Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 12: Dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm - Năm học 2020-2021 - Nguyễn Thị Bích Thuận

PHÒNG GD&ĐT QUẬN LONG BIÊNTRƯỜNG THCS LONG BIÊNNGỮ VĂN 8NĂM HỌC 2020 - 2021Giáo viên: Nguyễn Thị Bích ThuậnNhìn tác dụng, đoán dấu câuDẤU CÂUCÔNG DỤNG Dùng để kết thúc câu trần thuật.Dấu chấmDùng để kết thúc câu nghi vấn.Dấu chấm hỏiDùng để kết thúc câu cầu khiến, câu cảm thán.Dấu chấm thanDùng để phân cách các thành phần và các bộ phận của câu.Dấu phẩyĐánh dấu ranh giới giữa các vế của câu ghép có cấu tạo phức tạp; đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.Dấu chấm phẩyDấu ngoặc đơn, dấu hai chấmI.Dấu ngoặc đơnFunny puzzle6 miếng ghép dưới đây đã bị xáo trộn, gồm 3 miếng viết ví dụ và 3 miếng viết tác dụng của dấu ngoặc đơn. Trong vòng 5’, nhóm nào ghép nhanh và đúng nhất ví dụ và tác dụng tương ứng sẽ chiến thắng (ví dụ ở trên và tác dụng ở dưới)Đánh dấu phần có chức năng giải thíchĐùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.Gọi là Kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía (ba khía là 1 loại còng biển lai cua)Lí Bạch (701-762) là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ.Đánh dấu phần có chức năng thuyết minhĐánh dấu phần có chức năng bổ sung thông tinĐánh dấu phần có chức năng giải thíchĐánh dấu phần có chức năng thuyết minhĐánh dấu phần có chức năng bổ sung thông tinGọi là Kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía (ba khía là 1 loại còng biển lai cua)Đùng 1cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.Lí Bạch (701-762) là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường Nếu bỏ phần nội dung trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của các đoạn trích trên có thay đổi không? Vì sao? Không thay đổi. Vì phần trong dấu ngoặc đơn là phần chú thích, nhằm cung cấp thêm thông tin, không thuộc phần nghĩa cơ bản.Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).GHI NHỚLƯU ÝDấu ngoặc đơn còn được dùng với dấu chấm hỏi và dấu chấm than để tỏ ý hoài nghi, mỉa mai. Nam Cao sinh năm 1915(?)-1951 nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917. 2. Nó bảo với chúng tôi là nó bận...ngủ (!)3. AFP đưa tin theo cách ỡm ờ: “Họ là 80 người sức lực khá tốt nhưng hơi gầy” (!?) Tỏ ý nghi ngờ. Tỏ ý mỉa mai. Tỏ ý mỉa mai và nghi ngờ.BÀI TẬP NHANHNêu công dụng của dấu ngoặc đơn trong câu sauQua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu) thích hợpQua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu) thích hợp Đánh dấu phần có chức năng giải thích. Vị trí 1: Đánh dấu phần bổ sung.  Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh.II.Dấu hai chấmNỐIVí dụTác dụng dấu hai chấm Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo: - Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.Báo trước phần giải thích lí do thay đổi tâm trạng của tác giả . Người xưa có câu: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”Báo trước lời đối thoại Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. Báo trước lời dẫn trực tiếp.01GHI NHỚDaáu hai chaám dùng đeå:Đánh daáu (báo trưôùc) phaàn giaûi thích, thuyeát minh cho moät phaàn tröôùc đó.Đánh daáu (báo trưôùc) lôøi daãn tröïc tieáp (dùng vôùi daáu ngoaëc kép) hay lôøi đoái thoaïi (dùng vôùi daáu gaïch ngang).BÀI TẬP NHANHNêu công dụng của dấu hai chấm trong câu sauNhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu...cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc, Đánh dấu phần giải thích cho ý họ thách nặng quá. Báo trước phần thuyết minh cho ý: đủ màu là những màu nào.III.Luyện tậpĐIỂM100200300400600700800900Các giá trịMất lượtThêm lượtPhần thưởngMất điểmGấp đôiChia đôi500May MắnCHIẾC NÓN KỲ DIỆU16273849510CÂU HỎIPHẦN THƯỞNGExit1. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong câu: Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động nước.00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu (báo trước) phần thuyết minh về các bộ phận của động Phong Nha2. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong ví dụ sau: Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay: “Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ”00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại của lão Hạc nói với ông giáo.3. Nêu tác dụng của dấu ngoặc đơn trong câu: Chiều dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu phần thuyết minh (Giúp người đọc hiểu rõ hơn chiều dài 2 290 m là có tính cả phần cầu dẫn.)4. Nêu tác dụng của dấu ngoặc đơn trong câu: Nguyễn Du (tác giả truyện Kiều) là một đại thi hào của dân tộc. 00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu phần bổ sung thông tin5. Nêu tác dụng của dấu ngoặc đơn trong câu: Cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla, tái phạm phạt 500 đôla).00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu phần thuyết minh 6. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong câu: Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này: “Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00 Vị trí 1: Báo trước lời thoại. Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh.7. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong câu: Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi! Xin đáp lại: Hút thuốc là quyền của anh, nhưng anh không có quyền đầu độc những người ở gần anh. 00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu lời đối thoại giả định giữa một người hút thuốc lá với tác giả.8. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong ví dụ sau: Hôm sau Lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Đánh dấu lời thoại9. Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích sau được không? Vì sao? Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hoà về mặt âm hưởng , thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thoả mãn cho yêu cầu của đời sống văn hoá nước nhà qua các thời kì lịch sử.00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích. Nhưng nghĩa của phần đặt sau dấu hai chấm không được nhấn mạnh bằng 10. Nêu tác dụng của dấu ngoặc đơn trong câu: - Chú có rất nhiều kỉ niệm nhưng nhớ nhất là lần đến thăm nhà cô bạn học cũ. Bà mẹ giới thiệu rất hãnh diện với cậu con trai : '' Đây là bác Khoa- nhà thơ - bạn học ngày xưa của mẹ đấy.''.00:1000:0900:0800:0700:0600:0500:0400:0300:0200:0100:00Báo trước phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó.PHẦN QUÀ CỦA BẠN LÀ PHẦN QUÀ CỦA BẠN LÀ PHẦN QUÀ CỦA BẠN LÀ Hướng dẫn tự họcHọc thuộc ghi nhớ Hoàn thiện những bài tập còn lại vào vởTìm đọc thêm về dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm Soạn bài “Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh”Thank you!ABPhong Nha gồm hai bộ phận: động khô và động nướcPhong Nha gồm hai bộ phận (động khô và động nước)Thay được, vì nghĩa cơ bản không thay đổi.Phong Nha gồm: động khô và động nước.Phong Nha gồm (động khô và động nước)Không thay được, vì ý nghĩa cơ bản thay đổi (không rõ nghĩa)Bài 4: