Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8 - Bài 1: Truyện Gió lạnh đầu mùa - Năm học 2023-2024 - Hoàng Thị Hà

Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 Bài 1 TRUYỆN Đọc – hiểu vb 2 GIÓ LẠNH ĐẦU MÙA – Thạch Lam – I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Những nét tiêu biểu về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của nhà văn Thạch Lam - Những nét chung về văn bản “Gió lạnh đầu mùa”. - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện ngắn Việt Nam. 2. Năng lực - Phát triển năng lực ngôn ngữ và năng lực hợp tác qua hoạt động nhóm và trình bày sản phẩm học tập. - Nhận biết được một số yếu tốt hình thức (cốt truyện, nhân vật, chi tiết, ngôi kể, ngôn ngữ ) và nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, tình cảm, thái độ của người kể chuyện ) của truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa”. - Phát hiện, phân tích đặc điểm nổi bật về nghệ thuật kể chuyện của nhà Thạch Lam - Cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện. 3. Phẩm chất: Tiết học góp phần bồi dưỡng phẩm chất trách nhiệm: có trách nhiệm với bản thân trong việc chống chọi với số phận và bệnh tật. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - Thiết bị: Máy tính, máy chiếu - Học liệu: Video, hình ảnh, phiếu học tập có liên quan đến nội dung của tiết học. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU (5’) a. Mục tiêu: HS xác định được nội dung chính của tiết học qua việc huy động kiến thức nền từ việc quan sát một số hình ảnh trong cuộc sống. b. Nội dung: GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 1 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 GV sử dụng KT đặt câu hỏi để hỏi HS, sau đó kết nối với nội dung của tiết đọc – hiểu văn bản. HS quan sát hình ảnh, suy nghĩ cá nhân và trả lời câu hỏi của giáo viên. c. Sản phẩm: - HS nói được nội dung của những hình ảnh đó là sự giúp đỡ, tương trợ trong cuộc sống - Học sinh nêu cảm nhận về d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) GV: Trước khi vào nội dung của tiết học này, cô mời các em đến với một số hình ảnh sau. Các em chú ý quan sát những hình ảnh và cho cô biết: 1. Nêu nội dung những bức ảnh, qua đó gợi cho em nghĩ đến đất nước nào? 2. Dựa vào kiến thức lịch sử đã học, em hãy cho cô biết tình hình nước Mĩ trong những năm 1970? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: GV bật video HS: - Nhận nhiệm vụ. - Quan sát, lắng nghe video và suy nghĩ cá nhân để đưa ra câu trả lời. - Sau khi trả lời xong câu hỏi số 1, HS nghe câu hỏi số 2 và suy nghĩ cá nhân để đưa ra câu trả lời. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV mời một vài HS xung phong trả lời câu hỏi. HS trả lời câu hỏi 1, 2 Bước 4: Kết luận, nhận định (GV): - Nhận xét câu trả lời của HS, bổ sung thêm thông tin (nếu cần) - Kết nối vào nội dung đọc – hiểu văn bản: .. GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 2 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 2. HOẠT DỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (30’) I. TÌM HIỂU CHUNG (10 phút) 1. Tác giả Mục tiêu: Giúp học sinh biết được những thông tin cơ bản về nhà văn Thạch Lam Nội dung: GV: Sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh (HS) thực hiện nhiệm vụ. HS: Chuẩn bị phiếu học tập số 1 ở nhà và thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (GV) giao. Tổ chức thực hiện Sản phẩm Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) GV yêu