Kế hoạch bài học ngữ Văn 9 - Tuần 15 - Trường THCS Nguyễn Văn Linh

CHIEÁC LÖÔÏC NGAØ ( Trích) (Nguyeãn Quang Saùng) Baøi… Tieát : Tuaàn:15 Ngaøy daïy: 1. MỤC TIÊU: Giúp học sinh 1.1Kiến thức: HS biết: - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện Chiếc lược ngà. HS hiểu: - Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. - Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện, miêu tả tâm lí nhân vật. 1.2 Kĩ năng : - Đọc – hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. - Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại. 1.3 Thái độ: - GD caùc em : “ Uoáng nöôùc nhôù nguoàn” . 2.TRỌNG TÂM: -Cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện Chiếc lược ngà. 3.CHUẨN BỊ: 3.1Giáo viên:Soạn giảng - Bảng phụ-tranh 3.2Học sinh:On lại kiến thức cũ-soạn bài ở nhà- Vẽ tranh 4. TIẾN TRÌNH: 4.1 Oån ñònh toå chöùc vaø kieåm dieän: 4.2 Kieåm tra mieäng: Câu 1: Vì sao,taát caû caùc nhaân vaät trong truyeän,keå caû caùc nhaân vaät chính,ñeàu khoâng ñöôïc ñaët teân . AÁn töôïng vaø caûm nghó cuûa em veà anh thanh nieân nhö theá naøo?( 8 ñ) - Gôïi yù:-Taùc giaû muoán noùi veà nhöõng ngöôøi voâ danh laëng leõ, meâ say coáng hieán. Hoï goàm ñuû moïi löùa tuoåi,laøm moïi ngaønh ngheà ôû SaPa, khaùch cuûa Sa pa…, - Laø moät chaøng trai deã meán, moät ngöôøi thaïo vieäc, moät ngöôøi soáng coù lí töôûng, duõng caûm, moät ngöôøi noùi hôi nhieàu, hay khoe,, noùi to nhöõng ñieâuø ñaùng ra chæ nghó trong loøng…) Câu 2: Em hieåu noäi dung truyeän: “ Chieác löôcï ngaø” nhö theá naøo? 4.3 Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi Trong cuoäc soáng, coù leõ khoâng thieáu gì nhöõng tình huoáng eùo le xaûy ra, nhaát laø trong hoaøn caûnh chieán tranh aùc lieät, ñeå theå hieän vaø thöû thaùch tình caûm cuûa con ngöôøi.” Chieác löôïc Ngaø” cuûa nhaø vaên Nam boä Nguyeãn Quang Saùng ñöôïc xaây döïng treân cô sôû nhöõng tình huoáng thaät ngaët ngheøo trong nhöõng naêm khaùng chieán choáng Myõ gian lao ôû mieàn Nam.Qua ñoù, khaéc saâu tình caûm cha con saâu naëng cuûa ngöôøi caùn boä-chieán só. Hoaït ñoäng cuûa gv vaø hsø Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1 ∆Höôùng daãn caùch ñoïc -Chuù yù gioïng keå cuûa taùc giaû(Nhaân vaät anh Ba xöng toâi ôû ngoâi thöù nhaát)traàm tónh, caûm ñoäng, hôi buoàn;Nhöõng ñoaïn vaên mieâu taû taâm traïng beù Thu, cuûa anh Saùu, nhöõng caâu ñoái thoaïi ngaén cuûa caùc nhaân vaät caàn choïn gioïng ñoïc vôùi gioïng ñieäu phuø hôïp -GV toùm taét ñoaïn löôïc boû ôû phaàn ñaàu cuûa truyeän (Veà coâ giao lieân gan daï, thoâng minh, duõng caûm) -GV ñoïc maãu moät ñoaïn, goïi caùc em ñoïc ñeán heát caûnh chia tay cuûa cha con anh Saùu ?Haõy toùm taét coát truyeän ñoaïn trích khoaûng 8-10 caâu(baûo ñaûm tình tieát ñuùng, maïch laïc caâu chuyeän (Gôïi yù:SGV/215) ?Em bieát gì veà taùc giaû vaø taùc phaåm cuûa truyeän? -GV giôùi thieäu chaân dung taùc giaû.25 truyeän