Giáo án 10 nâng cao: Ulixơ trở về (trích sử thi ođixê)

Tuần : 4 Tiết : 13 ULIXƠ TRỞ VỀ (Trích sử thi Oâđixê) Homerơ A/. Mục đích yêu cầu Qua bài học giúp HS nắm được : Hômerơ là một nhà sử thi nổi tiếng đồng thời là một nhà thơ xuất sắc à Oâng là bậc thầy của văn chương Giá trị của những trường ca : Iliat và Oâđixê trong lịch sử văn học. Phẩm chất tốt đẹp của người Hylap cổ đại được Hômerơ đề cao trong tác phẩm. B/. Phưong tiện thực hiện : Sách giáo khoa, sách GV Thiết kế bài giảng C/. Cách thức tiến hành : GV tổ chức giờ dạy theo cách thức nêu vấn đề kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận trả lời các câu hỏi D/. Tiến trình dạy học : HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT 1 HS đứng lên đọc phần tiểu dẫn cho cả lớp nghe Câu hỏi: Phần tiểu dẫn trong SGK trình bày những nội dung gì? Giới thiệu tác giả Homer Giới thiệu khái quát sử thi Ilíat, sử thi Ođixê. Tóm tắt cốt truyện Ođixê -> nêu Ý nghĩa tác phẩm. Câu hỏi: hãy giới thiệu vài nét về tác giả Homer? Câu hỏi: giới thiệu khái quát về sử thi Ilíat? Câu hỏi : giới thiệu khái quát về sử thi Ođixê? Câu hỏi : Hai tác phẩm này có phải do Homer hòan tòan tưởng tượng mà viết hay không? Câu hỏi : Hãy tóm tắt cốt truyện của Sử tbi Ođixê? HS tự làm việc , trao đổi -> 2 HS trình bày trước lớp -> GV nhận xét, kết thúc vấn đề. Câu hỏi : Hãy nêu ý nghĩa của sử thi Ođixê? Học sinh đọc đọan trích theo phân vai. -> tìm hiểu ý nghĩa của một số từ khó. Câu hỏi : Hãy nêu vị trí của đọan trích? Câu hỏi : Hãy nêu đại ý của đọan trích? Câu hỏi : Hãy chia bố cục đọan trích và nêu nội dung chính của mỗi phần? Câu hỏi : Chúng ta có thể phân tích đọan trích theo hướng nào? Có hai cách: hoặc theo nhânvật, hoặc theo bố cục đã chia. Sau đây chứng ta sẽ đi phân tích theo nhân vật chính. Câu hỏi : Ai là ngườii báo tin cho P biết là U đã trở về? Câu hỏi : P đã nói những gì? Từ đó em thấy được thái độ gì của nàng? Câu hỏi : thái độ của P như thế nào khi Têlêmác tiếp tục khẳng định đây chính là U? Câu hỏi : Em có suy nghĩ gì về câu nói của nàng P? ( gợi ý ; nàng nói với con trai nhưng thực chất là nói với ai?) Câu hỏi : Qua những chi tiết trên em thấy P là một người như thế nào? Câu hỏi : Thái độ đầu tiên của P khi gặp U là gì? Nửa tin nửa nghi nên P đã tỏ ra lúng túng trong cách ứng xử. Câu hỏi : Bằng cách nào P đã nhận ra được U? Câu hỏi : Thái độ của P khi nhận Chồng ? từ đó em thấy P là một người như thế nào? HS tự trao đổi -> 2 HS trình bày trước lớp -> GV nhận xét, kết thúc vấn đề. Câu hỏi : Thái độ của U như thế nào khi P chưa chịu tin đây là chồng mình? Từ đó em thấy U là một ngừời như thế nào? Câu hỏi : Em có suy nghĩ gì về câu nói này của U? (gợi ý : U muốn hướng đến ai khi nói câu này? ) Câu hỏi : Qua chi tiết này em thấy U là người như thế nào? Câu hỏi : Việc U miêu tả một cách chi tiết bí mật của chiếc giường đã nói