cầu HS mở PHT số 1 - Thạch Lam (1910 - 1942) (?) Trình bày những thông tin chính về nhà văn - Tên thật: Nguyễn Tường Vinh Thạch Lam? Nguyễn Tường Lân Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Quê: Hà Nội GV gợi ý: Tra cứu trên Google để hoàn thiện - Văn của Thạch Lam không có PHT số 1 tiếng súng của chiến tranh hay thúc HS: Mở PHT số 1, xem lại thông tin trong PHT sưu thuế mạnh mẽ như những nhà số 1. văn khác nhưng nó vẫn khắc họa Bước 3: Báo cáo thảo luận được tâm trạng cùng cực, đau đớn GV: Mời HS trình bày sản phẩm (PHT số 1) của nhân vật khi phải đối diện với GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 3 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 HS: hiện thực cuộc sống. Các tác phẩm - Đại diện trình bày thông tin về nhà văn Thạch của ông thường đi vào cuộc sống Lam của những người dân nghèo, ông - Những HS còn lại lắng nghe, theo dõi bạn trình khai thác nội tâm nhân vật một cách bày, sau đó nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho sản sâu sắc. phẩm của bạn. Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) GV: - Nhận xét phần chuẩn bị của HS, nhận xét sản phẩm trình bày của HS cũng như lời bổ sung của HS khác (nếu có). - Chốt sản phẩm lên màn hình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo. Chuyển dẫn: GV tập trung vào phong cách sáng tác để bình, kết nối sang phần 2 2. Tác phẩm Mục tiêu: - HS biết cách đọc và tóm tắt văn bản “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam - Trình bày những thông tin chính về văn bản “Gió lạnh đầu mùa”: + Xuất xứ + Thể loại + Phương thức biểu đạt + Nhân vật chính + Ngôi kể + Các sự việc chính + Bố cục GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 4 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 Nội dung: GV: Sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh (HS) thực hiện nhiệm vụ. HS: Chuẩn bị phiếu học tập số 1 ở nhà và thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (GV) giao. Tổ chức thực hiện Sản phẩm a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) thích - Hướng dẫn cách đọc - Đọc - Yêu cầu HS tóm tắt ngắn gọn văn bản - Chú thích (SGK) Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ GV: - Yêu cầu HS đọc mẫu - Yêu cầu HS khác nhận xét cách đọc HS đọc mẫu Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS còn lại nghe, nhận xét về cách đọc của bạn Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét cách đọc và phần tóm tắt của HS - Chốt cách đọc, chốt nội dung tóm tắt và chuyển dẫn sang phần b. Tìm hiểu chung về văn bản b. Tìm hiểu chung về văn bản b. Tìm hiểu chung về vb Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) - Xuất xứ: Trích trong tập truyện - Yêu cầu HS mở PHT số 2 ngắn “Gió lạnh đầu mùa”, xuất bản - Chia nhóm cặp đôi theo bàn năm 1937. - Nhiệm vụ: - Thể loại: truyện ngắn + Hoán đổi PHT cho nhau - Phương thức biểu đạt: tự sự GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 5 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 + 1 phút HĐ cá nhân: xem lại PHT đã chuẩn bị - Ngôi kể: ngôi thứ ba + 2 phút tiếp theo: trao đổi, chia sẻ để thống nhất - Nhân vật chính: Sơn nội dung trong PHT số 2 - Các sự việc chính: + Những cơn gió lạnh đầu mùa thổi đến phố chợ. + Chị em Lan, Sơn xúng xính trong những chiếc áo ấm đắt tiền; những đ ứa trẻ nghèo hàng xóm vẫn mặc những chiếc áo mong manh thường ngày; riêng Hiên vẫn mặc chiếc áo Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ rách