Giáo án Ngữ văn lớp 10 Tiết 87 Làm văn- Lập luận trong văn nghị luận

Tiết 87. Làm văn lập luận trong văn nghị luận Ngày soạn: 5.04.08 Ngày giảng: 7.04.08 Lớp giảng: 10B5 Sĩ số: A. Mục tiêu bài học Qua bài giảng, nhằm giúp HS củng cố và nâng cao hiểu biết về yêu cầu và cách thức xây dựng lập luận đã học ở THCS, khái niệm về lập luận, cách xác định luận điểm, tìm kiếm luận điểm, tìm kiếm luận cứ và sử dụng các phương pháp lập luận. Đồng thời xây dựng được lập luận trong bài văn nghị luận. B. Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Thiết kế bài giảng - Từ điển thuật ngữ văn học. C. Cách thức tiến hành - Củng cố, ôn tập - Luyện tập D. Tiến trình giờ giảng 1. ổn định 2. KTBC 3. GTBM 4. Hoạt động dạy học Hoạt động cảu Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt GV: yêu cầu HS đọc ngữ liệu SGK trả lời câu hỏi. - Kết luận (mục đích) của lập luận là gì? HS trả lời GV ghi bảng GV: đích đó được thể hiện rõ qua các câu nào? GV: tác giả đã đưa ra lí lẽ và dẫn chứng nào? GV : để đi tới 1 kết luận có sức thuyết phục, người viết phải đưa ra lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục -> lập luận Lập luận là gì ? GV : văn gghị luận nhằm xác lập cho người tiếp nhận 1 tư tưởng, quan điểm nào đó muốn vật người viết phải trình bày ý kiến và đưa ra lí lẽ, dẫn chứng thuyết phục Thông thường để xây dựng 1 lập luận người viết phải xác định được luận điểm như thế nào ? HS : luận điểm phải chính xác, minh bạch, tìm các luận chứng thuyết phục và biết vận dụng các phương pháp lập luận hợp lí. GV : yêu cầu HS đọc ngữ liệu SGK và trả lời câu hỏi : vănbản trong SGK bàn về vấn đề gì ? Quan điểm của tác giả về vấn đề đó như thế nào ? GV : văn bản có mấy luận điểm ? GV : đây là những suy nghĩ, ý kiến của tác giả -> luận điểm GV : luận điểm là gì ? GV : văn bản ở mục I và II.1 có mấy luận cứ ? GV : để làm sáng tỏ luận điểm người viết cần phải làm gì ? GV : xác định phương pháp lập luận trong 2 văn bản trên ? HS : - Lập luận ở văn bản I : diễn dịch, quan hệ nhân quả - Lập luận II.1 : quy nạp, so sánh GV yêu cầu HS kể ra một số phương pháp lập luận Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK Yêu cầu HS trả lời câu hỏi SGK GV : Yêu cầu HS trả lời câu hỏi SGK GV : Yêu cầu HS trả lời câu hỏi SGK làm ra giấy thu I. Khái niệm về lập luận trogn văn nghị luận 1. Ngữ liệu - Đích của lập luận là thuyết phục đối phương từ bỏ ý đồ xâm lược + Câu: “nay các ông không rõ thời thế....nói việc bình được” (luận điểm) • Lí lẽ 1: “người dùng binh giỏi...mà thôi” • Lí lẽ 2: “được thời thế...thành lớn” • Lí lẽ 3: “mất thời không thế...mà thôi” Kết kuận: nay.... 2. Khái niệm - Lập luận là đưa ra lí lẽ, bằng chứng nhằm dẫn dắt người đọc (nghe) đến một kết luận nào đó mà người viết (nói) muốn truyền đạt. II. Cách xây dựng lập luận 1. Xác định luận điểm a. Ngữ liệu - Văn bản bàn về thái độ tự trọng trong việc sử dụng tiếng mẹ đẻ (chữ ta) - Quan điểm của tác giả : khi nào thật cần thiết mới dùng tiếng nước ngoài, còn bình thường thì sử dụng tiếng mẹ đẻ, đó là thái độ tự trọng , đảm bào được quỳen lợi và thông tin của người đọc - Văn bản có 2 luận điểm : + Tiếng nước ngoài...biển hiệu quảng cáo + Một số trường hợp......gây thiệt hại cho người đọc b. Khái niệm - Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng quan điểm của người viết trong bài văn nghị luận. 2. Tìm luận cứ a. Ngữ liệu * Luận điểm 1 : khắp nới đều có quảng cáo....danh lam thắng cảnh - Luận cứ : + Chữ nước ngoài ... ở phía trên + Đi đâu, nhìn đâu... Triều Tiên + Trong khi đó... sang nước khác * Luận điểm 2: tôi không biết...tờ bào - Luận cứ: + Có một số tờ bào.....rất đẹp + Nhưng các tờ báo....bài cần đọc + Trong khi đó....trang thông tin b. Luận cứ - Dể làm sáng tỏ luận điểm, làm cho người đọc hiểu, tin vào tính đúng đắn của nó người viết phải đưa ra các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục, tức là tìm luận cứ cho luận điểm. 3. Lựa chọn phương pháp lập luận III. Luyện tập 1. Bài tập 1 a. Luận điểm Chủ nghĩa nhân đạo trong văn học Trung Đại rất phong phú và đa dạng b. Luận cứ + Lí lẽ: lòng thương người, lên án tố cáo thế lực tàn bạo, khẳng định đề cao con người + Thực tế: liệt kê tác phẩm cụ thể trong văn học TĐ Việt Nam 2. Bài tập 2 a. Đọc sách đem lại cho ta nhiều điều bổ ích - Tích luỹ, mở rộng tri thức về tự nhiên và xã hội - Khám phá bản thân để hiểu - Khơi dạy khát vọng sáng tạo - Học tập cách dùng từ, đặt câu, diễn đạt b. Môi trường đang bị ô nhiễm nặng nề - Rừng bị tàn phá, đất bị sa mạc hoá -> lũ bùn, lũ quét - Không khí bị ô nhiễm bởi khói bụi, chất đọc hại -> căn bệnh hiểm nghèo - Nguồn nước sạch bị nhiễm độc - Đại dương bị ô nhiễm c. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng 3. Bài tập 3 5. Củng cố và dặn dò Chí khí anh hùng (Truyện Kiều – Nguyễn Du)