Giáo án ngữ văn 8 Tuần 15 tiết 57- Đập đá ở Côn Lôn

Ngày soạn: 18/ 11/2013 TUẦN 15: TIẾT 57 ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN Tác giả: Phan Châu Trinh A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Thấy được đóng góp của nhà chí sĩ cách mạng Phan Châu Trinh cho nền văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX. - Cảm nhận được vẻ đẹp hình tượng người chí sĩ yêu nước được khắc hoạ bằng bút pháp nghệ thuật lãng mạn, giọng điệu hào hùng trong một tác phẩm tiêu biểu của Phan Chu Trinh. 1. Kiến thức - Sự mở rộng kiến thức về văn học cách mạng đầu thế kỷ XX. - Chí khí lẫm liệt, phong thái đàng hoàn của nhà chí sĩ yêu nước Phan Châu Trinh. - Cảm hứng hào hùng, lãng mạn được thể hiện trong bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu văn bản thơ yêu nước viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. - Phân tích được vẻ đẹp hình tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ. - Cảm nhận được giọng điệu, hình ảnh trong bài thơ. B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV soạn bài, bảng phụ. 2. Học sinh: Đọc trước bài bước đầu nắm bắt nội dung C. Ph­¬ng ph¸p - Ph©n tÝch, nêu vấn đề, thảo luận nhóm. D. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc 1. Ổn định tổ chức: 8C 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh 3. Bài mới: Giíi thiÖu bµi Phan Chu Trinh lµ nhµ chíên sÜ c¸ch m¹ng xuÊt s¾c ®Çu thÕ kû XX. XuÊt th©n tõ nhµ nho, nh­ng ông ®· nhËn ra ®­îc sù gi¸o lý th¸nh hiÒn trong hoµn c¶nh n­íc mÊt nhµ tan vµ nhanh chãng vøt bá ®Ó tiÕp c¹n tõ d©n chñ, dân quyÒn víi môc ®Ých t×m ®­êng cøu n­íc, cøu d©n. ë ông võa cã cèt c¸ch nhµ gi¸o võa cã b¶n lÜnh cña mét ®Êng tr­îng phu ®Çy nghi· khÝ, “phó quý bÊt n¨ng d©m, bÇn tiÖn bÊt n¨ng di, uy vò bÊt năng khuÊt”. Víi lßng yªu n­íc nång nµn vµ t­ t­ëng tr¸nh nhiÖm ®èi víi vËn mÖnh d©n téc, ông ®· ho¹t ®éng c¸ch m¹ng mét c¸ch tÝch cùc, say s­a, bÊt chÊp mäi khã kh¨n, gian khæ, kÓ c¶ khi sa c¬ lì b­íc, tï ®µy, hä vÉn thÓ hiÖn râ b·n lÜnh, khÝ ph¸ch cña m×nh. Bµi th¬ ®· häc h«m nay ®· thÓ hiÖn vÎ ®Ñp vµ t­ thÕ cña nhµ chÝ sÜ c¸ch m¹ng Êy. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Ph©n Chu Trinh ? ? Bµi th¬ “§Ëp ®¸ ë C«n L«n” ®­îc ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? G/v gi¶i thÝch kû h¬n - Ngµy ®Çy tiªn, «ng nÐm mét m·nh giÊy vµo kh¸m cña nh÷ng sü phu yªu n­íc ë thêi kú, b×nh kú võa bÞ b¾t vµ còng bÞ ®µy ra C«n §¶o. §©y lµ mét tr­êng häc thiªn nhiªn mïi cay ®¾ng trong Êy lµm trai gi÷a thÕ kû XX nµy kh«ng thÓ kh«ng nÕm tr¶i G/v ®äc mÉu, h­íng dÉn c¸ch ®äc Hai h/s ®äc G/v viÖc nhí tõ khã cña h/s ? X¸c ®Þnh nh©n vËt tr÷ t×nh cña bµi th¬? ? Nh©n vËt tr÷ t×nh ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng néi dung nµo? H/s ®äc 4 c©u th¬ ®Çu ? C©u th¬ ®Çu cho em hiÓu g× ? G/v Gi¶i thÝch cho h/s quan niÖm nh©n sinh tr×nh thèng “lµm trai” - “§· sinh lµm trai th× còng ph¶i kh¸c ®êi” (Phan B«i Ch©u) - “ChÝ lµm trai Nam, B¾c, T©y, §«ng Cho ph¶i søc vïng vÉy trong bèn bÓ” (NguyÔn C«ng trø) è §ã lµ lßng kiªu h·nh, lµ ý chÝ tù kh¼ng ®Þnh m×nh, lµ kh¸t väng hµnh ®éng m·nh liÖt ? Em hiÓu “lõng lÈy” ë ®©y lµ g×? ? Em hiÓu nghÜa cña côm tõ “lë nói non” lµ g×? