Giáo án Ngữ văn lớp 10 Tiết 81 - Làm văn: Lập dàn ý bài văn nghị luận

Ngày dạy 10A1: 10A2: 10A3: Tiết 81 - Làm văn: Lập dàn ý bài văn nghị luận 1.Mục tiêu: a.Về kiến thức: - Hiểu được tác dụng, qui trình và cách thức lập dàn ý bài văn nghị luận. - Lập được dàn ý bài văn nghị luận. b.Về kĩ năng: - Vận dụng các kiến thức đã học về văn nghị luận để lập được dàn ý cho một đề văn nghị luận. - Thực hành lập dàn ý cho một đề văn nghị luận. c.Về thái độ: Có ý thức lập dàn ý (xây dựng đề cương) trước khi viết các loại văn bản (nghị luận). 2.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a.Chuẩn bị của giáo viên: SGK, SGV Ngữ văn 10 (tập 2); hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng 10; bài soạn; bài giảng powerpoit. b.Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 10 (tập 2); ôn tập về kĩ năng tìm, xây dựng luận điểm và hệ thống luận điểm trong bài nghị luận; bài soạn. 3.Tiến trình bài học: *ổn định tổ chức: 10A1: 10A2: 10A3: a.Kiểm tra: 15 phút Câu hỏi: Kể lại chuyện “Hồi trống Cổ Thành” - Trích “Tam quốc diễn nghĩa” (La Quán Trung) trong khoảng 30 dòng. Yêu cầu: HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo dung lượng, cần bám sát văn bản, tóm tắt phải làm nổi bật các sự việc, nhân vật. b.Nội dung bài mới: *Giới thiệu bài mới: Để giúp các em ôn tập, nâng cao kiến thức và kĩ năng lập dàn ý bài văn nghị luận đã học ở THCS. Ngày hôm nay chúng ta học bài “Lập dàn ý bài văn nghị luận”. Hoạt động của gv & hs Nội dung chính *Hoạt động 1: tác dụng của việc lập dàn ý - HS đọc SGK (89). - GV hỏi: + Dàn ý là gì? + Dàn ý của bài văn nghị luận là gì? + Tác dụng của việc lập dàn ý ? + Trình bày mô hình của dàn bài ? GV chuẩn xác, slide 2. *Hoạt động 2: hướng dẫn HS tìm hiểu cách lập dàn ý bài băn nghị luận. - GV trình chiếu sơ đồ dàn ý bài nghị luận, slide 3. - GV yêu cầu: + Bài văn cần làm sáng tỏ vấn đề gì?. + Quan điểm của chúng ta về vấn đề đó như thế nào? + Sách là gì?. + Sách có tác dụng như thế nào? + Thái độ đối với sách như thế nào? - GV hướng dẫn: Xác định luận cứ cho các luận điểm, hãy lần lượt trả lời các câu hỏi sau: + Đối với luận điểm 1: Sách là sản phẩm thuộc lĩnh vực nào của con người? Sách phản ánh, lưu giữ những thành tựu gì của nhân loại? sách có chịu ảnh hưởng của thời gian và không gian không? + Luận điểm 2: sách đem lại cho con người những hiểu biết gì về tự nhiên và xã hội? Sách có tác dụng như thế nào với cuộc sống riêng tư và quá trình tự hoàn thiện mình? + Luận điểm 3: Thái độ bản thân đối với các loại sách? đọc sách ntn là tốt nhất? Chia HS thành các nhóm và thảo luận, trả lời các câu hỏi trên. GV lần lượt chuẩn xác, slide 4,5,6, 7. - GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu cách lập dàn ý. HS trình bày, GV chuẩn xác, sơ đồ. Slide 8, 9. HS thực hiện, đọc ghi nhớ SGK (91) *Hoạt động 3: hướng dẫn HS làm bài tập trong SGK. HS thảo luận nhóm cặp, thực hành bài tập 1 (91), trình bày. - GV chuẩn xác, slide 10, 11. I. Tác dụng của lập dàn ý: - Lập dàn ý là khâu trung gian giữa đề bài và bài viết. Nhờ khâu này mà luận đề bước đầu được cụ thể hoá thành một hệ thống những ý lớn, ý nhỏ liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung. - Nói cách khác, dàn ý là cái sườn mà người viết dựa vào để định hướng về nội dung, tránh được tình trạng xa đề, lạc đề. - Ngoài ra, dàn ý còn giúp người viết phân bố thời gian hợp lí trong quá trình làm bài. - Mô hình: (1) Đề bài- (2) Dàn ý- (3) BV trong đó. (1)-Cái cho trước, mang tính bắt buộc. (2)-Dàn ý:cái tự xây dựng, mang tính sáng tạo, tuỳ thuộc vào trình độ, sở thích, kỹ năng của mỗi cá nhân. (3) Bài viết: Sản phẩm ngôn ngữ cụ thể, hoàn chỉnh lập dàn ý, khả năng vận dụng tri thức và kỹ năng ... của người viết. II. Cách lập dàn ý bài văn nghị luận: Đề bài: Bàn về vai trò và tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con người, nhà văn M.Gorki có viết “Sách mở rộng ... chân trời mới”. Hãy giới thiệu và bình luận ý kiến trên. 1.Tìm ý cho bài văn. a. Xác định luận đề: - Sách là phương tiện cung cấp tri thức cho con người, giúp con người trưởng thành về mặt nhận thức. - Đây là một luận đề (ý lớn của đề) đúng đắn. b. Xác định luận điểm: - Sách là sản tinh thầnkì diệu của con người bởi nó ghi lại những hiểu biết về thời gian tn, xã hội đã được loài người tích luỹ hàng ngàn năm. + Tác dụng thái độ: Sách mở mang sự hiểu biết cho con người về thời gian tự nhiên và xã hội, “mách bảo” cho con người những kinh nghiệm ứng xử với môi trường thiên nhiên, xã hội (mỗi quan hệ trong con người với con người). c. Xác định luận cứ: * Luận điểm 1: - Sách là sản phẩm tinh thần của con người, “phản ánh lưu giữ những thành tựu về khoa học và kinh nghiệm sống của nhân loại”. - Sách là phương tiện có thể giúp ta vượt qua không gian và thời gian. *Luận điểm 2: - Sách giúp ta nhận biết được các sinh vật, hiện tượng ấy trong tự nhiên và xã hội. - Sách giúp ta nhận thức được các sinh vật, hiện tượng ấy trong tự nhiên và xã hội. - Sách giúp ta nâng cao nhận thức về bản thân, để ta biết đối nhân xử thế hài hoà hơn. *Luận điểm 3: - Phải biết chọn lựa sách tốt, loại bỏ sách xấu. - Đọc sách phải có suy nghĩ. 3. Tìm hiểu cách lập dàn ý : a. Mở bài: - Nêu luận đề (trực tiếp hoặc gián tiếp) b.Thân bài: - Trình bày luận điểm 1: Luận cứ a. Luận cứ b - Trình bày luận điểm 2: luận cứ a. Luận cứ b c. Kết bài: khẳng định vai trò và tác dụng của sách đối với con người. * Ghi nhớ: SGK(91) III. Luyện tập Bài tập 1(91) a. Có thể bổ sung 1 số ý còn thiếu. - Đức và tài có quan hệ khăng khít với nhau trong mỗi con người. - Cần phải thường xuyên học tập, rèn luyện phấn đấu để có cả tài lần đức. b. Lập dàn ý cho bài văn: - Mở bài: + Giới thiệu lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh. + Định hướng từ ngữ của bài viết. - Thân bài: + Giải thích câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh. + Lời dạy của Bác có ý nghĩa sâu sắc đối với việc rèn luyện, tu dưỡng của từng cá nhân. - Kết bài: Cần phải thường xuyên học tập, rèn luyện phấn đấu để có cả tài lẫn đức. c.Củng cố, luyện tập: sơ đồ dàn ý bài nghị luận, slide 12. d.Hướng dẫn học bài: - Hoàn chỉnh bài tập 1(91) - Làm bài tập 2 (91). - Lập dàn ý cho các đề bài sau: + Đề 1: Suy nghĩ của anh/chị về “Hạnh phúc”. + Đề 2: Bàn về vấn đề “cho” và “nhận” trong cuộc sống.