Đề tài Những biện pháp có thể giúp trẻ có tâm thế tốt khi bước vào tiểu học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC -----—²–------ BÀI TẬP CÁ NHÂN ĐỀ BÀI: Những biện pháp có thể giúp trẻ có tâm thế tốt khi bước vào tiểu học Giảng viên :THS. TRẦN VĂN TÍNH Sinh viên : NGUYỄN THUỲ TRANG Lớp : QH2008 - SƯ PHẠM VẬT LÝ HÀ NỘI Tháng 10- 2011 Những biện pháp có thể giúp trẻ có tâm thế tốt khi bước vào tiểu học Sinh viên : Nguyễn Thùy Trang I . Đặt vấn đề. Một đất nước phát triển không thể chỉ đánh giá ở tốc độ tăng trưởng kinh tế, ngành công nghiệp của họ lớn mạnh đến đâu, họ có bao nhiêu nhà máy, sân bay quốc tế, tàu điện ngầm, tiềm lực quân sự của họ đến đâu. Mà đi song song với đó là chất lượng giáo dục, sự quan tâm đầu tư của nhà nước đối với ngành quan trọng hàng đầu này. Nền giáo dục có được quan tâm phát triển mạnh mẽ và có chất lượng cao mới có tác động tích cực đến sự phát triển của đất nước. Nhân tài ở đâu mà ra? Đều từ giáo dục mà ra. Mà tất cả các ngành nghề trong xã hội hiện nay, có ngành nghề nào không cần đến nhân tài? Muốn có nhân tài, hãy chú trọng đầu tư cho nguồn nuôi dưỡng nhân tài trước. Muốn có nhân tài thì sự nghiệp giáo dục Việt Nam phải thực sự bắt tay lại từ cơ bản, từ nhà trẻ mẫu giáo, tiểu học, trung học. Như vậy giáo dục tiểu học rất là quan trọng. Các em mần non, tiểu học chính là những nhân tài, là tương lai của xã hội. Vì thế, chúng ta hãy tạo những điều kiện tốt nhất để các em học tập, vui chơi và phát triển toàn diện. Nhưng những tương lai của đất nước lại gặp không ít khó khăn khi mới bắt đầu đi học ( vào lớp một) như: môi trường mới, cô giáo mới, cách học mới, bạn mới, hình thức học tập mới Có thể nói tìm hiểu những khó khăn của các em là rất cần thiết. Để giúp các nhà giáo dục, các bậc phụ huynh có những biện pháp giúp trẻ học tập tốt hơn khi mới bước vào tiểu học, góp phần ươm tài năng cho đất nước, chính vì vậy tôi làm bài tập này “ những biện pháp có thể giúp trẻ có tâm thế tốt khi bước vào tiểu học”. II . Mục tiêu của chuyên đề. Hiểu được tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một Từ đó có những có những nội dung và hình thức tổ chúc các hoạt động phù hợp với trẻ trong việc hướng dẫn trẻ làm quen với đọc, viết. Tư vấn cho giáo viên mầm non để có những biện pháp giúp trẻ năm tuổi không bỡ gỡ khi vào lớp một Tư vấn cho phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của việc cuẩn bị cho trẻ mẫu giáo vào lớp một III. Phương pháp hoàn thiện. Nghiên cứu tài tiệu, phân tích và tổng hợp tài liệu IV. Nội dung của chuyên đề. “Trẻ em như búp trên cành Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan.” Trẻ em phải được sống và được dạy dỗ trong một xã hội tràn ngập tình thương với những điều tốt đẹp luôn hiện diện xung quanh. Ngoài ra, các bé phải được học về lòng yêu cuộc sống, yêu thiên nhiên, yêu mọi người quanh mình. Từ những điều hết sức giản đơn ấy, sẽ dần giúp các em yêu thêm mảnh đất quê hương mà mình đang sống. Các em phải được dạy dỗ để có thể phân biệt tốt xấu, đúng sai. Vì “tương lai bắt đầu từ ngày hôm nay”, các em chính là “ngày hôm nay”, chính các em là ‘tương lai của đất nước’,là điều kiện quyết định tương lai của đất nước. Vì thế chúng ta hãy quan tâm, chăm sóc và tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ phát triển, trở thành những người có ích cho xã hội. Tuổi mầm non là bậc thang đầu tiên, làm nền móng cho những bậc thang tiếp theo của cuộc đời người, nhiều nhà khoa học đã nói đến sự cần thiết và vai trò của trường mầm non trong việc phát triển cũng như chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Để vào lớp 1, trẻ cần được chuẩn bị tâm lý sẵn sàng đi học - hay còn gọi là “độ chín muồi”. Vì thế một trong những yêu cầu quan trọng để giúp trẻ vào học tốt chương trình tiểu học là cần chuẩn bị cho trẻ: 1. Chuẩn bị chung, tổng quát cho trẻ: Để đáp ứng những yêu cầu trên đòi hỏi khi chuyển tiếp giữa mầm non và tiểu học phải đảm bảo sự kế thừa, tính khoa học, những kiến thức đã được hình thành ở lứa tuổi mầm non cần phải được củng cố và mở rộng, hoàn thiện ở mức độ cao hơn giúp trẻ không bị những thay đổi đột ngột khi chuyển hoạt động chủ đạo từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập trong nhà trường phổ thông. Chính vì thế việc chuẩn bị tốt cho trẻ về thể chất, tâm lý từ tuổi mẫu giáo là yêu cầu quan trọng giúp trẻ thích ứng tốt với việc học tập ở bậc học phổ thông a. Chuẩn bị về mặt thể lực: - Bác Hồ của chúng ta có nói “Một tâm hồn minh mẩn trong một cơ thể cường tráng”, thật vậy một điều kiện quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của học sinh là thể lực. Thể lực phát triển tốt tạo điều kiện thuận lợi cho những tư chất, những yếu tố sinh học với tư cách là tiền đề vật chất của sự phát triển nhân cách. - Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể mà còn là sự chuẩn bị về chất, năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tính nhanh nhạy của các giác quan .. Để có được phẩm chất đó, cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập,.. cho trẻ một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian cũng như phù hợp với đặc điểm phát triển riêng của từng trẻ. b. Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ: - Giáo dục mầm non có một ý nghĩa quan trọng đối với việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đi học cũng như tập cho trẻ làm quen với những sinh hoạt gần gũi với hoạt động học tập.Vì vậy trẻ cần phải có sự rèn luyện về các thao tác trí tuệ, có sự hiểu biết vể bản thân, gia đình, môi trường xung quanh, các biểu tượng về thời gian, không gian đồng thời có kỹ năng thực hiện hoạt động trí óc như biết so sánh, phân tích, tổng hợp,. w Trí tuệ ở đây là những hiểu biết nhất định của trẻ về các sự vật, hiện tượng xung quanh như nắng, mưa, nóng, lạnh, thứ bậc trong gia đình,. w Biểu tượng là những hình ảnh của các sự vật hiện tượng mà trẻ hình dung được ở trong đầu mỗi khi được nhắc đến. Ví dụ khi ta nói ô tô trẻ sẽ hình dung được ở trong đầu rằng đó là cái gì, dùng để làm gì. w Kỹ năng hoạt động trí óc là những hành động trí óc đơn giản như so sánh sự giống nhau hay khác nhau của 2 hay nhiều sự vật, hiện tượng, đối chiếu về kích thước hỏi và thử trả lời, đếm,.. w Khả năng định hướng trong không gian và thời gian cũng là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ, trẻ biết xác định được không gian trên, dưới, trước, sau, phải, trái và thời gian như sáng, trưa, chiều, tối, hôm qua, hôm nay,. Là điều kiện cần thiết để trẻ tiếp thu, lĩnh hội chương trình học tập ở trường phổ thông. c. Chuẩn bị về mặt tình cảm - xã hội: - Sự phát triển các mặt tình cảm - xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học và phát triển toàn diện nhân cách của trẻ. Chính việc phát triển tính tự tin, tự trọng, thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập; khả năng tập trung, chấp hành những qui định chung và sự chỉ dẫn của người lớn (phù hợp với lứa tuổi của trẻ) là vô cùng thiết yếu giúp trẻ học tập tốt ở trường phổ thông sau này. Khi trẻ tự tin vào chính bản thân mình, trẻ sẽ học được cách chủ động độc lập trong việc thực hiện các nhiệm vụ đến cùng. Vì vậy hãy để