Bài soạn môn Vật lý lớp 10 - Học kì I - Tiết 30: Qui tắc hợp lực song song cùng chiều

Ngày soạn: 5.10.2010 Phần1:CƠ HỌC. Chương III. CÂN BẰNG VÀ CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT RẮN Tiết 30 : QUI TẮC HỢP LỰC SONG SONG CÙNG CHIỀU A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : Phát biểu được quy tắc hợp lực song song cùng chiều và điều kiện cân bằng của một vật chịu tác động của ba lực song song. 2. Kỹ năng : Vận dụng được quy tắc và các điều kiện cân bằng trên đây để giải quyết các bài tập tương tự như ở trong bài. Vận dụng được phương pháp thực nghiệm ở mức độ đơn giản. B. CHUẨN BỊ Giáo viên : Các thí nghiệm theo Hình 19.1 SGK Nội dung I. Thí nghiệm 1. Treo hai chùm quả cân có trọng lượng P1 và P2 khác nhau vào hai phía của thước, thay đổi khoảng cách từ hai điểm treo O1, O2 đến O để cho thước nằm ngang. Lực kế chỉ giá trị F = P1 + P2. 2. Tháo hai chùm quả cân đem treo chung vào trọng tâm O của thước thì thấy thước vẫn nằm ngang và lực kế vẫn chỉ giá trị F = P1 + P2. Vậy trọng lực = + đặt tại điểm O của thước là hợp lực của hai lực và đặt tại hai điểm O1 và O2. II. Qui tắc tổng hợp hai lực song song cùng chiều. 1. Qui tắc. a) Hợp lực của hai lực song song cùng chiều là một lực song song, cùng chiều và có độ lớn bằng tổng các độ lớn của hai lực ấy. b) Giá của hợp lực chia khoảng cách giữa hai giá của hai lực song song thành những đoạn tỉ lệ nghịch với độ lớn của hai lực ấy. F = F1 + F2 ; (chia trong) 2. Chú ý. a) Qui tắc tổng hợp hai lực song song cùng chiều gúp ta hiểu thêm về trọng tâm của vật. Đối với những vật đồng chất và có dạng hình học đối xứng thì trọng tâm nằm ở tâm đối xứng của vật. b) Có nhiều khi ta phải phân tích một lực thành hai lực và song song và cùng chiều với lực . Đây là phép làm ngược lại với tổng hợp lực. III. Cân bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực song song. Muốn cho một vật chịu tác dụng của ba lực song song ở trạng thái cân bằng thì hợp lực của hai lực song song cùng chiều phải cùng giá, cùng độ lớn nhưng ngược chiều với lực thứ ba. Học sinh : Ôn lại vầ phép chia trong và chia ngoài khoảng cách giữa hai điểm. III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu cách thay thế hai lực song song cùng chiều bằng một lực mà tác dụng của nó cũng giống hậet như hai lực kia. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Bố trí thí nghiệm hình 19.1 Yêu cầu hs quan sát thí nghiệm và trả lời C1. Yêu cầu hs quan sát thí nghiệm và nhận xét. Yêu cầu hs thực hiện C2. Quan sát thí nghiệm. Trả lời C1 Quan sát thí nghiệm. Thực hiện C2. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu qui tắc hợp lực của hai lực song song cùng chiều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs nhận xét về đặc điểm của một lực mà có thể thay thế cho hai lực song song cùng chiều trong thí nghiệm. Nêu và phân tích qui tắc tổng hợp hai lực song song cùng chiều. Vẽ hình 19.3. Phân tích trọng lực của một vật gồm nhiều phần. Giới thiệu trọng tâm của những vật đồng chất có dạng hình học đối xứng. Giới thiệu cách phân tích một lực thành hai lực song song cùng chiều với nó. Nhận xét kết quả thí nghiệm. Ghi nhận qui tắc. Vẽ hình 19.3. Nhận xét về trọng tâm của vật Ghi nhận cách xác định trọng tâm của những vật đồng chất có dạng hình học đối xứng. Trả lời C3. Ghi nhận cách phân tích một lực thành hai lực song song. Hoạt động 3 (7 phút) : Tìm hiểu điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực song song. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Trở lại thí nghiệm ban đầu cho hs nhận xét các lực tác dụng lên thước khi thước cân bằng từ đó yêu cầu trả lời C4. Quan sát, nhận xét. Trả lời C4. Hoạt động 4 (8 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học trong bài. Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. D. RÚT KINH NGHIỆM