Giáo án Ngữ văn 8 Trường THPT Tây Sơn

TUẦN 1 BÀI 1 – TIẾT 1 + 2 Văn bản TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH I – MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - giúp HS cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời - thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh II – CHUẨN BỊ - chân dung nhà văn Thanh Tịnh - một số hình ảnh, băng hình, bài hát về ngày tựu trường III – TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài - kiểm tra tập vở, sách giáo khoa và bút, viết của học sinh 3. Giới thiệu bài mới Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Phần ghi bảng - Hướng dẫn đọc: Văn bản “Tôi đi học” diễn tả cảm xúc của nhân vật “tôi” trong ngày đầu tiên đến trường. Vì thế khi đọc các em phải thể hiện được nỗi niềm bâng khuâng, cùng những rung động nhẹ nhàng, trong sáng như cùng tác giả trở về ngày đầu tiên đi học - gọi HS đọc văn bản 1. Em hãy cho biết đôi nét về nhà văn Thanh Tịnh? - “Hằng năm… tựu trường”: từ hiện tại, nhân vật “tôi” nhớ về dĩ vãng, những biến chuyển của trời đất cuối thu cùng hình ảnh mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường gợi cho nhân vật tôi nhớ lại mình ngày ấy cùng những kỉ niệm trong sáng. Những kỉ niệm ấy được nhà văn diễn tả theo ba trình tự không gian và thời gian, đó là: trên đường đến trường, lúc ở sân trường và trong lớp học 2. Em hãy phân chia những đoạn văn tương ứng với ba trình tự ấy 3. Kỉ niệm về ngày đầu tiên đến trường của nhân vật “tôi” gắn liền với khoảng thời gian nào và ở đâu? - một buổi sáng cuối thu bình thường như mọi ngày, con đường làng dài và hẹp vốn dĩ rất thân quen nhưng giờ đây lại trở thành kỉ niệm không thể phai mờ trong tâm trí vì đó là nơi gắn liền với ngày đầu tiên cắp sách tới trường. Điều đó chứng tỏ tác giả là người rất tha thiết yêu quê hương 4. “Con đường này… thấy lạ”, cảm giác quen mà lạ của nhân vật “tôi có ý nghĩa gì”? 5. Chi tiết “Tôi không… Sơn nữa” có ý nghĩa gì ? 6. Việc học hành thường gắn liền với sách vở, bút thước, quần áo mới “Trong chiếc… cũng được”, em hãy cho biết qua hai chi tiết “bặm tay ghì thật chặt” quyển vở và muốn thử sức mình tự cầm lấy bút thước cho ta thấy thái độ của tác giả đối với việc học là như thế nào? 7. Cảnh sân trường làng Mĩ Lí có gì nổi bật? 8. Cảm nhận của tác giả về ngôi trường Mĩ Lí lúc chưa đi học và trong ngày đầu đến trường có gì khác nhau? 9. Tại sao tác giả lại so sánh trường học với đình làng? 10. Khi tả những cậu học trò nhỏ lần đầu tiên đến trường, tác giả đã dùng hình ảnh so sánh nào? 11. Ý nghĩa của hình ảnh so sánh ấy? 12. Em hãy tìm những hình ảnh thể hiện sự quan tâm của người lớn đối với những em bé lần đầu tiên đi học? 13. Em có cảm nhận gì về thái độ, cử chỉ của gia đình, nhà trường đối với học sinh? 14. Nhân vật “tôi” có cảm giác như thế nào khi bước chân vào lớp? - Nhân vật “tôi” cảm thấy lạ vì đây là lần đầu tiên bước vào lớp học, một môi trường hoàn toàn mới nhưng lại không hề cảm thấy xa lạ với bàn ghế và bạn bè vì đã bắt đầu ý thức được những thứ đó sẽ gắn bó thân thiết với mình trong suốt một năm học, một tình cảm rất tự nhiên và trong sáng 15. Chi tiết “Một con chim… cao”, theo em đó có phải là một sự tình cờ hay không hay còn có dụng ý nào khác? 16. “Tôi đưa mắt… học”, dòng chữ “Tôi đi học” kết thúc truyện có ý nghĩa gì? 17. Ở lớp 6 và lớp 7 các em đã học