Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 122: Nói với con

Ngày soạn: Tiết 122 Ngày giảng : nói với con Tại lớp: 9 Y Phương A- Mục tiêu cần đạt 1 - Kiến thức Giúp học sinh cảm nhận được tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê hương sâu nặng cùng niềm tự hào sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của dân tộc mình qua thơ Y Phương. 2 - Kỹ năng : Bước đầu hiểu được cách diễn đạt đọc đáo, giàu hình ảnh cụ thể, gợi cảm của thơ ca miền núi của các nhà thơ dân tộc. 3 - Thái độ : Bồi dưỡng tình cảm lòng yêu mến tự hào về truyền thống của quê hương. B- Chuẩn bị : - Bồi dưỡng ngữ văn 9. - Đọc – hiểu văn bản ngữ văn 9. C- Lên lớp : 1. ổn định tổ chức:(1’) 2- Kiểm tra : (4’) Đọc thuộc lòng bài thơ “sang thu”. Nêu nội dung chính của bài ? 3- Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng * Hoạt động 1 :(10’) - HS đọc bài thơ. Tìm hiểu về nhà thơ qua chú thích SGK 73 ? + Nhà thơ dân tộc Tày. + Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của người miền núi. - GV thuyết trình : + Y Phương cho biết : Những năm đầu tám mươi của thế kỷ XX, đời sống tinh thần và vật chất của nhân dân cả nước vô cùng khó khăn, thiếu thốn. Đại bộ phận người dân vẫn kiên trì khắc phục vượt khó đi lên, họ vẫn tồn tại và sinh trưởng là dựa vào sức mạnh tinh thần của truyền thống văn hóa ngàn đời. Nhưng cũng không ít người bị tha hóa, biến chất. Từ hiện thực khó khăn đó tôi làm bài thơ này để tâm sự với chính mình, động viên mình, đồng thời là để nhắc nhở con cái sau này. - GV đọc bài thơ.Nói với con rất tiêu biểu cho hồn thơ Y Phương :Yêu quê hương, làng bản, tự hào và gắn bó với dân tộc mình. Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người, gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ về quê hương mình, ý đồ đó được thể hiện rất rõ qua bố cục. Em hãy xác định ? + Từ đầu -> đẹp nhất trên đời : Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương. + Đoạn còn lại : Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, với truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy. - Nhận xét bố cục ? + Bố cục bài thơ thể hiện rõ ý đồ của nhà thơ. Bố cục đi từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỷ niệm gần gũi mà nâng lên thành lẽ sống. * hoạt động 2 : (10’) - Đọc đoạn đầu bài thơ. Bốn câu thơ đầu đã gợi lên cho em một không gian nào ? + Hình ảnh về một gia đình cụ thể, sự quấn quýt của gia đình với hình ảnh đứa con, cha mẹ, tiếng nói, tiếng cười. Không khí gia đình tràn đầy hạnh phúc mà ở đó cha mẹ luôn chăm chút con thể hiện niềm vui của mình trên từng bước đi của con. + Và cứ thế người con lớn lên từng ngày trong tình yêu thương, sự nâng đỡ và mong chờ của cha mẹ. - Hơn thế nữa con sinh ra, lớn lên trong tình yêu và vẻ đẹp cuả “người đồng mình”, câu thơ diễn đạt ý đó ? + “Người đồng mình yêu lắm con ơi” câu thơ bộc lộ xúc cảm trực tiếp, Suy nghĩ, tình cảm cảm xúc được diễn tả trực tiếp bằng hình ảnh. + Cuộc sống lao động cần cù và tươi vui của “người đồng mình” được gợi lên qua các hình ảnh đẹp, đậm màu sắc dân tộc. Những từ “cài, ken” vừa miêu tả cụ thể động tác lao động, vừa nói lên tình gắn bó quấn quýt. - Em hiểu cách nói “Người đồng mình” của Y Phương như thế nào ? (người ruột thịt, người quê hương, người cùng dân tộc) - Cách nói cụ thể “rừng cho hoa, con đường cho tấm lòng" diễn đạt điều gì ? + Rừng núi quê hương rất thơ mộng, nghĩa tình, đây là nơi che chở, đùm bọc và nuôi dưỡng con người từ tình cảm đến lối sống. Điệp từ “cho” mang nặng nghĩa tình. - GV nâng cao : Cả đoạn thơ là những hình ảnh thân thương về sự đùm bọc và che chở của cha mẹ, quê hương đối với người con, là cái nôi nuôi dưỡng cả tâm hồn và thể chất của mỗi con người. * hoạt động 3 : (10’) - Đọc đoạn còn lại. Qua lời tâm tình của người cha với con “người đồng mình” đã hiện lên như thế nào ? + Bằng các điệp từ, điệp ngữ, cách so sánh cụ thể kết hợp với kiểu dài ngắn khác nhau, lời tâm tình của người cha đã góp phần khẳng định người miền núi sống vất vả mà mạnh mẽ khoáng đạt như thiên nhiên, bền bỉ gắn bó với quê hương dầu quê hương còn gian khó. - GV bình, mở rộng : Là nhà thơ dân tộc, Y Phương đã nói theo cách nói của dân tộc mình, đã hiểu theo cách hiểu của họ và cảm theo cách cảm của “người đồng mình”. Đó là cách nói ví von qua hình ảnh cụ thể, diễn tả mộc mạc mà gợi cảm, các ví von thường ít thông qua biện pháp so sánh tường mình (qua từ như) mà là bằng các hoán dụ, ẩn dụ đòi hỏi phải hiểu biết ít nhiều về cảnh vật, lối sống của người dân tộc mới có thể hiểu được, ta cần hiểu cái “hồn” của nó tuy mơ hồ nhưng có sức khái quát cao. - Từ lời tâm tình và khẳng định đó nhà thơ mong muốn con điều gì ? + Người cha muốn truyền vào con lòng chung thủy với quê hương, biết bất chấp và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí và niềm tin của mình. + Cuộc sống dẫu có đói nghèo, con người dẫu “thô sơ da thịt” (mộc mạc bề ngoài) nhưng họ không hề nhỏ bé về tâm hồn, họ biết lo toan và mong ước “cao đo nỗi buồn – Xa nuôi chí lớn”. - Bởi người đồng mình giàu chí khí và niềm tin vì vậy họ còn có đức tính cao đẹp nào ? Đọc câu thơ ? - Kết thúc bài thơ người cha mong muốn con điều gì qua lời tâm tình về quê hương và người đồng mình ? + “Con ơi ... da thịt Lên đường Không ... nhỏ bé Nghe con.” Lời nhắn nhủ và mong ước của người cha được thể hiện bằng những câu thơ ngắn gọn mà dứt khoát, vừa toát lên tình cảm yêu thương trìu mến và niềm tin tưởng đối với con, vừa truyền cho con niềm tự hào về quê hương và niềm tự tin khi bước vào đời. * hoạt động 4 : (5’) - Đọc toàn bộ bài thơ. Nhận xét về nghệ thuật ? + Thể thơ tự do, thể hiện cách nói của người miền núi giàu hình ảnh, phóng khoáng cụ thể, giàu sức khái quát, vừa mộc mạc nhưng giàu chất thơ. + Cả bài thơ là điệp khúc về tình yêu con, yêu quê hương đất nước, điệp khúc về lòng tự hào về quê hương với những truyền thống tốt đẹp. + Các phép tu từ so sánh, điệp ngữ, câu thơ dài ngắn diễn tả cuộc sống, phong cách của người miền núi. + Giọng điệu thiết tha trìu mến, bố cục chặt chẽ lời dẫn dắt tự nhiên. - Khái quát nội dung toàn bài ? Tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống I- Đọc – Tìm hiểu chung : 1- Tác giả : - Hứa Vĩnh Sước 2- Hoàn cảnh ra đời bài thơ : - Cuối 1975 2- Bố cục : - 2 phần - Tình yêu thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương. - Lòng tự hào về quê hương và niềm mong ước của người cha. II- Tìm hiểu nội dung 1- Tình yêu thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương. a) Tình yêu thương của cha mẹ. - Chân phải ... cha - Chân trái .... mẹ - Một bước ... nói - Hai bước ... cười -> Hình ảnh cụ thể về một gia đình hạnh phúc. b) Sự đùm bọc của quê hương : - Đan lờ ... hoa - Vách nhà ... hát -> Cuộc sống lao động cần cù và tình gắn bó thắm thiết - Rừng cho hoa - Con đường cho tấm lòng -> Quê hương đã che chở, đùm bọc và nuôi dưỡng con người từ tình cảm đến lối sống. 2- Lòng tự hào về quê hương và niềm mong ước của người cha : - Sống .... không chê ... - Sống ... không chê ... - Như sông như suối - Lên .... xuống .... -> Người đồng mình sống vất vả mà mạnh mẽ, khoáng đạt bền bỉ gắn bó với quê hương. -> Người đồng mình mộc mạc nhưng giàu chí khí, niềm tin. - “ ... Tự đục đá kê cao quê hương ..... ...... phong tục -> Tự lực, tự cường xây dựng quê hương, duy trì những tập quán tốt đẹp. -> Tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hương, lấy đó làm hành trang để vững bước trên đường đời. III- Tổng kết : - Phong cách thơ Y Phương - Tình cảm gắn bó với quê hương, ý chí vươn lên trong cuộc sống. 3- Củng cố :(3’) Bảng sơ đồ khái quát tổng kết ( 4- Dặn dò (2’) Suy nghĩ của em qua nhận định của Thân Trọng Hoàn “Cha nói với con hay chính là lời trao gửi thế hệ vậy”. ------------------------------------------------------------------- ư