tơi tả, đang co ro vì lạnh. GV gợi ý: Bằng sự chuẩn bị PHT ở nhà, em hãy + Ái ngại về hoàn cảnh của Hiên, S đọc PHT của bạn xem có nội dung nào cần trao ơn và Lan quyết định về nhà lấy áo đổi hay không. bông của Duyên (đứa em xấu số), HS: Đọc PHT số 2 của bạn và đánh dấu nội dung giấu mẹ, mang sang cho Hiên. khác biệt để trao đổi. + Chuyện đến tai người nhà, Sơn và Bước 3: Báo cáo thảo luận Lan sợ bị mẹ mắng. đi đòi lại áo GV: Chỉ định một số cặp đôi trình bày sản phẩm không được, không dám về nhà. (PHT số 2) + Mẹ Hiên mang áo bông sang nhà HS: trả lại, may mắn được mẹ Sơn và - Đại diện cặp đôi trình bày từng nội dung trong Lan cho vay tiền mua áo ấm cho PHT số 2. Hiên. - Những cặp đôi còn lại lắng nghe, theo dõi bạn - Ngôi kể: ngôi thứ ba trình bày, sau đó nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho - Bố cục: 3 phần sản phẩm cặp đôi của bạn. + Phần 1: từ đầu rơm rớm nước Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) mắt. GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 6 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 GV: Cảnh sinh hoạt trong gia đình S - Nhận xét từng nội dung của bạn, nhận xét sản ơn ngày gió đầu mùa. phẩm trình bày của HS cũng như lời bổ sung của + Phần 2: tiếp ấm áp vui vui. HS khác (nếu có). Cảnh hai chị em Sơn cùng vui ch - Chốt sản phẩm lên màn hình và chuyển dẫn ơi và chia sẻ áo ấm cho Hiên. sang nội dung tiếp theo. + Phần 3: phần còn lại * Tóm tắt: Sự lo lắng của Sơn và cảnh mẹ Sơn và Lan là hai chị em sinh ra trong một gia Hiên trả lại áo. đình khá giả. Không giống như những đứa trẻ có điều kiện khác, hai chị em Sơn, Lan luôn hòa đồng, gần gũi với những đứa trẻ nghèo cùng phố huyện. Vào một ngày trời chuyển lạnh, hai chị em mặc áo ấm ra chợ chơi thấy Hiên – cô bé hàng xóm đang co ro bên cột quán với manh áo mong manh, rách tả tơi. Thấy vậy, hai chị em bèn đem tặng Hiên chiếc áo bông cũ. Chính chiếc áo bông ấy đã thắp sáng tình yêu thương, sưởi ấm cho Hiên cũng như những đứa trẻ nghèo nơi đây qua mùa đông giá rét. Câu chuyện đã để lại dư âm trong lòng độc giả, khiến độc giả vừa thấm thía nỗi khổ đau, bất hạnh, hoàn cảnh éo le của những con người nghèo khổ, vừa cảm nhận sâu sắc tình người ấm nồng, cao quý, thiêng liêng; từ đó thêm trân trọng cuộc sống này hơn. Chuyển dẫn: . GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 7 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Bối cảnh của câu chuyện Mục tiêu: - HS tìm, phát hiện và nêu được những chi tiết về bối cảnh của câu chuyện. + Thời gian xảy ra câu chuyện + Cảnh vật - Nhận xét được bối cảnh của câu chuyện Nội dung: GV sử dụng kĩ thuật vấn đáp, kĩ thuật khăn phủ bàn để hướng dẫn HS tìm hiểu về bối cảnh của câu chuyện. HS suy nghĩ cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập Tổ chức thực hiện Sản phẩm a. Hoàn cảnh sống * Thời gian: Buổi sáng đầu tiên của Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) mùa đông. HĐ cá nhân (GV đặt câu hỏi): Hôm trước Hôm sau (?) Câu chuyện xảy ra trong thời gian nào? - Thiên nhiên: - Thiên nhiên: HĐ nhóm + Trời nắng ấm + đất khô trắng - GV chia nhóm lớp và hanh + Gió vi vu - Yêu cầu mở PHT và hoàn thành PHT bằng + Nứt lẻ đất bốc lên những cách trả lời câu hỏi sau: ruộng, làm khô làn bụi nhỏ. (?) Tìm những chi tiết miêu tả khung cảnh những chiếc lá + Trời không u thiên nhiên và hình ảnh con người ở hai thời rơi. ám, toàn một điểm hôm trước và hôm sau? - Con người: màu trắng đục. (?) Chỉ ra biện