnh tiến theo vectơ (a,b). - Xác định được vectơ tịnh tiến khi cho trước tạo ảnh và ảnh qua phép tịnh tiến đó. - Nhận biết được một hình H’ là ảnh của một hình H qua một phép tịnh tiến nào đó. - Biết vận dụng kiến thức về các phép toán vectơ trong chứng minh tính chất bảo toàn khoảng cách giữa hai điểm của phép tịnh tiến. 3. Tư duy và thái độ Biết quy lạ về quen, phát triển trí tưởng tượng không gian, suy luận logic. Tích cực trong phát hiện và chiếm lĩnh tri thức. Biết được toán học có ứng dụng trong thực tiễn. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ GV: dụng cụ dạy học, bảng phụ, phiếu học tập. HS: dụng cụ học tập, bài cũ. C. GỢI Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Về cơ bản sử dụng phương pháp gợi mở vấn đáp. Đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức cũ Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Ghi bảng - HĐTP1: Nêu tình huống - Hiểu yêu cầu đặt ra và trả lời câu hỏi. - Nêu câu hỏi và yêu cầu HS trả lời. Quan sát hình ảnh cánh cửa trượt ở hình 1.2 SGK - Nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung nếu cần. - Yêu cầu học sinh khác nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung nếu có. -Nhận xét và chính xác hóa kiến thức cũ. - Đánh giá HS và cho điểm HĐTP 2: nêu vấn đề học bài mới. - Phát hiện vấn đề nhận thức. - Qui tắc cho tương ứng trong bài kiểm tra là một phép biến hình, phép đó có tên gọi là gì và có các tính chất như thế nào ta sẽ tiếp tục bài hôm nay. 2. Hoạt động 2: Chiếm lĩnh kiến thức về định nghĩa phép tịnh tiến. Hoạt động của HS Hoạt động của HS Ghi bảng HĐTP 1: hình thành định nghĩa I. Định nghĩa. -Đọc sách giáo khoa, trang 5 phần I. Định nghĩa. - Cho HS đọc sách giáo khoa, trang 5 phấn I. Định nghĩa a) Định nghĩa: SGK trang 5 kí hiệu: T - Phát biểu định nghĩa phép tịnh tiến. -Nêu được qui tắc tương ứng và cách xác định ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến. - Yêu cầu HS phát biểu lại định nghĩa phép tịnh tiến. - Gợi ý để HS nêu lại được qui tắc tương ứng và cách xác định ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến. T(M) = M’ = HĐTP 2: Kĩ năng dựng ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến. - Dựng ảnh của ba điểm A, B, C bất kì qua phép tịnh tiến vector cho trước. - Yêu cầu HS chọn trước một vectơ và lấy ba điểm A, B, C bất kì. Dựng ảnh của mỗi điểm đó qua phép tịnh tiến theo vectơ đã chọn. b) Dựng ảnh của ba điểm A, B, C bất kì qua phép tịnh tiến theo vectơ cho trước. - Xin hỗ trợ của bạn hoặc giáo viên nếu cần. - Theo dõi và hướng dẫn HS cách dựng ảnh nếu cần. - Phát biểu cách dựng ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến theo một vectơ cho trước. - Yêu cầu HS phát biểu cách dựng ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến theo một vectơ cho trước. A’ - Quan sát và nhận biết cách dựng ảnh của một điểm và một hình qua một phép tịnh tiến theo một vectơ cho trước. - Minh họa (Xem SGK) D D’ A B’ C’ C B HĐTP 3: Củng cố về phép tịnh tiến. - Vận dụng định nghĩa để làm ∆ trong sách giáo khoa trang 5 - Cho học sinh làm trong sách giáo khoa trang 5. c) ∆ : SGK, trang 5. 