trẻ tự làm và người lớn chúng ta là khích lệ trẻ. - Ngay từ khi ở trường mầm non, các giáo viên mầm non nên chú ý những điều sau: + Giáo dục cho trẻ ý thức về bản thân như đặt các câu hỏi để kích thích trẻ biểu lộ những suy nghĩ, cảm xúc của mình thông qua tranh ảnh, hình vẽ, thơ, chuyện. Khuyến khích trẻ tự tổ chức các trò chơi đặc biệt là trò chơi phân vai theo chủ đề. Giáo dục trẻ có thói quen tự phục vụ bản thân. + Giúp trẻ tự lựa chọn và tham gia các hoạt động chơi nhằm phát triển tính tự tin, tự lực và sáng tạo của trẻ. + Giúp trẻ ham học bằng cách thiết kế những hoạt động thú vị vui nhộn, vừa sức cho trẻ như chơi xếp hình, nấu ăn, gieo hạt và quan sát sự lớn lên của cây,. + Giáo dục trẻ ý thức chấp hành nội qui, qui định ở trường, lớp học, những nơi công cộng, chấp hành luật an toàn giao thông. + Giáo dục trẻ ý thức và thái độ cư xử phù hợp đối với người thân trong gia đình như ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, em, chú, bác,.. + Giáo dục trẻ tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, cô giáo và những người lớn khác trong trường mầm non đồng thời giúp trẻ có những biểu tượng chính xác về trường phổ thông, về các mối quan hệ giữa bạn bè, thầy cô giáo từ đó kích thích lòng mong mỏi, háo hức được đến trường học tập của trẻ. d. Chuẩn bị về mặt ngôn ngữ: - Tất cả những nội dung, kiến thức nói cho đến cùng đều phải thông qua tiếng mẹ đẻ. Vì vậy việc chuẩn bị cho trẻ sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hàng ngày là việc quan trọng nhất để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. - Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt, thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác,. của trẻ cũng phát triển tốt. - Việc phát triển ở trẻ khả năng sử dụng ngôn ngữ trong cuộc sống hàng ngày một cách phong phú; hình thành một số kỹ năng chuẩn bị cho việc đọc, viết, thông qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, các buổi tham quan, dạo chơi cần khuyến khích trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ, mở rộng vốn từ về thế giới xung quanh, tập cho trẻ biết diễn đạt một cách rõ ràng, mạch lạc, không nói ngọng, nói lắp, nói lí nhí. - Đối với trẻ 5 tuổi để giúp ích cho việc học tốt môn tiếng Việt ở lớp một giáo viên cần tổ chức các hoạt động nghe - nói như cho trẻ phát âm các chữ cái, nghe và hiểu nghĩa của từ, thể hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh giao tiếp. Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc - viết như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh, nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại sách, phân biệt phần mở đầu, kết thúc của sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc và viết tiếng Việt: hướng đọc, viết từ phải sang trái, từ dòng trên xuống dòng dưới, hướng viết của các nét chữ, “đọc” truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng, to, chữ sử dụng trong sách là chữ in thường. e. Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết cho hoạt động học tập: - Hiện nay việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong các bậc học đã giúp trẻ chuyển hoạt động chủ đạo từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập một cách thuận lợi. - Để đạt được những hiệu quả trên cần tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện một số kỹ năng cơ bản của hoạt động học tập như việc sắp xếp bàn ghế, cách cầm bút, cầm sách, mở sách, tư thế ngồi đúng, giúp trẻ thích ứng với hoạt động mới. Thông qua chủ đề “Trường Tiểu học” giáo viên cần hướng dẫn trẻ làm quen với các đồ dùng học tập ở trường phổ thông, thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với sách, truyện, bút, thước. - Bên cạnh đó trẻ phải biết cách điều khiển, vận động bàn tay nhỏ bé của mình để thực hiện một cách gọn gàng, dẻo dai các thao tác vận động trong học tập. - Trong giờ chơi, giờ ăn giáo viên tập cho trẻ biết sử dụng những đồ dùng sinh hoạt một cách gọn gàng khéo léo. Các nhà khoa học đã khẳng định “Những vận động bằng tay của trẻ càng khéo léo, càng phong phú bao nhiêu càng dễ hình thành các thao tác trí tuệ bấy nhiêu”. 