Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tiết 22 : Chất dẫn điện và chất cách điện dòng điện trong kim loại (tiết 8)

PHƯƠNG ÁN XÂY DỰNG CHUYấN Đấ̀ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP BÀN TAY NẶN BỘT Mụn: Vọ̃t lý Lớp: 7 Ngày xõy dựng: 14 / 1 / 2014 Ngày thực hiợ̀n: 20 / 1 / 2014 Giáo viờn thực hiợ̀n: Lương Thị Hụ̀ng Lờ Tiết 22 : Chất dẫn điện và chất cách điện Dòng điện trong kim loại I, Mục tiêu: 1, Kiến thức : Nhận biết được vật liệu dẫn điện là vật liệu cho dòng điện đi qua , vật liệu cách điện là vật liệu không cho dòng điện đi qua - Kể tên được một số vật liệu vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dùng - Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các e tự do dịch chuyển có hướng 2, Kỹ năng : Biết mắc một mạch điện đơn giản theo sơ đồ đã cho - Xác định được vật dẫn điện , vật cách điện 3, Thái độ : Có thói quen sử dụng điện an toàn II, Chuẩn bị: - Hình 20.1, 20.3,20.4 , bảng phụ, mỏy chiếu - 1 bộ nguồn , bóng đèn , dây dẫn - 1 mẩu chì , nhựa , đồng III, Phương pháp : Quan sát, thí nghiệm, thực nghiệm, vấn đáp IV, Tổ chức giờ học : 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bai cũ (3’). - Dòng điện là gì? đặc điểm chung của nguồn điện. HS trả lời : + Dũng điện là dũng cỏc điện tớch dịch chuyển cú hướng +Nguồn điện cú khả năng cung cấp dũng điện cho cỏc thiết bị điện hoạt động. Nguồn điện cú hai cực, cực õm và cực dương 3.Khởi động (1’). Dũng điện trong gia đỡnh trực tiếp truyền qua cơ thể người rất nguy hiểm tới tớnh mạng. Vỡ vậy tất cả cỏc dụng cụ và thiết bị dựng điện ( dõy điện, cụng tắc, phớch cắm điện, ổ lấy điện, búng đốn, quạt điện…) đều phải được chế tạo đảm bảo an toàn cho người sử dụng, Chỳng gồm những bộ phận dẫn điện và những bộ phận cỏch điện bài học hụm nay chỳng ta sẽ nghiờn cứu. Hoạt động 1 : Tìm hiểu chất dẫn điện , chất cách điện + Phương pháp : Quan sát , thực nghiệm , vấn đáp + Mục tiêu : : - Nhận biết được vật liệu dẫn điện , cách điện - Kể tên được một số vật liệu vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dùng + Tg: 17’ Pha 1: Tỡnh huống xuất phỏt GV chiếu side 1. Trong mạch điện đó cho cú dũng điện chạy qua khụng ? + Muốn cú dũng điện chạy qua trong mạch em phải kiểm tra và mắc như thế nào? +Dấu hiệu nào giỳp em nhận biết cú dũng điện trong mạch? + Nếu giữa hai mỏ kẹp nối với một đoạn dõy đồng thỡ trong mạch cú dũng điện khụng? + Nếu thay đoạn dõy đồng bằng vỏ nhựa của bỳt bi theo em cú dũng điện chạy trong mạch khụng? I. Chất dẫn điện và chất cỏch điện. + Chưa cú dũng điện chạy qua trong mạch vỡ đốn chưa sỏng + HS nờu cỏch mắc mạch điện: Nối hai mỏ kẹp với nhau + Cú dũng điện + Khụng cú dũng điện Pha 2: Bộc lộ biểu tượng ban đầu của học sinh ( Nếu cú cỏc vật đoạn dõy đồng, dõy nhụm, ruột bỳt chỡ, thanh thước nhựa, đoạn gỗ khụ) Làm thế nào để kiểm tra được vật nào dẫn điện vật nào cỏch điện cỏch điện? - Hóy đưa ra những hiểu biết của mỡnh để nhận biết một vật dẫn điện hay cỏch điện. - Sau khi hoàn thành ý kiến cỏ nhõn cỏc nhúm thảo luận thống nhất ý kiến ghi kết quả ra bảng nhúm. + HS làm việc cỏ nhõn ghi quan niệm của mỡnh để nhận biết một vật dẫn điện hay cỏch điện + HS hoạt động nhúm để thống nhất phương ỏn. Cú thể cú một số quan điểm như sau: - Cọ xỏt vật - Hơ núng vật - Mắc vật đú vào hai mỏ kẹp của nguồn điện. - Pha 3: Đề xuất phương ỏn thực nghiệm Tổ chức cho hs thảo luận trước lớp, 1 nhúm trỡnh bày cả lớp gúp ý - GV định hướng để học sinh đưa về cỏch mắc vật đú vào mỏ kẹp của nguồn điện. - Gv phỏt đồ cho học sinh Pha 4: Tiến hành thực nghiệm - GV gọi hs nờu dụng cụ thớ nghiệm, mục đớch, yờu cầu của thớ nghiệm Yờu cầu học sinh tiến hành thớ nghiệm, ghi kết quả thớ nghiệm vào phiếu học tập ( chỉ ra chất nào dẫn điện, chất nào cỏch điện) - Nhúm hs làm thớ nghiệm, hs ghi vào bảng nhúm để bỏo cỏo và thảo luận Pha 5: Kết luận và hợp thức húa kiến thức - Gv treo kết quả cỏc nhúm lờn bảng, 1 nhúm bỏo cỏo, cỏc nhúm khỏc thảo luận, nhận xột. - Vậy vật nào dẫn điện, vật nào cỏch điện? - Chất như thế nào thỡ được gọi là chất dẫn điện? như thế nào thỡ được gọi là chất cỏch điện? - Đại diện nhúm bỏo cỏo - Ghi kết luận chung vào vở khi đó thống nhất. + Vật dẫn điện: Dõy đồng, dõy nhụm, ruột bỳt chỡ. + Vật cỏch điện: Thanh thước nhựa, đoạn gỗ khụ. * Chất dẫn điện là chất cho dũng điện chạy qua, chất cỏch điện là chất khụng cho dũng điện chạy qua. - GV cho hs quan sỏt 1 búng đốn và 1 phớch cắm ( kết hợp với h.20.1) hóy tỡm hiểu xem búng đốn và phớch cắm bộ phận nào dẫn điện? bộ phận nào cỏch điện? - Hóy kể tờn ba vật liệu thường dựng làm vật dẫn điện và ba vật liệu thường dựng để cỏch điện? - Khụng khớ ở điều kiện bỡnh thường là chất cỏch điện ( trong 1 số điều kiện đặc biệt thỡ khụng khớ vẫn cú thể dẫn điện) - ở ĐK bỡnh thường, nước thường dựng (nước mỏy) là chất dẫn điện hay cỏch điện? - GV: Cỏc lạo nước thường dựng như nước mỏy, nước mưa, nước ao hồ… đều dẫn điện trừ nước nguyờn chất, vỡ vậy khi tay ta ướ khụng nờn sờ vào ổ cắm hay phớch điện để trỏnh điện giật và cỏc thiết bị điện cần để nơi khụ rỏo. - Vật dẫn điện hay cỏch điện chỉ cú tớnh chất tương đối, tựy thuộc vào từng điều kiện cụ thể. C1: Bộ phận dẫn điện: dây trục, 2 đầu dây đèn, hai chốt cắm lõi dây Bộ phận cách điện: Trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen, vỏ phích cắm, vỏ dây C2: + Đồng, nhôm, chì + Nhựa, cao su, thuỷ tinh C3: Hoạt động 2 : Tìm hiểu dòng điện trong kim loại + Phương pháp : Quan sát , vấn đáp + Mục tiêu : - Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các e tự do dịch chuyển có hướng + Tg: 12’ - Nếu nguyờn tử thiếu e thỡ phần cũn lại của nguyờn tử mang điện tớch dương - HS chỉ trờn hỡnh Các e tự do là (-) phần còn lại của nguyên tử là vòng lớn có dấu (+) vì khi đó nguyên tử thiếu e ( mang điện tích dương ) - Cực õm đẩy cực dương hỳt - Cho hs hoạt động nhúm 2’ hoàn thành vào phiếu học tập vẽ thờm mũi tờn cho mỗi e tự do để chỉ chiều dịch chuyển cú hướng. - HS hoàn thành KL tại chỗ - HS nhận xột, bổ sung - gv chiếu mụ hỡnh 18.4 . Nếu nguyờn tử thiếu 1e thỡ phần cũn lại của nguyờn tử mang điện tớch gỡ? Tại sao? - Gv thụng bỏo trong kim loại cú cỏc e thoỏt ra khỏi nguyờn tử và chuyển động tự do trong kim loại. GV chiếu sides hỡnh 20.3 hóy cho biết kớ hiệu nào biểu diễn cỏc e tự do, kớ hiệu nào biểu diễn phần cũn lại của nguyờn tử? * Chú ý : Chỉ có e tự do chuyển động còn phần còn lại của nguyên tử chỉ chuyển động xung quanh vị trí cân bằng - Vì sao phần còn lại của nguyên tử mang điện tích dương , nó có phải là hạt nhân không ? Vì sao ? - Quan sát H20.4 cho biết các e bị cực nào đẩy ? cực nào hút ? - Từ C6 và H20.4 hãy hoàn thành KL ? II, Dòng điện trong kim loại : 1, Electron tự do trong kim loại C4: Hạt nhân mang điện tích dương (+) - Các e tự do mang điện tích âm (-) C5: (-) (+) Các e tự do là (-) phần còn lại của nguyên tử là vòng lớn có dấu (+) vì khi đó nguyên tử thiếu e ( mang điện tích dương ) C6: Các e bị cực (-) đẩy cực (+) hút 2,Dòng điện trong kim loại Kết luận : …… ..electron …..chuyển dịch có hướng …… Hoạt động 3 : Vận dụng + Phương pháp : Quan sát , thí nghiệm , thực nghiệm , vấn đáp + Mục tiêu : HS vận dụng được các kiến thức đã học để tìm được các vật dẫn điện , cách điện + Tg: 7’ - GV đưa đbài lên bảng phụ y/c - HS đọc và trả lời câu hỏi - HS trả lời miệng - Gv nêu câu hỏi y/c hs cá nhân lần lượt trả lời câu C7,8,9 ? - GV chiếu bài tạp 1,2 thờm gọi hs đứng tại chỗ làm III, Vận dụng C7 : Chọn D C8: Chọn C C9 : Chọn C V. Tổng kếtvà hướng dẫn về nhà : 5’ 1. Chất dẫn điện, chất cỏch điện - Dòng điện trong kim loại là gì ? qua bài học phải ghi nhớ những gì ? - Học bài theo vở ghi + SGK - Làm bài tập Trong SBT 2. Sơ đồ mạch điện, chiều dũng điện - Đọc tỡm hiểu kớ hiệu của một số bộ phận mạch điện - biết cỏc bộ phận điện cú trong mạch điện - Cõu hỏi khảo sát : Trong cỏc chất sau chất nào dẫn điện, chất nào cỏch điện? Dõy gai, dõy nhụm, mảnh tụn, dõy cao su, dõy inox, dõy thừng, miếng mica - Đỏp ỏn – thang điểm + Chất dẫn điện: Dõy nhụm, mảnh tụn, dõy inox 5đ + Chất cỏch điện: Dõy gai, dõy cao su, dõy thừng, miếng mica 5đ - Kết quả mong đợi : 15 / 17 = 88,2 % - Kết quả khảo sỏt thực tế : PHƯƠNG ÁN THễ́NG NHẤT SAU KHI THỰC HIậ́N CHUYấN Đấ̀ Mụn: Vọ̃t lý Lớp: 7 Tiết 22 : Chất dẫn điện và chất cách điện - Dòng điện trong kim loại I, Mục tiêu: 1, Kiến thức : Nhận biết được vật liệu dẫn điện là vật liệu cho dòng điện đi qua , vật liệu cách điện là vật liệu không cho dòng điện đi qua - Kể tên được một số vật liệu vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dùng - Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các e tự do dịch chuyển có hướng 2, Kỹ năng : Biết mắc một mạch điện đơn giản theo sơ đồ đã cho - Xác định được vật dẫn điện , vật cách điện 3, Thái độ : Có thói quen sử dụng điện an toàn II, Chuẩn bị: - Hình 20.1, 20.3,20.4 , bảng phụ, mỏy chiếu - 1 bộ nguồn , bóng đèn , dây dẫn - 1 mẩu chì , nhựa , đồng, nhụm, gỗ khụ III, Phương pháp : Quan sát, thí nghiệm, thực nghiệm, vấn đáp IV, Tổ chức giờ học : 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bai cũ (3’). - Dòng điện là gì? đặc điểm chung của nguồn điện. HS trả lời : + Dũng điện là dũng cỏc điện tớch dịch chuyển cú hướng +Nguồn điện cú khả năng cung cấp dũng điện cho cỏc thiết bị điện hoạt động. Nguồn điện cú hai cực, cực õm và cực dương 3.Khởi động (1’). Dũng điện trong gia đỡnh trực tiếp truyền qua cơ thể người rất nguy hiểm tới tớnh mạng. Vỡ vậy tất cả cỏc dụng cụ và thiết bị dựng điện ( dõy điện, cụng tắc, phớch cắm điện, ổ lấy điện, búng đốn, quạt điện…) đều phải được chế tạo đảm bảo an toàn cho người sử dụng, Chỳng gồm những bộ phận dẫn điện và những bộ phận cỏch điện bài học hụm nay chỳng ta sẽ nghiờn cứu. Hoạt động 1 : Tìm hiểu chất dẫn điện , chất cách điện + Phương pháp : Quan sát , thực nghiệm , vấn đáp + Mục tiêu : : - Nhận biết được vật liệu dẫn điện , cách điện - Kể tên được một số vật liệu vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dùng + Tg: 17’ Pha 1: Tỡnh huống xuất phỏt GV chiếu side 1. Trong mạch điện đó cho cú dũng điện chạy qua khụng ? + Muốn cú dũng điện chạy qua trong mạch em phải kiểm tra và mắc như thế nào? +Dấu hiệu nào giỳp em nhận biết cú dũng điện trong mạch? + Nếu giữa hai mỏ kẹp nối với một đoạn dõy đồng thỡ trong mạch cú dũng điện khụng? + Nếu thay đoạn dõy đồng bằng vỏ nhựa của bỳt bi theo em cú dũng điện chạy trong mạch khụng? I. Chất dẫn điện và chất cỏch điện. + Chưa cú dũng điện chạy qua trong mạch vỡ đốn chưa sỏng + HS nờu cỏch mắc mạch điện: Nối hai mỏ kẹp với nhau + Cú dũng điện + Khụng cú dũng điện Pha 2: Bộc lộ biểu tượng ban đầu của học sinh ( Nếu cú cỏc vật đoạn dõy đồng, dõy nhụm, ruột bỳt chỡ, thanh thước nhựa, đoạn