ngaén cuûa nhaø vaên -Cho caùc em KT caùc töø khoù laãn nhau ?Truyeän ñöôïc keå theo ngoâi naøo, caùch chia boá cuïc ra sao HS phaùt bieåu (Ngoâi thöù nhaát ñaët vaøo nhaân vaät anh Ba.Taùc duïng Taêng ñoä tin caäy vaø tính tröõ tình cuûa caâu chuyeän;Veà boá cuïc(SGV/216) -Tình huoáng 1:Anh Saùu veà thaêm nhaø;…chia tay +Tình traïng cha con tröôùc khi chia tay. +Buoåi chia tay ñaày nöôùc maét. -Tình huoáng 2:Anh Saùu ôû chieán khu laøm chieác löôïc ngaø vaø hi sinh. Chuyeån yù ?Dieãn bieán taâm lí vaø tình caûm nhaân vaät beù Thu trong ñoaïn trích truyeän, coù theå chia laøm maáy giai ñoaïn ?Ñoù laø nhöõng giai ñoaïn naøo? +HS khaùi quaùt, töï phaân chia, lí giaûi caùch phaân chia HS ghià ?Vaäy taâm lí tình caûm cuï theå cuûa ñöùa beù gaùi 8 tuoåi aáy trong giai ñoaïn ra sao?Vaø nguyeân nhaân naøo ñaõ taïo ra söï thay ñoåi thaùi ñoä tình caûm nhö vaäy ?Phaân tích thaùi ñoä vaø tình caûm beù Thu trong phuùt ñaàu gaëp gôõ ngöôøi khaùch laï. ?Trong hai ngaøy ñeâm TT, thaùi ñoä vaø tình caûm cuûa beù Thu ñoái vôùi anh Saùu dieãn ra nhö theá naøo? -Gôïi yù(TK/417) ? Vì sao Beù Thu laïi coù söï öông ngaïnh ñoù?Thaùi ñoä cuûa em coù ñaùng traùch khoâng? HS thaûo luaän ( Vì oâng Saùu coù veát seïo treân maët,khoâng gioáng vôùi taám aûnh maø noù ñaõ bieátàneân em khoâng nhaän laø cha; Beù thu töø choái tình caûm cuûa oâng Saùu, vì noù quaù yeâu cha,kính troïng cha khoâng deã daøng nghe moïi lôøi noùi…Noù khoâng bieát vaø cuõng khoâng tin vì treân göông maët ba noù trong hìmh khoâng coù veát seïo; Ñoù laø phaûn öùng hoaøn toaøn töï nhieân,chöùng toû em coù caù tính maïnh meõ,tình caûm saâu saéc,chaân thaät. Trong caùi cöùng ñaàu cuûa em aån chöùa caû söï kieâu haõnh cuûa treû thô veà moät tình yeâu daønh cho ba mình. -Gv giới thiệu lời chuyển sang tiết 2. Hoaït ñoäng 2: ∆ GV toå chöùc cho caùc em phaân tích phaàn coøn laïi ? Taïi sao beù thu laïi nhaän anh Saùu laø ba tröôùc khi anh Saùu leân ñöôøng? HS phaùt hieän chi tieát ---> traû lôøi ? Luùc nghe baø ngoaïi keå chuyeän xong thaùi ñoä cuûa beù Thu laø “ …” Cöû chæ aáy theå hieän taâm traïng gì cuûa beù Thu? Vì Sao? ∆ HD ñoïc caâu hoûi treân baûng phuï: ? Em haõy nhaän xeùt vaø lí giaûi thaùi ñoä vaø haønh ñoäng cuûa beù Thu trong buoåi saùng chia tay vôùi anh Saùu vaø anh Ba? Qua ñoù ta coù theå nhaän xeùt nhö theá naøo veà tính caùch cuûa beù Thu vaø ngheä thuaät mieâu taû nhaân vaät cuûa taùc giaû? HS trao ñoåi ---> phaùt bieåu -Thaùi ñoä vaø tính caùch cuûa beù Thu trong buoåi saùng … thay ñoåi thaät ñoät ngoät, kì laï ñeán khoù hieåu vaø raát caûm ñoäng. Taùc giaû ñaõ chuaån bò cho ngöôøi ñoïc daàn daàn maø raát coù duïng yù söï thay ñoåi ñoù: “ Con beù nhö bò boû rôi … saâu xa”. Ñeán caâu chaøo nhoû, buoàn buoàn cuûa anh Saùu thì boãng noù keâu theùt leân: “Ba…” vaø taùc giaû ñaëc taû: tieáng keâu nhö xeù … coå ba noù ( GV ñính baûng phuï caùc chi tieát naøy leân baûng) Ñoaïn