các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt như tự sư, miêu tả, biểu cảm. Em hãy cho biết văn bản “Tôi đi học” sử dụng phương thức biểu đạt nào? 18. Theo em, phương thức biểu đạt nào là nổi bật hơn cả? 19. Em hãy tìm và phân tích một số hình ảnh so sánh đặc sắc trong bài? - Các so sánh trên xuất hiện ở các thời điểm khác nhau để diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi. Đây là các so sánh giàu hình ảnh, giàu sức gợi cảm được gắn với những cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng, trữ tình - Nhờ các hình ảnh so sánh như thế mà cảm giác, ý nghĩ của nhân vật tôi được người đọc cảm nhận cụ thể hơn. Cũng nhờ chúng mà truyện ngắn thêm man mác chất trữ tình trong trẻo - gọi HS đọc Ghi nhớ - đọc SGK - HS tự chia - thời gian: một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh - không gian: trên con đường làng dài và hẹp - đó là dấu hiệu của sự thay đổi trong tình cảm và nhận thức của một cậu bé trong ngày đầu đến trường, cảm thấy mình đang có sự thay đổi, con đường cũng trở nên quan trọng hơn, cảm thấy mình vô cùng nhỏ bé khi bước chân đến trường - báo hiệu sự thay đổi trong nhận thức, tự thấy mình đã lớn và cần phải nghiêm túc hơn trong việc học hành - có ý chí học tập ngay từ đầu, muốn tự mình đảm nhiệm việc học tập, muốn được chững chạc như bạn, không muốn thua kém bạn - đề cao việc học tập của con người là rất quan trọng - dày đặc cả người, người nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi và sáng sủa - lúc chưa đi học, trường là một nơi xa lạ, cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng. Lần đầu đến trường, trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp khiến “lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ” - đình làng là nơi thờ cúng, tế lễ, nơi thiêng liêng cất giấu những điều bí ẩn. So sánh trường học với đình làng: thể hiện cảm xúc trang nghiêm của tác giả với ngôi trường đồng thời đề cao tri thức mà con người sẽ học được trong trường học, chắc chắn đó sẽ là một chân trời mới với nhiều điều bí ẩn và lí thú - “Họ… e sợ” - diễn tả rất đúng tâm trạng lần đầu tiên đến trường, vừa vui mừng nhưng cũng vừa lo sợ vì lần đầu tiên cảm nhận được sự trưởng thành của mình trong tình cảm và nhận thức - đề cao sức hấp dẫn của trường học vì ở bất cứ lứa tuổi nào cũng mong muốn được học tập, được hiểu biết, nhất là ở lứa tuổi lần đầu đến trường, lứa tuổi và lớp 1 - thể hiện khát vọng bay bổng của tác giả vì chỉ có đi học và học giỏi, con người mới có điều kiện và cơ hội để thực hiện ước mơ của mình - các phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em ở buổi tựu trường đầu tiên, đều trân trọng tham dự buổi lễ quan trọng này. Có lẽ các vị ấy cũng đang lo lắng, hồi hộp cùng con em mình - ông đốc là hình ảnh một người thấy , một nhà lãnh đạo nhà trường từ tốn, bao dung - thầy giáo trẻ dạy học sinh mới cũng là một người giàu tình thương yêu - đó là trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai. Đó là một ngôi trường giáo dục ấm áp, là một nguồn nuôi dưỡng các em trưởng thành - “Một mùi hương… có thật” - đó là hình ảnh gợi nhớ và nuối tiếc những ngày trẻ thơ hoàn toàn chơi bời tự do đã chấm dứt để bước vào một giai đoạn mới trong cuộc đời, giai đoạn làm học sinh, bắt đầu tập làm người lớn - cách kết thúc bất ngờ, khép lại văn bản nhưng lại mở ra một giai đoạn mới, một thế giới mới, một chân