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu, khÈu khÝ ë 4 c©u th¬ ®Çu? ? T¸c gi¶ miªu t¶ c«ng viÖc ®Ëp ®¸ nh­ thÕ nµo? ? Hµnh ®éng ®Ëp ®¸ cña ng­êi tï cã g©y cho em c¶m gi¸c nÆng nhäc, vÊt v¶ kh«ng, v× sao? ? Qua 4 c©u th¬ ®Çu em hiÓu thªm ®­îc g× vÒ h×nh ¶nh nh÷ng ng­êi tï yªu n­íc c¸ch m¹ng ? ? Néi dung 4 c©u th¬ cuèi lµ g×? ? ChØ ra phÐp ®èi ë c©u 5 – 6, t¸c dông cña phÐp ®èi? G/v ®äc 2 c©u kÕt ? Em hiÓu ý 2 c©u nµy nh­ thÕ nµo? ? Qua ®ã em hiÓu thªm ®­îc g× vÒ Phan Chu Trinh – ng­êi tï c¸ch m¹ng yªu n­íc ? ? NhËn xÐt c¸ch kÕt thóc bµi th¬? Häc xong bµi th¬ em c¶m nhËn ®­îc g× vÒ néi dung nghÖ thuËt cña bµi th¬ I. T×m hiÓu chung 1, T¸c gi¶ : - Phan Chu Trinh (1872 – 1926) - HiÖu : T©y Hå - Quª : T©y Léc – Hµ §«ng – tØnh Qu¶ng Nam - Lµ nhµ nho yªu n­íc, nhµ c¸ch m¹ng lín ë n­íc ta ®Çu thÕ ký XX. Chñ tr­¬ng ®­êng lèi cøu n­íc cøu d©n cña «ng lµ dùa vµo Ph¸p ®Ó lËt ®æ chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam ®em l¹i tù do cho ®ång bµo - ¤ng lµ ng­êi giái biÖn luËn vµ cã tµi v¨n ch­¬ng, v¨n chÝnh luËn, hïng biÖn ®anh thÐp, th¬ v¨n tr÷ t×nh, them ®­îm t­ t­ëng yªu n­íc vµ d©n chñ - T¸c phÈm chÝnh : T©y Hå thi tËp, TØnh Quèc hån ca, giai nh©n kú ngé… 2.T¸c phÈm: §Ëp ®¸ ë C«n L«n - 4 – 1908, Phan Béi Ch©u bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t trong phong trµo chèng thuÕ ë thêi kú vµ bÞ ®µy ra C«n §¶o - C«n §¶o : 1 hßn ®¶o n»m ë phÝa §«ng Nam n­íc ta, n¬i thùc d©n Ph¸p lËp nhµ tï giam cÇm nh÷ng chiÕn sü yªu n­íc, c¸ch m¹ng - Bµi th¬ ®­îc ra ®êi trong thêi kú Phan Chu Trinh bÞ ®µy ë C«n §¶o - §Ëp ®¸ ë C«n L«n : Gi÷a n¾ng giã biÓn kh¬i, trªn hßn ®¶o tr¬ träi, trong chÕ ®é nhµ tï kh¾c nghiÖt, ng­êi ®i ®µy buéc pahØ lµm c«ng lao ®éng khæ sai hÕt søc cùc nhäc nµy cho ®Õn khi kiÖt søc vµ kh«ng Ýt ng­êi ®· gôc ng· - Bµi th¬ ®­îc viÕt b»ng ch÷ N«m II. Đọc – Hiểu văn bản 1.§äc , chú thích - §Ëp ®¸ : 1 h×nh thøc lao ®éng cùc nhäc ë C«n §¶o. Bän cai ngôc b¾t tï nh©n vµo nói khai th¸c ®¸, ®¹p ®¸ héc, ®¸ to thµnh nh÷ng m·nh, viªn nhá ®Ó lµm ®­êng 2. Ph©n tÝch - Ng­êi ®Ëp ®¸ : Xøng lµ trai, kÎ v¸ trêi chÝnh lµ Phan Chu Trinh - C«ng viÖc ®Ëp ®¸ (4 c©u ®Çu) - C¶m nghÜ tõ viÖc ®Ëp ®¸(4 c©u cuèi) a) C«ng viÖc ®¹p ®¸: * Lµm trai ®øng gi÷a ®Êt C«n L«n à miªu t¶ bèi cn¶h kh«ng gian, t¹o dung t­ thÕ cña con ng­êi gi÷a ®Êt trêi C«n §¶oè Mét thÕ ®øng ®­êng hoµng, kh«ng cßn lµ mét ng­êi tï bÞ giam cÇm tï h·m, mµ ng­êi tõ Êy ®øng gi÷a biÓn réng non cao, ®éi trêi ®¹p ®Êt, t­ thÕ hiªn ngang, song song à to¸t lªn mét vÎ ®Ñp hïng tr¸ng * Ba c©u sau : Miªu t¶ ch©n thùc c«ng viÖc lao ®éng cùc nhäc cña ng­êi ®Ëp ®¸ - Lõng lÉy : Ng¹o nghÔ, lÉm liÖt à t¹o khÝ thª hiªn ngang Ph¸ nói lÊy ®¸ à - Lë nói non mét viÖc nÆng nhäc Nãi qu¸ à vÎ ®Ñp dòng m¶nh phi th­êng - Giäng ®iÖu, khÈu khÝ : Ngang tµn, hïng tr¸ng, coi th­êng mäi gian nguy - Hµnh ®éng qu¶ quyÕt, m¹nh mÏ : X¸ch bóa, ra tay ®Ëp bÓ + §¸nh tan n¨m b¶y ®èng NT ®èi + §Ëp bÓ mÊy tr¨m hßn lËp è Lµm næi bËt khÝ thÕ v­ît lªn hoµn c¶nh, lµm chñ hoµn toµn cña ng­êi tï è H×nh ¶nh tï hiÖn lªn trong t­ thÕ ng¹o nghÔ v­¬n cao tÇm vò trô, biÕn mét c«ng viÖc lao ®éng c­ìng bøc hÕt søc nÆng nhäc, vÊt v¶ thµnh cuéc chinh phôc thiªn nhiªn dòng m·nh víi mét søc m¹nh thÇn kú à dung mét t­îng ®µi uy nghi vÒ con ng­êi anh hïng víi khÝ ph¸ch hiªn ngang, lÉm liÖt, song s÷ng gi÷a ®Êt trêi b) Bèn c©u th¬ cuèi: C¶m nghÜ tõ viÖc ®Ëp ®¸ * Hai c©u 5 – 6 - PhÐp ®èi : + Th¸ng ngµy - m­a n¾ng + Bao qu¶n – cµng bÒn + Th©n thµnh sái – d¹ s¾t son è §èi lËp gi÷a nh÷ng thö th¸ch gian nan víi søc chÞu ®ùng dÎo dai, bÒn bØ vµ ý chÝ chiÕn ®Êu s¾t son cña chiÕn sü c¸ch m¹ng à Kh¼ng ®Þnh c¸i chÝ lín, c¸i quyÕt t©m cao cña ng­êi yªu n­íc (b»ng lèi ®èi, lèi nãi quen thuéc cña lo¹i th¬ tá chÝ, tá lßng) * Hai c©u 7 – 8 - C¸ch nãi khoa tr­¬ng : Tù vÝ viÖc ®¹p ®¸ ë C«n L«n gièng nh­ viÖc N÷ Oa lµm cét chèng trêi - Sù ®èi lËp gi÷a chÝa lín cu¶ nh÷ng ng­êi d¸m m­u ®å cøu n­íc – mét c«ng viÖc ai còng tin søc ngêi cã thÓ lµm ®­îc – víi nh÷ng thö th¸ch gian nan trªn b­íc ®­êng chiÕn ®Êu, ®­îc xem nh­ nh÷ng viÖc con con è T­ t­ëng, ý chÝ hµo hïng l¹c quan tin t­ëng chua Phan Chu Trinh trong hoµn c¶nh tï ®Çy v« cïng khã kh¨n gian khæ. T¸c gi¶ ®· béc lé c¶m xóc vµ suy nghÜ cña m×nh : KhÈu khÝ, ngang tµng cu¶ anh hïng kh«ng chÞu khuÊt phôc hoµn c¶nh, lu«n gi÷ v÷ng niÒm tin vµ ý chÝ chiÕn ®Êu s¾t son - KÕt thóc b»ng c©u c¶m th¸n víi mét th¸i ®é th¸ch thøc, ng¹o nghÔ (gièng víi bµi c¶m t¸c) III. Tæng kÕt * H/s ®äc to ghi nhí IV. H­íng dÉn luyÖn tËp H/s ®äc yªu cÇu bµi tËp 2 sgk * §Æc ®iÓm chung : - Bµi th¬ ®Òu lµ khÈu khÝ cña bËc anh hïng hµo kiÖt khi sa c¬, lì b­íc khi r¬i vµo vßng tï ngôc - T¸c gi¶ : lµ nhµ nho yªu n­íc, l·nh tô c¸ch m¹ng næi tiÕng ë n­íc ta ®Çu thÕ kû XX - T­ thÕ hµo hïng, phong th¸i ung dung, l¹c quan tin t­ëng cña ng­êi v­ît lªn hoµn ch¶nh khã kh¨n, hiÓm nghuy trong chèn tï ®µy, kh«ng nh÷ng gi÷ v÷ng t­ t­ëng vµ phÈm chÊt mµ cßn s½n sµng chÊp nhËn vµ v­ît lªn hoµn c¶nh, quyÕt trÝ thùc hiÖn hoµi b·o, lý t­ëng cøu n­íc cøu d©n - Lo¹i th¬ tá chÝ tá lßng Ýt thiªn vÒ t¶ thùc. Giäng th¬ hµo s¶ng, lèi nãi khoa tr­¬ng, vËn dông nhuÇn nhuyÔn thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt víi phÐp ®èi ë 2 cÆp c©u thùc, luËn rÊt chÆt, rÊt chØnh * VÎ ®Ñp hµo hïng l·ng m¹n cña h×nh t­îng nhµ nho yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kû XX biÓu hiÖn tr­íc hÕt ë khÝ ph¸ch ngang tµng, lÉm liÖt ngay c¶ trong thö th¸ch gian lao, cã thÓ ®e do¹ ®Õn tÝnh m¹ng (xem ë tï nh­ mét b­íc dõng ch©n t¹m nghÜ, xem viÖc lao ®éng khæ sai nh­ mét viÖc con con, kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn). VÎ ®Ñp Êy cßn thÓ hiÖn ë ý chÝ chiÕn ®Êu vµ niÒm tin ë dêi ®æi vµo sù nghiÖp cña m×nh (Th©n Êy … sù nghiÖp, th¸ng ngµy… con con) E. H­íng dÉn häc ë nhµ - §äc diÔn c¶m bµi th¬ - Dùa vµo bµi th¬ h·y viÕt bµi v¨n thuyÕt minh giíi thiÖu vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt --------------------------------------------------------------- Ngày soạn: 18/ 11/2013 TUẦN 15: TIẾT 58 ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Hệ thống hoá kiến thức về dấu câu đã học. - Nhận ra và biết cách sửa lỗi thường gặp về dấu câu. 1. Kiến thức - Hệ thống các dấu câu và công dụng của chúng trong hoạt động giao tiếp. - Việc phối hợp sử dụng các dấu câu hợp lí tạo nên hiệu quả cho văn bản; ngược lại, sử dụng dấu câu sai có thể làm cho người đọc không hiểu hoặc hiểu sai ý người viết định diễn đạt. 2. Kỹ năng: - Vận dụng kiến thức về dấu câu trong quá trình đọc – hiểu và tạo lập văn bản. - Nhận biết và sửa chữa các lỗi về dấu câu. 3. Th¸i ®é. - Cã ý thøc vËn dông vµo giao tiÕp, viÕt v¨n. B. ChuÈn bÞ 1. - Gi¸o viªn: - B¶ng phô, gi¸o ¸n, bµi tËp 2. - Häc sinh: - Häc sinh xem tr­íc bµi C. Ph­¬ng ph¸p: - Ph©n tÝch ng«n ng÷, rÌn luyÖn theo mÉu. Nhãm D. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc 1. Ổn định tổ chức: 8C 2. Kiểm tra bài cũ: kết hợp khi ôn tập 3. Bài mới: I.Tæng kÕt vÒ dÊu c©u ? KÓ tªn c¸c lo¹i dÊu c©u ®· ®­îc häc tõ líp 6 – 8 (H/s ph¸t biÓu) G/v chiÕu bµi tËp lªn b¶ng, h/s quan s¸t à lªn b¶ng lµm bµi tËp : §iÒn (kÕt nèi) cét A (dÊu c©u) víi cét B (c«ng dông) cña dÊu c©u sao cho phï hîp a, Cét A (DÊu c©u) 1, DÊm chÊm 2, DÊu chÊm hái 3, DÊu chÊm than 4, DÊu phÈy Cét b (C«ng dông) A, Dïng ®Ó kÕt thóc c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n B, Dïng ®Ó ph©n tÝch thµnh phÇn, c¸c bé phËn cña c©u C, Dïng ®Ó kÕt thóc c©u trÇn thuËt D, Dïng ®Ó kÕt thóc c©u nghi vÊn G/v : Ngoµi ra dÊu c©u cßn ®­îc dïng ®Ó bµy tá th¸i ®é, t×nh c¶m cña ng­êi viÕt b, Cét A (DÊu c©u) 1, DÊu chÊm lửng 2, DÊu chÊm phÈy 3, DÊu g¹ch ngang 4, DÊu g¹ch nèi Cét B (C«ng dông) A, C«ng dông : - §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a c¸c vÕ trong 1 c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p - §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a c¸c bé phËn trong 1 phÐp liªn kÕt phøc t¹p B, C«ng dông : - BiÓu thÞ bé phËn liªn kÕt ch­a hÕt - BiÓu thÞ lêi nãi ngËp ngõng, ®øt qu¶ng - Lµm giam rnhÞp ®iÖu c©u v¨n hµi h­íc, dÝ dám C, Nèi c¸c tiÕng trong 1 tõ phiªn ©m D, - §¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch, chó thÝch trong c©u - §¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña nh©n vËt - BiÓu thÞ sù liÖt kª Yªu cÇu : a, 1 nèi víi C 3 nèi víi A 2 nèi víi D 4 nèi víi B b, 1 nèi víi B 3 nèi víi D 2 nèi víi A 4 nèi víi C L­u ý : DÊu g¹ch nèi kh«g ph¶i lµ mét dÊu c©u, nã chØ lµ mét quuy ®Þnh vÒ chÝnh t¶. VÒ h×nh thøc dÊu g¹ch nèi viÕt ng¾n h¬n dÊu g¹ch ngang c, Cét A (DÊu c©u) 1, DÊu ngoÆc ®¬n 2, DÊu hai chÊm 3, DÊu ngoÆc kÐp Cét B (C«ng dông) A, - §¸nh dÊu tõ ng÷, c©u, ®o¹n dÉn trùc tiÕp - §¸nh dÊu tõ ng÷ ®­îc hiÓn thÞ theo x¸c ®Þnh biÖt cã hµm ý mØa mai - §¸nh dÊu tªn t¸c phÈm, tê b¸o, tËp san, dÉn B, - B¸o tr­íc phÇn bæ xung, gi¶i thÝch, thuyÕt minh cho mét phÇn tr­íc ®ã - B¸o tr­íc lêi dÉn trùc tiÕp hoÆc lêi ®èi tho¹i C, §¸nh