pháp nghệ thuật được sử dụng? Sơn và chị chơi + Những cây lan Qua đó em có nhận xét gì về bối cảnh của câu cỏ gà. sắt lại vì rét. chuyện? - Con người: GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 8 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (HS) + Chị và mẹ Sơn ngồi quạt hỏa lò. GV hướng dẫn HS đọc đoạn văn số 1 và tìm + Mọi người đã chi tiết. mặc áo rét. HS đọc SGK, tìm chi tiết NT: Miêu tả, liệt kê Bước 3: Báo cáo, thảo luận  Trong cái hanh hao, giá lạnh HĐ cá nhân: khắc nghiệt của đầu đông. Con GV: người cần sự ấm áp. - Gọi HS trả lời câu hỏi - Gọi HS nhận xét câu trả lời của bạn HS: - Đại diện trả lời câu hỏi - HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung cho câu trả lời của bạn (nếu cần). HĐ nhóm GV: - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày sản phẩm - Yêu cầu các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). HS: - Nhóm đại diện trình bày sản phẩm học tập - Các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 9 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 - Nhận xét câu trả lời/sản phẩm học tập và nhận xét của cá nhân/nhóm HS. - Chốt, bình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo. GV bình giảng: 2. Cách xây dựng nhân vật trong truyện Mục tiêu: - HS tìm, phát hiện những chi tiết về bối cảnh của câu chuyện. + Thời gian xảy ra câu chuyện + Cảnh vật - Nhận xét được bối cảnh của câu chuyện Nội dung: GV sử dụng kĩ thuật vấn đáp, kĩ thuật khăn phủ bàn để hướng dẫn HS tìm hiểu về bối cảnh của câu chuyện. HS suy nghĩ cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập Tổ chức thực hiện Sản phẩm GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 10 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 NV1: 1. Nhân vật Sơn * Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Thái độ và tình cảm của Thái độ THẢO LUẬN NHÓM hoàn thành PHT Sơn khi chơi ngoài xóm và tình (Dự kiến khó khăn: Nếu HS gặp khó khăn, GV chợ cảm của gợi dẫn bằng các câu hỏi nhỏ: Đối với các Đối với Sơn khi ? Tìm những chi tiết tái hiện sự quan sát của ban Hiên về nhà Sơn về các bạn và về em Hiên trong buổi sớm Quan sát Quan sát Tâm gió lạnh ấy? về các bạn: về Hiên: trạng: - Các bạn Hiên co ro lo sợ bị ? Sơn đã có những lời nói, suy nghĩ, hành mặc không đứng bên mẹ mắng. động gì với các bạn và với Hiên? khác gì mọi cột quán”, Hành ? Sơn đã có ý nghĩ gì? Khi đợi chị Lan về lấy ngày, chỉ mặc có động: áo, tâm trạng Sơn như thế nào? Cảm xúc ấy những bộ “manh áo vội vã đi giúp em hiểu gì về ý nghĩa của sự chia sẻ? quần áo nâu rách tả tơi tìm hiên ? Nhân vật Sơn được tái hiện qua những đã vá nhiều hở cả lưng để đòi lại phương diện nào? chỗ; môi và tay”; chiếc áo ? Em cảm nhận được điều gì về nhân vật này? chúng tím Ý nghĩ: bông cũ tái, da thịt - Sơn chợt thâm đi, ng nhớ ra mẹ ười run lên, cái Hiên hàm răng va rất nghèo, đập vào chỉ có nhau; nghề mò - Chúng vui cua bắt ốc; mừng khi động lòng thấy chị em thương; *Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ. Sơn, nhưng - Một ý HS: vẫn đứng nghĩ tốt thoáng qua + Hoạt động cá nhân 5 phút, hoàn thành PHT xa, không trong trí. + Thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến, hoàn dám vồ vập; - Thái độ Lời nói: thành sản phẩm nhóm 5 phút. “Hay là + Cử đại diện chuẩn bị báo cáo sản phẩm. và hành động: chúng ta đ Bước 3: Báo cáo, thảo luận Sơn và chị em cho nó - Đại diện các nhóm báo cáo kết quả và bổ sung vẫn thân cái áo cho nhau. mật chơi bông