trời mới trong cuộc đời của một đứa trẻ. Đó là niềm tự hào hồn nhiên trong sáng của nhân vật tôi đồng thời cũng gợi cho người đọc nhớ lại những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. Và dòng chữ “Tôi đi học” cũng chính là chủ đề của tác phẩm - tự sự, miêu tả, biểu cảm - biểu cảm, nhờ đó mà văn bản tuy là văn xuôi nhưng rất giàu chất thơ và có sức truyền cảm nơi người đọc - HS tự tìm I – TÁC GIẢ SGK 8 II – TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Tâm trạng trên đường đến trường - con đường, cảnh vật chung quanh vốn rất quen thuộc nhưng lần này tự nhiên thấy lạ, cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng mình - cảm thấy trang trọng, đứng đắn với quần áo và mấy quyển vở trên tay - muốn thử sức mình khi xin mẹ được cầm bút thước như các bạn khác Þ Ham học, yêu bạn bè và mái trường quê hương 2. Tâm trạng lúc ở sân trường - sân trường dày đặc cả người, ai cũng áo quần sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi sáng sủa - ngôi trường vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm, cảm thấy mình như bước vào một thế giới khác va cách xa mẹ hơn - cảm nhận được trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai 3. Tâm trạng trong lớp học - cảm thấy vừa xa lạ, vừa gần gũi với mọi vật, với người bạn ngồi bên cạnh - vừa ngỡ ngàng mà vừa tự tin, nhân vật “tôi” nghiêm trang bước vào giờ học đầu tiên III – GHI NHỚ SGK 9 v Dặn dò - học thuộc Ghi nhớ - đọc trước bài “Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ” BÀI 1 – TIẾT 3 Từ ngữ CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT CỦA NGHĨA TỪ NGỮ I – MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - Giúp HS hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ - Thông qua bài học, rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng II – CHUẨN BỊ - Bảng phụ III – TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Đọc thuộc ghi nhớ của văn bản “Tôi đi học” 3. Giới thiệu bài mới Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Phần ghi bảng 1. Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của từ thú, chim, cá. Vì sao? 2. Nghĩa của từ thú rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của từ voi, hươu? - tương tự với từ chim, cá 3. Một từ được coi là có nghĩa rộng khi nào? 4. Một từ được coi là có nghĩa hẹp khi nào? 5. Một từ ngữ vừa có nghĩa rộng, vừa có nghĩa hẹp được không? Vì sao, cho ví dụ? - HS làm bài tập theo mẫu sơ đồ trong bài học - gọi HS đọc Ghi nhớ - rộng hơn vì nghĩa của từ động vật bao hàm nghĩa của từ thú, chim, cá - rộng hơn vì thú không chỉ có voi, hươu mà còn nhiều loại khác - khi phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác - khi phạm vi nghĩa của từ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác - được vì một từ ngữ có nghĩa rộng đối với từ ngữ này nhưng lại có nghĩa hẹp đối với một từ ngữ khác VD: hoa à hoa hồng à hoa hồng đỏ I – TỪ NGỮ NGHĨA RỘNG, TỪ NGỮ NGHĨA HẸP Vẽ sơ đồ SGK trang 10 BT1 / SGK 10 v Ghi nhớ SGK 10 II – LUYỆN TẬP BT 2, 3, 4, 5 v Dặn dò - học thuộc Ghi nhớ - đọc trước bài “Tính thống nhất về chủ đề của văn bản” BÀI 1 – TIẾT 4 Tập làm văn TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN I – MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - Giúp HS nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề, biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, lựa chọn, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình II – CHUẨN BỊ - Bảng phụ III – TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Đọc thuộc Ghi nhớ bài “Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ” 3. Giới thiệu bài mới Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Phần ghi bảng 1. Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình? 2. Những kỉ niệm ấy gợi lên những cảm xúc gì trong lòng tác giả? - tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ, nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường cũng chính là chủ đề của văn bản “Tôi đi học” 3. Theo em, chủ đề của văn bản là gì? 4. Căn cứ vào đâu em biết văn bản “Tôi đi học” nói lên những kỉ niệm mơn man của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? - Văn bản “Tôi đi học” tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên được diễn biến qua ba tâm trạng gắn liền với ba khoảng thời gian khác nhau: trên đường đến trường, trên sân trường và trong lớp học 5. Em hãy tìm những từ ngữ, chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật “tôi’ khi cùng mẹ đến trường, lúc ở sân trường và trong lớp học? 6. Tất cả những từ ngữ, hình ảnh, chi tiết, tâm trạng ấy có liên quan đến nhau không? 7. Sự liên quan ấy có tác dụng gì? 8. Vậy thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? 9. Làm thế nào để bảo đảm tính thống nhất đó? - gọi HS đọc Ghi nhớ 10. Căn cứ vào đâu mà em biết được văn bản này nói về rừng cọ quê tôi 11. Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một trình tự nào? 11. Chủ đề của văn bản này là gì? - kỉ niệm về ngày đầu tiên đến trường - tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ, nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường - đọc SGK - nhan đề, từ ngữ và các câu trong văn bản - HS tự trả lời - có - liên kết các ý trong văn bản, làm cho văn bản có tính mạch lạc, thống nhất - đọc SGK - đọc Ghi nhớ I – CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN v Văn bản: Tôi đi học - chủ đề: tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ, nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường II – TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN - chú ý nhan đề, từ ngữ và các câu trong văn bản - các ý trong văn bản có sự liên kết với nhau, mạch lạc, thống nhất III – GHI NHỚ BT1 v Văn bản: Rừng cọ quê tôi - nhan đề : Rừng cọ quê tôi - câu văn, từ ngữ : rừng cọ, lá cọ, trái cọ… - các ý chính : + giới thiệu rừng cọ quê tôi + miêu tả vẻ đẹp của cây cọ + sự hiện diện của cây cọ ở khắp nơi + khẳng định tình cảm gắn bó giữa người dân sông Thao với cây cọ à Chủ đề: tình cảm gắn bó của người dân sông Thao với rừng cọ quê hương mình v Dặn dò - học thuộc Ghi nhớ - đọc trước bài “Trong lòng mẹ” và tóm tắt đoạn trích TUẦN 2 BÀI 2 – TIẾT 5 + 6 Văn bản TRONG LÒNG MẸ NGUYÊN HỒNG I – MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - Giúp HS hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ - Bước đầu hiểu được văn hồi kí và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm II – CHUẨN BỊ - Chân dung nhà văn Nguyên Hồng - Tác phẩm “Những ngày thơ ấu” - Tranh ảnh có liên quan đến đoạn trích III – TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? 