Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 15, Bài 15: Đông máu và nguyên tắc truyền máu - Lê Thị Phương Uyên

Tuần :8 Soạn ngày : 02-10-2009 Tiết : 15 Giảng ngày : 05-10-2009 Bài 15 : ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU I . Mục Tiêu : 1 . Kiến thức: Qua bài học HS phải: - Trình bày được cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể. -Trình bày được các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó . 2. Kĩ năng : - Rèn kĩ năng quan sát sơ đồ thí nghiệm tìm kiến thức. - Kĩ năng họat động nhóm . - Kĩ năng vận dụng lí thuyết giải thích các hiện tượng liên quan đến đông máu trong đời sống. 3. Giáo dục: - Giáo dục HS ý thức giữ gìn bảo vệ cơ the, biết xử lí khi bị chảy máu và giúp đỡ người xung quanh . II. Chuẩn bị : * Chuẩn bị của giáo viên : - Tranh hình phóng to SGK (48,49) - Bảng phụ và phiếu học tập : Các tiêu chí của đông máu Nội dung 1.Hiện tượng 2.Cơ chế 3.Khái niệm 4.Vai trò * Chuẩn bị của học sinh : Xem trước bài III. Họat động dạy và học : 1. Ổn định tổ chức lớp: (1 phút ) 2 . Kiểm tra bài cũ: Câu 1 : Các bạch cầu đã tạo nên các phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể ? Câu 2 : Miễn dịch là gì ? Có mấy loại miễn dịch? Người ta tiêm phòng cho trẻ em những bệnh nào ? Đáp án –Biểu điểm *HS1: Câu 1: ( 9 điểm ) Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ để bảo vệ cơ thể là: + Thực bào: Khi các vi sinh vật xâm nhập vào một mô nào đó của cơ thể thì hoạt động đầu tiên của bạch cầu là thực bào, các bạch cầu hình thành các chân giả bắt và nuốt vi khuẩn rồi tiêu hóa chúng ( 1,5 điểm ) + Khi các vi khuẩn, virút thoát khỏi sự thực bào sẽ bị tế bào Limpo B: Tiết kháng thể vô hiệu hóa vi khuẩn, virút. ( 1,5 điểm ) + Khi các vi khuẩn, virút thoát khỏi hoạt động bảo vệ của tế bào Limpo B gây nhiễm cho các tế bào cơ thể, tế bào Limpo T: Phá hủy tế bào đã bị nhiễm vi khuẩn, virút bằng cách nhận diện, tiếp xúc với chúng và tiết Prôtêin đặc hiệu phá huỷ tế bào bị nhiễm( 2 điểm ) *HS2 Câu 2 : ( 8 điểm ) - Miễn dịch: Là khả năng không mắc một số bệnh, dù sống ở môi trường có vi khuẩn gây bệnh ( 2 điểm ) - Có hai loại miễn dịch : Miễn dịch tự nhiên, miễn dịch nhân tạo. ( 1 điểm ) - Người ta tiêm phòng cho trẻ em những bệnh : Sởi, lao, bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm não Nhật Bản.( 2 điểm ) 2 . Mở bài : (1 phút ) Trong lịch sử phát triển của y học con người đã biết đến truyền máu song rất nhiều trường hợp gây tử vong sau này chính con người đã tìm ra nguyên nhân bị tử vong đó là do khi truyền máu thì máu bị đông lại .Vây yếu tố nào gây nên và theo cơ chế nào? 3 . Các hoạt động dạy - học Họat động 1 : (14 phút ) Tìm hiểu cơ chế và vai trò của đông máu. Hoạt động của giáo viên - học sinh Nội dung - GV yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin SGK và sơ đồ trang 48 SGK, trao đổi nhóm hoàn thành phiếu học tập . - GV gọi đại diện các nhóm trình bày kết quả và các nhóm khác bổ sung. - HS nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp quan sát tranh sơ dồ SGK. - Trao đổi nhóm hoàn thành phiếu học tập. - Đại diện nhóm trình bày nhóm khác bổ sung. - Các nhóm theo dõi kiến thức chuẩn tự bổ sung. - GV cho học sinh xem bảng kiến thức chuẩn và yêu cầu đối chiếu với kết quả của nhóm mình. I . Đông máu ( Học nội dung phiếu học tập ) Bảng kiến thức chuẩn : Tìm hiểu về hiện tượng đông máu Tiêu chí Nội dung Hiện tượng Khi bị thương đứt mạch máu, máu chảy ra một lúc rồi ngừng nhờ một khối máu đông bịt vết thương. Cơ chế Máu chảyà Tế bào máuà Tiểu cầu vỡà Giải phóng Enzim Tơ máu giữ các tế Ion Ca++ bào máu Huyết tương à Chất sinh tơ máu Khối máu đông Khái niệm Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông bịt kín vết thương. Vai trò Giúp cơ thể tự vệ chống mất máu khi bị thương. - GV nêu câu hỏi : ? Sự đông máu có liên quan tới yếu tố nào của máu ? ? Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ? - Cá nhân HS trả lời câu hỏi. - HS khác nhận xét bổ sung. - GV nhận xét. Họat động 2 : (12 phút ) Tìm hiểu các nguyên tắc truyền máu. Họat động của giáo viên - học sinh Nội dung - GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu thí nghiệm SGK, trao đổi nhóm trả lời câu hỏi: ? Ở người có những nhóm máu nào? ? Hồng cầu máu người có các loại kháng nguyên nào ? ? Huyết tương máu người nhận có các loại kháng thể nào ? Chúng có gây kết dính hồng cầu máu người cho hay không ? ? Hoàn thành bài tập mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu . - HS tự nghiên cứu thí nghiệm của nhà khoa học Caclan Stayno hình 15.2 SGK trang 48,49. -HS trao đổi nhóm thống nhất ý kiến . - Đại diện nhóm trình bày nhóm khác bổ sung . - Đại diện hai nhóm viết sơ đồ mối quan hệ giữa cho và nhận giữa các nhóm máu - HS khác bổ sung. -HS tự rút ra kết luận. - GV nhận xét đánh giá phần thảo luận của học sinh. - GV hoàn thiện kiến thức cho HS. - GV tiếp tục nêu câu hỏi : ? Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao? ? Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao? ? Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (Virut viêm gan B, HIV ) có thể đem truyền cho người khác được không ? Vì sao ? - HS vận dụng kiến thức ở vấn đề 1 để trả lời. - Một số học sinh trình bày ý kiến của mình, HS khác nhận xét bổ sung. -Yêu cầu : ĐH: + Không được vì kết dính hồng cầu. + Có thể truyền vì không kết dính hồng cầu. + Không được truyền máu có mầm bệnh vì lây lan. - HS rút ra kết luận. - GV nhận xét phần trả lời của học sinh - GV yêu cầu HS rút ra kết luận về nguyên tắc truyền máu. II . Các nguyên tắc truyền máu Ở người có 4 nhóm máu A, B, AB, O -Sơ đồ mối quan hệ giữa các nhóm máu A ↔ A O ↔O AB↔AB B ↔ B - Các nguyên tắc cần tuân thủ trướckhi truyền máu : + Lựa chọn nhóm máu cho phù hợp . + Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền máu. Kết luận : HS đọc kết luận trong sách giáo khoa 5. Kiểm tra đánh giá: (5 phút ) ? Trình bày cơ chế của đông máu ? ? Nêu các nguyên tắc truyền máu ? 6. Dặn dò: ( 2 phút ) - Học bài trả lời câu hỏi SGK. - Đọc mục “em có biết”. - Ôn lại kiến thức hệ tuần hoàn ở lớp thú.