lên chàng là một ngừời như thế nào? Câu hỏi : Em hãy nêu phần tổng kết của đọan trích? I/. Tiểu dẫn : Vài nét về tác giả Hômerơ : Theo truyền thuyết, Hômerơ là nhà thơ Hylạp, sinh ở đất Ioni, ven bờ biểu Tiểu Á, sống vào khoảng thế kỉ IX – XVIII (trước công nguyên), là tác giả của hai thiên sử thi vĩ đại Iliat và Oâđixê. Tác phẩm : Sử thi Iliat : Là bài ca về thành Iliong(một tên khác của thành Tơroa) gồm 15,693 câu thơ, chia thành 24 khúc ca. Asai nhân vật chính của tác phẩm, được tác giả miêu tả thành một biểu tượng của sức mạnh thể chất của người Hy lạp và cũng là hình ảnh lí tưởng của người anh hùng bộ tộc trong chiến tranh thời đại Hômerơ. Sử thi Oâđixê : là bài ca về chàng Uylixơ, gồm 12,110 câut hơ chia thành 24 khúc ca Đây là những tác phẩm của văn học viết đầu tiên của nền VH Hy lạp cổ đại và đồng thời cũng là bút tích xưa nhất của nền văn học Châu Aâu, được Homerơ sáng tác dựa theo truyền thuyết về cuộc chiến tranh thành Tơroa – một sự kiện xẩy ra trước thời Homerơ khoảng 3 thế kỉ. Cốt truyện : nhân vật trung tâm của câu truyện là Uylixơ . người đã có mưu kế hạ thành Tơroa. Sau 10 năm trinh chiến thắng lợi đã lên thuyền trở về xứ sở, song trên đường về chàng phải gặp biết bao thử thách hiểm trở (bị bão dạt vào xứ sở của những kẻ ăn thịt người, xứ sở của miền quả lú, rơi vào tay người khổng lổ Xiclôp, rơi vào hang mụ phù thủy Xiếcxê, lạc vào vùng biển của đàn tiên cá Xiren…. Dạt vào đảo của thần mặt trời, dạt vào đảo của Clupxô). Nhờ sự giúp đỡ của người Phêaxi, chàng mới được trở về quê hương. Chưa hết nạn chàng phải tiêu diệt bọn cầu hôn và trãi qua cuộc đấu trí gay gắt với vợ mới được đoàn tụ với gia đình. Ý nghĩa : + Oâđixê là thiên sử thi tráng lệ ca ngợi sức mạnh của trí tuệ, ý chí nghị lực con người với khát vọng tìm hiểu và chinh phục thế giới xung quanh và mơ ước về cuộc sống hòa bình, văn minh, tiến bộ. II/. Đọc hiểu đoạn trích : Uylixơ trở về : A/. Đọc đoạn trích + Giải thích từ khó : B/. Giới thiệu đoạn trích : Vị trí đoạn trích : nằm ở khúc ca thứ 23 à Uylixơ đã trãi qua bao nhiêu gian khổ, nghuy hiểm trở về sum họp với vợ con. Đại ý : Giới thiệu cuộc gặp gỡ đầy cảm động của hai vợ chồng Pênêlốp và Uylixơ sau nhiều năm xa cách. Bố cục : 2 phần Từ đầu ….. người giết chúng : à Cảnh vú già báo tin cho Pênêlốp biết Uylixơ đã trở về. Còn lại : Sự sum họp của vơ chồng sau nhiều năm xa cách. C/. Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật : Nhân vật Pênêlốp : Dưới sụ tác động của nhũ mẫu Ơriclê: - Khi nhũ mẫu báo tin Uylixơ đã trở về sau 20 năm Phản ứng đầu tiên của Pênêlốp : Trách móc nhũ mẫu, không tin đó là sự thật. Vú già tiếp tục thuyết phục đưa thêm bằng chứng : nàng vừa mừng vửa băn khoăn. -> Nàng đã thần thánh hóa câu chuyện là nhằm mục đích để trấn an. b.Dứơi sự tác động của TeÂlêmác: nàng đã nói với con trai là nàng cũng rất kinh ngạc và nàng bảo “ nếu quả thực đây là Ulixơ bây giờ đã trở về thì thế nào cha và mẹ cũng sẽ nhận ra nhua một cách dễ dàng vì cha và mẹ có những dấu hiệu riêng…” -> nói với con trai nhưng thực chất là P đang hướng đến U. Nàng đã nghĩ đến chyện thử thách U. à Tâm trạng nhân vật được miêu tả rất tinh tế : Pênêlốp lúc này vừa hy vọng nhưng lại sợ thất vọng. Và cũng ngay ở chi tiết này, chúng ta thấy P đã bộc lộ là một ngừời phụ nữ rất tế nhị, khéo léo và thông minh. c. Hành động , thái độ của P (Pênêlốp) khi gặp U (Ulyxơ): -Khi gặp chồng : Nàng ngồi đối diện với chồng … khi thì đăm đăm âu yếm nhìn chồng, khi thì băn khoăn không nhận ra chồng. à Tác phong từ tốn khoan thai, luôn tự chủ. -Trước đó nàng “rất đỗi phân vân”thì giờ đây ngồi trên ghế trươ ùcmặt Uylixơ “nàng lặng thinh … sửng sốt” à Nàng đã nhận ra chồng nhưng chưa hoàn toàn tin vào mình -Pênêlốp bày ra cuộc thử thách à con người sắc sảo, khôn ngoan. -Khi đã nhận ra chồng : Nàng đã vui mừng tột độ, bủn rủn cả tay chân nước mắt chan hòa, ôm lấy cổ chồng, hôn lên trán chồng à nàng rất chung thủy và yêu thương chồng => Dưới ngòi bút của Hômerơ, Pênêlốp trở thành hình tượng người phụ nữ đẹp nhất đầu tiên trong văn học thế giới. Nàng đã nêu cao tấm gương chung thủy, son sắt với chồng con, một ngừời phụ nữ rất khôn ngoan, thận trọng. Nhân vật Uylixơ : Trước lời nói khéo léo của P, U đã đóan được ý định của P Trước mọi thử thách của vợ : Uylixơ đã chỉ nhẫn nại mỉm cười “Ngồi tựa cột nhà, mắt nhìn xuống …” à điềm tĩnh. + Chàng hiểu sâu sắc vợ mình, chấp nhận mọi sự thử thách trong sự nhẫn nại. U nói vớ nhũ mẫu : “ già hãy kê cho tôi mộ chiếc giường để tôi ngủ một mình như bấy lâu nay vì trái tim trong ngựcnàng kia là sắt đá” -> thực chất của lời nói này là chàng đang gợi ý ch P thử thách. => Rất thông minh, nhanh trí. Sau đó chàng đã mô tả lại điều bí mật của chiếc giường mộ cách tỉ mỉ, chi tiết à Chàng đã thuyết phục được vợ tin tưởng vào mình và đồng thời chúng ta cũng thấy được chàng là một người rất chung thủy ( bởi lẽ chàng đã nhớ như in những kỷ niệm xưa của hai vợ chồng) + Khi vợ chồng nhận ra nhau : Chàng đã ôm lấy ngừoi vơ biết bao thân yêu, người bạn đời chung thủy của mình mà khóc dầm dề. à Một hình ảnh cảm động chứng minh Uylixơ là người đàn ông rất mực chung thủy và quý trọng vợ con. D/. Tổng kết : Nghệ thuật : Bằng cách khắc họa hành động, bằng nghệ thuật so sánh có đưôi dài. Homerơ đã khắc họa được tâm trang nhân vật vô cùng sâu sắc. Nộ dung : Đoạn trích ca ngọi trí tuệ, lý trí và lòng chung thủy của P và U. Đây cũng là những phẩm chất mới rất cần thiết của người Hy Lạp trong thời đại lúc bấy giờ. E/. CỦÕNG CỐ VÀ DẶN DÒ : - Chi tiết nào trong tác phẩm làm em thích nhất và cảm động nhất? HS thảo luận -> đại diện nhóm trình bày -> GV nhận xét , kết thúc vấn đề. - Đọc phần đọc hiểu trong SGK -Học bài và soạn bài mới : Sử thi Ramayana