3. Hoạt động 3: Chiếm lĩnh kiến thức vế tính chất phép tịnh tiến Hoạt động của HS Hoạt động của GV Ghi bảng – trình chiếu HĐTP 1: phát hiện và chiếm lĩnh tính chất 1. II. Tính chất. Quan sát và nhận xét về , , . - Dựa vào việc dựng ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến ở phần trên, cho nhận xét về , , ? Quan sát và nhận xét về và , và , và ? - Dựa vào việc dựng ảnh của một điểm qua một phép tịnh tiến ở phần trên, cho nhận xét về và , và , và ? Đọc SGK, trang 6, phần Tính chất 1 Yêu cầu HS đọc SGK, trang 6, phần Tính chất 1 a) Tính chất 1: SGK, trang 6. Trình bày về điều nhận biết được. Yêu cầu HS phát biểu điều nhận biết được. Hướng dẫn học sinh chứng minh tính chất 1 Ghi nhớ: phép tịnh tiến bảo toàn khoảng cách giữa hai điểm bất kì. Dựng ảnh của đoạn thẳng AB, tam giác ABC qua một phép tịnh tiến. Cho HS dựng ảnh của đoạn thẳng AB, tam giác ABC qua một phép tịnh tiến. Cho HS tìm tâm đường tròn ngoại tiếp ABC và tìm ảnh của nó qua phép tịnh tiến. Quan sát và nhận biết cách dựng ảnh của một đoạn thẳng, một tam giác qua một phép tịnh tiến theo một vectơ cho trước. Minh họa ( Xem SGK ) . A’ D D’ A B’ C’ C B HĐTP 2: phát hiện và chiếm lĩnh tính chất 2. Nhận xét về ảnh của một đoạn thẳng, của một đường thẳng, của một tam giác qua phép tịnh tiến. Dựa vào việc dựng ảnh qua một phép tịnh tiến ở trên, cho nhận xét về ảnh của một đoạn thẳng, của một đường thẳng, của một tam giác qua phép tịnh tiến. Đọc SGK, trang 6, phần Tính chất 2. Yêu cầu HS đọc SGK, trang 6, phần Tính chất 2 B) Tính chất 2: ( SGK trang 6) Trình bày về điều nhận biết được. Yêu cầu HS phát biểu điều nhận biết được. Thực hiện ∆ trong SGK, trang 7 Cho HS thực hiện ∆ trong SGK, trang 7. 4. Hoạt động 4: Chiếm lĩnh kiến thức về biểu thức tọa độ của phép tịnh tiến. Hoạt động của HS Hoạt động của GV Ghi bảng – trình chiếu. HĐTP 1: Ôn lại kiến thức về biểu thức tọa độ của các phép toán vectơ trong mặt phẳng. Nhắc lại kiến thức về biểu thức tọa độ của các phép toán vectơ trong mặt phẳng. Hướng dẫn HS hồi tưởng được về biểu thức tọa độ của các phép toán vectơ trong mặt phẳng. a) Ôn lại kiến thức về biểu thức tọa độ của các phép toán vectơ trong mặt phẳng. HĐTP 2: chiếm lĩnh tri thức mới về biểu thức tọa độ của phép tịnh tiến. Đọc SGK, trang 7 phần Biểu thức tọa độ của phép tịnh tiến. Cho HS đọc ( cá nhân hoặc tập thể ) SGK, trang 7 phần Biểu thức tọa độ của phép tịnh tiến. Trình bày về điều nhận thức được. Phát biểu điều nhận thức được. Nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung ( nếu có ) Cho HS khác nhận xét và bổ sung nếu cần. Ghi nhận kiến thức mới. Chính xác hóa và đi đến kiến thức về biểu thức tọa độ của phép tịnh tiến. b) Biểu thức tọa độ: ( SGK, trang 9). HĐTP 3: củng cố tri thức vừa học. Làm ∆ trang SGK, trang 7. Cho HS làm ∆ trong SGK, trang 7. c) ∆: ( SGK, trang 7) Hoạt động 5: Củng cố toàn bài Câu hỏi 1: em hãy cho biết những nội dung chính đã học trong bài này? Câu hỏi 2: Nêu cách dựng ảnh của một điểm, một đoạn thẳng, một tam giác qua một phép tịnh tiến. Lưu ý HS: Về kiến thức, kỹ năng, tư duy và thái độ như trong phần mục tiêu bài học đã nêu. Chia HS làm 4 nhóm, các nhóm số 1,2,3,4 cùng làm bài tập số 2, SGK, trang 7. BTVN: Học kĩ lại lí thuyết, làm bài tập số 3 và đọc phần IV. Áp dụng phép tịnh tiến để giải toán, SGK, trang 7. .........................................................................@&?.......................................................................... Ngày soạn 24/08/2010 CHƯƠNG I: PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG Tiết 3 Baøi 3 : PHEÙP ÑOÁI XÖÙNG TRUÏC MUÏC TIEÂU : 1 . Veà kieán thöùc : HS bieát ñöôïc : Ñònh nghóa cuûa pheùp ñoái xöùng truïc . Pheùp ñoái xöùng truïc coù caùc tính chaát cuûa pheùp dôøi hình . Bieåu thöùc toaï ñoä cuûa pheùp ñoái xöùng qua moãi truïc toaï ñoä . Truïc ñoái xöùng cuûa moät hình , hình coù truïc ñoái xöùng . 2 .Veà kó naêng: - Döïng ñöôïc aûnh cuûa moät ñieåm moät ñöôøng thaúng, moät tam giaùc qua pheùp doái xöùng truïc - Xaây döïng ñöôïc bieåu thöùc toaï ñoä , truïc ñoái xöùng cuûa moät hình . 3 . Veà tö duy – thaùi ñoä : Tích cöïc tham gia vaøo baøi hoïc, coù tinh thaàn hôïp taùc, reøn luyeän tö duy logic . B . CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ : 1 . Chuaån bò cuûa GV :Phieáu hoïc taäp , baûng phuï . 2 . Chuaån bò cuûa HS : Kieán thöùc ñaõ hoïc. C . PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC : Veà cô baûn söû duïng phöông phaùp daïy hoïc gôïi môû, vaán ñaùp, hoaït ñoäng nhoùm . D . TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP : HÑ1:Kieåm tra baøi cuõ: HÑ cuûa HS HÑ cuûa GV Ghi baûng HÑTP:Kieåm tra baøi cuõ Hieåu yeâu caàu ñaët ra vaø traû lôøi caâu hoûi . Neâu caâu hoûi vaø yeâu caàu HS traû lôøi Neâu ñònh nghóa pheùp tònh tieán trong maët phaúng Cho ñöôøng thaúng d, ñaët töông öùng moãi ñieåm M khoâng thuoäc d thaønh ñieåm M/ sao cho ñoaïn thaúng MM/ vuoâng goùc vôùi d coù laø pheùp bieán hình khoâng?Vì sao? Nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa baïn vaø boå sung neáu caàn Yeâu caàu HS khaùc nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa baïn vaø boå sung neáu coù Nhaän xeùt veà kieán thöùc cuõ Ñaùnh giaù HS vaø cho ñieåm Phaùt hieän vaán ñeà nhaän thöùc HÑTP: Neâu vaán ñeà hoïc baøi môùi Qui taéc cho töông öùngtrong kieåm tra baøi cuõ laø moät pheùp bieán hình,pheùp ñoù coù teân goïi laø gì vaø coù nhöõng tính chaát , bieåu thöùc toaï ñoä nhö theá naøo ta seõ tieáp tuïc baøi hoâm nay. HÑ2:Kieán thöùc veà ñònh nghóa pheùp ñoái xöùng truïc : HÑ cuûa HS HÑ cuûa GV Ghi baûng HÑTP: Hình thaønh ñònh nghóa I) Ñònh nghóa Cho HS ñoïc SGK tr8,9 phaàn I Ñònh nghóa a)Ñònh nghóa (SGKtr8) Phaùt bieåu ñinh nghóa pheùp ñoái xöùng truïc Neâu qui taéc töông öùng vaø caùch xaùc ñònh aûnh cuûa moät hình qua pheùp ñoái xöùng truïc . Yeâu caàu HS phaùt bieåu laïi Ñònh nghóa pheùp ñoái xöùng truïc . Gôïi yù ñeå HS neâu ñöôïc qui taéc töông öùng vaø caùch xaùc ñònh aûnh cuûa moät hình qua pheùp ñoái xöùng truïc . Hình 1.11 tr9 Döïng aûnh cuûa 2 ñieåm A,B baát kyø qua pheùp ñoái xöùng truïc Yeâu caàu HS choïn tröôùc moät