2. Chuẩn bị chuyên biệt Trước tiên ta giúp trẻ làm quen với việc đọc - viết * Chuẩn bị cho việc học đọc + Cho trẻ làm quen với chữ cái trong các hoạt động giáo dục theo chương trình chăm sóc-giáo dục mầm non. Trẻ biết gọi tên, tô và tập viết các chữ cái. + Làm quen cách đọc các từ, câu đơn giản như hướng dẫn trẻ đọc tên trẻ trong bảng danh sách lớp, gọi tên một số đồ vật được ghi trên những đồ dùng cá nhân, bảng chữ ghi tên đồ vật thường dùng (như bút chì, giấy, góc sách .), nhận biết và viết tên của bản thân. + Giáo viên nên đọc sách cho trẻ nghe thường xuyên, có thể sử dụng các giờ như dạo chơi ngoài trời, trước giờ ăn,.Khi trẻ nghe và nhìn cách cô đọc sách trẻ có thể học được những kiến thức từ nội dung sách, cách sử dụng sách và nguyên tắc đọc, hướng dẫn trẻ ý thức giữ gìn và bảo vệ sách. Cần lựa chọn những sách có hình ảnh sinh động ngoài bìa nhằm gây hứng thú cho trẻ đối với sách. Trẻ nhận ra các từ mới trong truyện, mong muốn được đọc truyện. + Thông qua việc đọc sách trẻ khám phá các ký hiệu và mẫu chữ khác nhau, kích thích sự tò mò tìm hiểu các từ và chữ. * Chuẩn bị cho việc học viết + Giáo viên tổ chức các hoạt động tập tô/tập vẽ giúp trẻ làm quen với các nét cơ bản của chữ viết tiếng Việt và biết cách đưa nét tạo thành chữ viết. + Chơi các trò chơi luyện ngón tay nhằm rèn luyện vận động của các cơ nhỏ và sự khéo léo của các ngón tay, sự phối hợp tay mắt như chơi buộc dây, cài cúc, xếp hột hạt, chơi lăn bóng, chuyền bóng, ném trúng đích, + Tổ chức các hoạt động tạo hình như vẽ tranh, nặn, xé dán, đồ, in hình, vò giấy, đặc biệt các hoạt động có sử dụng bút, giấy như làm sách, hoàn thiện bức tranh + Hướng dẫn trẻ biết làm một số đồ chơi đơn giản từ nguyên vật liệu thiên nhiên (quấn kèn từ lá cây, làm con chuồn chuồn, gấp tàu, máy bay, bè.). - Việc tạo môi trường trong trường mầm non rất quan trọng đòi hỏi giáo viên cần phải tổ chức môi trường chữ viết trong lớp phong phú để trẻ được “tắm mình trong chữ viết” và giúp trẻ làm quen chữ với chữ cái một cách tự nhiên. Đó là các góc chơi trong lớp như góc sách, góc thư viện tại nhà hay tại trường,với các tranh ảnh, sách, truyện, các loại đồ chơi, những hình ảnh dễ hiểu và thực tế.Ở những góc chơi này nên có các loại sách báo và vật liệu như sau: + Tranh ảnh về thế giới xung quanh như: con người, nghề nghiệp, thế giới động vật, thế giới thực vật, dưới các tranh ảnh cần có chữ viết to. + Sách, tranh truyện với các lại giấy bìa, tốt, bền, ít trang, nội dung đơn giản, màu sắc đẹp, chữ to,các bài thơ ngắn, các câu chuyện có nội dung lặp đi lặp lại để trẻ dễ nhớ, dễ thuộc. + Các dụng cụ để trẻ có thể làm sách như kéo, hồ, giấy, bấm giấy, kim bấm, băng keo, bìa + Tại góc sách đối với lớp mẫu giáo lớn chúng ta có thể trang bị thêm cho trẻ sách tập tô, vở, giấy để trẻ tự do tập viết khi có ý thích, cứ như thế mỗi ngày một ít, trẻ sẽ dần dần biết các chữ cái, các từ. Những sản phẩm của trẻ cần được trân trọng và giữ gìn từ đó giúp trẻ hứng thú khi tạo ra các sản phẩm. + Khi dạy trẻ theo các chủ đề giáo viên nên dán