vaên thaät caûm ñoäng, caùch taû thaät aán töôïng vaø phuø hôïp vôùi taâm lí treû con -Trong giôø phuùt chia tay vôùi cha, tình yeâu vaø noãi mong nhôù vôùi ngöôøi cha xa caùch ñaõ bò doàn neùn baáy laâu, nay buøng ra thaät hoái haûø vaø maïnh meõ, cuoáng quyùt, coù xen caû söï hoái haän. Chöùng kieán nhöõng tình caûm naøy trong caûnh ngoä cha con anh Saùu phaûi chia tay, coù ngöôøi khoâng caàm ñöôïc nöôùc maét vaø ngöôøi keå chuyeän caûm thaáy nhö coù baøn tay ai naém laáy traùi tim mình … (STK/148) Hoaït ñoäng 3 ? Thaùi ñoä cuûa anh Saùu khi môùi veà pheùp gaëp ñöôïc con sau nhieàu naêm xa caùch ra sao? Theå hieän ñöôïc nhieàu ñieàu gì? ( Ñoaùn bieát laø con khoâng theå cheøo xuoàng caäp beán, anh böôùc voäi vaøng vôùi nhöõng böôùc daøi, keâu to … -Khoâng ghìm noãi xuùc ñoäng, bò xuùc ñoäng, veát theïo laïi öûng leân, giaäc giaäc troâng raát deã sôï, gioïng run run ? Luùc bò con töø choái, anh Saùu ñaõ coù phaûn öùng, cöû chæ ra sao? Phaûn öùng aáy ñaõ boäc loä taâm traïng cuûa anh ntn? Taâm traïng ñöôïc theå hieän baèng caùch naøo? ==> Theå hieän taâm traïng ñau khoå toät cuøng. “ Tay gaõy” laø ñau ñôùn veà theå xaùc, coøn taâm hoàn cuõng bò rôùm maùu, “ trong loøng nhö vôõ maûnh göông” ( Chi tieát ngheä thuaät raát ñaëc saéc dieãn taû söï huït haãng vaø ñau ñôùn cuûa ngöôøi cha boäc loä ra beân ngoaøi bằng“gương mặt sầm lại”vaø“ hai tay…gaõy”) à Tình huoáng baát ngôø, caûnh ngoä eùo le ? Vì sao oâng Saùu laøm chieác löôïc ngaø“thaän troïng, tæ mæ vaø khoå coâng nhö ngöôøi thôï baïc”cöû chæ cuoái cuøng tröôùc khi hi sinh cuûa oâng Saùu cho ta hieåu tình caûm cuûa oâng nhö theá naøo? HS thaûo luaänàphaùt bieåu, baïn nhaän xeùt Hoaït ñoäng 3: Nhaän xeùt veà ngheä thuaät traàn thuaät cuûa truyeän ? Haõy neâu nhaän xeùt cuûa em veà ngheä thuaät cuûa truyeän? (-Xaây döïng coát truyeän chaët cheõ, coù yeáu toá baát ngôø nhöng hôïp lí. Löïa choïn nhaân vaät keå chuyeän thích hôïp, ngöôøi keå laø baïn thaân cuûa nhaân vaät, chöùng kieán khaùch quan maø coøn baøy toû caûm xuùcàTruyeän coù söùc thuyeát phuïc hôn -Truyeän ñöôïc traàn thuaät theo lôøi cuûa baïn oâng saùu => Ñaùng tin caäy hôn, ngöôøi keå laïi chuû ñoäng ñieàu khieån nhòp keå) ? Vaäy ta coù theå khaùi quaùt chuû ñeà tö töôûng cuûa truyeän nhö theá naøo? (Tình caûm cha con saâu naëng trong hoaøn caûnh eùo le, thôøi chieán tranh choáng Myõ ôû mieàn Nam.Nhaø vaên khaúng ñònh vaø ca ngôïi tình caûm thieâng lieâng nhö moät giaù trò nhaân baûn saâu saéc.Tình caûm aáy caøng cao ñeïp trong hoaøn caûnh khoù khaên) -GV bình giaûng nhan ñeà truyeän (Chieác löôït ngaø:chieác löôïc KN, chieác löôïc tình cha, chieác löôïc cuûa hi voïng vaø nieàm tin, chieác löôïc quaø taëng cuûa ngöôøi cha ñaõ khuaát..) ∆Goïi HS ñoïc vaø suy ngaãm noäi dung phaàn ghi nhôù I .