cũ, - Giáo viên điều hành quá trình thảo luận. đùa, chứ chị ạ.” Bước 4: Đánh giá, kết luận không kiêu Tâm - Học sinh tự đánh giá kết quả thực hiện nhiệm kì và khinh trạng khi vụ. khỉnh như đợi chị về - Giáo viên đánh giá, kết luận, bình đan xen các em họ lấy áo: trong quá trình chốt các ý: của Sơn. GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 11 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 => Sơn rất nhạy cảm, quan tâm đến các bạn Lòng tự (nhận ra cảnh nghèo của bọn trẻ xóm chợ khác nhiên thấy hẳn cảnh sung túc của gia đình Sơn: trong khi ấm áp, vui chị em Sơn được mặc ấm áp, đẹp đẽ thì các bạn vui.” ăn mặc rách rưới, thiếu thốn đáng thương). Nhận xét: Sơn là một cậu bé nhân hậu, sống tình cảm, Về NT xây dựng nv: NV Sơn được giàu lòng trắc ẩn, biết quan tâm và yêu xây dựng qua nhiều phương diện như hành động, lời nói nhưng chủ yếu qua thương bạn bè. tâm trạng, cảm xúc (hành động cho bạn áo ấm là hành động thể Về đặc điểm tính cách NV: hiện yêu thương vô tư, trong sáng của Sơn. Có - Sơn là một cậu bé nhân hậu sống tình lẽ trong lòng Sơn nghĩ chiếc áo bông em Duyên cảm. không còn dùng được nữa ấy sẽ khiến Hiên ấm - Là một cậu bé hồn nhiên, ngây thơ, áp trong mùa đông giá rét. trong sáng. Sự “ấm áp, vui vui” khi đợi chị về lấy áo là tâm trạng hạnh phúc ngọt ngào, ấm áp của sự trao tặng yêu thương, san sẻ sự đủ đầy). -> Sơn là một cậu bé hồn nhiên, trong sáng ngây thơ. (Hành động đòi lại áo không làm giảm bớt thiện cảm với nhân vật Sơn. Bởi vì đó là tâm lý và hành động bình thường của một đứa trẻ khi tự ý mang đồ dùng ở nhà đi cho người khác và sợ bị mẹ mắng). Dự kiến câu trả lời theo hướng khác (vẫn chấp nhận nếu HS lí giải hợp lí): Hành động đó khiến em giảm bớt thiện cảm đối với nhân vật vì thấy Sơn trẻ con quá, đã cho bạn rồi còn đòi lại). NV2 * Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ ? Trong phần kết truyện, mẹ Hiên và mẹ Sơn đã ứng xử như thế nào? Nhận xét về cách ứng 2. Những người mẹ xử đó của hai bà mẹ? - Mẹ Hiên: * Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ Mang trả mẹ Sơn chiếc áo bông HS trao đổi cặp đôi, hoàn thành câu trả lời -> Cách ứng xử thể hiện đức tính "đói GV hỗ trợ nếu cần. cho sạch, rách cho thơm" của một * Bước 3: Báo cáo, thảo luận. người mẹ tuy nghèo nhưng giàu lòng HS đại diện cặp đôi báo cáo kết quả, HS cặp tự trọng. khác nhận xét, bổ sung nếu cần. - Mẹ Sơn: GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 12 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 * Bước 4: Kết luận, nhận định. + Nhìn con nghiêm nghị bảo: Kìa, hai GV nêu kết luận, chuyển dẫn sang nhiệm vụ cô cậu đã về kia. Thế áo bông của tôi mới. đâu mà tự tiện đem cho đấy? + Cho mẹ Hiên mượn tiền để may áo cho Hiên. + Vẫy hai con lại gần, rồi âu yếm ôm vào lòng mà bảo "Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư?" -> Cách ứng xử của một người mẹ vừa nghiêm khắc, vừa ấm áp yêu thương (giúp các con hiểu rằng: không nên tự tiện lấy áo đem cho mà cần phải xin phép mẹ; nhưng mẹ vui vì các con biết chia sẻ, giúp đỡ người khác). -> Cách ứng xử của một người nhân hậu, tế nhị. (Tấm lòng, việc làm của mẹ Sơn khiến câu chuyện viết về thời điểm gió lạnh NV 3 đầu mùa nhưng thơm thảo, ấm áp tình B1. Chuyển giao nhiệm vụ (GV) người). ? Nhắc lại những thành công về nghệ thuật của văn bản? III. TỔNG KẾT: ? Khái quát nội dung chính của văn bản? 1. Nghệ thuật: ? Câu chuyện gợi lên trong em những suy - Xây dựng cốt truyện nhẹ nhàng nghĩ và tình cảm như thế nào? nhưng hấp dẫn; bố cục theo dòng cảm Em rút ra bài học gì cho bản thân sau khi xúc của nhân vật. học xong truyện ngắn? - Cách xây dựng nhân vật qua nhiều B2: Thực hiện nhiệm vụ phương diện. HS làm việc theo cặp để hoàn thành nhiệm - Sự quan sát, lối miêu tả tinh tế để tái vụ. hiện sự đổi thay của thời tiết, cảnh vật GV theo dõi, quan sát HS thảo luận, hỗ trợ lúc giao mùa đồng thời thể hiện được (nếu HS gặp khó khăn). tâm hồn tinh tế, nhạy cảm của nhân B3: Báo cáo, thảo luận vật Sơn HS đại diện cặp đôi báo cáo kết quả, HS cặp 2. Nội dung khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần). - Truyện kể về những con người trong B4: Kết luận, nhận định xóm chợ khi gió lạnh đầu mùa về. Qua - GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc đó, Thạch Lam ca ngợi tình yêu của cả lớp thương chia sẻ ấm áp, trong trẻo của con người với con người. GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 13 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 3. Ý nghĩa - Truyện gửi gắm bài học về tình yêu thương, chia sẻ. - Nhắc nhở mỗi người về đạo lí tốt đẹp của dân tộc: “Thương người như thể thương thân”. 4. Chiến thuật đọc hiểu truyện ngắn hiện đại: + Đọc kĩ truyện + Tóm tắt được nội dung văn bản + Xác định nhân vật chính là ai? Nhân vật được nhà văn thể hiện qua những phương diện nào? + Truyện giúp em hiểu được điều gì và tác động đến tình cảm của em như thế nào? GV bình giảng: Thạch Lam sử dụng lồng ghép nhiều yếu tố miêu tả: nhìn ra ngoài sân, Sơn thấy đất khô trắng, luôn luôn cơn gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ, thổi lăn tăn những cái lá khô lạo xạo. Trời không u ám, toàn một màu trắng đục. Những cây lan trong chậu, lá rung động và hình như sắt lại vì rét[ ]. Gió thổi mạnh làm Sơn thấy lạnh và cay mắt. Nhưng chân trời trong hơn mọi hôm, những làng ở xa, Sơn thấy rõ như gần. Mặt đất rắn lại và nứt nẻ những đường nho nhỏ, kêu vang lên tanh tách dưới nhịp guốc của hai chị em HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS làm được bài tập sau khi học xong văn bản b. Nội dung: HS làm việc cá nhân giải quyết câu hỏi và bài tập GV đưa ra. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện hoạt động. 1. Một vài điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm (Cô bé bán diêm - An-đec-xen) và Hiên (Gió lạnh đầu mùa- Thạch Lam) về hoàn cảnh sống, về số phận, 2. Tìm những câu ca dao, tục ngữ nói về tình yêu thương giữa con người với con người trong xã hội? 3. Theo em, khi cho đi yêu thương và nhận lại yêu thương chúng ta cần có thái độ như thế nào? Dự kiến sản phẩm: GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 14 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 1. Một vài điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm (Cô bé bán diêm – An-đec-xen) và Hiên (Gió lạnh đầu mùa- Thạch Lam) về độ tuổi, dáng vẻ bề ngoài, hoàn cảnh sống, số phận, kết thúc của từng nhân vật, * Giống nhau: Đều là những cô bé có hoàn cảnh nghèo khó, thiếu thốn, không được hưởng một cuộc sống có "cơm no áo ấm". * Khác nhau: - Cô bé bán diêm: Có cuộc sống bất hạnh, không có sự yêu thương, bảo vệ của gia đình. Em phải tự mình kiếm tiền mang về cho bố, nếu không có tiền sẽ không được về nhà. Số phận của em là một số phận đầy bi kịch khi em đã không thể chống chọi được sự khắc nghiệt của cuộc sống, đã chết đi, về với vòng tay yêu thương của bà - Hiên: Em vẫn có mẹ bên cạnh chăm sóc, vẫn có bạn bè, có hai chị em Sơn quan tâm, yêu thương và đùm bọc, được sống trong sự ấm áp của tình người. 