ñöôøng thaúng d vaø 2 ñieåm A,B baát kyø.Döïng aûnh cuûa moãi ñieåm qua pheùp ñoái xöùng truïc theo d. HÑTP:Cuûng coá veà pheùp ñoái xöùng truïc Vaän duïng ñònh nghóa laøm ?1 SGKtr9 Cho HS laøm ?1 SGKtr9 HÑ3:Giuùp HS vaän duïng bieåu thöùc toaï ñoä cuûa pheùp ñoái xöùng truïc qua truïc toaï ñoä : HÑ cuûa HS HÑ cuûa GV Ghi baûng Tìm bieåu thöùc lieân heä giöõa caùc ñieåm M/ ,N/,M,N. Yeâu caàu HS Choïn heä truïc toaï ñoä Oxy sao cho truïc ñoái xöùngd truøng vôùi truïc Ox . Vôùi caùc ñieåm M/(x;y) , N/(x/1;y/1) laàn löôït laø aûnh cuûaM(x;y) , N(x1;y1) qua Ñd thì khi ñoù coù bieåu thöùc gì? Ñd = Ñ(Ox) . Khi ñoù: vaø Do ñoù M/N/= = = = MN Traû lôøi : truïc Ox Vaäy bieåu thöùc treân laø bieåu thöùc toaï ñoäcuûa pheùp ñoái xöùng qua truïc gì? HÑTP:Cuûng coá veà bieåu thöùc toaï ñoä cuûa pheùp ñoái xöùng qua truïc Ox Vaän duïng veà bieåu thöùc toaï ñoä cuûa pheùp ñoái xöùng truïc qua truïc Ox HS laøm ?3 SGKtr9 ?3 SGKtr9 Vaän duïng bieåu thöùc toaï ñoä qua truïc Ox cho Oy Töông töï cho bieåu thöùc toaï ñoä cuûa pheùp ñoái xöùng qua truïc Oy Hình veõ SGKtr10 Vaän duïng laøm?4 SGK tr10 Cho HS laøn ?4 SGK tr10 ?4 SGK tr10 HÑ4:Kieán thöùc veà tính chaát cuûa pheùp ñoái xöùng truïc : HÑ cuûa HS HÑ cuûa GV Ghi baûng GV phaùt bieåu tính chaát 1 Tính chaát 1:SGK tr10 Vaän duïng tính chaát laøm ?5 Cho HS laøm ?5 SGK tr10 ?5 SGK tr10 GV phaùt bieåu tính chaát 2 Tính chaát 2 :SGK tr10 HÑ5: Kieán thöùc veà truïc doái xöùng cuûa moät hình: HÑ cuûa HS HÑ cuûa GV Ghi baûng HÑTP : Hình thaønh dònh nghóa Ñònh nghóa: Ñoïc ñònh nghóa SGK tr10 Yeâu caàu HS ñoïc ñònh nghóa SGK tr10 vaø xem VD2 SGK tr11 ñeå nhaän bieát coù truïc ñoái xöùng HÑTP:Cuûng coá truïc doái xöùng cuûa moät hình Vaän duïng ñònh nghóa laøm ?6 SGK tr11 Cho HS laøm ?6SGK tr11 Caùc chöõ H, A , O Hình vuoâng, hình chöõ nhaät,hình thoi,. HÑ6:Cuûng coá: Em haõy cho bieát noäi dung chính trong baøi naøy . Neâu caùch döïng anh cuûa moät ñieåm , moät ñöôøng thaúng , moät tam giaùc qua pheùp ñoái xöùng truïc Baøi taäp 3 SGK tr11. Daën doø : Laøm baøi taäp coøn laïi . Tim nhöõng hình coù truïc ñoái xöùng trong thöïc teá. .........................................................................@&?.......................................................................... Ngày soạn 30/08/2010 CHƯƠNG I: PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG Tiết 4 Bài 4. PHÉP ĐỐI XỨNG TÂM A. MỤC TIÊU. 1. Về kiến thức: Học sinh biết được - Định nghĩa của phép đối xứng tâm; - Biểu thức toạ độ của phép đối xứng qua gốc tọa độ; - Tâm đối xứng của một hình, hình có tâm đối xứng. 2. Về kỹ năng: Học sinh làm được - Dựng ảnh của một điểm, một đoạn thẳng, một tam giác qua phép đối xứng tâm. - Xác định được biểu thức toạ độ, tâm đối xứng của một hình. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ 1. Chuẩn bị của GV: Các phiếu học tập, bảng phụ. 2. Chuẩn bị của HS: Ôn bài cũ và chuẩn bị bài mới. C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Về cơ bản sử dụng PPDH gợi mở vấn đáp đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC. Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức cũ dẫn đến vấn đề mới HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng HĐTP 1: Nêu vấn đề - Nắm được yêu cầu đặt ra và trả lời câu hỏi. - Nêu câu hỏi và yêu cầu học sinh trả lời - Nêu định nghĩa phép biến hình trong mặt phẳng. - Trong mặt phẳng cho điểm I cố định. Qui tắc đặt tương ứng mỗi điểm M trên mặt phẳng với một điểm M sao cho I là trung điểm M M có là phép biến hình không? Vì sao? . - Và nếu điểm M trùng với điểm I thì điểm M sẽ ở vị trí nào? - Nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung nếu cần. - Yêu cầu học sinh khác nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung nếu có - Nhận xét và chính xác hoá lại kiến thức cũ - Đánh giá HS và cho điểm HĐTP 2: Nêu vấn đề mới - Qui tắc cho tương ứng trong bài kiểm tra là phép biến hình có tên gọi là phép đối xứng tâm để hiểu rõ hơn chúng ta bắt đầu vào bài mới Hoạt động 2: Học sinh chiếm lĩnh kiến thức về định nghĩa phép đối xứng tâm HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng HĐTP 1: Hình thành định nghĩa I. Định nghĩa: - Học sinh đọc SGK Tr12, phần I. Định nghĩa - Cho học sinh đọc SGK Tr12, phần I. Định nghĩa a) Định nghĩa (SGK Tr12) -Phát biểu định nghĩa phép đối xứng tâm. - Yêu cầu HS phát biểu lại định nghĩa phép đối xứng tâm M × ·I × M -Học sinh quan sát hình đưa ra kết quả -Từ hình vẽ giáo viên cho học sinh nhận xét tìm ra hệ thức liên hệ của hai véctơ và Đ HĐTP 2 : HS thực hành kỹ năng dựng ảnh của đường thẳng, của tam giác, của đường tròn qua phép đối xứng tâm - HS thực hiện việc dựng ảnh của đường thẳng, tam giác, đường tròn qua phép đối xứng tâm. - Xin hỗ trợ của bạn hoặc của giáo viên nếu cần - Giáo viên vẽ sẵn tâm đối xứng I, J, K và đường thẳng a, tam giác ABC, đường tròn . - Yêu cầu 3 học sinh lên bảng dựng ảnh của 3 hình. - Theo dõi hướng dẫn học sinh cách dựng ảnh nếu cần. b) - Dựng ảnh của hai điểm M, N trên đường thẳng a qua phép đối xứng tâm I - Dựng ảnh của ba đỉnh tam giác ABC qua phép đối xứng tâm J. - Dựng ảnh của đường tròn qua phép đối xứng tâm K HĐTP 3: Củng cố về phép đối xứng tâm -Vận dụng định nghĩa để làm bài thực hành 1 vá 2 - Cho học sinh làm bài thực hành1 và 2 (SGK Tr 13) c)Bài thực hành 1, 2 (SGK Tr 13) Hoạt động 3: Chiếm lĩnh kiến thức về tính chất của phép đối xứng tâm HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng -HĐTP 1: Phát hiện và chiếm lĩnh tính chất 1 - Dựa vào các hình vẽ đã dựng ở trên nhận xét về và độ dài của hai đoạn MN và MN - Cho học sinh quan sát lại các hình đã dựng ở phần trên và yêu cầu học sinh nhận xét về và độ dài của hai đoạn MN và MN II. Tính chất: - Đọc SGK Tr 13 phần tính chất 1 -Yêu cầu học sinh đọc SGK Tr13, phần tính chất 1 a) Tính chất 1: (SGK Tr 13) - Xem SGK Tr 14 phần chứng minh tính chất 1 -Dựa vào định nghĩa, chính xác hoá lại tính chất 1 bằng cách chứng minh - HĐTP 2 : Phát hiện và chiếm lĩnh tính chất 2 - Quan sát hình vẽ và nhận xét về ảnh của đường thẳng, đoạn thẳng, tam giác, đường tròn qua phép đối xứng tâm -Cho học sinh quan sát lại các hình đã dựng ở phần trên và yêu cầu học sinh