Ñoïc-Tìm hieåu chú thích: 1. Ñoïc- Keå toùm taét truyeän -Ñoïc: -Toùm taét truyeän 2.Tìm hieåu chuù thích : a/ Taùc giaû-Taùc phaåm: -Nguyeãn Quang Saùng 1932 SGK/201 b/ Giaûi töø khoù:SGK 3. Tìm hieåu ngoâi keå vaø boá cuïc: -Ngoâi keå I _Boá cuïc:2 tình huoáng II.Ñoïc-Tìm hieåu vaên baûn: 1.Nhân vật “Thu”: a/ Thaùi ñoä,tình caûm cuûa beù Thu trong 2 ngaøy ñaàu -Maët noù boång taùi ñi,roài vuït chaïy,keâu theùt. àcaùch taû cuï theå hôïp lyù. -Döùt khoaùt khoâng chòu keâu tieáng “ba” -Töø choái söï quan taâm (Haát caùi tröùng caù………..) àÖông ngaïnh,khoâng chòu nhaän oâng saùu laø chaàphaûn öùng taâm lyù töï nhieân cuûa treû thô. b) Thaùi ñoä vaø tình caûm cuûa beù Thu trong buoåi chia tay - Nhaän ra nguyeân nhaân veát seïo - Naèm im, laêng loän, thôû daøi nhö ngöôøi lôùn =>Taâm traïng aân haän, ray röùt. - Keâu theùt leân:Ba…a…a ba - Noù hoân ba noù cuøng khaép, hoân toùc, hoân vai, hoân caû veát seïo… - Hai tay sieát chaët laáy coå…dang caû hai chaân roài caâu chaët laáy ba noù.ñoâi vai…run run àNoãi nhôù mong buøng ra maïnh meõ, hoái haû, cuoáng quyùt =>Taâm lí ñöôïc dieãn taû sinh ñoäng, tình caûm yeâu thöông cha saâu saéc maïnh meõ, caù tính cöùng coûi nhöng cuõng raát hoàn nhieân, ngay thô=>nhaø vaên am hieåu taâm lí treû 2) Nhân vật ông sáu: a) Khi môùi veà thaêm con - Tình ngöôøi cha cöù noân nao - Böôùc voäi vaøng - Gioïng run run “Ba ñaây con” =>Noãi xuùc ñoäng maïnh meõ. - Ñöùng söõng laïi ñoù, maët saàm laïi, hai tay buoâng xuoáng nhö gaõy à Tình huoáng baát ngôø, caûnh ngoä eùo le=>Theå hieän taâm traïng ñau khoå toät cuøng b) Luùc ôû caên cöù - Aân haän…ñaùnh con - Cöa töøng chieác raêng löôïc - Laáy löôïc ra ngaém nghía - Mong gaëp laïi con - Trong giôø phuùt cuoái cuøng, chæ khi nhaän ñöôïc lôøi höùa “mang…chaùu”môùi vui loøng nhaém maét ->Tình huoáng baát ngôø, caûnh ngoä eùo le ==> theå hieän taâm traïng ñau khoå toät cuøng. ==> Tình cha con maõnh lieät, tha thieát 3) Ngheä thuaät: - Tạo tình huống truyện éo le. - Coù cốt truyện mang yeáu toá baát ngôø. - Lựa chọn người kể chuyện là bạn của ông sáu,chứng kiến toàn bộ câu chuyện,thấu hiểu cảnh ngộ và tâm trạng của nhân vật trong truyện. 4. Ý nghĩa văn bản: Là câu chuyện cảm động về tình cha con sâu nặng.Chiếc lược ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. 4. Caâu hoûi vaø baøi taäp cuûng coá : - Câu 1: Haõy neâu laïi vaøi neùt veà taùc giaû cuûa ñoaïn trích. - Câu 2: Thöû toùm taét laïi truyeän moät caùch ngaén goïn. * BT 1: SGK/203 Gôïi yù: Chuù yù lí giaûi thaùi ñoä vaø haønh ñoäng coù veû traùi ngöôïc vôùi beù Thu thöïc ra laïi xuaát phaùt töø söï nhaát quaùn töø trong suy nghó vaø tình caùch cuûa em. 5. Höôùng daãn töï hoïc ôû nhaø: Đối với baøi hoïc ôû tieát hoïc naøy: -Ñoïc – nhôù nhöõng chi tieát ngheä thuaät ñaëc saéc trong ñoaïn trích. -Nắm được những kiến thức của bài học, tìm các chi tiết minh chứng cho những nội dung này. Đối với baøi hoïc ôû tieát hoïc tieáp theo: Chuaån bò: Kieåm tra 1 tieát . * RKN: Nội dung: Phương pháp: Sử dụng ĐDTBDH: