Giáo án Ngữ văn 8 - Bài 4 - Tính thống nhất về chủ đề của văn bản

****** Tuần 1 Ngày soạn : Tiết 4 Ngày dạy: Bài 4 TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN I . Mục tiêu: Giúp HS : 1. Nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản. Biết viết một vb bảo đảm tính thống nhất về chủ đề ; biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho vb tập trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình. Rèn luyện kĩ năng viết một vb bảo đảm tính thống nhất về chủ đề. Có ý thức luôn rèn luyện những kĩ năng cơ bản về làm văn để làm tốt những bài tập làm văn. II . Chuẩn bị : - GV : Tham khảo tài liệu liên quan. Phương án tổ chức lớp học : thảo luận nhóm. - HS : Trả lời các câu hỏi trong phần I-II, tìm hiểu các đơn vị kt trong phần Ghi nhớ của bài. III . Hoạt động dạy học: Oån định tổ chức lớp (1’) Kiểm tra bài cũ : Không thực hiện Bài mới : Muốn viết được một văn bản hay, có sức thuyết phục người đọc, thì trước tiên người viết lựa chọn chủ đề. Sau khi đã xác định được đối tượng và vấn đề chính cần trình bày, bước tiếp theo là phải triển khai những vấn đề đó thành một văn bản hoàn chỉnh. Để văn bản có tính thống nhất thì các câu, các đoạn trong văn bản đó phải tập trung biểu đạt chủ đề, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác. Vậy, chủ đề của văn bản là gì ? làm thế nào để văn bản có tính thống nhất về chủ đề ? thì hôm nay, qua việc tìm hiểu bài “Tính thống nhất về chủ đề của văn bản” các em sẽ rõ. TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG KT 10, 10, HĐ 1 : Hd HS tìm hiểu chủ đề của văn bản. * Nêu câu hỏi, gọi HS trả lời -> HS khác nhận xét -> GV nhận xét, kết luận. -H : Trong vb “ Tôi đi học” tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình ? -H: Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả ? -H : Nội dung trả lời các câu hỏi trên chính là chủ đề của vb “ Tôi đi học ”. Hãy nêu chủ đề của vb này ? -H : Từ các nhận thức trên, en hãy cho biết : Chủ đề của văn bản là gì ? HĐ 2 : Hd HS tìm hiểu phần II -H: Căn cứ vào đâu mà em biết vb “Tôi đi học” nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên ? -H : Tâm trạng của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên có sự thay đổi như thế nào ? -H : Qua việc phân tích trên, em hãy cho biết : + Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? + Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó ? HĐ 1 : Tìm hiểu khái niệm chủ đề của văn bản. * Trả lời câu hỏi. - Trong vb “ Tôi đi học” tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc trong buổi tựu trường đầu tiên của mình : + Tâm trạng và cảm xúc trên đường đến trường. + Tâm trạng và cảm xúc lúc ở sân trường. + Tâm trạng và cảm xúc khi ngồi trong lớp học. - Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng : “nao nức những kỉ niệm mơn man”, “lòng tôi lại tưng bừng rộ rã” trong lòng tác giả . - Chủ đề của “ Tôi đi học” : Những cảm xúc chân thật, trong sáng của tuổi thơ ngày đầu cắp sách tới trường là những kỉ niệm được nhớ mãi trong cuộc đời của mỗi con người. - Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt. HĐ 2 :Tìm hiểu Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. * Căn cứ vào : - Nhan đề vb cho phép dự đoán vb nói về chuyện “ tôi đi học”. - Đại từ “ tôi” được lặp lại nhiều lần trong vb. - Các câu đều nhắc đến kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong đời : . Hôm nay tôi đi học. . Hằng năm cứ vào cuối thu ... lòng Tôi lại nao nức những kỉ niêm mơn man của buổi tựu trường. . Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy. . Hai quyển vở mới ở trên tay tôi * Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên : - Trên đường đi học : + Cảm nhận về con đường : quen đi lại lắm lần -> thấy lạ, cảnh vật chung quanh đều thay đổi. + Thay đổi hành vi : lội qua sông thả diều, đi ra đồng nô đùa -> đi học, cố làm như một học trò thực sự. - Trên sân trường : + Cảm nhận về ngôi trường : nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng -> xinh xắn, oai nghiêm như đình làng, sân rộng, cao hơn và “lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ”. + Cảm giác bỡ ngỡ lúng túng khi sắp hàng vào lớp : đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa, dám đi từng bước nhẹ tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ, nức nở khóc theo. - Trong lớp học : thấy xa mẹ, nhớ nhà, * Khái quát -> Trả lời. I . Chủ đề của văn bản - Cđ là đối tượng và vấn đề chính mà vb biểu đạt. 2. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. - Vb có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác. - Để viết hoặc hiểu một vb, cần xác định c\đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của vb và các từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại. 4, HĐ 3 : Củng cố. * Gọi HS nhắc lại những kiến thức của bài học -> GV góp ý HĐ 3 : Củng cố . * Nêu lại nội dung kiến thức của bài học. 19, HĐ 4 : Hd HS luyện tập. * Gọi HS đọc bài tập 1. -H : Văn bản trên viết về đối tượng nào và về vấn đề gì ? -H : Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự nào ? Theo em có thể thay đổi trật tự sắp xếp này được không ? Vì sao ? -H : Nêu chủ đề của văn bản ? * Gọi HS đọc bt 2 -> Cho tl nhóm -> trả lời câu hỏi-> GV nhận xét, kết luận. * Nêu bt 3-> HS thảo luận đổi nhóm -> trả lời câu hỏi -> GV nhận xét, kết luận. HĐ 4 : Luyện tập. * Đọc bài tập 1 -> trả lời câu hỏi : - Phân tích tìm đối tượng và v/đề nêu trong vb -> Trả lời. - Không thể thay đổi trật tự sắp xếp các đoạn văn. Vì nội dung của các đoạn văn được sắp xếp theo một trình tự hợp lí, lo gíc. * Đọc bt2 -> thảo luận nhóm -> trả lời câu hỏi. * Thảo luận nhóm -> trả lời câu hỏi. II . LUYỆN TẬP 1. RỪNG CỌ QUÊ TÔI a) -Vb viết về rừng cọ và mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa rừng cọ với con người Sông Thao. - Thứ tự trình bày: + Đ1 : Giới thiệu rừng cọ trập trùng ở Sông Thao quê tôi. + Đ2 : Miêu tả cụ thể về cây cọ. + Đ3 - Đ4 : Sự gắn bó của cây cọ với cuộc sống con người Sông Thao. + Đ5 : Tình cảm của người Sông Thao đối với rừng cọ. b) Chủ đề : Tình cảm gắn bó sâu nặng của con người Sông Thao với rừng cọ quê mình. 2. Các ý làm cho bài văn viết lạc đề : b, d. 3. - Có những ý lạc chủ đề : c, g. - Có nhiều ý hợp với chủ đề nhưng do cách diễn đat chưa tốt nên thiếu sự tập trung vào chủ đề : b, e. Phương án điều chỉnh : a. Cứ vào mùa thu, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại nao nức, rộn rã, xốn xang. b. Cảm thấy con đường thường “đi lại lắm lần” tự nhiên cũng thấy lạ, nhiều cảnh vật thay đổi. c. Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một học trò thực sự. d. Cảm thấy ngôi trường vốn qua lại nhiều lần cũng có sự biến đổi. e. Cảm thấy gần gũi, thân thương đối với lớp học, với những người bạn mới. 4. Dặn dò : (1,) - Nắm những đơn vị kiến thức của bài học. Xem lại các bài tập đã thực hiện . - Tìm hiểu trước văn bản “Trong lòng mẹ” của Nguyên Hồng : + Tìm hiểu tác giả, xuất xứ tác phẩm. Đọc và tóm tắt đoạn trích. + Tìm hiểu các chú thích. Soạn bài IV. Rút kinh nghiệm – Bổ sung: