Giáo án Ngữ văn 10- Tóm tắt văn bản thuyết minh

Giáo án cũ Ngày soạn: Ngày giảng: TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH I. MỤC TIÊU: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Giúp hs: Tóm tắt được một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sự vật, một danh lam thắng cảnh, một hiện tượng văn học... 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng tóm tắt văn bản thuyết minh và so sánh với việc tóm tắt văn bản tự sự. 3. Thái độ : Giúp các em thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu của cuộc sống. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HV. 1. GV: SGK, SGV, TLTK, GA, Mô hình nhà sàn 2. HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY. 1. Kiểm tra bài cũ: ( không ) 2. Dạy bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt ? Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự? - Gv dẫn dắt khẳng định : ? Gọi hs đọc ngữ liệu ? Vbản : Nhà sàn thuyết minh về đối tượng nào ? ? Đại ý của vbản? ? Có thể chia vbản thành mấy đoạn? Ý chính của mỗi đoạn là gì? ? Viết tóm tắt vbản “ Nhà sàn” với độ dài khoảng 10 câu? ? Qua tìm hiểu ngữ liệu, hãy nêu cách tóm tắt 1 vbản thuyết minh? ? Yêu cầu hs đọc BT1 (71) ? Xác định đối tượng thuyết minh ? Tìm bố cục của vbản ? Tóm tắt phần thuyết minh thơ hai cư ? A. Lý thuyết I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh. - Mục đích: hiểu, ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh… - Yêu cầu: ngắn gọn, rành mạch, sát văn bản gốc. II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh 1. Ngữ liệu : Nhà sàn (69) 2.Phân tích ngữ liệu - Văn bản “ Nhà sàn” thuyết minh về nhà sàn – một công trình xây dựng gần gũi, quen thuộc của bộ phận khá lớn người dân miền núi nước ta và một số dân tộc khác ở ĐNÁ. - Đại ý: thuyết minh kiến trúc, nguồn gốc , tiện ích và sự hấp dẫn của nhà sàn. - Bố cục: 3 phần +, Mở bài: từ đầu -> cộng đồng: định nghĩa và nêu mục đích sử dụng của nhà sàn. +, Thân bài: từ “ toàn bộ…là nhà sàn”: thuyết minh cấu tạo, nguồn gốc, công dụng của nhà sàn. +, Kết bài: Còn lại: Đánh giá, ngợi ca vẻ đẹp sự hấp dẫn của nhà sàn … - Tóm tắt: Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sử dụng vào một số mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ; gồm nhiều cột chống; mặt sàn, gầm sàn, các khoang nhà để ở hoặc chứa vật dụng. Hai đầu nhà có hai cầu thang. Nhà sàn xuất hiện từ thời Đá mới, tồn tại phổ biến ở miền núi VN và ĐNA. Nhà sàn có nhiều tiện ích: vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và bảo đảm an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số vùng miền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch. 3. Nhận xét - Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt - Đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng. - Tìm bố cục của văn bản.. - Viết tóm lược các ý. B. Luyện tập * BT 1( 71) a, Đối tượng thuyết minh: tiểu sử, sự nghiệp nhà thơ Ma-su-ô-Ba-sô và những đặc điểm của thể thơ hai cư. b, Bố cục - Đoạn 1: tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ba sô - Đoạn 2: thuyết minh về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ hai cư. * BT 2 (71) a, Văn bản “ Đền Ngọc Sơn và hồn thơ HN” thuyết minh về một thắng cảnh. Nét khác các vbản trước là ở đối tượng ( thắng cảnh) và ở nội dung ( vừa tập trung vào những đặc điểm kiến trúc, vừa ca ngợi vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn, đồng thời bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đvới 1 di sản vhóa đặc sắc của dtộc) b, Tóm tắt: Đến thăm đền Ngọc Sơn , hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp là ba chữ “ tả thanh thiên” đầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp Bút là cổng Đài Nghiên. Gọi là Đài Nghiên bởi cổng này là hình tượng “ cái đài” đổ “ nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu xa “ ao nghiên ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc- nơi tọa lạc ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước. 3. Củng cố, luyện tập (1’) - Nắm được MĐ, YC - Nắm được cách tóm tắt một văn bản TM. - Làm bài tập 2 ( SGK.72). 4. Hướng dẫn HS tự học bài ở nhà (1’) - Học thuộc lí thuyết. - Làm bài tập còn lại ở sgk. - Chuẩn bị bài Trả bài viết số 5 Giáo án mới Ngày soạn: 22/2/2013 Ngày dạy: Lớp 10A 25/2/2013 Lớp 10B 26/2/2013 Lớp 10C 1/3/2013 Tiết 71 Làm văn TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH I. MỤC TIÊU: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Giúp hs: Tóm tắt được một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sự vật, một danh lam thắng cảnh, một hiện tượng văn học... 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng tóm tắt văn bản thuyết minh và so sánh với việc tóm tắt văn bản tự sự. 3. Thái độ : Giúp các em thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu của cuộc sống. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HV. 1. GV: SGK, SGV, TLTK, GA, Mô hình nhà sàn 2. HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY. 1. Kiểm tra bài cũ: ( không ) * Giới thiệu bài mới (1’) Trong thực tế, do điều kiện thời gian và công việc, không phải lúc nào chúng ta cũng có thể đọc nguyên văn một văn bản thuyết minh cho người khác nghe, mà đôi khi phải tóm tắt sao cho ngắn gọn, đủ ý để người khác có thể nắm bắt những thông tin chính về đối tượng. Nói cách khác, tóm tắt văn bản thuyết minh vừa là đòi hỏi của cuộc sống, vừa là một hệ thống các thao tác kĩ năng của môn làm văn. Bài học ngày hôm nay sẽ giúp các em biết tóm tắt văn bản thuyết minh. 2. Dạy bài mới: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG GHI BẢNG Hoạt động 1 GV yêu cầu hs đọc thông tin mục I và trả lời câu hỏi ? Mục đích của việc tóm tắt văn bản thuyết minh? ? Yêu cầu của việc tóm tắt văn bản thuyết minh? GV nhận xét, khái quát kiến thức Hoạt động 2 GV: yêu cầu hs đọc văn bản “Nhà sàn” trong sgk. ? Văn bản thuyết minh về đối tượng nào? ? Đại ý của văn bản là gì? ? Có thể chia văn bản thành mấy đoạn và ý chính của mỗi đoạn là gì? GV hướng dẫn hs trả lời câu hỏi GV khái quát, chốt đáp án GV giới thiệu với hs mô hình nhà sàn, đặc điểm, cấu tạo GV yêu cầu hs viết bản tóm tắt văn bản khoảng 10 câu GV nhận xét, giới thiệu bài: “Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sử dụng vào một số mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ; gồm nhiều cột chống, mặt sàn, gầm sàn, các khoang nhà để ở hoặc để rửa ráy. Nhà sàn xuất hiện từ thời đá mới, tồn tại phổ biến ở miền núi Việt Nam và Đông Nam Á. Nhà sàn có nhiều tiện ích: vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và đảm bảo an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số vùng miền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch”. GV: Từ tìm hiểu các VD trên, em hãy nêu cách tóm tắt? GV nhận xét, chốt kiến thức GV chốt ghi nhớ Hoạt động 3 GV hướng dẫn hs làm bài tập ? Xác định đối tượng thuyết minh của văn bản? ? Bố cục của văn bản? ? Viết đoạn văn bản tóm tắt? GV nhận xét, chốt đáp án HS đọc Trả lời câu hỏi: Mục đích: nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoặc văn bản đó. - Yêu cầu: tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc. HS đọc và trả lời: - Văn bản thuyết minh về nhà sàn. - Văn bản thuyết minh giới thiệu về nguồn gốc, kiến trúc, giá trị sử dụng của nhà sàn. - Chia làm 3 phần. + Mở bài: từ đầu .. văn hoá cộng đồng: Định nghĩa và mục đích sử dụng của nhà sàn. + Thân bài: “ Tiếp theo.....nhà sàn”. Thuyết minh nguồn gốc, cấu tạo, công dụng của nhà sàn. + Kết bài: đoạn còn lại: khẳng định giá trị thẩm mĩ của nhà sàn. HS quan sát, nắm bắt HS làm bài Đại diện đọc bài làm Lớp nhận xét, bổ sung HS theo dõi, rút kinh nghiệm bài viết Hs nêu cách tóm tắt * Cách tóm tắt HS đọc ghi nhớ HS đọc bài, trả lời câu hỏi - Đối tượng thuyết minh của văn bản tiểu dẫn bài “Thơ Hai-cư của Ba Sô” là tiểu sử, sự nghiệp nhà thơ Ba Sô và những đặc điểm của thể thơ hai cư. - Bố cục 2 phần - Viết đoạn văn tóm tắt : Ba-sô là nhà thơ hàng đầu của Nhật Bản. Ông sinh ra trong một gia đình võ sĩ cấp thấp. Khoảng năm 28 tuổi, ông chuyển đến Ê Đô, sinh sống và làm thơ Hai-cư với bút hiệu Ba Sô. So với các thể loại thơ khác trên thế giới, thơ Hai-cư có số từ vào loại ít nhất, chỉ có 17 âm tiết, được ngắt ra làm 3 đoạn theo thứ tự thường là 5 đến 7 âm tiết. Thơ Hai-cư thấm đẫm tinh thần Thiền tông và tinh thần văn hoá phương Đông nói chung. Như một bức tranh thuỷ mặc, Hai- cư chỉ dùng những nét chấm phá, chỉ gợi chứ không tả, chừa rất nhiều khoảng trống cho trí tưởng tượng của người đọc. Cùng với nghệ thuật vườn cảnh, trà đạo ,... thơ Hai- cư là một đóng góp lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hoá nhân loại. I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH. 7’ Mục đích: nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoặc văn bản đó. - Yêu cầu: tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc. II. CÁCH TÓM TẮT MỘT VĂN BẢN THUYẾT MINH: 25’ - Văn bản thuyết minh về nhà sàn. - Văn bản thuyết minh giới thiệu về nguồn gốc, kiến trúc, giá trị sử dụng của nhà sàn. - Chia làm 3 phần. Mở bài:: Định nghĩa và mục đích sử dụng của nhà sàn. + Thân bài: “ Tiếp theo.....nhà sàn”. Thuyết minh nguồn gốc, cấu tạo, công dụng của nhà sàn. + Kết bài: đoạn còn lại: khẳng định giá trị thẩm mĩ của nhà sàn. - Tóm tắt. * Cách tóm tắt: - Bước 1: Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt VB thuyết minh. - Bước 2: Đọc kĩ văn bản gốc. - Bước 3: Viết văn bản tóm tắt bằng lời văn của mình. - Bước 4: Kiểm tra, sửa chữa văn bản tóm tắt. * Ghi nhớ (SGK/70) III. LUYỆN TẬP. 10’ Bài tập 1 - Đối tượng thuyết minh - Bố cục + Đoạn 1: Từ đầu ... M.Si - Ki (1867-1902): tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ba Sô. + Đoạn 2: phần còn lại: thuyết minh về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ hai cư. - Viết đoạn văn tóm tắt 3. Củng cố, luyện tập (1’) - Nắm được MĐ, YC - Nắm được cách tóm tắt một văn bản TM. - Làm bài tập 2 ( SGK.72). 4. Hướng dẫn HS tự học bài ở nhà (1’) - Học thuộc lí thuyết. - Làm bài tập còn lại ở sgk. - Chuẩn bị bài Trả bài viết số 5