nhận xét về ảnh của đường thẳng, đoạn thẳng, tam giác, đường tròn qua phép đối xứng tâm -HS đọc SGK Tr 14 phần tính chất 2 -Yêu cầu học sinh đọc SGK Tr 14, phần tính chất 2 b) Tính chất 2: (SGK Tr 14) Hoạt động 4 : Chiếm lĩnh kiến thức về biểu thức tọa độ của phép đối xứng qua gốc toạ độ HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng -HĐTP 1 : Dùng hình vẽ phát hiện ra công thức - Quan sát hình vẽ đưa ra nhận xét . - Dựng thêm điểm và ảnh của nó qua phép đối xứng tâm O rồi nhận xét về tọa độ của chúng. - Cho học sinh quan sát hình 1.22 SGK Tr 13 rồi đưa ra nhận xét về liên hệ giữa toạ dộ của hai điểm M và M - Yêu cầu học sinh chọn thêm điểm khác ở góc phần tư thứ II, III, IV dựng ảnh của chúng qua phép đối xứng tâm O rồi đưa ra nhận xét. y N M(x;y) O x M(x N - Đọc công thức biểu thức tọa độ của phép đối xứng qua gốc tọa độ ( SGK Tr 13) - Yêu cầu học sinh đọc công thức biểu thức tọa độ của phép đối xứng qua gốc tọa độ( SGK Tr 13) III. Biểu thức tọa độ của phép đối xứng qua gốc tọa độ: (SGK Tr 13) -HĐTP 2: Củng cố cho học sinh nắm vững công thức - Vận dụng công thức trên để giải bài thực hành số 3, 4 (trang 13, 14) - Cho học sinh giải bài thực hành 3 (trang 13) và bài 4 (trang 14) Bài thực hành 3, 4(Tr 13, 14) Hoạt động 5: Tìm hiểu định nghĩa tâm đối xứng của một hình HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng -HĐTP 1: Tìm hiểu định nghĩa tâm đối xứng của một hình - Quan sát hình chữ nhật và hình bình hành (tâm đối xứng là giao điểm hai đường chéo) - Thực hiện yêu cầu của giáo viên. - Rút ra kết luận ảnh của mỗi hình qua tâm đối xứng của nó. - Cho HS quan sát một số hình có tâm đối xứng trong SGK - Dựng ảnh của một vài diểm trên mỗi hình qua tâm đối xứng và yêu cầu học sinh nhận xét kết quả. I J - Đọc định nghĩa trong SGK Tr 14 -Xem các hình trong ví dụ 2 (SGK Tr 15) - Cho học sinh đọc định nghĩa (SGK Tr 14) - Cho HS xem ví dụ 2 (SGK Tr15) IV. Tâm đối xứng của một hình: a)Định nghĩa ( SGK Tr 14) -HĐTP 2: Củng cố định nghĩa tâm đối xứng của một hình - Giải bài thực hành 5, 6 ( SGK Tr15) -Cho HS giải bài thực hành 5, 6 (SGK Tr 15) b) Bài thực hành 5, 6(SGK Tr 15) Hoạt động 6: Củng cố toàn bài: 1/ Qua bài học này HS cần nắm được : * Định nghĩa phép đối xứng tâm * Cách dựng ảnh của một điểm, một hình qua phép đối xứng tâm * Những hình nào có tâm đối xứng * Biểu thức toạ độ của phép đối xứng qua gốc tọa độ 2/ Chia lớp ra làm 3 nhóm giải bài tập 1, 2, 3 trong SGK Tr 15. .........................................................................@&?.......................................................................... Ngày soạn 08/09/2010 CHƯƠNG I: PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG Tiết 5 Bài 5: PHÉP QUAY A. Mục tiêu : Kiến thức : Biết được định nghĩa và các tính chất của phép quay Về kỹ năng : Biết xác định chiều quay và góc quay . Dựng được ảnh của một điểm , một đoạn thẳng , một tam giác qua phép quay . Về tư duy và thái độ : Tích cực trong phát hiện và chiếm lĩnh tri thức. Biết được toán học có ứng dụng trong thực tiển. B. Chuẩn bị Giáo viên : Bảng phụ , compa , thuớc đo độ , thứớc kẻ. Học sinh : Bài cũ ; compa , thước kẻ , thước đo độ. C . Phương pháp dạy học - Gợi mỡ , vấn đáp - Hoạt động nhóm D. Tiến trình dạy học Hoạt động 1 : Ôn tập kiến thức cũ : HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng -Hiểu yêu cầu đặt ra và trả lời câu hỏi - Nhận xét câu trả lời của bạn , bổ sung khi cần thiết -Nêu câu hỏi yêu cầu học sinh trả lời - Gọi HS bổ sung ( nếu có ) -Nhận xét đánh giá cho điểm - Nêu định nghĩa và tính chất của phép đối xứng tâm -Nhận xét các tính chất của phép tịnh tiến , phép đối xứng trục , phép đối xứng tâm Đặt vấn đề cho bài mới HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng - Hiểu yêu cầu đặt ra và trả lời câu hỏi - Ra đề yêu cầu học sinh thực hiện Bảng phụ : 1) Cho điểm A và điểm O . - Nhận xét câu trả lời của bạn , bổ sung khi cần thiết - Gọi HS nhắc lại góc lượng giác - Gọi 3 HS lên bảng thực hiện - Gọi HS bổ sung ( nếu có ) - Nhận xét Việc tìm A’, B’ ,C’ ở các trường hợp trên được gọi là tìm ảnh của một phép quay Dựng cung AA’ bán kính OA sao cho góc lượng giác (OA;OA’) = 900 2) Cho điểm B và một điểm O . Dựng cung BB’ bán kính OB sao cho cung lượng giác BB’= - 450 3) Cho điểm C và một điểm O . Dựng điểm C’ sao cho số đo g1c lượng giác (OC;OC’) = Hoạt động 2 : Chiếm lĩnh kiến thức về phép quay HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng Gọi HS phát biểu định nghĩa theo hiểu của các em qua việc đặt vấn đề Nêu thêm các ví dụ về phép quay trong thực tế , đời sống Hoạt động nhóm trả lời các phần D1 ; D2 ; D3 Củ địai diện lên bảng trả lời Nhận xét câu trả lời của bạn , bổ sung ( nếu có) Hoạt động nhóm : Thực hiện các phép quay cử đại diện trình bày nhận xét - Qua đặt vấn đề gọi HS định nghĩa phép quay - Cho HS đọc SGK /16 phần định nghĩa Gọi HS nhắc lại định nghĩa phép quay Nêu thêm các ví dụ về phép quay trong thực tế , đời sống Hoạt động nhóm trả lời các phần D1 ; D2 ; D3 Nhận xét , kết luận Gọi HS nhắc lại chiều dương của phép quay Chia nhóm Thực hiện các phép quay ) ; Và các em đưa ra nhận xét I.Định nghĩa : 1) Định nghĩa : (SGK /16) Dùng bảng phụ nêu VD1(SGK) /16 Dùng bảng phụ : H1.29 ; H1.31 , H1.33 2) Nhận xét : - SGK/16 -SGK/17 \Hoạt động 3 : Chiếm lĩnh nội dung kiến thức về tính chất của phép quay HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng trình chiếu HS nhận xét trả lời HS thực hiện phép quay chứng minh A’B’ = AB HS : chú ý cách dựng hình HS nhận xét trả lời HS thực hiện hoạt động D4 Đặt vấn đề : Các phép tịnh tiến , phép đối xứng trục , phép đối xứng tâm có các tính chất như : Bảo toàn khoảng cách , biến đường thẳng thành đường thẳng , đoạn thẳng thành đoạn thẳng bằng nó , biến tam giác thành tam giác bằng nó , biến đường tròn thành đường tròn có cùng bán kính . Vậy phép quay có các tính chất trên không ? Cho HS nhận xét 2 điểm cố định A , B trên vô lăng khi vô lăng quay một góc nào đó thì khoảng cách giữa 2 điểm A , B như thế nào ? Gọi HS thực hiện phép quay: biến điểm A thành A’ , B thành B’, nhận xét khoảng cách giữa A’B’ với AB Dựng H1.36 , 1.37 minh họa tính chất 2