các bài hát, bài thơ, câu chuyện, câu đố, ca dao lên tường cho trẻ đọc. + Một số kệ, đồ dùng đồ chơi trong lớp, các biểu bảng ở lớp cũng giúp cho trẻ làm quen với chữ như: Đồ chơi lắp ráp, đồ chơi xây dựng, đồ dùng trong gia đình như chảo, nồi, chén, dĩa,. Một ngày ở trường của bé vừa có chữ vừa có hình ảnh để trẻ dễ hiểu. Hôm nay là ngày thứ mấy, trẻ có thể gắn số thứ tự, ngày, tháng, năm, Ai đến lớp nhỉ: gắn ký hiệu và tên trẻ Tâm trạng của bạn như thế nào: vui, buồn, giận, bình thường. Thời tiết hôm nay ra sao: mưa, nắng, nóng, lạnh, mát mẻ, Bé nghe cô kể chuyện nhé:Vườn cổ tích, sân khấu rối, Phân nhóm thực phẩm giúp tôi bạn nhé, ai sống trong ngôi nhà này, Ước mơ của bé sau này trong chủ đề nghề nghiệp, bé chọn hình ảnh dán lên và tập sao chép chữ,. 3. Tư vấn cho phụ huynh. * Chuẩn bị thể lực cho trẻ là một việc làm quan trọng đòi hỏi chúng ta phải có sự quan tâm sâu sắc. Một cơ thể khoẻ mạnh là tiền đề vật chất giúp cho trẻ phát triển năng lực hoạt động trí tuệ ở trường phổ thông. Người lớn cần phải hiểu điều đó để tránh cho trẻ suốt ngày phải ngồi tập đọc, tập viết, tập tô, tập vẽ . như một học sinh phổ thông thật sự. * Biết cách ứng xử với mọi người xung quanh, lễ phép, kính trọng người lớn nhằm chuẩn bị dần cho trẻ thích ứng với những quan hệ xã hội ở trường phổ thông. * Giúp trẻ diễn đạt điều mình muốn một cách mạch lạc, rõ ràng. * Phụ huynh cần kết hợp với giáo viên để biết cách dạy trẻ phát âm 29 chữ cái trong chương trình mẫu giáo, cách làm quen với các mẫu chữ in thường, viết thường, in hoa. * Xây dựng cho trẻ một góc học tập gọn gàng, đẹp mắt, phù hợp với điều kiện sẵn có của mình nhằm giúp trẻ thích thú đối với việc ngồi vào bàn học. * Giúp trẻ chọn lựa sách, đọc sách cho trẻ nghe và trẻ có thể “đọc vẹt” sách nhưng việc đọc như thế có một ý nghĩa quan trọng và rất cần thiết cho việc học đọc sau này. Ngoài ra cần chọn đồ chơi phù hợp với lứa tuổi trẻ đặc biệt là đồ chơi chữ cái, số. * Phụ huynh cần tạo cho trẻ thói quen tự lập bằng cách khuyến khích trẻ thực hiện trọn vẹn một vài công việc nhà đơn giản, tự tạo một thời gian biểu học tập - vui chơi và nghiêm túc thực hiện thời gian biểu ấy. * Có thể dẫn trẻ đến thăm trường Tiểu học và chỉ cho trẻ biết các phòng, lớp học, sân chơi 4. Kết luận Để chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi trước khi vào trường phổ thông được tốt bạn cần: * Nắm vững nội dung và tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông. * Chuẩn bị cho trẻ có vốn tri thức, biểu tượng và kỹ năng thực hiện hoạt động trí óc nhất định. * Hình thành cho trẻ kỹ năng điều khiển hành vi của mình, biết điều khiển hành động cử chỉ việc làm phù hợp với yêu cầu chung của xã hội, của gia đình, của nhà trường, tập thể lớp. * Hình thành những động cơ kích thích trẻ học tập, làm cho trẻ thích đi học, muốn được học và xem đó là một công việc thích thú, hấp dẫn, quan trọng cần phải làm. * Hướng dẫn trẻ các kỹ năng vận động khéo léo đôi bàn tay. * Giúp trẻ diễn đạt ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc. Danh mục tham khảo Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kin Thoa, Trần Văn Tính. Tâm lý học giáo dục. NB ĐHQGHN 2009. từ trang 69- 172 Đinh Thị Kim Thoa, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Trần Văn Tính. Tâm lý học phát triển. NB ĐHQGHN 2009- từ trang 150- 205 Vấn đề chung của tâm lý học các quá trình phát triển tâm lý và các thuộc tính nhân cách, Hà Nội- NXB ĐHSPN Lê Văn Hồng (chủ biên). Tâm lí học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm. NXB. ĐH Quốc gia. Ebook.com Tailieu.vn