dÊu phÇn cã chøc n¨ng chó thÝch (gi¶i thÝch, bæ sung thªm, thuyÕt minh) Yªu cÇu : Nèi 1 – C 2 – B 3 – A G/v : §©y lµ nh÷ng dÊu c©u võa cã t¸c dông ph©n biÖt c¸c phÇn néi dung kh¸c nhau trong c©u v¨n, võa lµ nh÷ng dÊu hiÖu vÒ chÝnh t¶ rÊt chÆt chÏ, v× vËy ph¶i nhÊt thiÕt dïng ®óng lóc ®óng chç II. T×m hiÓu c¸c lçi th­êng gÆp vÒ dÊu c©u Bµi tËp 1 : T¸c phÈm … xóc ®éng. Trong x· héi cò… l·o H¹c Bµi tËp 2 : Thay dÊu c©u thµnh dÊu phÈy Bµi tËp 3 : Dïng dÊu phÈy ®Ó t¸ch c¸c bé phËn liªn kÕt Bµi tËp 4 : Söa sai: Qu¶ thËt… b¾t ®Çu tõ ®©u. Anh cã thÓ… khuyªn kh«ng? §õng bá mÆc t«i lóc nµy * C¸ch tiÕn hµnh : G/v cho h/s ®äc, gi¶i quyÕt tõng bµi tËp theo yªu cÇu trªn. Sau ®ã chØ ®Þnh mét h/s ®äc ghi nhí III. H­íng dÉn luyÖn tËp Bµi tËp 1 : G/v chiÕu h¾t bµi tËp 1 lªn b¶ng Gäi h/s lªn b¶ng ®iÒn dÊu c©u vµo chæ ngoÆc ®¬n (,), (.), (.), (,), (:), (-), (!), (!), (!), (,), (,), (.), (,), (.), (,), (,), (.), (,), (:), (-), (?), (?), (!). Bµi tËp 2 : H/s lµm bµi tËp theo nhãm a, … míi vÒ?... MÑ dÆn lµ anh… chiÒu nay b, … s¶n xuÊt, nh©n d©n… gian khæ. V× vËy cã c©u thµnh ng÷ “l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch” (Sau “x­a” vµ “vËy” cã thÓ dïng dÊu phÈy) c, … n¨m th¸ng, nh­ng… häc sinh Bài tập 3: Đặt dấu chấm vào những chỗ thích hợp trong đoạn văn sau đây: Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông Lương mùa xuân đã điểm các chùm hoa gạo đỏ mọng lên những cành cây gạo chót vót giữa trời và trải màu lúa non sáng dịu lên khắp mặt đất mới cách ít ngày còn trần trụi đen xám trên những bãi đất phù sa mịn hồng mơn mởn, các vòm cây quanh năm xanh um đã dần dần chuyển màu lốm đốm, như được rắc thêm một lớp bụi phấn hung vàng: các vuờn nhãn, vườn vải đang trổ hoa […] Mùa xuân đã đến những buổi chiều hửng ấm, từng đàn chim én từ dãy núi biếc đằng xa bay tới, lượn vòng trên những bến đò, đuổi nhau xập xè bên những mái nhà toả khói những ngày mưa phùn, người ta thấy trên mẫy bãi soi dài nổi lên đây đó ở giữa sông, những con giang, con sếu cao gần bằng người, không biết từ đâu về, theo nhau lững thững bước thấp thoáng trong bụi mưa trắng xoá có những buổi, cả một quãng sông phía chân núi bỗng rợp đi vì hàng nghìn đôi cánh của những đàn sâm cầm tới tấp sà xuống, chẳng khác nào từng đám mây bỗng rụng xuống, tan biến trong các đầm bãi rập rạp lau sậy. (Theo Nguyễn Đình Thi) E. H­íng dÉn häc ë nhµ ChuÈn bÞ bµi “ThuyÕt minh… v¨n häc” ¤n tËp phÇn tiÕng viÖt ®Ó tiÕt sau lµm bµi kiÓm tra ------------------------------------------------------------ Ngày soạn: 18/ 11/2013 TUẦN 15: TIẾT 59 TiÕng ViÖt KiÓm tra tiÕng viÖt A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc - KiÓm tra vµ cñng cè l¹i nhËn thøc cña häc sinh vÒ phÇn tiÕng ViÖt ®· häc trong häc k× I - TÝch hîp víi c¸c kiÕn thøc V¨n b¶n ®· häc vµ phÇn TËp lµm v¨n bµi 2. KÜ n¨ng RÌn luyÖn vµ cñng cè c¸c kÜ n¨ng kh¸i qu¸t, tæng hîp, ph©n tÝch vµ so s¸nh, lùa chän viÕt ®o¹n v¨n. 3. Th¸i ®é: Cã ý thøc độc lập tự giác khi làm bài. B. ChuÈn bÞ: - Gi¸o viªn : So¹n ®Ò bµi vµ ®¸p ¸n - Häc sinh: PhÇn TiÕng ViÖt häc k× I C. Ph­¬ng ph¸p: §Ò Tù luËn D.TiÕn tr×nh bµi d¹y. 1. Tæ chøc líp: 8C 2. KiÓm tra 3. Bµi míi 1. Ma trận đề: Mức độ Tên Chủ đề Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Cộng Cấp độ thấp Cấp độ cao 1. Trường từ vựng Đặt tên trường từ vựng với các từ cho sẵn Số câu Số điểm Tỉ lệ % Số câu: 1 Số điểm: 1 10% Số câu: 1 1 điểm = 10% 2. Từ tượng thanh Tìm các từ tượng thanh gợi tả: Tiếng nước chảy; Tiếng gió thổi; Tiếng cười. Số câu Số điểm Tỉ lệ % Số câu: 1 Số điểm:2 20% Số câu: 1 2 điểm = 20% 3. Nói quá; Nói giảm, nói tránh Phân tích sự giống và khác nhau giữa hai phép tu từ: Nói quá và Nói giảm nói tránh Số câu Số điểm Tỉ lệ % Số câu:1 Số điểm: 2 20% Số câu:1 2 điểm = 20% 4. Tình thái từ Khái niệm Tình thái từ. Các loại Tình thái từ. Đặt câu có sử dụng Tình thái từ và giải thích ý nghĩa của nó. Số câu Số điểm Tỉ lệ % Số câu: Số điểm: 1 10% Số câu: Số điểm: 1 10% Số câu: 1 2 điểm = 20% 5. Dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm, dấu ngoặc kép Viết đoạn văn thuyết minh có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép, giải thích rõ công dụng của chúng. Số câu Số điểm Tỉ lệ % Số câu:1 Số điểm:3 30% Số câu: 1 3 điểm = 30% Tổng số câu Tổng số điểm Tỉ lệ % Số câu: Số điểm: 2 20% Số câu: Số điểm: 3 30% Số câu: Số điểm: 3 30% Số câu: Số điểm: 2 20% Số câu: 5 Số điểm: 10 100% 2. Đề kiểm tra. Câu 1 (1 điểm) Đặt tên trường từ vựng cho các từ in đậm dưới đây Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả ban tưởng tượng. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp. (Tôi đi học - Thanh Tịnh) Câu 2 (2 điểm) Tìm ít nhất 5 từ tượng thanh thuộc các nhóm gợi tả: Tiếng nước chảy; Tiếng gió thổi; Tiếng cười. Câu 3 (2 điểm) Thế nào là Tình thái từ? Các loại Tình thái từ? Đặt câu có sử dụng Tình thái từ và giải thích ý nghĩa của nó? Câu 4 (2 điểm) Phân tích sự giống và khác nhau giữa hai phép tu từ: Nói quá và Nói giảm nói tránh? Câu 5 (3 điểm) Viết đoạn văn thuyết minh về một đồ dùng hoặc phương tiện có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép, giải thích rõ công dụng của chúng. 3. Đáp án biểu điểm Câu 1(1 điểm): Trường từ vựng của tập hợp từ: co, duỗi, đá, bước là Hoạt động của chân Câu 2 (2 điểm): Tìm ít nhất 5 từ tượng thanh thuộc các nhóm gợi tả: - Tiếng nước chảy: Róc rách, ào ào, ồ ồ, ầm ầm, - Tiếng gió thổi: Vù vù, ù ù, lao xao, vi vu, - Tiếng cười: Ha ha, hi hi, hô hô, hí hí, khanh khách… Câu 3 (2 điểm) Thế nào là Tình thái từ? Các loại Tình thái từ? Đặt câu có sử dụng Tình thái từ và giải thích ý nghĩa của nó? -Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói. Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau: Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng….. Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với… Tình thái từ cảm thán: thay, sao,... Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà…. + Đặt câu: - Em chào cô ạ! (Tình thái từ ạ biểu thị sắc thái tình cảm: Lễ phép, kính trọng cô giáo) Câu 4 (2 điểm) Phân tích sự giống và khác nhau giữa hai phép tu từ: Nói quá và Nói giảm nói tránh? Giống nhau: Đều là phép tu từ Khác nhau: - Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được miêu tả so với hiện thực khách quan. Nói quá được dùng để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho điều được nói đến. - Nói giảm, nói tránh: là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, nhằm tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh sự thô tục, thiếu lịch sự. Câu 5 (3 điểm) Viết đoạn văn thuyết minh về một đồ dùng hoặc phương tiện có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép, giải thích rõ công dụng của chúng. - Viết đúng chủ đề, đúng thể loại, có sử dụng các loại dấu câu trên và giải thích hợp lí công dụng của chúng E. Cñng cè, dÆn dß: - Thu bµi, yªu cÇu HS vÒ xem l¹i c¸ch lµm bµi - Chuẩn bị bài thuyết minh về một thể loại văn học ------------------------------------------------- Ngày soạn: 18/ 11/2013 TUẦN 15: TIẾT 60 THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Nắm được các kĩ năng và vận dụng để làm bài văn thuyết minh về một thể loại văn học. 1. Kiến thức - Sự đa dạng của đối tượng được giới thiệu trong văn bản thuyết minh. - Việc vận dụng kết quả quan sát, tìm hiểu về một số tác phẩm cùng thể loại để làm bài văn thuyết minh về một thể loại văn học. 2. Kỹ năng: - Quan sát đặc điểm hình thức của một thể loại văn học. - Tìm ý, lập dàn ý cho bài văn thuyết minh về một thể loại văn học. - Hiểu và cảm thụ được giá trị nghệ thuật của thể loại văn học đó. - Tạo lập được một văn bản thuyết minh về một thể loại văn học có độ dài 300 chữ. 3. Th¸i ®é. - Gi¸o dôc ý thøc t×m hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i v¨n häc ®Ó thuyÕt minh B. ChuÈn bÞ 1. - Gi¸o viªn: - Gi¸o ¸n, SGK. 2. - Häc sinh: Xem tr­íc bµi ë nhµ C. ph­¬ng ph¸p - Ph©n tÝch c¸c t×nh huèng mÉu: ®Ó nhËn ra c¸c c¸c ®Ò v¨n thuyÕt minh - §éng n·o: Suy nghÜ, ph©n tÝch c¸c v¨n b¶n ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc vÒ ®Ò v¨n thuyÕt minh. - Thùc hµnh viÕt tÝch cùc: ViÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n thuyÕt minh theo yªu cÇu cô thÓ. - Häc theo nhãm: th¶o luËn, trao ®æi, ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm, c¸ch t¹o lËp bµi v¨n thuyÕt minh. D. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc 1. Ổn định tổ chức:8C 2. Kiểm tra bài cũ: Kết hợp khi dạy 3. Bài mới: G/v chÐp ®Ò bµi lªn b¶ng ? X¸c ®Þnh thÓ lo¹i, yªu cÇu cña ®Ò ? Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy th× em sÏ ph¶i lµm g×? Quan s¸t thÓ th¬ qua hai bµi th¬ “C¶m t¸c… Qu¶ng §«ng” vµ “§Ëp ®¸ ë C«n L«n”. à T×m hiÓu: Sè tiÕng, dßng, luËt b»ng tr¾c ®èi, niªm, vÇn, nhÞp… G/v chÐp hai bµi th¬ lªn m¸y chiÕu H/s ®äc kü hai bµi th¬ ? X¸c ®Þnh sè tiÕng, sè dßng cña hai bµi th¬ H/s tr¶ lêi – 1 h/s ghi b¶ng ? X¸c ®Þnh b»ng, tr¾c cho tõng tiÕng trong hai bµi th¬ ®ã? H/s tr¶ lêi – 1 h/s ghi lªn b¶ng ? X¸c ®Þnh ®èi, niªm gi÷a c¸c dßng? ? X¸c ®Þnh c¸c vÇn trong hai bµi th¬? ? X¸c ®Þnh c¸ch ng¾t nhÞp cña hai bµi th¬? ? Nªu c¸ch hiÓu cña em vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có? ? Em h·y thuyÕt minh vÒ luËt th¬? * NHËn xÐt ­u, nh­îc ®iÓm vµ vÞ trÝ cña thÓ th¬ trong th¬ ViÖt Nam ? Vai trß cña thÓ th¬? * G/v cho h/s ®äc to ghi nhí I. Tõ quan s¸t ®Õn miªu t¶, thuyÕt minh ®Æc ®iÓm mét thÓ lo¹i v¨n häc 1, T×m hiÓu ®Ò §Ò bµi : ThuyÕt minh ®Æc ®iÓm thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có - ThÓ lo¹i : ThuyÕt minh - §èi t­îng thuyÕt minh : §Æc ®iÓm thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có 2, NhËn diÖn luËt th¬ Mçi bµi gåm : * 8 c©u 7 tiÕng, 56 tiÕng/ bµi VD : 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 b t b t b t t b t b t b * Theo luËt: + NhÊt, tam, ngò bÊt luËn + NhÞ, tø, lôc ph©n minh NghÜa lµ : - Kh«ng cÇn xÐt tiÕng thø 1, thø 3, thø 5 - ChØ xem c¸c tiÕng thø 2, thø 4,thø 6 * C¸ch ®èi : C¸c tiÕng trong c©u 3– 4 vµ 5 – 6 ph¶i ®èi nhau theo tõng cÆp gièng nhau vÒ tõ lo¹i, ng­îc nhauvÒ thanh ®iÖu (®èi ý, ®èi lêi) VD : - §· kh¸ch kh«ngnhµ trong bèn biÓn L¹i ng­êi cã téi gi÷a n¨m ch©u - Bña tay «m chÆt bå kinh tÕ Më miÖng c­êi tan cuéc o¸n thï * VÇn : - C¶m t¸c… Qu¶ng §«ng : tï… thï, ch©u… ®©u : vÇn b»ng - §Ëp ®¸ ë C«n L«n C«n… non… hßn… son… con : vÇn b»ng * NhÞp : 4/3 HoÆc 2/ 2/ 3 3, LËp dµn ý : a, Më bµi ThÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt lµ 1 thÓ th¬ rÊt phæ biÕn vµ quen thuéc trong th¬ ca ViÖt Nam trung ®¹i b, Th©n bµi Nªu c¸c ®Æc diÓm cña thÓ th¬ - Sè c©u, sè ch÷ : 8 c©u 7 tiÕng, 56 tiÕng/ bµi - Quy luËt b»ng tr¾c cña thÓ th¬: TiÕng thø 2 c©u 1 lµ thanh b»ng, lµ thanh tr¾c lµ gäi bµi th¬ thÓ tr¾c - trong tÊt c¸c c©u 1, 3, 5… b»ng tr¾c tuú ý, c¸c tiÕng 2, 4, 6… b»ng tr¾c ph¶i cã tr×nh tù chÆt chÏ - C¸ch ®èi, gieo vÇn, ng¾t nhÞp * ¦u ®iÓm : VÎ ®Ñp hµi hoµ, c©n ®èi cæ ®iÓn, nh¹c ®iÖu trÇm bæng, phong phó * Nh­îc ®iÓm : gß bã, cã nhiÒu r­µng buéc vÒ niªm luËt c, KÕt bµi : - Lµ mét thÓ th¬ quan träng. NhiÒu bµi th¬ hay ®Òu lµm b»ng thÓ th¬ nµy. Ngµy nay vÉn ®­îc ­a chuéng * Ghi nhí: sgk II. LuyÖn tËp ThuyÕt minh truyÖn ng¾n l·o H¹c cña Nam Cao B­íc 1 : §Þnh nghÜa truyÖn lµ g× (xem bµi tham kh¶o sgk) B­íc 2 : Giíi thiÖu c¸c yÕu tè cña truyÖn ng¾n 1, Tù sù : - Lµ yÕu tè chÝnh, quy ®Þnh sù tån t¹i cña truyÖn ng¾n - Gåm : Sù viÖc chÝnh vµ nh©n vËt chÝnh VD : + Sù viÖc chÝnh : L·o H¹c gi÷ tµi s¶n cho con trai b»ng mäi gi¸ + Nh©n vËt chÝnh : L·o H¹c + Ngoµi ra cßn cã c¸c sù viÖc vµ nh©n vËt phô VD : Sù viÖc phô : Con trai l·o bá ®i, l·o H¹c ®èi tho¹i víi con vµng, b¸n con vµng, ®èi tho¹i víi con chã, xin b¶ chã, tù tö… Nh©n vËt phô : ¤ng gi¸o, con trai l·o H¹c, vî «ng gi¸o … 2, Miªu t¶ vµ biÓu c¶m lµ c¸c yÕu tè phô gióp truyÖn ng¾n sinh ®éng, hÊp dÉn. Th­êng ®an xen vµo c¸c yÕu tè tù sù 3, Bè côc chÆt chÏ hîp lý, lêi v¨n trong s¸ng giµu h×nh ¶nh. Chi tiÕt bÊt ngê, ®éc ®¸o E. H­íng dÉn häc ë nhµ ViÕt thµnh bµi v¨n cho 2 ®Ò trªn So¹n bµi : Muèn lµm th»ng cuéi ------------------------------------------------------ Ngày…..tháng ….năm 2013 Kí duyệt Phạm Thị Hường