gỗ khụ) Làm thế nào để kiểm tra được vật nào dẫn điện vật nào cỏch điện cỏch điện? - Hóy đưa ra những hiểu biết của mỡnh để nhận biết một vật dẫn điện hay cỏch điện. - Sau khi hoàn thành ý kiến cỏ nhõn cỏc nhúm thảo luận thống nhất ý kiến ghi kết quả ra bảng nhúm. + HS làm việc cỏ nhõn ghi quan niệm của mỡnh để nhận biết một vật dẫn điện hay cỏch điện + HS hoạt động nhúm để thống nhất phương ỏn. Cú thể cú một số quan điểm như sau: - Cọ xỏt vật - Hơ núng vật - Mắc vật đú vào hai mỏ kẹp của nguồn điện. - Pha 3: Đề xuất phương ỏn thực nghiệm Tổ chức cho hs thảo luận trước lớp, 1 nhúm trỡnh bày cả lớp gúp ý - GV định hướng để học sinh đưa về cỏch mắc vật đú vào mỏ kẹp của nguồn điện. - Gv phỏt đồ cho học sinh Pha 4: Tiến hành thực nghiệm - GV gọi hs nờu dụng cụ thớ nghiệm, mục đớch, yờu cầu của thớ nghiệm Yờu cầu học sinh tiến hành thớ nghiệm, ghi kết quả thớ nghiệm vào phiếu học tập ( chỉ ra chất nào dẫn điện, chất nào cỏch điện) - Nhúm hs làm thớ nghiệm, hs ghi vào bảng nhúm để bỏo cỏo và thảo luận Pha 5: Kết luận và hợp thức húa kiến thức - Gv treo kết quả cỏc nhúm lờn bảng, 1 nhúm bỏo cỏo, cỏc nhúm khỏc thảo luận, nhận xột. - Vậy vật nào dẫn điện, vật nào cỏch điện? - Chất như thế nào thỡ được gọi là chất dẫn điện? như thế nào thỡ được gọi là chất cỏch điện? - Đại diện nhúm bỏo cỏo - Ghi kết luận chung vào vở khi đó thống nhất. + Vật dẫn điện: Dõy đồng, dõy nhụm, ruột bỳt chỡ. + Vật cỏch điện: Thanh thước nhựa, đoạn gỗ khụ. * Chất dẫn điện là chất cho dũng điện chạy qua, chất cỏch điện là chất khụng cho dũng điện chạy qua. - GV cho hs quan sỏt 1 búng đốn và 1 phớch cắm ( kết hợp với h.20.1) hóy tỡm hiểu xem búng đốn và phớch cắm bộ phận nào dẫn điện? bộ phận nào cỏch điện? - Hóy kể tờn ba vật liệu thường dựng làm vật dẫn điện và ba vật liệu thường dựng để cỏch điện? - Khụng khớ ở điều kiện bỡnh thường là chất cỏch điện ( trong 1 số điều kiện đặc biệt thỡ khụng khớ vẫn cú thể dẫn điện) - ở ĐK bỡnh thường, nước thường dựng (nước mỏy) là chất dẫn điện hay cỏch điện? - GV: Cỏc lạo nước thường dựng như nước mỏy, nước mưa, nước ao hồ… đều dẫn điện trừ nước nguyờn chất, vỡ vậy khi tay ta ướ khụng nờn sờ vào ổ cắm hay phớch điện để trỏnh điện giật và cỏc thiết bị điện cần để nơi khụ rỏo. - Vật dẫn điện hay cỏch điện chỉ cú tớnh chất tương đối, tựy thuộc vào từng điều kiện cụ thể. C1: Bộ phận dẫn điện: dây trục, 2 đầu dây đèn, hai chốt cắm lõi dây Bộ phận cách điện: Trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen, vỏ phích cắm, vỏ dây C2: + Đồng, nhôm, chì + Nhựa, cao su, thuỷ tinh C3: Hoạt động 2 : Tìm hiểu dòng điện trong kim loại + Phương pháp : Quan sát , vấn đáp + Mục tiêu : - Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các e tự do dịch chuyển có hướng + Tg: 12’ - Nếu nguyờn tử thiếu e thỡ phần cũn lại của nguyờn tử mang điện tớch dương - HS chỉ trờn hỡnh Các e tự do là (-) phần còn lại của nguyên tử là vòng lớn có dấu (+) vì khi đó nguyên tử thiếu e ( mang điện tích dương ) - Cực õm đẩy cực dương hỳt - Cho hs hoạt động nhúm 2’ hoàn thành vào phiếu học tập vẽ thờm mũi tờn cho mỗi e tự do để chỉ chiều dịch chuyển cú hướng. - HS hoàn thành KL tại chỗ - HS nhận xột, bổ sung - gv chiếu mụ hỡnh 18.4 . Nếu nguyờn tử thiếu 1e thỡ phần cũn lại của nguyờn tử mang điện tớch gỡ? Tại sao? - Gv thụng bỏo trong kim loại cú cỏc e thoỏt ra khỏi nguyờn tử và chuyển động tự do trong kim loại. GV chiếu sides hỡnh 20.3 hóy cho biết kớ hiệu nào biểu diễn cỏc e tự do, kớ hiệu nào biểu diễn phần cũn lại của nguyờn tử? * Chú ý : Chỉ có e tự do chuyển động còn phần còn lại của nguyên tử chỉ chuyển động xung quanh vị trí cân bằng - Vì sao phần còn lại của nguyên tử mang điện tích dương , nó có phải là hạt nhân không ? Vì sao ? - Quan sát H20.4 cho biết các e bị cực nào đẩy ? cực nào hút ? - Từ C6 và H20.4 hãy hoàn thành KL ? II, Dòng điện trong kim loại : 1, Electron tự do trong kim loại C4: Hạt nhân mang điện tích dương (+) - Các e tự do mang điện tích âm (-) C5: (-) (+) Các e tự do là (-) phần còn lại của nguyên tử là vòng lớn có dấu (+) vì khi đó nguyên tử thiếu e ( mang điện tích dương ) C6: Các e bị cực (-) đẩy cực (+) hút 2,Dòng điện trong kim loại Kết luận : …… ..electron …..chuyển dịch có hướng …… Hoạt động 3 : Vận dụng + Phương pháp : Quan sát , thí nghiệm , thực nghiệm , vấn đáp + Mục tiêu : HS vận dụng được các kiến thức đã học để tìm được các vật dẫn điện , cách điện + Tg: 7’ - GV đưa đbài lên bảng phụ y/c - HS đọc và trả lời câu hỏi - HS trả lời miệng - Gv nêu câu hỏi y/c hs cá nhân lần lượt trả lời câu C7,8,9 ? - GV chiếu bài tạp 1,2 thờm gọi hs đứng tại chỗ làm III, Vận dụng C7 : Chọn D C8: Chọn C C9 : Chọn C V. Tổng kếtvà hướng dẫn về nhà : 5’ 1. Chất dẫn điện, chất cỏch điện - Dòng điện trong kim loại là gì ? qua bài học phải ghi nhớ những gì ? - Học bài theo vở ghi + SGK - Làm bài tập Trong SBT 2. Sơ đồ mạch điện, chiều dũng điện - Đọc tỡm hiểu kớ hiệu của một số bộ phận mạch điện - biết cỏc bộ phận điện cú trong mạch điện - Cõu hỏi khảo sát : Trong cỏc chất sau chất nào dẫn điện, chất nào cỏch điện? Dõy gai, dõy nhụm, mảnh tụn, dõy cao su, dõy inox, dõy thừng, miếng mica - Đỏp ỏn – thang điểm + Chất dẫn điện: Dõy nhụm, mảnh tụn, dõy inox 5đ + Chất cỏch điện: Dõy gai, dõy cao su, dõy thừng, miếng mica 5đ - Kết quả mong đợi : 15 / 17 = 88,2 % - Kết quả khảo sỏt thực tế :