2. Một số câu ca dao, tục ngữ: Thương người như thể thương thân; Lá lành đùm lá rách; Bầu ơi thương lấy bí cùng/Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn 3. Khi cho đi yêu thương cần có thái độ đồng cảm, chân thành, tự nguyện, Khi nhận yêu thương cần trân trọng, biết ơn và lan tỏa tình yêu thương đó GV: Các em thân mến: Câu chuyện “Gió lạnh đầu mùa” khép lại nhưng dư âm trong lòng độc giả còn mãi về hoàn cảnh éo le của những con người nghèo khổ và đặc biệt là tình người ấm nồng, cao quý, thiêng liêng. “Thương người như thể thương thân” là một truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc ta. Ngày nay, truyền thống đó vẫn được bồi đắp, được làm đẹp thêm bởi những nghĩa cử cao đẹp. Đó là sự sẻ chia của đồng bào cả nước đối với miền Trung, là tình yêu thương bệnh nhân đến quên mình của các y bác sĩ trong đại dịch Covid-19, Tất cả như cùng nhau viết nên những câu chuyện cổ tích giữa đời thường. Chúng ta hãy cùng nhau truyền đi thông điệp: Cho đi yêu thương, nhận lại yêu thương và lan tỏa yêu thương. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để vận dụng vào thực tế. b. Nội dung: HS làm việc cá nhân, đưa ra suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về một vấn đề GV đặt ra. c. Sản phẩm: Đoạn văn của học sinh. d. Tổ chức thực hiện: * GV giao nhiệm vụ: Có nhiều nhân vật trẻ em xuất hiện trong truyện Gió lạnh đầu mùa. Hãy viết một đọan văn (khoảng 5- câu) trình bày cảm nhận về một nhân vật mà em thấy thú vị. * Thực hiện nhiệm vụ: HS hoạt động cá nhân hoàn thành sản phẩm ở nhà * Báo cáo, thảo luận: GV khuyến khích HS chia sẻ sản phẩm trên lớp GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 15 Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8_Cánh Diều Năm học 2023 - 2024 * Kết luận, nhận định: GV biểu dương các sản phẩm chia sẻ. HỒ SƠ HỌC TẬP: DỰ KIẾN SẢN PHẨM PHT SAU KHI ĐÃ HOÀN THÀNH Thái độ, tình cảm của Sơn khi chơi ngoài xóm chợ Thái độ và hành động của Sơn khi về Đối với các bạn Đối với Hiên nhà Quan sát về các bạn: Quan sát về Hiên: Tâm trạng: . Các bạn mặc không khác Hiên co ro đứng bên cột quán”, chỉ + Lo sợ bị mẹ mắng gì mọi ngày, những bộ mặc có “manh áo rách tả tơi hở cả Hành động: quần áo nâu đã vá nhiều lưng và tay”; + Vội vã đi tìm Hiên chỗ; môi chúng tím tái, da Ý nghĩ: để đòi lại chiếc áo thịt thâm đi, người run Sơn chợt nhớ ra mẹ cái Hiên rất bông cũ. lên, hàm răng va đập vào nghèo, chỉ có nghề mò cua bắt ốc; nhau; động lòng thương; . chúng vui mừng khi thấy . một ý nghĩ tốt thoáng qua trong trí. chị em Sơn, nhưng vẫn Lời nói: đứng xa, không dám vồ “Hay là chúng ta đem cho nó cái áo vập; bông cũ, chị ạ.” Thái độ, hành động: Tâm trạng khi đợi chị về lấy áo: Sơn và chị vẫn thân mật Lòng tự nhiên thấy ấm áp, vui vui.” chơi đùa, chứ không kiêu kỳ và khinh khỉnh như các em họ của Sơn. Nhận xét : - Về nghệ thuật xây dựng nhân vật Sơn: Nhân vật Sơn được xây dựng qua nhiều phương diện như hành động, lời nói nhưng chủ yếu qua từng cảm xúc, tâm trạng (tâm lí nhân vật Sơn được miêu tả tự nhiên, chân thực: hiểu lòng mẹ, thương bé Hiên rét lạnh, cho Hiên áo nhưng sợ mẹ mắng nên tìm Hiên để đòi lại áo ) - Về đặc điểm tính cách nhân vật Sơn + Là một cậu bé nhân hậu, sống tình cảm, giàu lòng trắc ẩn, biết quan tâm và yêu thương bạn bè. + Là một cậu bé hồn nhiên, trong sáng ngây thơ. GV: Hoàng Thị Hà Trường THCS Xuân Trúc 16