3. Giới thiệu bài mới Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Phần ghi bảng 1. Em hãy cho biết đôi nét về tác giả? - gọi HS đọc văn bản và tóm tắt đoạn trích 2. Theo em, đoạn trích này có thể chia làm mấy phần và nội dung chính từng phần? 3. Bé Hồng đang sống trong hoàn cảnh như thế nào? - “Một hôm… mẹ mày không?”, điều đáng chú ý ở đây là cười hỏi chứ không phải lo lắng hỏi, nghiêm nghị hỏi, lại càng không phải là âu yếm hỏi. Lẽ thường, câu hỏi đó phải được trả lời rằng có, nhất là đối với chú bé vốn dĩ thiếu thốn một tình thương ấp ủ. Nhưng vốn nhạy cảm, nặng tình thương yêu và lòng kính mến mẹ, chú bé Hồng lập tức “nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của người cô. Vì thế chú cúi đầu không đáp” 4. Là người nặng tình thương yêu mẹ, không thể để tình yêu thương và lòng kính mến mẹ “lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến”, chú bé Hồng đã trả lời đáp lại người cô như thế nào? 5. Đến đây cuộc đối thoại tưởng chừng như chấm dứt nhưng bà cô đã buông tha cho bé Hồng chưa? Bà ta còn làm gì nữa? 6. Cùng với câu hỏi ấy là cử chỉ gì ? - điều đó chứng tỏ người cô cứ muốn kéo đứa cháu đáng thương vào một trò chơi ác độc đã dàn tính sẵn. Rôì chú bé đã im lặng, cúi đầu xuống đất, lòng đau thắt lại, khóe mắt cay cay, bà vẫn tiếp tục tấn công. Cái cử chỉ vỗ vai tôi cười mà nói rằng “ Mày dại quá… em bé chứ” chẳng qua chỉ là một hành động giả dối và độc ác nhằm châm chọc và nhục mạ mẹ bé Hồng. Quả là không có gì cay đắng bằng khi vết thương lòng của mình lại cứ bị người khác, ở đây lại chính là cô ruột của mình lại cứ săm soi hành hạ. “Nước mắt… tôi muốn”, vậy là cuối cùng, sau mọi cố gắng, bà cô đã đạt được mục đích của mình là làm cho bé Hồng cảm thấy đau đớn, chứng tỏ bà ta là một người không chỉ có cay nghiệt mà còn rất cao tay trước một chú bé đáng thương và bị động như bé Hồng 7. Bà cô vẫn cứ tươi cười kể chuyện mẹ bé Hồng cho bé Hồng nghe. Qua câu chuyện của bà cô, em hãy cho biết mẹ bé Hồng đang sống trong hoàn cảnh như thế nào? - một người mẹ túng quẫn, rách rưới như thế mà lại được người cô miêu tả một cách tỉ mỉ và thích thú như vậy thì con cái nào mà chẳng đau lòng 8. Chi tiết nào chứng tỏ nỗi tức tưởi, phẫn uất của bé Hồng đã lên đến đỉnh điểm? - nhà văn Nguyên Hồng đã bộc lộ lòng căm tức tột cùng ở những giây phút này bằng các chi tiết đầy ấn tượng, lời văn dồn dập, động từ mạnh mẽ “tôi quyết vồ lấy… mới thôi” 9. Qua tất cả những hình ảnh, chi tiết vừa phân tích, em có nhận xét gì về tính cách của hai nhân vật bà cô và bé Hồng? 10. Trong buổi tan trường, mới thoáng thấy bóng một người ngồi trên xe kéo giống mẹ, Hồng đã có hành động gì? - hình ảnh mẹ, nỗi nhớ mẹ luôn canh cánh bên lòng nên chỉ cần thoáng thấy bóng một người ngồi trên xe kéo giống mẹ thì bé Hồng đã bật ra tiếng gọi mà em đã khao khát, dồn nén bấy lâu nay 11. Nếu người ấy… sa mạc”. Chú ý chi tiết “cái lầm… tủi cực nữa”. Theo em thì giữa thẹn và tủi cực thì điều nào làm cho bé Hồng cảm thấy đau đớn hơn? Vì sao? 12. Tác giả đã dùng hình ảnh nào để thể hiện cái tâm trạng thất vọng ê chề ấy? 13. Nghệ thuật gì được sử dụng trong câu văn này? Tác dụng? 14. Sau bao nỗi nhớ thương, mong chờ, giờ đây được gặp lại mẹ, chú bé Hồng đã có hành động và cử chỉ như thế nào? 15. Trong đoạn trích này, có mấy lần bé Hồng khóc, em hãy so sánh những lần khóc ấy? 16. Em hãy tìnm những chi tiết, hình ảnh diễn tả cảm giác sung sướng cực điểm khi được ở trong lòng mẹ? - cảm giác sung sướng đến cực điểm của đứa con khi được ở trong lòng mẹ được Nguyên Hồng diễn tả bằng cảm hứng đặc biệt say mê cùng những rung động vô cùng tinh tế. Nó tạo ra một khoảng không gian của ánh sáng, màu sắc, của hương thơm vừa lạ lùng vừa gần gũi. Nó là hình ảnh về một thế giới đang bừng nở, hồi sinh, một thế giới dịu dàng kỉ niệm và ăm ắp tình mẫu tử - chú bé Hồng bồng bềnh trôi trong cảm giác vui sướng, rạo rực, không mảy may nghĩ ngợi gì. Những lời cay độc của người cô, những tủi cực vừa qua bị chìm đi giữa dòng cảm xúc miên man ấy. 17. Đoạn trích “Trong lòng mẹ” gợi cho em cảm xúc gì về tình mẹ con của bé Hồng? - gọi HS đọc Ghi nhớ - đọc SGK - 2 phần + từ đầu đến “người ta hỏi chứ”: cuộc đối thoại giữa bé Hồng và bà cô + phần còn lại: cuộc gặp lại bất ngờ với mẹ - bố mất, mẹ đi tha hương cầu thực, Hồng sống với gia đình bên nội trong sự ghẻ lạnh, đặc biệt là của bà cô - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về - chưa, “Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt…” - hai con mắt long lanh - đọc SGK - “Cô tôi chưa dứt câu… mới thôi” - bà cô là một người lạnh lùng, độc ác, thâm hiểm. Đó là một hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo hạng người sống tàn nhẫn, khô héo cả tình máu mủ ruột rà trong cái xã hội thực dân phong kiến lúc bấy giờ. Dĩ nhiên, tính cách tàn nhẫn của bà cô cũng là sản phẩm của những định kiến đối với phụ nữ trong xã hội cũ - bé Hồng: càng nhận ra sự thâm độc của người cô, chú bé Hồng càng đau đớn uất hận, càng trào lên cảm xúc yêu thương mãnh liệt đối với người mẹ bất hạnh của mình thể hiện qua lời nói, cử chỉ và thái độ căm ghét những cổ tục tàn nhẫn của xã hội cũ đã hành hạ mẹ - “Tôi liền đuổi theo… mợ ơi!” - thẹn là một cảm giác xấu hổ khi bị bạn bè chọc ghẹo nhưng chọc ghẹo một, hai lần rôì thôi, cái cảm giác thẹn ấy sẽ qua đi rất nhanh nhưng tủi cực thì đau xót hơn nhiều. Vì suốt một năm trời chú bé Hồng sống bơ vơ trong sự ghẻ lạnh và cay nghiệt của họ hàng. Bao lần chú khóc vì nhớ mẹ, vì phải chịu đựng những lời nói tàn nhẫn của họ hàng về mẹ mình. Nếu người quay lại ấy không phải là mẹ thì đó là một sự thất vọng rất lớn, một nỗi đau đến tột cùng vì cái hy vọng mong manh nhất của mình đã bị dập tắt - “khác gì cái ảo ảnh… sa mạc” - so sánh, thể hiện nỗi khát khao được gặp lại mẹ mãnh liệt - “Tôi thở… nức nở” - 2 lần + giống: cả hai lần đều xuất phát từ lòng thương yêu mẹ + khác: một lần vì đau đớn, xót xa thương mẹ khi mẹ bị những cổ tục phong kiến đày đọa, bị bà cô mỉa mai, lần hai khóc trong nỗi dỗi hờn mà hạnh phúc, tức tưởi mà mãn nguyện - “Tôi ngồi trên…” - “Phải bé lại…” - là bài ca chân thành và cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt I – TÁC GIẢ SGK 18 II – TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Cuộc đối thoại giữa bé Hồng và bà cô (Chia đôi bảng) v Bà cô - cười hỏi - “Mày có… mợ mày không” - hai con mắt long lanh - vỗ vai mà cười - cứ tươi cười kể à tàn nhẫn, độc ác, thâm hiểm v Bé Hồng - cúi đầu không đáp - cháu không muốn vào - lòng thắt lại, khóe mắt cay cay - cười dài trong tiếng khóc - “Giá những cổ tục… mới thôi” à thương mẹ, đau đớn, uất ức, căm ghét những cổ tục 2. Cuộc gặp lại bất ngờ với mẹ - liền đuổi theo gọi bối rối - oà lên khóc nức nở - “Tôi ngồi trên…” - “Phải bé lại…” à tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt IV – GHI NHỚ SGK 21 v Dặn dò - học thuộc ghi nhớ - học da